Ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με το Βυζάντιο και τον Ελληνισμό κατά τον 12ο αιώνα
1100
1100 25-12-1100
Ο κόμης της Έδεσσας Βαλδουίνος της Βουλώνης (Baudouin de Boulogne) στέφεται πρώτος Βασιλιάς της Ιερουσαλήμ ως Βαλδουίνος Α’, μετά τον θάνατο τού αδερφού του Γοδεφρείδου Μπουγιόν.
1100 περίπου ★★
Θεσμός Πρόνοιας Καθιέρωση του θεσμού της Πρόνοιας, ένα είδος φεουδαρχίας βυζαντινού τύπου που περιλαμβάνει την παραχώρηση γαιών και φορολογικών δικαιωμάτων σε αριστοκράτες ή στρατιωτικούς με αντάλλαγμα την υποχρέωση για παροχή στρατιωτικών υπηρεσιών. Οι απλοί αγρότες εξαθλιώνονται, οι γαιοκτήμονες αποκτούν μεγάλη δύναμη και η άμυνα εξασθενεί.
1101
Νέα πολυπληθή κύματα σταυροφόρων από την Ευρώπη κατευθύνονται προς τους Αγίους Τόπους. Διασχίζοντας τις βυζαντινές επαρχίες δημιουργούν πλείστα προβλήματα, ακόμα και βίαια επεισόδια μέσα στην Κ/Πολη. Οι Βυζαντινοί τούς βοηθούν να συνεχίσουν ανατολικά. Πολλές από τις ομάδες αυτές χάνονται στα βουνά της Μ. Ασίας. Οι περισσότεροι εξοντώνονται από τους Τούρκους. Οι νεκροί ίσως φτάνουν τους 400.000.
1101
Ενώ οι δυνάμεις του Βοημούνδου πολιορκούν τη βυζαντινή Λαοδίκεια (Λαττάκεια), βυζαντινός στόλος επικεφαλής του οποίου είναι ο ευνούχος Ευστάθιος Κυμινειανός επιτίθεται σε περιοχές του Πριγκιπάτου της Αντιόχειας και ανακτά παραλιακές πόλεις στην Κιλικία μεταξύ των οποίων το λιμάνι της Σελεύκειας. Επιτίθεται και στο εσωτερικό καταλαμβάνοντας την Ταρσό και τα Άδανα που οι Φράγκοι θα ξαναπάρουν τον επόμενο χρόνο.
1101
Η απομονωμένη πόλη της Μελιτηνής παραδίδεται από τους κατοίκους της (που κατά πλειοψηφία είναι μη Χαλκηδόνιοι –Αρμένιοι και Σύριοι Ιακωβίτες) στους Τούρκους, αφού πρώτα σκοτώνουν τον ημιανεξάρτητο και τυραννικό Βυζαντινό δούκα Γαβριήλ.
1103
Το 1099 ένας στόλος 900 πλοίων από την Πίζα ξεκίνησε για να βοηθήσει τον Βοημούνδο. Στην πορεία λεηλάτησε νησιά του Ιονίου. Ο Αλέξιος Α’ ναυπηγεί επειγόντως πολεμικά πλοία εφοδιασμένα με εκτοξευτήρες Υγρού Πυρός. Αναθέτει την αρχηγία του στόλου στον πριμικήριο Τατίκιο και τον ναύαρχο Λαντούλφο. Οι Βυζαντινοί ναυμαχούν με τον στόλο της Πίζας στα ανοιχτά της Ρόδου και τον καταστρέφουν με τη βοήθεια και μιας καταιγίδας.
1106
Ο πρίγκιπας της Αντιοχείας Βοημούνδος, που έχει μεταβεί κρυφά στη Δύση για να βρει ενισχύσεις, νυμφεύεται την κόρη του βασιλιά της Γαλλίας Φιλίππου Α’ και συγκεντρώνει εκεί 30.000 στρατό με κύριο στόχο να πολεμήσει εναντίον του Βυζαντίου. Έχει κατασυκοφαντήσει στις δυτικές αυλές τον Αλέξιο Α’, ότι τάχα εμποδίζει τον ανεφοδιασμό των σταυροφόρων και συμμαχεί με τους Τούρκους εναντίον τους.
1107 9-10-1107
Ο Βοημούνδος αποβιβάζεται με τον στρατό του (περισσότεροι από 34.000 άντρες) στον Αυλώνα, στην Ήπειρο. Κατευθύνεται προς το Δυρράχιο και το πολιορκεί. Την πόλη υπερασπίζεται ο δούκας Αλέξιος Κομνηνός, ανιψιός του αυτοκράτορα. Οι Βυζαντινοί πιάνουν τα περάσματα γύρω από την πόλη και μπλοκάρουν τους Νορμανδούς.
1108 Σεπτέμβριος
Μετά από 10 μήνες, ο στρατός του Βοημούνδου περικυκλωμένος από τους Βυζαντινούς (που δεν επιτίθενται), μη έχοντας εφόδια και υποφέροντας από λιμό και λοιμό, λύνει την πολιορκία του Δυρραχίου. Ο Βοημούνδος συναντάται με τον Αλέξιο και αναγκάζεται να υπογράψει τη συνθήκη της Δεαβόλεως (Devol, Αλβανία) με βάση την οποία ο ίδιος και το Πριγκιπάτο της Αντιόχειας τίθενται υπό βυζαντινή επικυριαρχία.
1109
Ο στρατοπεδάρχης και κυβερνήτης Κύπρου Ευμάθιος Φιλοκάλης ηγείται εκστρατευτικού σώματος που αποβιβάζεται στην Άβυδο, ξανακτίζει την πόλη του Αδραμυττίου (που είχε καταστραφεί από τον Τζαχά), νικά τους Σελτζούκους και καταλαμβάνει τη Φιλαδέλφεια. Εκεί, με ευφυή στρατηγήματα προκαλεί διάσπαση των αντεπιτιθεμένων Σελτζούκων και πετυχαίνει μεγάλη νίκη εναντίον τους στον Μαίανδρο ποταμό.
1110
1110
Μεγάλες διώξεις εναντίον των Βογομίλων. Ένας από τους ηγέτες των Βογομίλων της Βουλγαρίας, ο ιατρός Βασίλειος, καταδικάζεται από εκκλησιαστική σύνοδο υπό τον πατριάρχη Νικόλαο Γ’ σε δια πυράς θάνατο. Πρόκειται για τη μοναδική περίπτωση θανάτωσης αιρετικού με αυτόν τον τρόπο στο Βυζάντιο. Είναι μια μελανή σελίδα στη βασιλεία του Αλεξίου Α’.
1111
Ο Βοημούνδος, που μετά τη συνθηκολόγησή του στο Δυρράχιο δεν επέστρεψε ποτέ στην Αντιόχεια, πεθαίνει στην Απουλία. Η συνθήκη της Δεαβόλεως που ούτως ή άλλως δεν εφαρμόστηκε στην πράξη, παύει να ισχύει. Ο ανιψιός του Ταγκρέδος γίνεται και επίσημα ο νέος πρίγκιπας Αντιοχείας. Θα πεθάνει κι αυτός τον επόμενο χρόνο.
1113
Το τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ, που έχει ιδρυθεί με σκοπό την προστασία και περίθαλψη των προσκυνητών στους Αγίους Τόπους, αναγνωρίζεται επισήμως από τον πάπα Πασχάλη Β’. Οι ιππότες του τάγματος, γνωστοί και ως Οσπιτάλιοι ή Ιωαννίτες, θα αποκτήσουν μεγάλη οικονομική και στρατιωτική δύναμη τους επόμενους αιώνες.
1113
Ξαναρχίζουν οι επιθέσεις των Σελτζούκων στη βυζαντινή επικράτεια. Οι Σελτζούκοι του Σουλτανάτου του Ρουμ πολιορκούν τη Νίκαια και λεηλατούν την Άβυδο. Ο Αλέξιος Α’ Κομνηνός εκστρατεύει εναντίον τους, λύει την πολιορκία της Νίκαιας και τους νικά σε μάχη στο Κοτυαίειον (ή Κοτύαιον, σημ. Κιουτάχεια).
1117
Σημαντική νίκη του βυζαντινού στρατού υπό τον Αλέξιο Α’ στο Φιλομήλιο της Μικράς Ασίας επί των Σελτζούκων του Μαλίκ Σαχ (Σουλτάνος του Ρουμ), ο οποίος παραλίγο να πιαστεί αιχμάλωτος. Ο Μαλίκ Σαχ συναντάται με τον Αλέξιο Α’ (που τον περιποιείται) και κάνει συμφωνία ειρήνης, αλλά λίγο μετά ανατρέπεται από τους υπηκόους του και εκτελείται.
1118 15-8-1118 ★★
Ιωάννης Β΄ Κομνηνός Πεθαίνει ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α’. Μόνος αυτοκράτορας μένει ο 30χρονος Ιωάννης Β’ Κομνηνός, συναυτοκράτορας από το 1092. Θα παραμείνει στον θρόνο μέχρι τον Απρίλιο του 1143. Ο Ιωάννης χρειάστηκε να επισκεφτεί τον Αλέξιο Α’ στο νεκροκρέβατό του για να πάρει το δαχτυλίδι της διαδοχής, καθώς η μητέρα του Ειρήνη προωθούσε στον θρόνο τον Νικηφόρο Βρυέννιο, σύζυγο της κόρης της Άννας Κομνηνής.
1118
Ο Ιωάννης Β’ διορίζει σε υψηλές θέσεις αξιωματούχους εκτός της βασιλικής οικογενείας. Ο Ιωάννης Αξούχος, τουρκικής καταγωγής και παιδικός φίλος του αυτοκράτορα γίνεται Μέγας Δομέστικος. Τις επόμενες δεκαετίες θα είναι ο ισχυρότερος άντρας του Βυζαντίου μετά τον αυτοκράτορα.
1118
Ο Ιππότης Ούγος ντε Παιν μαζί με τον Γοδεφρείδο ντε Σαίντ- Ομέρ και 7 ακόμη Γάλλους Ιππότες από την Α’ Σταυροφορία συστήνουν το Τάγμα του Ναού στην Ιερουσαλήμ. Οι ιππότες του τάγματος θα μείνουν στην ιστορία ως «Ναΐτες».
1119
Εκστρατεία του Ιωάννη Β’ Κομνηνού στη Μικρά Ασία εναντίον των Σελτζούκων. Αρχικά καταλαμβάνει τη Λαοδίκεια Φρυγίας και μετά από ένα διάλειμμα (χρειάστηκε να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη) πολιορκεί τη Σωζόπολη στην Πισιδία.
1119
Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Β’ Κομνηνός, ενώ βρίσκεται σε εκστρατεία στη Μ. Ασία, πληροφορείται ότι εξυφαίνεται εναντίον του συνωμοσία από την αδερφή του Άννα για να πάρει τον θρόνο ο σύζυγός της Νικηφόρος Βρυέννιος. Επιστρέφει εσπευσμένα στην Κωνσταντινούπολη. Η Άννα Κομνηνή φυλακίζεται στη Μονή Κεχαριτωμένης όπου θα συγγράψει την «Αλεξιάδα».
1120
1120 αρχές
Πολιορκία και κατάληψη της Σωζόπολης στην Πισιδία από τον Ιωάννη Β’ Κομνηνό.
1121
Νέες επιδρομές Πετσενέγων από το σύνορο του Δούναβη. Ο Ιωάννης Κομνηνός εγκαταλείπει τις πολεμικές επιχειρήσεις στη Μικρά Ασία και έρχεται στα Βαλκάνια για να τους αντιμετωπίσει.
1121 12-8-1121
Μεγάλη νίκη του ηγεμόνα της Ιβηρίας Δαβίδ Δ’ στη μάχη του Ντιντγκόρι, όπου νικά μια τεράστια στρατιά 300.000 Τούρκων. Ακολουθεί η ανακατάληψη της Τιφλίδας που ήταν 400 χρόνια στα χέρια των Μουσουλμάνων. Αρχίζει μια εποχή ακμής της Ιβηρίας και εξασθένησης των Σελτζούκων στο μέτωπο του Καυκάσου, με ευνοϊκό αντίκτυπο σε ολόκληρη την Ανατολία.
1122
Τέλος Πετσενέγων Μάχη της Βερόης ή της Μπερόϊα. Μεγάλη νίκη του Ιωάννη Β’ επί των Πετσενέγων στη Βερόη (σημ. Στάρα Ζαγόρα της Βουλγαρίας) μετά από επική επέλαση 480 Βαράγγων εναντίον του εχθρικού στρατοπέδου. Οι Πετσενέγοι μετά από αυτήν τη μάχη εξαφανίζονται αφομοιούμενοι από άλλους λαούς όπως οι Βούλγαροι και οι Μαγυάροι. Κάποιες ομάδες εγκαθίστανται από τους Βυζαντινούς σε Βουλγαρία και Μακεδονία.
1122 Φθινόπωρο
Πρώτη σύγκρουση με τη Βενετία Ο Ιωάννης Β’ αρνείται να ανανεώσει τα εμπορικά προνόμια των Ενετών. Μετά από αυτό, ένας μεγάλος ενετικός στόλος υπό τον δόγη Δομένικο Μικιέλι, που αρχικά είχε προορισμό τους Αγίους Τόπους, πολιορκεί επί 6 μήνες την Κέρκυρα. Είναι η αρχή μιας σύρραξης με τη Βενετία που θα διαρκέσει 4 χρόνια. [Και βασικά από τώρα η Βενετία, από παραδοσιακή σύμμαχος, γίνεται περιστασιακά εχθρός του Βυζαντίου.]
1123
Ο ενετικός στόλος (120 πλοία) που πολιορκεί την Κέρκυρα λύει την πολιορκία και σπεύδει στη Άκκρα, στην Παλαιστίνη, καθώς έχουν φτάσει νέα ότι ο βασιλιάς της Ιερουσαλήμ Βαλδουίνος Β’ έχει αιχμαλωτιστεί από τους Μουσουλμάνους. Οι Ενετοί βοηθούν στην κατάληψη της Τύρου και έχουν επιτυχίες εναντίον τού αραβικού στόλου. Επί τη ευκαιρία, αποσπούν σημαντικά εμπορικά προνόμια από το Βασίλειο της Ιερουσαλήμ.
1124
Οικοδομείται από την αυτοκράτειρα Ειρήνη η Μονή του Παντοκράτορος Χριστού στην Κωνσταντινούπολη, ένα από τα πιο λαμπρά μνημεία της Μεσοβυζαντινής Περιόδου.
1125
Επιστρέφοντας από τη Συρία, ο ενετικός στόλος κάνει επιδρομές στο Αιγαίο. Λεηλατείται η Ρόδος. Καταλαμβάνεται η Χίος όπου οι Ενετοί διαχειμάζουν και την κάνουν ορμητήριο για επιδρομές εναντίον Σάμου, Λέσβου, Άνδρου, Πάρου. Στη συνέχεια αποβιβάζονται στην Πελοπόννησο όπου προκαλούν νέες καταστροφές και γκρεμίζουν τα τείχη της Μεθώνης.
1125
Πεθαίνει ο Γερμανός αυτοκράτορας Ερρίκος Ε’. Κληροδοτεί την περιουσία του στον ανιψιό του Φρειδερίκο Β’ του οίκου Χοχενστάουφεν, ενώ βασιλιάς εκλέγεται ο δούκας Σαξωνίας Λοθάρ Β’. Έτσι αρχίζει πολυετής διαμάχη μεταξύ Γουέλφων και Γιβελίνων (Χοχενστάουφεν), το πεδίο αντιπαράθεσης της οποίας είναι κυρίως η Ιταλία, καθώς οι Γουέλφοι υποστηρίζονται από τους Πάπες και αργότερα από τον γαλλικό οίκο Ανζού.
1126
Οι Ενετοί καταλαμβάνουν την Κεφαλονιά. Ο Ιωάννης Β’ συνειδητοποιεί ότι δεν είναι σε θέση να νικήσει τον ισχυρό ενετικό στόλο.
1126
★★
Νέα εμπορικά προνόμια Η αντιπαράθεση με τη Βενετία παίρνει τέλος καθώς ο Ιωάννης Β’ αναγκάζεται να επαναφέρει τα εμπορικά προνόμια των Ενετών του 1082 και μάλιστα επαυξημένα καθώς τώρα έχουν απαλλαγές και σε αρκετές άλλες πόλεις. Απαλλάσσονται από φόρο και οι Έλληνες που συναλλάσσονται με Ενετούς. Η ελληνική εμπορική τάξη συρρικνώνεται και οι Λατίνοι αρχίζουν να γίνονται μισητοί.
1127
Ο Κορράδος Γ’ της Γερμανίας (των «Γιβελίνων») εγκαθιδρύει τη δυναστεία των Χοχενστάουφεν, καθώς στέφεται βασιλιάς Γερμανίας, ενώ ήδη είναι εστεμμένος ως αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ο Λοθάριος Β’ (των «Γουέλφων»). Λίγο μετά ο Κορράδος θα πάει στην Ιταλία, όπου θα στεφθεί και βασιλιάς Ιταλίας από τον αρχιεπίσκοπο του Μιλάνου.
1127
Με αφορμή τον φόνο Ούγγρων εμπόρων στη Βρανιτζόβη (Μπρανίτσεβο) της Σερβίας, ο Ούγγρος βασιλιάς Στέφανος Β’ εισβάλλει στη βυζαντινή επικράτεια και λεηλατεί Βελιγράδι, Μπρανίτσεβο και Nαϊσσό φτάνοντας μέχρι Σόφια και Φιλιππούπολη. Οπισθοχωρεί όταν μαθαίνει ότι ο Ιωάννης Β’ κινείται εναντίον του, ενώ ένας βυζαντινός στόλος έχει μπει στον Δούναβη.
1128
Ο Νορμανδός ηγεμόνας της Σικελίας Ρογήρος Β’ στέφεται από τον Πάπα Ονώριο Β’ (και) Δούκας Απουλίας καταπατώντας έτσι την επικράτεια του πρίγκιπα του Τάραντα Βοημούνδου Β’, που έχοντας ενηλικιωθεί, έχει πλέον αναλάβει το Πριγκιπάτο της Αντιοχείας. Τον επόμενο χρόνο ο Ρογήρος θα αναγνωριστεί και ως Δούκας του Μέλφι κυριαρχώντας στη Νότια Ιταλία παρόλο που οι τοπικοί βαρόνοι δεν τον θέλουν.
1129
Σε απάντηση στις επιδρομές των Ούγγρων, ο Ιωάννης Β’ αντεπιτίθεται και τους νικά στο φρούριο του Χράμου (σημ. Νόβα Πάλανκα Σερβίας) στον Δούναβη. Καταλαμβάνει το Σίρμιον (που οι Ούγγροι το είχαν πάρει το 1060) και αποκαθιστά τα ΒΔ σύνορα της αυτοκρατορίας. Παράλληλα, μεταφέρει πολλούς Σέρβους (που είχαν συμμαχήσει με τους Ούγγρους) στη Μικρά Ασία για πληθυσμιακή και στρατιωτική ενίσχυση.
1130
1130 25-12-1130
Νορμανδικό Βασίλειο Σικελίας Ο Νορμανδός Ρογήρος Β’ στέφεται βασιλιάς Σικελίας από τον αντίπαπα Ανάκλητο Β’ (μέχρι τώρα δεν είχε τον τίτλο του «βασιλιά»). Θα ενώσει υπό το στέμμα του όλες τις νορμανδικές κτήσεις στην Ιταλία και θα γίνει ο απόλυτος κυρίαρχος στη νότια Ιταλία χωρίς να πτοηθεί από τις εχθρικές παρεμβάσεις από τους βασιλείς Γαλλίας και Γερμανίας που θεωρούν τη Σικελία υποτελή τους.
1130 1130-1135
Ο Ιωάννης Β’ Κομνηνός με ετήσιες εκστρατείες στα ανατολικά (Παφλαγονία, Κιλικία, Συρία κ.λπ.) επεκτείνει τα όρια της κυριαρχίας του Βυζαντίου σε βάρος των Σελτζούκων, των Δανισμενδίδων και των λοιπών εμίρηδων της Ανατολής.
1130
Ενώ ο αυτοκράτορας Ιωάννης Β’ λείπει σε εκστρατεία, ο αδερφός του Ισαάκιος συνωμοτεί για να σφετεριστεί τον θρόνο. Ο Ισαάκιος δεν βρίσκει υποστηρικτές και δραπετεύει μαζί με τους δυο γιους του στην αυλή του Δανισμενδίδη εμίρη στη Μελιτηνή Ο Ισαάκιος είχε πάρει το μέρος του Ιωάννη Β’ στη διεκδίκηση του θρόνου από την Άννα Κομνηνή, αλλά αργότερα τα δύο αδέρφια απομακρύνθηκαν.
1131
Εκστρατεία του Ιωάννη Β’ στα ανατολικά. Καταλαμβάνει τη γενέτειρα των Κομνηνών Κασταμονή που κατείχαν oι Δανισμενδίδες (ή Ντανισμεντίδες ή Τανισμάνιοι) Τούρκοι. Στη συνέχεια καταλαμβάνονται πολλές άλλες πόλεις πιο ανατολικά. Η κατάληψη της Κασταμονής εορτάζεται με δυσανάλογα μεγάλη λαμπρότητα στην Κωνσταντινούπολη.
1133
Η ανακατάληψη της Κασταμονής το 1131 είχε γιορταστεί με μεγάλη επισημότητα στη Βασιλεύουσα, αλλά το 1133, οι Σελτζούκοι καταλαμβάνουν ξανά την πόλη.
1135
Δεύτερη ανακατάληψη της Κασταμονής από τον Ιωάννη Κομνηνό. Μετά από δύσκολη πολιορκία, κυριεύει ξανά και τη Γάγγρα, λίγο πιο νότια.
1135
Βυζαντινή διπλωματική αποστολή φτάνει στην αυλή του Γερμανού αυτοκράτορα Λοθάριου Β’. Οι συνεννοήσεις κρατάνε μήνες. Ο στόχος των Βυζαντινών είναι να πείσουν, με οικονομικά ανταλλάγματα, τον Λοθάριο να επιτεθεί στον κοινό τους εχθρό Ρογήρο Β’ της Σικελίας για τον οποίο υποψιάζονται ότι είναι θέμα χρόνου να επιτεθεί στο Βυζάντιο.
1136
Στην Αντιόχεια, η 8χρονη Κωνσταντίνα, κόρη του αποθανόντος πρίγκιπα Βοημούνδου Β’, εν μέσω δυναστικής διαμάχης στην οποία πρωταγωνιστεί η μητέρα της Αλίκη, παντρεύεται σχεδόν δια της βίας τον Ραϋμόνδο του Πουατιέ που έτσι γίνεται ο νέος ηγεμόνας του πριγκιπάτου της Αντιοχείας.
1136
Ο Γερμανός αυτοκράτορας Λοθάριος Β’, σε συνεννόηση με τους Βυζαντινούς, εισβάλλει στην Ιταλία και αποσπά την Απουλία από τον Ρογήρο Β’ της Σικελίας. Παράλληλα, ο ηγεμόνας του Μπάρι Γριμοάλδος επαναστατεί εναντίον του Ρογήρου. O Ρογήρος πάντως θα αποκαταστήσει την κυριαρχία του σε αυτές τις περιοχές τα επόμενα χρόνια.
1136
Ο Ιωάννης Β’ Κομνηνός ανανεώνει και τα εμπορικά δικαιώματα της Πίζας.
1137 Άνοιξη
Εκστρατεία του Ιωάννη Β’ στην Κιλικία. Νικά τον ηγεμόνα τη Αρμενικής Κιλικίας Λέοντα και καταλαμβάνει τις πόλεις Ταρσό, Μερσίνη, Άδανα. Στη συνέχεια θα προωθηθεί πιο ανατολικά, προς την Αντιόχεια, την οποία οι Βυζαντινοί διεκδικούν επίμονα με βάση τις συμφωνίες (Δεαβόλεως και πιο πριν) που είχαν κάνει οι Σταυροφόροι με τον Αλέξιο Α’ Κομνηνό.
1137 Αύγουστος
Ο βυζαντινός στρατός υπό τον Ιωάννη Κομνηνό εμφανίζεται μπροστά στα τείχη της Αντιοχείας. Μετά από πολιορκία λίγων ημερών, ο πρίγκιπας της Αντιοχείας Ραϋμόνδος του Πουατιέ αναγκάζεται να αναγνωρίσει την επικυριαρχία του Βυζαντίου. Ταυτόχρονα γίνεται υπόσπονδος και ο Φράγκος ηγεμόνας του κρατιδίου της Έδεσσας Ζοσλέν Β’. Οι Σταυροφόροι αυτήν την εποχή πιέζονται πολύ και από τους Μουσουλμάνους.
1138 Άνοιξη
Ο αδερφός του αυτοκράτορα Ισαάκιος ζητάει από τον Ιωάννη Β’ να τον συγχωρέσει. Τα δυο αδέρφια συμφιλιώνονται. Όμως τον επόμενο χρόνο ο Ιωάννης, μεγαλύτερος γιος του Ισαακίου, θα αυτομολήσει στους Τούρκους και ο αυτοκράτορας, οργισμένος, θα εξορίσει τον Ισαάκιο στην Ηράκλεια Ποντική.
1138
Σε συνεργασία με τους σταυροφόρους ηγεμόνες της Αντιόχειας και της Έδεσσας (Ραϋμόνδο και Ζοσλέν αντίστοιχα) ο Ιωάννης Β’ βαδίζει ανατολικά και πολιορκεί χωρίς επιτυχία το Χαλέπι. Καταλαμβάνει άλλα κάστρα στην περιοχή. Η εκστρατεία έχει φιλόδοξους στόχους κυριαρχίας στη βόρεια Συρία.
1138
Ο συμμαχικός στρατός Σταυροφόρων–Βυζαντινών πολιορκεί την πόλη Σαϊζάρ (ή Καισάρεια, βυζαντινή μέχρι το 1081) που είναι πρωτεύουσα ανεξάρτητου εμιράτου. Παρά την υπονομευτική τακτική των Σταυροφόρων που απέχουν επιδεικτικά παίζοντας ζάρια, οι Βυζαντινοί καταλαμβάνουν την πόλη (αλλά όχι την ακρόπολη). Αγανακτισμένος ο Ιωάννης Β’, δέχεται την πρόταση του εμίρη ιμπν Μουνκίδ για ειρήνευση και αποχωρεί.
1138
Ο πάπας Ιννοκέντιος Β’ εκδίδει διάταγμα σύμφωνα με το οποίο όλοι οι Λατίνοι που υπηρετούν υπό τις διαταγές του Βυζαντινού Αυτοκράτορα θα πρέπει να παραιτηθούν, αν οι Βυζαντινοί επιμείνουν να αποκτήσουν την Αντιόχεια ή να απειλούν άλλες πόλεις που βρίσκονται στα χέρια των Σταυροφόρων.
1138
Ο Ιωάννης Β’ που αρχικά είχε σκοπό να εγκαταστήσει φρουρά στην Αντιόχεια, προτιμά να εγκαταλείψει την πόλη μετά από ταραχές που προκάλεσαν πιθανότατα οι Φράγκοι. Ο Ραϋμόνδος του Πουατιέ (Raymond de Poitiers) παραμένει ανεξάρτητος ηγεμόνας του πριγκιπάτου της Αντιοχείας.
1140
1140
Ο Ιωάννης Β’ διαχειμάζει με τον στρατό του στον Πόντο προετοιμαζόμενος για επίθεση ανατολικά. Ο στρατός υποφέρει από το δριμύ κρύο και την έλλειψη εφοδίων. Πολλά άλογα δεν αντέχουν. Οι κακουχίες εμποδίζουν τους Βυζαντινούς να εκπορθήσουν την Νεοκαισάρεια και γενικά η εκστρατεία αυτή αποτυγχάνει.
1142 Άνοιξη
Ο Ιωάννης Β’ εκστρατεύει στη Μικρά Ασία, απωθεί και πάλι τους Σελτζούκους και φτάνει στην Αττάλεια. Από εκεί θα συνεχίσει για Κιλικία όπου οι Τούρκοι έχουν ανακαταλάβει κάποια κάστρα. Στην εκστρατεία συμμετέχουν 3 από τους γιους του: οι Αλέξιος, Ανδρόνικος και Μανουήλ.
1142 Καλοκαίρι
Ο Αλέξιος, συναυτοκράτορας και διάδοχος του Ιωάννη Β’, αρρωσταίνει και πεθαίνει στην Αττάλεια. Τη σορό αναλαμβάνουν να συνοδεύσουν στη Βασιλεύουσα οι δύο αδερφοί του Ανδρόνικος και Μανουήλ, αλλά καθ’ οδόν πεθαίνει και ο Ανδρόνικος.
1142 Σεπτέμβριος
Ο Ιωάννης Β’ Κομνηνός εμφανίζεται με τον στρατό του μπροστά στα τείχη της Αντιοχείας. Ο πρίγκιπας Ραϋμόνδος παρόλο που είχε δηλώσει υποτέλεια 4 χρόνια πριν, δεν ανοίγει τις πύλες. Ο Ιωάννης Β’ δεν είναι έτοιμος για πολιορκία και υποχωρεί προς την Κιλικία, αφού πρώτα δηώνει τα περίχωρα της πόλης.
1143 8-4-1143
Θάνατος του Ιωάννη Β’ Κομνηνού. Ο αυτοκράτορας πεθαίνει σε ηλικία 56 ετών μετά από τραυματισμό του με δηλητηριασμένο βέλος κατά τη διάρκεια κυνηγιού αγριογούρουνου στη οροσειρά του Ταύρου στην Κιλικία. Βασίλευσε 25 χρόνια.
1143
★★
Μανουήλ Α΄ Κομνηνός Ο Μανουήλ Α’ Κομνηνός διαδέχεται τον πατέρα του Ιωάννη Β’ και στέφεται αυτοκράτορας σε ηλικία 25 ετών. Προτιμήθηκε από τον ετοιμοθάνατο πατέρα του αντί του μεγαλύτερου αδερφού του Ισαακίου. Θα βασιλεύσει επί 37 χρόνια, μέχρι τον θάνατό του το 1180. Μετά το 1172, ο γιος του Αλέξιος Β’ θα είναι συναυτοκράτορας.
1143
Ο έμπιστος τού Ιωάννη Β’, ο Ιωάννης Αξούχος, μετά τον θάνατο τού Ιωάννη Β’ σπεύδει στην Κωνσταντινούπολη, πριν φτάσει η είδηση για τον θάνατο του αυτοκράτορα, προκειμένου να εξασφαλίσει την ομαλή μεταβίβαση της εξουσίας στον Μανουήλ Α’ Κομνηνό. Οι απειλές για τον νέο αυτοκράτορα είναι ο θείος του Ισαάκιος και κυρίως ο μεγαλύτερος αδερφός του, επίσης Ισαάκιος. Αμφότεροι φυλακίζονται από τον Αξούχο.
1143 27-6-1143
Ο Μανουήλ Κομνηνός φτάνει με τον στρατό στην Κωνσταντινούπολη και στέφεται επίσημα αυτοκράτορας στην Αγία Σοφία. Απελευθερώνει τον μεγαλύτερο αδερφό του Ισαάκιο, για τον οποίο ο λαός πιστεύει ότι εκείνος θα έπρεπε να είναι ο νέος αυτοκράτορας.
1143
Ο Θόρος Β’, γιος του βασιλιά της Αρμενίας Λέοντα που ήταν αιχμάλωτος στην Κωνσταντινούπολη, δραπετεύει και επιστρέφει στην Κιλικία. Οργανώνει αντίσταση κατά των Βυζαντινών και ανακτά μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια σημαντικές πόλεις όπως η Μοψουεστία και η Ταρσός, καθώς και πολλά φρούρια στην οροσειρά του Ταύρου.
1143 10-11-1143
Ο Βαλδουίνος Γ’ γίνεται ο νέος βασιλιάς του σταυροφορικού Βασιλείου της Ιερουσαλήμ. Είναι ακόμα ανήλικος (13 ετών) και επιτροπεύεται από τη μητέρα του Μελισσάνθη. Ο Βαλδουίνος είναι γιος του Foulques V d’Anjou τον οποίο είχε παντρευτεί η μητέρα του, η οποία ήταν κληρονόμος του βασιλείου της Ιερουσαλήμ από τον πατέρα της Βαλδουίνο Β’ (που πέθανε το 1131).
1144
Ο Μανουήλ Α’ στέλνει στρατό εναντίον του πριγκιπάτου της Αντιοχείας με επικεφαλής τους Ανδρόνικο και Ιωάννη Κοντοστέφανο και τον Αξούχο καθώς και τον στόλο υπό τον Δημήτριο Βρανά. Καταλαμβάνονται φρούρια και λεηλατούνται οι ακτές του κρατιδίου της Αντιοχείας. Ο Ραϋμόνδος είναι έτοιμος να συνθηκολογήσει.
1144 Δεκέμβριος
Ο Σελτζούκος πολέμαρχος Ιμαντεντίν Ζενγκί (ατάμπεης της Μοσούλης και του Χαλεπίου) πολιορκεί και καταλαμβάνει την Έδεσσα, πρωτεύουσα ανεξάρτητου σταυροφορικού κρατιδίου. Σχεδόν όλος ο πληθυσμός σφαγιάζεται. Ο ηγεμόνας Ζοσλέν Β’ δραπετεύει από την πόλη μεταμφιεσμένος σε έμπορο και καταφεύγει σε γειτονικό κάστρο κάνοντας έκκληση για βοήθεια προς Κωνσταντινούπολη και Ιερουσαλήμ.
1145
Ο πρίγκιπας της Αντιόχειας Ραϋμόνδος του Πουατιέ ταξιδεύει στην Κωνσταντινούπολη, δηλώνει υποταγή στον αυτοκράτορα και ζητά βοήθεια εναντίον των Σελτζούκων. Ο Μανουήλ Α’ τον υποδέχεται με τιμές, αλλά απαιτεί έμπρακτη υποταγή με βάση τις παλιότερες συμφωνίες μεταξύ Σταυροφόρων και Αλεξίου Α’.
1145
Ο Μανουήλ Α’ στέλνει ένα στράτευμα με επικεφαλής τον εξάδελφό του Ανδρόνικο Κομνηνό (που είναι γιος του αδερφού του Ισαακίου και αργότερα αυτοκράτορας) εναντίον του Θόρου Β’ της Αρμενίας. Ο Θόρος νικά τους Βυζαντινούς και αιχμαλωτίζει πολλούς ανώτερους στρατιωτικούς για τους οποίους ο Μανουήλ αναγκάζεται να πληρώσει λύτρα.
1145
Ο Μανουήλ Α’ εκστρατεύει εναντίον των Σελτζούκων του Ρουμ που παραβίασαν την ειρήνη και επιτέθηκαν σε βυζαντινές πόλεις. Ο αυτοκράτορας απωθεί τους Τούρκους και αναγκάζει τον σουλτάνο να οχυρωθεί στο Ικόνιο, το οποίο οι Βυζαντινοί πολιορκούν για λίγο, αλλά σύντομα αποχωρούν.
1145 1-12-1145
B’ Σταυροφορία Ο πάπας Ευγένιος Γ’, με αφορμή την πτώση της Έδεσσας και μετά από αίτημα του Βασιλείου της Ιερουσαλήμ και του Πριγκιπάτου της Αντιοχείας, εκδίδει παπικό διάταγμα με το οποίο κάνει έκκληση για να σωθούν οι Άγιοι Τόποι. Αυτό είναι το έναυσμα για τη Β’ Σταυροφορία. Ταυτόχρονα ο Λουδοβίκος Ζ’ της Γαλλίας εκφράζει επιθυμία για προσκύνημα στην Ιερουσαλήμ. Το προσκύνημα θα είναι μέρος της Σταυροφορίας.
1146
Ο Μανουήλ εκστρατεύει ξανά μαζί με τον αδερφό του Ισαάκιο εναντίον των Σελτζούκων του Σουλτανάτου του Ρουμ. Οι Βυζαντινοί προωθούνται προς το Ικόνιο με τον αυτοκράτορα να επιδεικνύει αλόγιστο θάρρος καλπάζοντας μόνος εναντίον του εχθρού. Τελικά αποφασίζεται επιστροφή στην Κωνσταντινούπολη καθώς φτάνουν πληροφορίες για νέα σταυροφορία των Δυτικών.
1147 26-2-1147
Ο πατριάρχης Κοσμάς Β’ Αττικός καθαιρείται από σύνοδο στο Παλάτι Βλαχερνών. Είχε κατηγορηθεί ως αιρετικός επειδή συνέφαγε με κάποιον μοναχό Νήφωνα καταδικασμένο για Βογομιλισμό. Οι ιστορικοί υποψιάζονται ότι ο πραγματικός λόγος είναι ότι ο Κοσμάς είχε υποστηρίξει τον αδερφό του αυτοκράτορα Ισαάκιο για τη διαδοχή. Στο τέλος της συνόδου ο Κοσμάς καταριέται την αυτοκράτειρα να μην γεννήσει άρρεν τέκνο.
1147
Οι Σταυροφόροι της Β’ Σταυροφορίας ξεκινούν από όλα τα μέρη της Ευρώπης. Οι Γερμανοί φτάνουν πρώτοι στην Κωνσταντινούπολη υπό τον αυτοκράτορα Κορράδο Γ’ και καταλήγουν έξω από τα τείχη της Πόλης. Δημιουργούν σοβαρά προβλήματα, αλλά τελικά διεκπεραιώνονται στη Μικρά Ασία. Ακολουθεί ένα μεγάλο στράτευμα υπό τον Λουδοβίκο Ζ’ της Γαλλίας με 70.000 ιππείς.
1147
Επίθεση Νορμανδών στην Ελλάδα Οι Νορμανδοί της Σικελίας επιτίθενται ξανά εναντίον του Βυζαντίου. Ένας σικελικός στόλος 70 πλοίων υπό τον Έλληνα Γεώργιο Αντιοχέα καταλαμβάνει την Κέρκυρα. Αφού αφήσει μια φρουρά 1000 αντρών εκεί, ο Γεώργιος ο Αντιοχεύς θα πλεύσει νότια και θα λεηλατήσει Κόρινθο (και Ακροκόρινθο), Αθήνα και Θήβα. Αυτή είναι η αρχή ενός 11ετούς πολέμου με τους Νορμανδούς.
1147
Οι Νορμανδοί που λεηλάτησαν την Ελλάδα απαγάγουν και παίρνουν μαζί τους σηροτρόφους και τεχνίτες μετάξης, από τη Θήβα και την Κόρινθο, και αυτό θα είναι η αρχή του τέλους για το μονοπώλιο παραγωγής μεταξιού που είχε το Βυζάντιο.
1147
Τρία τουλάχιστον σταυροφορικά στρατεύματα κινούνται στη Μικρά Ασία προσπαθώντας να φτάσουν στους Αγίους Τόπους. Συναντούν μεγάλη αντίσταση από τους Σελτζούκους Τούρκους που τους νικούν κατ’ επανάληψιν. Ο Γερμανός Κορράδος Γ’ καταφεύγει τραυματισμένος στην Κωνσταντινούπολη.
1147 Οκτώβριος
Ο Μανουήλ Α’ ανανεώνει με χρυσόβουλο τα εμπορικά προνόμια των Ενετών με την προϋπόθεση ότι θα βοηθήσουν το Βυζάντιο εναντίον των Νορμανδών του Ρογήρου Β’. Επιπλέον τα προνόμια των Ενετών επεκτείνονται σε Κρήτη και Κύπρο.
1147 Νοέμβριος
Μετά από 8 μήνες που ο πατριαρχικός θρόνος Κωνσταντινουπόλεως χηρεύει, πατριάρχης γίνεται ο Νικόλαος Δ’ Μουζάλων. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκμεταλλεύεται το κενό και εκλέγει προκαθήμενο χωρίς την έγκριση του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
1148 6-1-1148
Οι Γάλλοι σταυροφόροι υπό τον βασιλιά Λουδοβίκο Γ’ προωθούνται με δυσκολία στη Μικρά Ασία, αλλά γνωρίζουν συντριπτική ήττα από τους Σελτζούκους Τούρκους στη μάχη του όρους Κάδμου, κοντά στη Λαοδίκεια Φρυγίας. Ο Γάλλος βασιλιάς μόλις και μετά βίας γλυτώνει και καταφεύγει στην Αντιόχεια, ενώ οι Βυζαντινοί είχαν αρνηθεί την είσοδο των Γάλλων στη Λαοδίκεια.
1148
Ο Γερμανός αυτοκράτορας Κορράδος αναρρώνει και φεύγει με τη βοήθεια του βυζαντινού στόλου από την Κωνσταντινούπολη κατευθυνόμενος προς Παλαιστίνη. Στη διαδρομή ισχυρές καταιγίδες προκαλούν σοβαρές απώλειες, αλλά τελικά ο Κορράδος καταλήγει στο λιμάνι της Άκκρας.
1148 24-6-1148
Οι επικεφαλής των Σταυροφόρων (Μελισσάνθη, Κορράδος, Λουδοβίκος κ.ά.) αποφασίζουν να βαδίσουν με 50.000 στρατό εναντίον της Δαμασκού αντί για την Έδεσσα που ήταν ο στόχος της Σταυροφορίας. Μέσα σε 4 μέρες, λόγω διαφωνιών που προέκυψαν μεταξύ των ηγετών και λόγω κακής οργάνωσης, εγκαταλείπουν την πολιορκία και επιστρέφουν στην Ιερουσαλήμ. Ουσιαστικά αυτό θα είναι το τέλος της Β’ Σταυροφορίας.
1148 Σεπτέμβριος
Ο Γερμανός αυτοκράτορας Κορράδος επιστρέφει από τους Αγίους Τόπους και περνάει από τη Θεσσαλονίκη όπου αναγκάζεται να καταφύγει λόγω θαλασσοταραχής. Εκεί συνάπτεται συμμαχία μεταξύ Μανουήλ και Κορράδου εναντίον των Νορμανδών του Ρογήρου Β’.
1148 περίπου
Η Άννα η Κομνηνή συγγράφει την «Αλεξιάδα», που είναι μια βιογραφία του πατέρα της Αλεξίου Α’ Κομνηνού.
1149
Ο Γάλλος βασιλιάς Λουδοβίκος Ζ’ καθώς επιστρέφει στη Γαλλία δέχεται επίθεση από τον βυζαντινό στόλο στην Πελοπόννησο. Υποτίθεται ότι πρόκειται για παρεξήγηση. Αργότερα ο Λουδοβίκος συναντά τον Νορμανδό Ρογήρο Β’ στην Καλαβρία και συνάπτουν συμμαχία με στόχο το Βυζάντιο. Αρχίζει και κερδίζει έδαφος μια ιδέα για Σταυροφορία εναντίον των Ελλήνων.
1149 29-6-1149
Σκοτώνεται ο πρίγκιπας της Αντιοχείας Ραϋμόνδος σε μάχη εναντίον του Τούρκου ηγεμόνα του Χαλεπίου Νουρεντίν (Νουρ αλ-Ντιν) της τουρανικής δυναστείας των Τζενγκιζιδών (που ίδρυσε ο Ζενγκίν, ο κατακτητής της Έδεσσας). Τον Ραϋμόνδο διαδέχεται ο γιος του Βοημούνδος Γ’.
1149 Αύγουστος
Μετά από σκληρή πολιορκία, ο μέγας δομέστικος Ιωάννης Αξούχος, με τη βοήθεια του ενετικού στόλου, ανακαταλαμβάνει την Κέρκυρα που κατείχαν οι Νορμανδοί της Σικελίας. Κατά την πολιορκία, ο μέγας δουξ (αρχιναύαρχος) Στέφανος Κοντοστέφανος σκοτώνεται από βλήμα καταπέλτη. Ο Κοντοστέφανος ήταν γαμπρός επ’ αδελφή του Μανουήλ Α’ και γι’ αυτό είχε τον τίτλο πανυπερσεβέστατος.
1149 Σεπτέμβριος
Μετά την εκπόρθηση της Κέρκυρας, ο Μανουήλ Α’ μεταφέρει τις δυνάμεις του στον Αυλώνα και από εκεί αποπλέει για Ιταλία ηγούμενος προσωπικά εκστρατείας εναντίον των Νορμανδών. Όμως χωρίς να απομακρυνθεί πολύ, επιστρέφει πίσω λόγω κακών καιρικών συνθηκών. Μια δεύτερη απόπειρα διέλευσης προς Ιταλία υπό τον Ιωάννη Αξούχο επίσης αποτυγχάνει και μεγάλο μέρος του στόλου καταστρέφεται από καταιγίδα.
1150
1150
Ο Μανουήλ Α’ Κομνηνός εκστρατεύει στα Βαλκάνια εναντίον των Σέρβων που έχουν επαναστατήσει θέλοντας να επωφεληθούν από τα προβλήματα με τους Νορμανδούς. Στη μάχη του ποταμού Τάρα, οι Βυζαντινοί συντρίβουν έναν σερβο-ουγγρικό στρατό και ο ηγέτης των Σέρβων Ούρος Β’ συνθηκολογεί.
1150
Ο αδερφός τού Ιωάννη Β’, ο Ισαάκιος, εγκαταλείπει την Κωνσταντινούπολη και τα σχέδιά του να γίνει κάποτε αυτοκράτορας, και αποσύρεται στα κτήματά του στον Έβρο. Στα χρόνια που του απομένουν θα αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στην κατασκευή της Μονής Κοσμοσώτειρας στις Φέρες του Έβρου.
1151
Ο Μανουήλ συνεχίζει την εκστρατεία του πιο βόρεια και επιτίθεται στους Ούγγρους και τους νικά στη μάχη του Σεμλίν (Ζεμούν, κοντά στο Βελιγράδι). Ο Ούγγρος βασιλιάς Γκέζα Β’ αναγκάζεται να κάνει συμφωνία ειρήνης.
1151
Ο Αρμένιος Θόρος Β’ (ή Τερόζης) επιτίθεται στην Κιλικία, και καταλαμβάνει πολλά εδάφη συμπεριλαμβανομένης της Μοψουεστίας. Ο ξάδερφος τού Μανουήλ Α’ Ανδρόνικος Κομνηνός (ο μελλοντικός αυτοκράτορας) διορίζεται Δούκας του Θέματος Κιλικίας Η περιοχή είναι σε ένα περίεργο καθεστώς καθώς βρίσκεται σχεδόν ολόκληρη στα χέρια των Αρμενίων εκτός από λίγα φρούρια και λιμάνια, ενώ πηγαινοέρχονται Σταυροφόροι και Τούρκοι.
1152
Πεθαίνει ο βασιλιάς της Γερμανίας Κορράδος Γ’. Τον διαδέχεται ο ανιψιός του Φρειδερίκος Α’ Βαρβαρόσσα, ο οποίος το 1155 θα στεφθεί επίσημα στη Ρώμη από τον Πάπα αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
1152
Ο Ανδρόνικος Κομνηνός επιχειρεί με στρατό 12.000 στην Κιλικία. Πολιορκεί τη Μοψουεστία την οποία έχουν καταλάβει οι Αρμένιοι υπό τον Θόρος Β’, αλλά αιφνιδιάζεται από νυχτερινή αντεπίθεση των πολιορκημένων και γνωρίζει οδυνηρή ήττα. Το βυζαντινό στράτευμα αποδεκατίζεται. Ο Ανδρόνικος έχει βαρύτατη ευθύνη επειδή τα βράδια οργάνωνε γλέντια αντί να επιτηρεί τον εχθρό.
1153
Ο Ούγγρος βασιλιάς Γκέζα Β’ προετοιμάζει εισβολή στις παραδουνάβιες επαρχίες του Βυζαντίου. Ο Μανουήλ Α’ το πληροφορείται έγκαιρα και στέλνει στρατό στον Δούναβη. Μετά από αυτό ο Γκέζα ανανεώνει τη συνθήκη ειρήνης του 1151.
1154
Ο πάντα αναξιόπιστος Ανδρόνικος Κομνηνός (ξάδερφος του Μανουήλ Α’) είναι τώρα Δούκας του Θέματος Σιρμίου και από αυτή τη θέση στέλνει επιστολή στον βασιλιά Γκέζα Β’ της Ουγγαρίας προσφέροντάς του τις πόλεις Βελιγράδι, Ναϊσσό (Νις) και Βρανιτζόβη (Μπρανίσεβο), αν ο Γκέζα τον βοηθήσει να εκθρονίσει τον Μανουήλ. Η συνωμοσία αποκαλύπτεται και ο Ανδρόνικος φυλακίζεται.
1154
Ο Γκέζα Β’ εισβάλλει και πολιορκεί το Μπρανίσεβο (το παλιό Βιμινάκιον –στρατηγικό φρούριο στον Δούναβη) αλλά αποχωρεί όταν πληροφορείται ότι η συνωμοσία του Ανδρόνικου έχει αποτύχει. Κατά την υποχώρησή του, συγκρούεται με βυζαντινό στράτευμα που στάλθηκε εναντίον του και το νικά.
1155
Σύντομη επιστροφή στην Ιταλία Το Βυζάντιο οργανώνει εκστρατεία για την ανάκτηση της Νότιας Ιταλίας. Ένας βυζαντινός στρατός με 10 πλοία και με επικεφαλής τους Μιχαήλ Παλαιολόγο και Ιωάννη Δούκα αποβιβάζεται στην Αγκώνα. Σύντομα η πόλη του Μπάρι θα ανοίξει τις πύλες της στον βυζαντινό στρατό.
1155
Μετά την παράδοση του Μπάρι, οι πόλεις Τράνι, Άντρια, Τάραντας καταλαμβάνονται επίσης από τον βυζαντινό στρατό, ενώ ο Νορμανδός βασιλιάς της Σικελίας Γουλιέλμος Α’ (ο Κακός –διαδέχθηκε τον Ρογήρο Β’ το 1154) που κατέφθασε με τον στρατό του (που περιλάμβανε και 2.000 ιππότες) ηττάται κατά κράτος. Οι Ενετοί και ο Βαρβαρόσσα δεν βλέπουν με καλό μάτι αυτές τις επιτυχίες των Βυζαντινών.
1155 Δεκέμβριος
Εμπορικά προνόμια στους Γενοβέζους Ο Μανουήλ Α’ Κομνηνός παραχωρεί εμπορικά προνόμια και σε μία ακόμη Ιταλική πόλη, στη Γένοβα. Οι Γενοβέζοι (ή Γενουάτες) αποκτούν το δικαίωμα να εμπορεύονται σε όλη τη βυζαντινή επικράτεια με χαμηλό φόρο (4%) και σύντομα θα αποκτήσουν δική τους συνοικία στην Κωνσταντινούπολη.
1156
Ο πρίγκιπας της Αντιοχείας Ραϋνάλδος του Σατιγιόν (που από το 1153 έχει παντρευτεί τη χήρα του Ραϋμόνδου, Κωνσταντία) συμμαχεί με το Βασίλειο της Αρμενίας στην Κιλικία. Οι σύμμαχοι επιτίθενται στη βυζαντινή Κύπρο και επί 3 εβδομάδες λεηλατούν όλο το νησί κάνοντας σφαγές και θηριωδίες. Κόβουν τις μύτες όλων των ορθόδοξων κληρικών και τις στέλνουν στην Κωνσταντινούπολη. Μετά αποχωρούν.
1156 28-5-1156
Ο βασιλιάς της Σικελίας Γουλιέλμος Α’ αντεπιτίθεται εναντίον των Βυζαντινών στην Απουλία και τους νικά σε μάχη στο Μπρίντιζι. Μετά από αυτό ανακαταλαμβάνει το Μπάρι. O Ιωάννης Δούκας που επέδειξε εξαιρετικές ικανότητες αιχμαλωτίζεται. Με αυτόν τον τρόπο τελειώνει άδοξα η τελευταία βυζαντινή στρατιωτική επιχείρηση στην Ιταλία.
1158 Μάρτιος
Με χρυσόβουλο του Μανουήλ Κομνηνού απαγορεύεται η διεύρυνση της ιδιοκτησίας των μοναστηριών με την προσθήκη νέων γαιών ή νέων δουλοπάροικων.
1158 Άνοιξη
Ο πρωτοστράτορας Αλέξιος Αξούχος αποστέλλεται στη Σικελία για διαπραγματεύσεις με τον Νορμανδό βασιλιά της Σικελίας Γουλιέλμο Α’. Καταφέρνει να απεγκλωβίσει τις βυζαντινές δυνάμεις που έχουν απομείνει εκεί και να συνάψει συμφωνία ειρήνης με τους Νορμανδούς, σύμφωνα με την οποία απελευθερώνονται οι Βυζαντινοί αιχμάλωτοι του 1156, αλλά όχι της νορμανδικής επιδρομής του 1149.
1158
Ένα περίεργο και ανεξήγητο περιστατικό: ο Νορμανδός βασιλιάς της Σικελίας στέλνει έναν στόλο 40 ελαφρών πλοίων με επικεφαλής τον κόμητα Μάιο εναντίον της Κωνσταντινούπολης (ο στόλος μάλλον ξεκίνησε πριν τη συμφωνία ειρήνης). Τα πλοία αυτά εισχωρούν στον Κεράτιο και εκτοξεύουν βέλη εναντίον του παλατιού των Βλαχερνών. Εν συνεχεία, αφού φωνάξουν για λίγη ώρα συνθήματα υπέρ του βασιλιά τους, αποχωρούν.
1158 Σεπτέμβριος
Ο βασιλιάς της Ιερουσαλήμ Βαλδουίνος Γ’ παντρεύεται τη Θεοδώρα, ανιψιά του Μανουήλ Α’ Κομνηνού (κόρη του αδερφού του Ισαακίου). Οι σχέσεις του σταυροφορικού Βασιλείου της Ιερουσαλήμ με το Βυζάντιο είναι αυτήν την εποχή εξαιρετικές.
1158 Φθινόπωρο
Εκστρατεία του Μανουήλ Α’ στην Κιλικία. Αιφνιδιάζει τον βασιλιά της Αρμενίας Θόρος Β’ (που είχε συμμετάσχει στη λεηλασία της Κύπρου). Ο Θόρος καταφεύγει στα βουνά και ο Μανουήλ μέσα σε 15 μέρες κατακτά το Αρμενικό Βασίλειο της Κιλικίας. Διαχειμάζει στη Μοψουεστία. Αργότερα ο Θόρος θα ζητήσει ξυπόλητος και ασκεπής συγχώρεση από τον Μανουήλ.
1158
Πεθαίνει η σύζυγος του Μανουήλ Α’ αυτοκράτειρα Ειρήνη (αρχικά Βέρθα του οίκου Χοχενστάουφεν της Γερμανίας).
1159
Ο Σελτζούκος σουλτάνος του Ρουμ Κιλίτζ Αρσλάν Β’ έρχεται στην Κωνσταντινούπολη, δηλώνει υποταγή και κάνει συμφωνία ειρήνης με τον Μανουήλ. Για λίγα χρόνια θα σταματήσουν οι εχθροπραξίες με τους Τούρκους στη Μικρά Ασία.
1159
Ο Μανουήλ Α’ Κομνηνός μπαίνει θριαμβευτικά στην Αντιόχεια ως ανώτατος άρχων (φορώντας διπλή πανοπλία) αφού ο πρίγκιπας της Αντιοχείας Ραϋνάλδος του Σατιγιόν (Renaud de Châtillon) ζήτησε ταπεινωμένος συγχώρεση για την καταστροφή της Κύπρου και δήλωσε υποταγή. Ο Μανουήλ θα μείνει 8 μέρες στην πόλη.
1159
Ο Μανουήλ Α’ Κομνηνός συναντάται στην Αντιόχεια με τον βασιλιά της Ιερουσαλήμ Βαλδουίνο Γ’. Το κλίμα είναι εξαιρετικό και όλοι περνάνε πολύ καλά. Ο Μανουήλ παίρνει μέρος σε ιπποτικές μονομαχίες και δείχνει να υιοθετεί δυτικά έθιμα και τρόπο ντυσίματος.
1159 Ιούνιος
Ένας χριστιανικός στρατός υπό τον Μανουήλ Α’, τον Βαλδουίνο Γ’ και τον Ραϋνάλδο του Σατιγιόν βαδίζει εναντίον του Χαλεπίου. Ο ηγεμόνας του Χαλεπίου Νουρεντίν ζητά ειρήνη. Γίνεται ανταλλαγή αιχμαλώτων και συμφωνείται συμμαχία εναντίον του Σελτζούκου σουλτάνου του Ικονίου Κιλίτζ Αρσλάν.
1160
1160
Μετέωρα – Η Αρχή Στον βράχο της Δούπιανης στα Μετέωρα χτίζεται από μοναχούς η Σκήτη Σταγών. Η ίδρυση της σκήτης θεωρείται η αρχή της μοναστικής κοινότητας στους βράχους των Μετεώρων, όπου υπήρχαν ασκηταριά στις σπηλιές των βράχων από το τέλος του 10ου αιώνα. Ο ναός της Θεοτόκου της Δούπιανης θεωρείται ο αρχικός πυρήνας του μετεωρικού Μοναχισμού.
1161 25-12-1161
Ο Μανουήλ A’ Κομνηνός παντρεύεται τη Μαρία της Αντιοχείας, κόρη του Ραϋμόνδου του Πουατιέ (του προηγούμενου ηγεμόνα Αντιοχείας). Η Μαρία είναι 16 ετών και ο αυτοκράτορας 44. Στον γάμο χοροστατούν 3 πατριάρχες: Κωνσταντινουπόλεως, Αντιοχείας και Αλεξανδρείας.
1162
Πεθαίνει ο βασιλιάς της Ουγγαρίας Γκέζα B’ και τον διαδέχεται ο γιος του Στέφανος Γ’. Ο άλλος γιος του, ο Μπέλα, είναι ήδη ηγεμόνας Κροατίας και Δαλματίας.
1163
Στο πλαίσιο συμφωνίας με το Βυζάντιο ο Μπέλα, μικρότερος αδερφός του βασιλιά της Ουγγαρίας, ανατρέφεται στην Κωνσταντινούπολη, όπου μετονομάζεται Αλέξιος και παίρνει τον τίτλο του δεσπότη, ενώ θα αρραβωνιαστεί την κόρη του αυτοκράτορα Μαρία Κομνηνή. Ο Μπέλα-Αλέξιος προορίζεται για διάδοχος του Βυζαντινού θρόνου, οπότε αυτόματα το δουκάτο του θα υπαχθεί στο Βυζάντιο.
1163
Ο Μανουήλ Α’ έρχεται στη Ναϊσσό (Νις) και διευθετεί υποθέσεις της Σερβίας. Καθαιρεί τον Μεγάλο Ζουπάνο των Σέρβων Ντέζα που έχει συμμαχήσει με τους Ούγγρους και τον αντικαθιστά με τον Τιχομίρ, προς μεγάλη απογοήτευση του Στέφανου Νεμάνια (μικρότερου αδερφού του Τιχομίρ) που ανήκει στη μειοψηφία των Σέρβων που είχαν υποστηρίξει το Βυζάντιο στον πόλεμο με τους Ούγγρους.
1164 Καλοκαίρι
Ο Στέφανος Γ’ της Ουγγαρίας παραβιάζει τη συνθήκη ειρήνης με το Βυζάντιο και προσπαθεί να καταπατήσει τις περιοχές Κροατίας και Δαλματίας που ανήκουν στον αδερφό του Μπέλα και που τις έχουν κατοχυρώσει οι Βυζαντινοί. Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Κομνηνός εκστρατεύει ο ίδιος εναντίον του συνοδευόμενος από τον Μπέλα-Αλέξιο. Οι Βυζαντινοί καταλαμβάνουν το Σίρμιον και το ξανακάνουν έδρα θέματος.
1164 12-8-1164
Μάχη του Χαρίμ. Ο Νουρεντίν πολιορκεί το φρούριο Χαρίμ του πριγκιπάτου της Αντιοχείας. Σπεύδουν προς βοήθεια σταυροφορικές δυνάμεις καθώς και Βυζαντινοί υπό τον κυβερνήτη Κιλικίας, τον Ελληνοούγγρο Ιωάννη Δούκα Καλαμανό. Οι χριστιανικές δυνάμεις, αν και υπερτερούν κατά πολύ αριθμητικά, γνωρίζουν συντριπτική ήττα και οι ηγέτες τους (μαζί και ο Καλαμανός) αιχμαλωτίζονται.
1164
Ο φυλακισμένος ανιψιός του αυτοκράτορα Ανδρόνικος Κομνηνός μετά από πολλές προσπάθειες δραπετεύει και καταφεύγει στο Κίεβο, στην αυλή του εξαδέλφου του Γιαροσλάβ Οσμομίσλ.
1165
Βυζαντινός στρατός υπό τον πρωτοστράτορα Αλέξιο Αξούχο και με τη συμμετοχή και πάλι του Μπέλα-Αλεξίου επιτίθεται εναντίον των Ούγγρων που παρενοχλούν το Σίρμιον. Καταλαμβάνεται το Σεμλίνο (Ζέμουν) βόρεια από το Βελιγράδι, ενώ ένα άλλο βυζαντινό στράτευμα υπό τον Ιωάννη Δούκα Κομνηνό (ανιψιό του Μανουήλ) κατακτά ένα μεγάλο τμήμα των Δαλματικών ακτών και της Βοσνίας.
1165
Ο Μανουήλ Α’ στέλνει δύο επισκόπους ως απεσταλμένους του στο Κίεβο για να πείσει το εξάδελφό του Ανδρόνικο Κομνηνό να γυρίσει πίσω προσφέροντάς του αμνηστία. Ο Ανδρόνικος επιστρέφει και πολύ σύντομα θα προκαλέσει δυσαρέσκειες όντας ο μόνος που θα ασκήσει έντονη κριτική στον αυτοκράτορα που επέλεξε για διάδοχό του έναν ξένο (τον Αλέξιο-Μπέλα της Ουγγαρίας).
1166
Χαλάνε οι σχέσεις με τη Βενετία, όταν ο Μανουήλ Κομνηνός ζητά από τους Ενετούς να καλύψουν μέρος των εξόδων του πολέμου εναντίον των Νορμανδών. Οι Ενετοί που ήδη ανησυχούν ιδιαίτερα με την ισχυροποίηση των Βυζαντινών σε Αδριατική και Δαλματία, αρνούνται, και ο Μανουήλ αναβαθμίζει τις σχέσεις με Γενοβέζους και Πιζάνους.
1166
Στη Σερβία, ο Στέφανος Νεμάνια που είχε φυλακιστεί από τον αδερφό του Τιχομίρ, καταφέρνει να δραπετεύσει, συγκεντρώνει στρατό υποστηριζόμενος από τους Ούγγρους και κινείται εναντίον του Τιχομίρ, τον οποίο κατορθώνει να εκθρονίσει. Ο Τιχομίρ ζητάει τη βοήθεια του Βυζαντινού αυτοκράτορα ο οποίος στέλνει στρατό.
1166
Ο Μανουήλ Α’ στέλνει πρεσβεία στον πάπα Αλέξανδρο Γ’ και προτείνει ένωση των Εκκλησιών με αντάλλαγμα οικονομική και στρατιωτική βοήθεια και με τον όρο ότι ο Πάπας θα τον αναγνωρίσει ως Αυτοκράτορα των Ρωμαίων. Ο Πάπας έχει προβλήματα με τον Βαρβαρόσσα, αλλά επιστρέφει τα πλούσια δώρα και κόβει κάθε συζήτηση για αναγνώριση του αυτοκράτορα. Συνεχίζει όμως τη συζήτηση επί των εκκλησιαστικών διαφορών.
1166
Οι Ούγγροι αντεπιτίθενται για να ανακαταλάβουν τις περιοχές τους που έχουν πάρει οι Βυζαντινοί. Ο Μανουήλ Α’ στέλνει εναντίον τους 3 στρατεύματα: ένα από τον Δούναβη και δύο άλλα από τα Καρπάθια με κατεύθυνση την καρδιά της Παννονίας.
1166
Ο Μανουήλ Α’ στέλνει στρατό στην Κιλικία εναντίον του Θόρος Β’, που επιτίθεται ξανά στις βυζαντινές φρουρές. Επικεφαλής είναι ο Αλέξιος Αξούχος ως «στρατηγός αυτοκράτωρ». Ο Θόρος Β’ αναγκάζεται και πάλι να συμμορφωθεί.
1166
Ο Ανδρόνικος Κομνηνός, που έχει κάνει πολύ γρήγορα εχθρούς στην αυλή του Μανουήλ, απομακρύνεται από την Κωνσταντινούπολη και διορίζεται ξανά Δούκας Κιλικίας. Σύντομα όμως θα πέσει σε δυσμένεια λόγω διαφθοράς και θα αναζητήσει καταφύγιο στην Αντιόχεια παίρνοντας μαζί του το θησαυροφυλάκιο του θέματος.
1167
Ο Ανδρόνικος Κομνηνός αψηφώντας τους κανόνες της εκκλησίας, παντρεύεται στην Αντιόχεια τη Φιλίππα της Αντιοχείας (αδερφή της αυτοκράτειρας του Βυζαντίου). Μετά την εγκαταλείπει και καταφεύγει στην Παλαιστίνη με τα πλούτη που συσσώρευσε στο σύντομο διάστημα που διετέλεσε κυβερνήτης Κιλικίας και Κύπρου.
1167 8-7-1167
Μάχη στο Σίρμιον. Νέα εκστρατεία εναντίον των Ούγγρων με αρχηγό τον Ανδρόνικο Κοντοστέφανο, ανιψιό του αυτοκράτορα. Οι Βυζαντινοί πετυχαίνουν μεγάλη νίκη στον ποταμό Σάβα, κοντά στο Σίρμιον. [Οι ιστορικοί της περιόδου ονομάζουν το Σίρμιον «Ζεύγμινον».] Μετά από αυτήν την ήττα, ο πόλεμος με τους Ούγγρους τελειώνει και το Βυζάντιο κατοχυρώνει μέχρι το 1181 την κυριαρχία του σε Δαλματία, Βοσνία, Κροατία.
1167
Τελείται μεγάλος θρίαμβος στην Κωνσταντινούπολη για τη νίκη στο Σίρμιον. Είναι ο τελευταίος θρίαμβος μετά από στρατιωτική νίκη που εορτάζεται στο Βυζάντιο. Σύμφωνα με τον Παπαρρηγόπουλο: «…η πανήγυρις αύτη είναι η τελευταία της μεσαιωνικής ημών ιστορίας».
1167 ή 1168
Ο Μανουήλ Α’ στέλνει στρατό (κυρίως μισθοφορικό) για να βοηθήσει τον σύμμαχό του Τίχομιρ στη Σερβία. Ο στρατός αυτός ηττάται από τον Στέφανο Νεμάνια στη μάχη του Παντίνο στο Κόσοβο. Λίγο μετά, ο Τίχομιρ πνίγεται διασχίζοντας τον ποταμό Σίντιτσα. Ο Στέφανος Νεμάνια είναι πλέον ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης –«Μεγάλος Ζουπάνος»– της Σερβίας έχοντας ανεξαρτητοποιηθεί από το Βυζάντιο.
1167
Η από το 1156 υπό βυζαντινή επικυριαρχία (αλλά ουσιαστικά ανεξάρτητη) πόλη της Αγκώνας στην Ιταλία πολιορκείται από τς δυνάμεις του Γερμανού Φρειδερίκου Βαρβαρόσσα, αλλά χάρη στη βοήθεια των Βυζαντινών και των πόλεων της Λομβαρδικής Λίγκας κατορθώνει να αντισταθεί.
1167
Η Θεοδώρα Κομνηνή, χήρα του βασιλιά της Ιερουσαλήμ Βαλδουίνου Γ’, γίνεται ερωμένη του θείου της Ανδρόνικου Κομνηνού (του μετέπειτα αυτοκράτορα) και καταφεύγουν μαζί στη Δαμασκό. Σε λίγο θα φύγουν και από εκεί για να καταλήξουν στη Γεωργία.
1168 Σεπτέμβριος
Ο βασιλιάς της Ιερουσαλήμ Αμωρί Α’ (ή Αμαλρίκ ή Αμαλάριχος Α’) στέλνει τον Γουλιέλμο της Τύρου (τον γνωστό ιστορικό των σταυροφοριών) στην Κωνσταντινούπολη ως διπλωματικό απεσταλμένο. Συνάπτεται συμφωνία για από κοινού εκστρατεία εναντίον της Αιγύπτου.
1168
Ο Αμωρί Α’ επιτίθεται στην Αίγυπτο χωρίς να περιμένει τη βοήθεια των Βυζαντινών. Ο Φατιμίδης χαλίφης του Καΐρου ζητάει βοήθεια από τον εμίρη του Χαλεπίου Νουρεντίν για να αντιμετωπίσει τους Σταυροφόρους. Ο Νουρεντίν στέλνει στρατό με επικεφαλής τον Κούρδο Σιρκούχ και υπαρχηγό τον ανιψιό τού Σιρκούχ, τον Σαλαντίν.
1168
Ο Μανουήλ Κομνηνός στέλνει ένα στόλο με 60 πλοία στην Παλαιστίνη με επικεφαλής τον Ανδρόνικο Κοντοστέφανο για να βοηθήσει τους ιππότες της Ιερουσαλήμ που σχεδιάζουν νέα εισβολή στην Αίγυπτο. Σύντομα θα προστεθούν και άλλα πλοία που θα σχηματίσουν έναν στόλο από 20 μεγάλα πλοία, 150 γαλέρες και 60 μεταφορικά.
1169
Η Μονή Αγίου Παντελεήμονος που έχουν ιδρύσει Ρώσοι μοναχοί στο Άγιο Όρος αναγνωρίζεται από τον Μανουήλ Α’ Κομνηνό ως ανεξάρτητο μοναστήρι και απολαμβάνει προνόμια ανάλογα με αυτά των άλλων μονών.
1169
Ο στρατός του Εμίρη του Χαλεπίου υπό τον Σιρκούχ καλωσορίζεται από τον Φατιμίδη Χαλίφη και αποκτά τον έλεγχο της Αιγύπτου. Ο Σιρκούχ θα γίνει Βεζύρης του Χαλιφάτου, αλλά θα πεθάνει μετά από λουκούλλειο γεύμα και θα τον διαδεχθεί ο ανιψιός του Σαλαντίν, ο οποίος τον Δεκέμβριο θα απωθήσει επίθεση Σταυροφόρων και Βυζαντινών στη Δαμιέττη.
1169 14-9-1169
Γέννηση του Αλεξίου Β’. Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Κομνηνός αποκτά επιτέλους άρρενα διάδοχο. Ο Μπέλα-Αλέξιος δεν είναι πλέον διάδοχος του Βυζαντινού θρόνου. Του αφαιρείται ο τίτλος του δεσπότη και παίρνει τον κατώτερο τίτλο του καίσαρα. Σύντομα θα διαλυθεί και ο αρραβώνας του με την κόρη τού αυτοκράτορα Μαρία Κομνηνή, η οποία θα παντρευτεί το 1180 τον Ρενιέ του Μομφεράτου.
1169 Οκτώβριος
Εκστρατεία στην Αίγυπτο. Οι δυνάμεις του Αμωρί και ο βυζαντινός στόλος πολιορκούν τη Δαμιέττη με το πολύ φιλόδοξο σχέδιο να κατακτήσουν και να μοιράσουν την Αίγυπτο. Μετά από 50 μέρες η εκστρατεία αποτυγχάνει παταγωδώς λόγω κακών καιρικών συνθηκών, αλλά και λόγω κακής συνεργασίας μεταξύ των χριστιανών συμμάχων.
1170
1170 Απρίλιος
Ο Μανουήλ Κομνηνός ανανεώνει τα εμπορικά προνόμια της Γένοβας και της Πίζας. Παραχωρεί στους Γενοβέζους συνοικία στον Γαλατά, δίπλα στη συνοικία των Ενετών. Ξεσπούν ταραχές από τους Ενετούς που προκαλούν καταστροφές στη γενοβέζικη συνοικία. Ο Μανουήλ προβαίνει σε οικονομικά αντίποινα τα οποία παίρνει πίσω μετά από αντίδραση του Δόγη της Βενετίας.
1170
Μετά τον θάνατο του Θόρος Β’ (1168), ο αδερφός του, ο πρίγκιπας Μελέχ της Αρμενίας που είχε ασπαστεί τον Μωαμεθανισμό, εισβάλλει στη βυζαντινή επαρχία της Κιλικίας με τη βοήθεια του εμίρη του Χαλεπίου Νουρεντίν και καταλαμβάνει τη Μοψουεστία, τα Άδανα και την Ταρσό. Ο Βυζαντινός κυβερνήτης Κωνσταντίνος Δούκας Καλαμανός επιδεικνύει αδράνεια και αιχμαλωτίζεται.
1170 Νοέμβριος
Στην Αγγλία, ο αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι Τόμας Μπέκετ δολοφονείται από ανθρώπους του βασιλιά Ερρίκου Β’ μέσα στον καθεδρικό ναό.
1170
Η Βενετία στέλνει στόλο που πολιορκεί και καταλαμβάνει τη Ζάρα (σημ. Ζαντάρ) στις Δαλματικές ακτές, που ήταν βυζαντινή κτήση.
1171 12-3-1171
Ο Μανουήλ διατάζει τη δήμευση των περιουσιών και τη σύλληψη όλων των Ενετών που κατοικούν στα όρια της αυτοκρατορίας. Επίσης κατάσχει όλα τα πλοία τους. Η Βενετία θα αντιδράσει με την αποστολή στόλου.
1171
Ο Αμωρί Α’ της Ιερουσαλήμ επισκέπτεται την Κωνσταντινούπολη όπου γίνεται δεκτός με μεγάλες τιμές. Μένει για 4 μήνες και συμφωνείται συμμαχία, αφού πρώτα ο Αμωρί αναγνωρίζει την επικυριαρχία του Βυζαντίου στο Βασίλειο της Ιερουσαλήμ.
1171 13-9-1171
Τέλος του Χαλιφάτου των Φατιμιδών Πεθαίνει –μάλλον από δηλητήριο– ο Φατιμίδης Χαλίφης της Αιγύπτου Αλ Αντίτ. Ο Κούρδος βεζύρης Σαλαντίν καταργεί το Χαλιφάτο και γίνεται κυβερνήτης της Αιγύπτου εν ονόματι του εμίρη του Χαλεπίου Νουρεντίν της τουρανικής δυναστείας των Τζενγκιζιδών.
1171 Σεπτέμβριος ★★
Αποτυχημένη επίθεση από θαλάσσης των Ενετών Ενετικός στόλος 120 πλοίων υπό τον δόγη Βιτάλε Β’ Μικιέλ μπαίνει στο Αιγαίο κατευθυνόμενος προς την Πόλη. Ο Μανουήλ τους καθυστερεί με διαπραγματεύσεις και οι Ενετοί αναγκάζονται να διαχειμάσουν στη Χίο. Εκεί ξεσπά επιδημία πανώλης η οποία αποδεκατίζει τους Ενετούς που αναγκάζονται να φύγουν, αφού πρώτα κάψουν τα μισά πλοία τους για να μην πέσουν στα χέρια των Βυζαντινών.
1172 Απρίλιος
Πεθαίνει ο Στέφανος Γ’ της Ουγγαρίας και στον θρόνο καλείται ο προστατευόμενος τού Μανουήλ, ο Μπέλα Γ’, στον οποίο επιτρέπεται να φύγει από την Κωνσταντινούπολη αφού ορκιστεί ότι δεν θα στραφεί ποτέ εναντίον του Βυζαντίου.
1172 Μάιος
Ο δόγης της Βενετίας Βιτάλε Β’ Μικιέλ κατηγορείται από τη συνέλευση της πόλης για την καταστροφή του ενετικού στόλου κατά την εκστρατεία εναντίον του Βυζαντίου, που συν τοις άλλοις είχε σαν συνέπεια τη μετάδοση της πανώλης στην ίδια τη Βενετία. Ο Βιτάλε σκοτώνεται με μαχαίρι από εξεγερμένους κατοίκους.
1172
Με δεδομένη την αδυναμία των συμμάχων των Σέρβων (Βενετίας, Ούγγρων κ.λπ.) ο Μανουήλ Κομνηνός βαδίζει εναντίον του Στέφανου Νεμάνια ο οποίος υποκινούσε εξεγέρσεις εναντίον των Βυζαντινών και είχε επιτεθεί στο Κοτόρ. Ο Νεμάνια συναντά τον Αυτοκράτορα στη Νις με το κεφάλι και τα πόδια του γυμνά και ένα σκοινί γύρω από το λαιμό. Ορκίζεται πίστη στον Μανουήλ και ζητά συγχώρεση.
1173 Αύγουστος
Στην Πίζα ξεκινά η κατασκευή ενός καμπαναριού που θα αστοχήσει κατασκευαστικά (θα αρχίσει να γέρνει μετά από οικοδομικές εργασίες 2 ετών) και θα καταλήξει να γίνει γνωστό ως ο «κεκλιμένος πύργος της Πίζας». Η κατασκευή του θα ολοκληρωθεί μετά από 2 αιώνες.
1174
Πεθαίνει ο βασιλιάς Αμωρί Α’ της Ιερουσαλήμ από δυσεντερία και τον διαδέχεται ο 13χρονος γιος του Βαλδουίνος Δ’ ο Λεπρός.
1174
Η Αγκώνα στην Ιταλία πολιορκείται ξανά από τις δυνάμεις του Γερμανού βασιλιά Φρειδερίκου Βαρβαρόσσα και τους Ενετούς. Στην πόλη υπάρχει και βυζαντινή φρουρά, ενώ ο Μανουήλ Α’ χρηματοδοτεί αποστολή ενισχύσεων υπό τον Κορράδο του Μομφερά (ο οποίος αργότερα θα γίνει βασιλιάς της Ιερουσαλήμ) που συντρίβουν τους πολιορκητές σε μάχη έξω από την πόλη.
1174
Πεθαίνει ο Νουρεντίν, εμίρης του Χαλεπίου και μεγάλος εχθρός των Σταυροφόρων. Ο κυβερνήτης της Αιγύπτου Σαλαντίν, παρόλο που αρχικά δηλώνει υποτέλεια στον 11χρονο διάδοχο τού Νουρεντίν, σύντομα θα εισβάλει και θα αποκτήσει τον έλεγχο μεγάλου μέρους της Συρίας.
1175
Εξομαλύνονται οι σχέσεις με τη Βενετία. Ο Μανουήλ Κομνηνός συμφωνεί να πληρώσει 1500 λίβρες χρυσού αποζημίωση για τις ζημιές που υπέστησαν οι Ενετοί με τις κατασχέσεις τού 1171.
1175
Τερματίζεται η περίοδος ειρήνης μεταξύ του Βυζαντίου και του Σουλτανάτου του Ρουμ, επειδή ο σουλτάνος Κιλίτζ Αρσλάν αρνείται να αποδώσει στο Βυζάντιο τις νέες περιοχές που απέκτησε μετά από τις νίκες του επί των Δανισμενδίδων Τούρκων. Ο Μανουήλ Κομνηνός μετά από αρκετά χρόνια ετοιμάζεται για εκστρατεία στη Μικρά Ασία.
1176 17-9-1176 ★★★
Μάχη Μυριοκεφάλου Ο Μανουήλ Α’ βαδίζει με μεγάλο στρατό εναντίον του Ικονίου, αλλά παγιδεύεται από τους Σελτζούκους Τούρκους σε ένα στενό πέρασμα στο Μυριοκέφαλον και υφίσταται πανωλεθρία. Οι Βυζαντινοί έχουν μεγάλες απώλειες και ο Μανουήλ αναγκάζεται να υπογράψει συνθήκη ειρήνης με τον σουλτάνο Κιλίτζ Αρσλάν. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία χάνει οριστικά το μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας.
1177
Μάχη Υελίου & Λειμμόχειρος. Ο Μέγας Δομέστικος Ιωάννης Βατάτζης στήνει ενέδρα στον Μαίανδρο ποταμό και εξολοθρεύει μια μεγάλη δύναμη (ίσως 24.000) Σελτζούκων που επέστρεφε από επιδρομή στη ΝΔ Μ.Ασία.
1180
1180 24-9-1180
Θάνατος Μανουήλ Κομνηνού Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Α’ Κομνηνός πεθαίνει σε ηλικία 58 ετών μετά από 37 χρόνια στον θρόνο. Ο γιος του Αλέξιος Β’ Κομνηνός τον διαδέχεται σε ηλικία 11 ετών. Θα βασιλεύσει για 2 μόνο χρόνια. Η μητέρα του Μαρία της Αντιοχείας αναλαμβάνει καθήκοντα αντιβασίλισσας. Ισχυρός ανήρ ο πρωτοσεβαστός Αλέξιος Κομνηνός, ανιψιός του Μανουήλ (γιος του Ανδρόνικου που ήταν γιος του Ιωάννη Β’) και εραστής της Μαρίας.
1180
Με τον θάνατο του Μανουήλ Κομνηνού χάνεται κάθε αξίωση του Βυζαντίου σε σχέση με το Πριγκιπάτο Αντιοχείας, ενώ ανεξαρτητοποιείται οριστικά και το Αρμενικό Βασίλειο της Κιλικίας.
1181
Αποτυγχάνει συνωμοσία με πρωτοστάτες την κόρη του Μανουήλ Μαρία Κομνηνή και τους γιους τού Ανδρόνικου Κομνηνού, Μανουήλ και Ιωάννη, για τη δολοφονία του πρωτοσεβαστού Αλέξιου που ασκεί την πραγματική εξουσία στο Βυζάντιο τους τελευταίους μήνες. Οι συνωμότες αναζητούν προστασία στην Αγία Σοφία με την υποστήριξη μεγάλου πλήθος. Εκεί πολιορκούνται από τους Ιταλούς μισθοφόρους του πρωτοσεβαστού.
1181
Οι ταραχές που ξέσπασαν στην Κωνσταντινούπολη μετά την αποτυχία της συνωμοσίας της Μαρίας Κομνηνής και των λοιπών συνωμοτών, συνεχίζονται για ένα μήνα σχεδόν. Οι συνωμότες κάνουν έκκληση στον Ανδρόνικο Κομνηνό, ξάδερφο του Μανουήλ Α’, τον οποίο πριν πεθάνει ο Μανουήλ τον είχε συγχωρήσει και τον είχε στείλει στον Πόντο. Οι ταραχές τελειώνουν προσωρινά όταν δίνεται αμνηστία.
1182 Απρίλιος
Έντονο αντιλατινικό κλίμα και γενική δυσαρέσκεια για τη βασιλομήτορα Μαρία της Αντιοχείας. Πέρα από τον τρόπο άσκησης της εξουσίας από την Αυτοκράτειρα, το μίσος του λαού έχει τροφοδοτηθεί και από τα προνόμια που έχουν οι Ιταλοί έμποροι και επίσης από τις κατά καιρούς προσπάθειες για την Ένωση των Εκκλησιών.
1182 2-5-1182
Ο Ανδρόνικος Κομνηνός, πρώτος ξάδελφος του Μανουήλ Α’ (γιος του Ισαακίου) εκμεταλλευόμενος το κλίμα εναντίον του θρόνου συγκεντρώνει μικρό στρατό από μουσουλμάνους μισθοφόρους και βαδίζει εναντίον της Κωνσταντινούπολης. Ο στόλος θα τον βοηθήσει να περάσει τον Βόσπορο, ο λαός θα ανοίξει τις πύλες και ο Ανδρόνικος θα μπει θριαμβευτικά στην Κωνσταντινούπολη.
1182
Ο πρωτοσεβαστός Αλέξιος συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς μισθοφόρους του (που μάλλον δωροδόκησε ο Ανδρόνικος Κομνηνός). Φυλακίζεται, βασανίζεται και μετά από μερικές μέρες διαπομπεύεται στους δρόμους της Πόλης. Στη συνέχεια τυφλώνεται. Το τέλος του είναι άγνωστο.
1182 Μάιος ★★★
Σφαγή των Λατίνων. Πογκρόμ των Ρωμαιοκαθολικών και των Λατίνων εμπόρων στην Πόλη με την υποκίνηση, μάλλον, του Ανδρόνικου Κομνηνού. Φημολογούνται μέχρι 60.000 νεκροί κυρίως Γενοβέζοι και Πιζάνοι και λίγοι, μόνο, Ενετοί. Περί τους 4.000 πωλούνται σκλάβοι στους Σελτζούκους. Πρόκειται για μαύρη σελίδα στην ιστορία του Βυζαντίου που θα προκαλέσει το μένος των Δυτικών.
1182 16-5-1182
Ο Ανδρόνικος Κομνηνός οργανώνει νέα στέψη του Αλεξίου Β’, τον οποίο κρατάει υπό περιορισμό στο Παλάτι Βλαχερνών ενώ ο ίδιος έχει αναλάβει πλήρως τα ηνία της εξουσίας.
1182 Μάιος
Μεγάλος κομήτης με μορφή δράκοντα εμφανίζεται για δύο μέρες στον ουρανό της Κωνσταντινούπολης. Θεωρείται προάγγελος μεγάλων δεινών.
1182 Μάιος
Ο Ιωάννης Κομνηνός Βατάτζης, εγγονός του Ιωάννη Β’ Κομνηνού από την κόρη του Ευδοκία, πρώην μέγας δομέστικος και στρατηγός του Θέματος Θρακησίων, επαναστατεί στη Φιλαδέλφεια της Μικράς Ασίας. Ο Ανδρόνικος Κομνηνός στέλνει εναντίον του στρατό με επικεφαλής τον Ανδρόνικο Λαμπάρδα. Ο Βατάτζης τον νικά, αλλά λίγο μετά θα αρρωστήσει και θα πεθάνει και ο στρατός του θα διαλυθεί.
1182
Ένα μέρος των Λατίνων της Κωνσταντινούπολης, περί τους 14.000, που πρόλαβαν να επιβιβαστούν σε πλοία και να γλυτώσουν από τη σφαγή, αναζητούν εκδίκηση και επιτίθενται σε πόλεις και χωριά της Προποντίδας. Στη συνέχεια επεκτείνουν τις επιθέσεις τους στα παράλια της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας.
1182
Ένας μεγάλος αριθμός ευγενών τυφλώνονται κατά διαταγή του Ανδρόνικου Κομνηνού. Σε ορισμένες περιπτώσεις, με απίστευτη αγριότητα. Η Άννα Κομνηνή η Πορφυρογέννητη και ο άντρας της, ο καίσαρας Ρενέ του Μομφεράτου δηλητηριάζονται, παρόλο που ήταν από τους υποστηρικτές του Ανδρόνικου και αυτοί που του είχαν ζητήσει να επέμβει εναντίον του πρωτοσεβαστού Αλεξίου.
1182
Ο βασιλιάς της Ιερουσαλήμ και οι υπόλοιποι άρχοντες των Σταυροφόρων απευθύνουν έκκληση για βοήθεια στον Πάπα και τους ηγεμόνες της Ευρώπης, καθώς βλέπουν ότι δεν θα μπορέσουν να αντέξουν για πολύ καιρό στην πίεση του Σαλαντίν που εισβάλλει συνεχώς και κατακτά σταυροφορικά εδάφη.
1182
Ο Σελτζούκος σουλτάνος του Ρουμ Κιλίτζ Αρσλάν Β’ επιτίθεται σε βυζαντινά εδάφη και μετά από νίκη επί των Βυζαντινών σε μάχη στο Κοτύαιον, καταλαμβάνει το Κοτύαιον (Κιουτάχεια), τη Σωζόπολη και την Αττάλεια.
1182
Ο Ισαάκιος Κομνηνός Καματηρός, εκμεταλλευόμενος το κενό εξουσίας στην Κωνσταντινούπολη, ταξιδεύει στην Κύπρο, προσκομίζει πλαστά έγγραφα και γίνεται Δούκας της Κύπρου έχοντας απώτερο σκοπό να αυτονομηθεί. Χρησιμοποιεί βάναυσες μεθόδους καταστολής, παρόμοιες με αυτές του Ανδρόνικου Α’ Κομνηνού.
1182 Αύγουστος
Ο Ανδρόνικος Κομνηνός αναγκάζει τον Αλέξιο Β’ να υπογράψει τη θανατική καταδίκη της μητέρας του, της Μαρίας της Αντιοχείας, για προδοσία, επειδή κάλεσε σε βοήθεια τον Μπέλα Γ’ της Ουγγαρίας. Η Μαρία θανατώνεται με στραγγαλισμό.
1182
Ο άγιος Μιχαήλ Χωνιάτης ή Ακομινάτος χειροτονείται Μητροπολίτης Αθηνών. Η αρχιερατεία του Ακομινάτου ανήκει στα λίγα φωτεινά σημεία της σκοτεινής ιστορίας των Αθηνών του Μεσαίωνα. Θα είναι ουσιαστικά κυβερνήτης της πόλης. Θα αφήσει έναν πλούτο από κατηχητικές ομιλίες, πανηγυρικούς και άλλους λόγους, επιστολές και ποιήματα.
1183
Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Θεοδόσιος αναγκάζεται να παραιτηθεί επειδή δεν θέλει να ευλογήσει τον γάμο της Ειρήνης, κόρης του Ανδρόνικου Κομνηνού με τον Αλέξιο Β’ (επειδή είναι δεύτερα ξαδέρφια και επιπλέον αμφότεροι μη νόμιμα τέκνα). Νέος πατριάρχης εκλέγεται ο Βασίλειος Β’ Καματερός που κάνει γραπτή δήλωση ότι θα εκπληρώσει τις επιθυμίες του Ανδρόνικου.
1183
Ο Μπέλα Γ’ της Ουγγαρίας (άλλοτε προστατευόμενος του Μανουήλ Α’ ) επιτίθεται στις ΒΔ περιοχές με πρόφαση τον θάνατο της Μαρίας της Αντιοχείας. Λίγο αργότερα θα καταλάβει και το Σίρμιον. Οι στρατηγοί Αλέξιος Βρανάς και Ανδρόνικος Λαμπάρδας τον απωθούν από το Βελιγράδι, αλλά Κροατία και Δαλματία χάνονται οριστικά, ενώ τα Σερβικά πριγκιπάτα ανεξαρτητοποιούνται.
1183 περίπου
O Ανδρόνικος Α’ ο Κομνηνός γίνεται προσωρινά δημοφιλής χάρη στις μεταρρυθμίσεις του. Γίνεται ανακατανομή της γης σε όφελος των μικρών αγροτών. Περιορίζεται η δύναμη των ολιγαρχών. Καταπολεμείται αποτελεσματικά η διαφθορά και κάποιες απαράδεκτες πρακτικές, όπως η σκύλευση ναυαγίων. Αναμορφώνεται το φορολογικό σύστημα και γίνεται πιο δίκαιο. Τα οικονομικά του κράτους βελτιώνονται θεαματικά.
1183 Σεπτέμβριος
Ανδρόνικος Α΄ ο Κομνηνός Ο Ανδρόνικος Α’ ο Κομνηνός αναγορεύεται επισήμως (συν)αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Θα μείνει στο θρόνο για 2 χρόνια, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1185.
1183 Οκτώβριος
Ο Αλέξιος Β’ Κομνηνός θανατώνεται με στραγγαλισμό (με χορδή τόξου) στο κρεβάτι του. Το σώμα του πετιέται στη θάλασσα. Ο Ανδρόνικος Α’ Κομνηνός μένει μονοκράτωρ και θα παντρευτεί στο τέλος της χρονιάς την Αγνή, κόρη του βασιλιά της Γαλλίας που είναι 12 ετών (ο ίδιος είναι 64), και η οποία ήταν αρραβωνιασμένη με τον Αλέξιο Β’.
1183 Νοέμβριος
Ο σουλτάνος της Αιγύπτου Σαλαντίν νικά τους Τζενγκιζίδες Τούρκους του Χαλεπίου, κατακτά τις εναπομείνασες πόλεις τους και γίνεται κύριος και της Συρίας.
1183
Πρεσβευτές από τη Βενετία έρχονται στην Κωνσταντινούπολη. Οι σχέσεις αποκαθίστανται. Ο Ανδρόνικος Α’ συμφωνεί να πληρώνει στους Ενετούς ως αποζημίωση για τις κατασχέσεις του 1171, 1500 υπέρπυρα τον χρόνο.
1184
Στη Νίκαια, που ποτέ δεν αναγνώρισε τον Ανδρόνικο Α’, ο Θεόδωρος Καντακουζηνός είναι ανεξάρτητος κυβερνήτης επικουρούμενος από ευγενείς, όπως ο Ισαάκιος Άγγελος (ο επόμενος αυτοκράτωρ) ο Μιχαήλ Συνέσιος κ.ά. Ο Αλέξιος Βρανάς πολιορκεί την πόλη που τελικά παραδίνεται. Λίγο αργότερα παραδίνεται και η γειτονική Προύσα και το Λοπάδιον. Οι επικεφαλής τυφλώνονται, αλλά ο Ισαάκιος Άγγελος δεν τιμωρείται.
1184
Ο Ισαάκιος Κομνηνός Καματηρός, εγγονός του Ιωάννη Β’ (γιος του Ισαακίου, μεγαλύτερου αδερφού του Μανουήλ Α’), έχει κυριαρχήσει στην Κύπρο ως ανεξάρτητος ηγεμών. Εξελίσσεται σε ειδεχθή τύραννο. Συμμαχεί με τον Σαλαντίν και με τους Νορμανδούς. Αποκρούει εν συνεχεία την επίθεση του βυζαντινού στόλου. Το κρατίδιό του θα διαρκέσει μέχρι τo 1191.
1185 Μάρτιος
Πεθαίνει ο βασιλιάς της Ιερουσαλήμ Βαλδουίνος Δ’ που έπασχε από λέπρα, σε ηλικία 24 ετών. Την εξουσία στο Βασίλειο της Ιερουσαλήμ θα ασκήσει, ως επίτροπος του 6χρονου διαδόχου του Βαλδουίνου Ε’, ο κόμης της Τρίπολης Ραϋμόνδος Γ’, ο οποίος θα επιτύχει να συμφωνήσει 4ετή ανακωχή με τον σουλτάνο Σαλαντίν.
1185 Αύγουστος ★★
Εισβολή Νορμανδών Τρίτη μεγάλη εκστρατεία των Νορμανδών εναντίον του Βυζαντίου. Ο Νορμανδός βασιλιάς Γουλιέλμος Β’ της Σικελίας αποβιβάζεται στο Δυρράχιο με 80.000 στρατό και 5.000 σιδερόφρακτους ιππότες. Στόχος του είναι η Κωνσταντινούπολη. Οι φιλοδοξίες του φτάνουν μέχρι τον βυζαντινό θρόνο. Ο Ανδρόνικος δεν έχει αρκετό στρατό για να τους αντιμετωπίσει. Εφαρμόζει πολιτική καμένης γης που προκαλεί λιμό.
1185
Οι Νορμανδοί του Γουλιέλμου Β’ της Σικελίας καταλαμβάνουν μετά από σύντομη πολιορκία τη Θεσσαλονίκη. Μεγάλη ευθύνη φέρει ο απερίγραπτος κυβερνήτης της πόλης Δαβίδ Κομνηνός. 7.000 Έλληνες νεκροί. Η πόλη και τα περίχωρα λαφυραγωγούνται. Η άλωση της πόλης προκαλεί μεγάλη αγανάκτηση. Ο λαός θεωρεί υπαίτιο τον Ανδρόνικο Α’.
1185 11-9-1185
Ο Ισαάκιος Άγγελος, εγγονός του Αλεξίου Α’, κατηγορείται για συμμετοχή σε συνωμοσία κατά του βασιλέως. Είναι βέβαιο ότι τον περιμένει μαρτυρικός θάνατος ή τουλάχιστον τύφλωση, όπως έχει συμβεί σε πολλούς άλλους ευγενείς που μπήκαν στο στόχαστρο του αιμοσταγούς Ανδρόνικου Α’. Ο Ισαάκιος σκοτώνει τον στρατηγό Στέφανο Αγιοχριστοφορίτη που επιχείρησε να τον συλλάβει και καταφεύγει στην Αγια-Σοφιά.
1185 12-9-1185
Ισαάκιος Β΄ Άγγελος Ο λαός είναι ήδη αγανακτισμένος από τη βαναυσότητα του αυτοκράτορα και την άλωση της Θεσσαλονίκης. Ξεσπάει εξέγερση μετά το επεισόδιο με τον Ισαάκιο. Ο Ισαάκιος Άγγελος ανακηρύσσεται αυτοκράτορας και όταν ο Ανδρόνικος Α’ Κομνηνός επιστρέφει στην πρωτεύουσα είναι ήδη έκπτωτος. Ο Ισαάκιος παραδίδει στον όχλο τον Ανδρόνικο Α’, ο οποίος θανατώνεται μετά από ένα τριήμερο φρικτών βασανιστηρίων.
1185
Κατά τη βασιλεία τού Ισαακίου Β’ Άγγελου, στη διοίκηση της Αυτοκρατορίας κυριαρχούν δυο πρόσωπα: ο εκ μητρός θείος του αυτοκράτορα Θεόδωρος Κασταμονίτης, και μετά τον θάνατο του τελευταίου, (το 1193) ο Κωνσταντίνος Μεσοποταμίτης.
1185
Μετά την εκθρόνιση του Ανδρόνικου Α’, οι γιοι του Μανουήλ και Δαβίδ τυφλώνονται. Η σύζυγος τού Μανουήλ, η Ρουσουδάν, κόρη του βασιλιά της Γεωργίας Γεωργίου Γ’ καταφεύγει με τα δύο μικρά παιδιά της Αλέξιο και Δαβίδ στην αυλή του βασιλείου της Γεωργίας. Τα παιδιά της Ρασουδάν θα ιδρύσουν το 1205 την ηγεμονία της Τραπεζούντας.
1185
Ο Ισαάκιος Β’ Άγγελος προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για τον πόλεμο με τους Νορμανδούς και επίσης για τον γάμο του με την κόρη τού βασιλιά Μπέλα Γ’ της Ουγγαρίας, επιβάλλει νέους φόρους που επιβαρύνουν κυρίως τους κατοίκους των Βαλκανίων, όπου δημιουργείται πολύ άσχημο κλίμα εναντίον της βυζαντινής διοίκησης.
1185 7-11-1185 ★★
Μάχη Δημητρητσίου Μάχη του Δημητρίτση. Ο στρατηγός Αλέξιος Βρανάς Κομνηνός συντρίβει τους Νορμανδούς στο Δημητρίτση, βόρεια από την Αμφίπολη. Λίγο μετά ανακαταλαμβάνεται η Θεσσαλονίκη. Οι Νορμανδοί αποχωρούν και έχουν πρόσθετες απώλειες όταν χάνονται πολλά πλοία από καταιγίδα κατά την επιστροφή τους στη Σικελία. Οι Βυζαντινοί αιχμαλωτίζουν 4.000 Νορμανδούς που τους αφήνουν να πεθάνουν από την πείνα.
1185
Οι Νορμανδοί έχουν αποχωρήσει. Το μόνο που κρατούν από την τελευταία τους περιπέτεια είναι τα νησιά Κεφαλονιά και Ζάκυνθο που ανήκουν στον Μαργαριτώνη (Margarito di Brindisi), Έλληνα πειρατή (και αργότερα ναύαρχο) από το Μπρίντιζι. Είναι ο πρώτος Παλατινός Κόμης Κεφαλληνίας και Ζακύνθου (1185-1197) υπαγόμενος στο Βασίλειο της Σικελίας.
1185
Οι αδερφοί Ιβάν-Ασέν και Θεόδωρος (Βλάχοι της Βουλγαρίας), συναντώνται με τον αυτοκράτορα Ισαάκιο Β’ στη Θράκη με αίτημα να τους δώσει την πρόνοια της Τραπεζίτσας. Ο Ισαάκιος αρνείται και οι αδερφοί αντιμετωπίζονται με περιφρόνηση από τους αυλικούς.
1185 Οκτώβριος
Οι αδερφοί Ιβάν-Ασέν και Θεόδωρος αποφασίζουν να οργανώσουν εξέγερση που βρίσκει πρόσφορο έδαφος ανάμεσα σε Βούλγαρους και Βλάχους εξαιτίας της γενικής δυσαρέσκειας λόγω των νέων φόρων. Επιπλέον βάζουν κάποιους Βούλγαρους προφήτες να διακηρύξουν ότι ο Άγιος Δημήτριος που επέτρεψε να αλωθεί η Θεσσαλονίκη από τους Νορμανδούς είναι πλέον με το μέρος των Βουλγάρων και όχι των Ελλήνων.
1185
B’ Βουλγαρική Αυτοκρατορία Η εξέγερση στη βόρεια Βουλγαρία εξαπλώνεται και καταλαμβάνονται πόλεις και φρούρια. Μετά από αυτές τις πρώτες επιτυχίες και βλέποντας ότι ο αγώνας τους έχει προοπτικές, ο Θεόδωρος Ασέν θα στεφθεί τσάρος ως Πέτρος Δ’ και θα αναγνωριστεί από πολλούς Βουλγάρους και Βλάχους τοπικούς ηγεμόνες. Αυτή είναι η αρχή της Β’ Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας που θα διαρκέσει μέχρι την οθωμανική κατάκτηση το 1396.
1185 τέλη
Ο Ισαάκιος Β’ στέλνει στόλο 70 πλοίων για την ανάκτηση της Κύπρου που βρίσκεται στα χέρια του Ισαακίου Κομνηνού Καματηρού. Επικεφαλής είναι ο Ιωάννης Κοντοστέφανος. Η επιχείρηση καταλήγει σε πλήρη αποτυχία καθώς ο Μαργαριτώνης, Έλληνας πειρατής από το Μπρίντιζι στην υπηρεσία του Γουλιέλμου Β’ της Σικελίας, τους αιφνιδιάζει, τους νικά και οδηγεί πολλούς βυζαντινούς αιχμαλώτους στη Σικελία.
1185
Μετά την καταστροφή του στόλου στην Κύπρο, το Βυζάντιο διαθέτει πλέον μόνο 20 παλιά και παροπλισμένα πλοία. Μεγάλη κατάντια για το άλλοτε παντοδύναμο ναυτικό του Βυζαντίου.
1186 Ιανουάριος
Ο Ισαάκιος Β’ Άγγελος παντρεύεται τη 16χρονη Μαργαρίτα, κόρη του Μπέλα Γ’ της Ουγγαρίας, η οποία αλλάζει όνομα και λέγεται πλέον Μαρία.
1186
Επιτυχής εκστρατεία του Ισαακίου Β’ Αγγέλου στη Βουλγαρία. Ο Ισαάκιος οδηγεί ο ίδιος τον βυζαντινό στρατό και κατατροπώνει τους εξεγερμένους Βουλγάρους που υποχωρούν στις ανεξάρτητες περιοχές των Βλάχων πέρα από τον Δούναβη. Ο Ισαάκιος θεωρώντας ότι το πρόβλημα έληξε δεν αξιοποιεί την επιτυχία του και επιστρέφει πρόωρα στην Κωνσταντινούπολη χωρίς να αφήσει πίσω φρουρές.
1186
Στην Ιερουσαλήμ πεθαίνει ο 7ετής βασιλιάς Βαλδουίνος Ε’ και τον διαδέχεται η μητέρα του Σιβύλλα. Ανεβαίνει στον θρόνο μαζί με τον λαομίσητο σύζυγό της Γκυ ντε Λουζινιάν, που έχει την υποστήριξη των Ναϊτών Ιπποτών.
1186
Οι δύο αδερφοί Ιβάν-Ασέν και Θεόδωρος-Πέτρος Δ’ κατορθώνουν να εξασφαλίσουν τη συμμαχία των Κουμάνων και των Βλάχων στις παραδουνάβιες περιοχές. Αυτή η κίνηση θα αποδειχθεί κρίσιμη για την επιτυχία του βουλγαρικού κινήματος, καθώς καταφέρνουν έτσι να έχουν στη διάθεσή τους έναν πολύ μεγάλο στρατό.
1187 αρχές
Ο απαίσιος Ραϋνάλδος του Σατιγιόν (που είχε χάσει την ηγεμονία της Αντιόχειας μετά τον θάνατο της γυναίκας του Κωνσταντίας), ηγεμόνας -τώρα- του Κεράκ της Ιορδανίας, επιτίθεται σε καραβάνι μουσουλμάνων προσκυνητών, το ληστεύει και αιχμαλωτίζει μέλη της οικογένειας του Σαλαντίν. Η ανακωχή των Σταυροφόρων με τους Μουσουλμάνους παίρνει τέλος. Ο Σαλαντίν κηρύσσει νέα τζιχάντ.
1187 Φεβρουάριος
Ο Ισαάκιος Β’ Άγγελος επαναφέρει τα προνόμια των Ενετών. Τους επιστρέφονται οι κτήσεις που είχαν πριν τις διώξεις του 1171. Η Δημοκρατία της Βενετίας αναλαμβάνει την υποχρέωση να παρέχει στο Βυζάντιο ετησίως 40 - 100 γαλέρες σε εξάμηνη υπηρεσία για εμπορικούς σκοπούς.
1187 Άνοιξη
Ο Αλέξιος Βρανάς παίρνει εντολή να εκστρατεύσει στη Βουλγαρία. Συγκεντρώνει στρατό στην Αδριανούπολη, αλλά στασιάζει, αυτοανακηρύσσεται βασιλεύς και βαδίζει προς την Κωνσταντινούπολη. Σε μάχη έξω από την Πόλη οι δυνάμεις του απωθούνται και ο ίδιος τραυματίζεται σε μονομαχία με τον Κορράδο του Μομφεράτου (γαμπρό του Ισαακίου), και αποκεφαλίζεται.
1187
Οι Βυζαντινοί πολιορκούν επί 3μηνο το ισχυρό φρούριο Λόβετς στη βόρεια Βουλγαρία. Μπροστά στο διαφαινόμενο αδιέξοδο, ο Ισαάκιος αναγκάζεται να συμφωνήσει σε ανακωχή αναγνωρίζοντας την ανεξαρτησία των περιοχών που έχουν καταλάβει οι Ιβάν-Ασέν και Πέτρος. Έτσι, αναγνωρίζεται de facto η ύπαρξη νέου βουλγαρικού κράτους, 170 χρόνια μετά από την κατάλυση της Α’ Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας.
1187 4-7-1187
Μάχη του Χιττίν. Μεγάλη νίκη του Σαλαντίν που με έναν στρατό 30.000 νικά 20.000 Σταυροφόρους. Ο βασιλιάς Γκυ ντε Λουζινιάν αιχμαλωτίζεται, το ίδιο και ο Ραϋνάλδος του Σατιγιόν που αποκεφαλίζεται. Οι Σταυροφόροι δεν έχουν πλέον αρκετές στρατιωτικές δυνάμεις για να υπερασπιστούν τα εδάφη τους απέναντι στον Σαλαντίν που περικυκλώνει την Ιερουσαλήμ.
1187
Ο καίσαρ Κορράδος του Μομφεράτου φεύγει από την Κωνσταντινούπολη δυσαρεστημένος μάλλον από το κλίμα εναντίον των Λατίνων και φοβούμενος εκδίκηση της οικογενείας του Βρανά. Καταλήγει στην Τύρο. Θα βοηθήσει την πόλη να αντισταθεί στην πολιορκία του Σαλαντίν με τη βοήθεια των σταυροφορικών υπολειμμάτων από τη μάχη του Χιττίν. Θα αποκτήσει φήμη σπουδαίου πολεμιστή.
1187 -2--1187 ★★
Κατάληψη της Ιερουσαλήμ από τον Σαλαντίν Ο σουλτάνος Σαλαντίν κυριεύει την Ιερουσαλήμ μετά από 14ήμερη πολιορκία. Αυτό είναι το τέλος του σταυροφορικού Βασιλείου της Ιερουσαλήμ που κράτησε 88 χρόνια.
1187 Οκτώβριος
Νέα εκστρατεία του Ισαακίου Β’ εναντίον των εξεγερμένων Βουλγάρων. Μετά από ένα δίμηνο επιχειρήσεων, οι Βυζαντινοί αιφνιδιάζονται, κατά τη διάρκεια μιας πορείας, από έναν μεγάλο στρατό Κουμάνων και γνωρίζουν την ήττα. Ο ίδιος ο Ισαάκιος μόλις που γλυτώνει.
1187 29-10-1187
Ο πάπας Γρηγόριος Η’ (που μόλις εκλέχθηκε Πάπας σε ηλικία 87 ετών και θα πεθάνει εντός του έτους) εκδίδει την παπική βούλα Audita tremendi, με την οποία ζητά από τους ηγέτες της Ευρώπης να οργανώσουν την Γ’ Σταυροφορία για να ξαναπάρουν την Ιερουσαλήμ.
1188
Ο Θεόδωρος Μαγκαφάς ή Μωροθεόδωρος αυτοανακηρύσσεται αυτοκράτορας στη Φιλαδέλφεια. Ο Ισαάκιος κινείται προσωπικά εναντίον του τον Ιούνιο του 1189. Ο Μαγκαφάς υποτάσσεται, αλλά παραμένει κυβερνήτης της πόλης. Το 1204, μετά την άλωση, θα κηρύξει ξανά τη Φιλαδέλφεια ανεξάρτητο βασίλειο. Θα σκοτωθεί στη μάχη του Αδραμυττίου το 1205.
1189
★★
Γ’ Σταυροφορία Οργανώνεται η Γ’ Σταυροφορία για την ανάκτηση των Αγίων Τόπων. Ο Γερμανός αυτοκράτορας Φρειδερίκος Βαρβαρόσσα επικεφαλής μεγάλου στρατού αρχίζει τη διέλευσή του από τα βυζαντινά εδάφη προκαλώντας καταστροφές σε Μακεδονία και Θράκη, σε συνεχείς αψιμαχίες με τους Βυζαντινούς.
1189
Ο σταυροφορικός στρατός του Φρειδερίκου Βαρβαρόσσα κινείται εντός της βυζαντινής επικράτειας και καταλαμβάνει τη Φιλιππούπολη την οποία έχουν εγκαταλείψει οι κάτοικοί της. Στη συνέχεια θα νικήσει ένα βυζαντινό στράτευμα που επιχείρησε να ανακαταλάβει την πόλη.
1189
Ο Ριχάρδος Α’ ο Λεοντόκαρδος στέφεται βασιλιάς της Αγγλίας και τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς θα αποπλεύσει με προορισμό τους Αγίους Τόπους συμμετέχοντας στην Γ’ Σταυροφορία.
1189
Πεθαίνει ο Νορμανδός βασιλιάς της Σικελίας Γουλιέλμος Β’ αφού προηγουμένως συμφώνησε ειρήνη με το Βυζάντιο και εγκατέλειψε τα εδάφη στα δυτικά Βαλκάνια. Τον διαδέχεται ο ξάδερφός του Ταγκρέδος του Λέτσε, νόθος γιος του Ρογήρου Γ’ της Απουλίας και εγγονός του Ρογήρου Β’. Κανονικά έπρεπε να διαδεχθεί η κόρη του Ρογήρου Β’ Κωνσταντία, αλλά όντας παντρεμένη με τον Ερρίκο ΣΤ’ Χοχενστάουφεν, δεν την ήθελε ο Πάπας.
1190
1190 14-2-1190
Συνθήκη της Αδριανούπολης. Οι Σταυροφόροι καταλαμβάνουν την Αδριανούπολη, εν συνεχεία την Αρκαδιούπολη και απειλούν την Κωνσταντινούπολη. Ο Ισαάκιος Β’ αναγκάζεται να συμβιβαστεί και αναλαμβάνει να διεκπεραιώσει τα γερμανικά στρατεύματα του Φρειδερίκου Βαρβαρόσσα στη Μικρά Ασία (από την Καλλίπολη) και να εξασφαλίσει τον ανεφοδιασμό τους.
1190 Ιούλιος ★★
Μάχη της Τριάβνας Ο Ισαάκιος Β’ με μεγάλο στρατό εισχωρεί βαθιά στη Βουλγαρία, αλλά εκεί παγιδεύεται σε ένα στενό πέρασμα βόρεια από την Τριάβνα και ο στρατός του καταστρέφεται. Ο Ισαάκιος γλυτώνει με μεγάλη δυσκολία, ενώ ανάμεσα στα λάφυρα που θα πέσουν στα χέρια του εχθρού είναι o αυτοκρατορικός θησαυρός, το στέμμα και ο αυτοκρατορικός σταυρός με Άγιο Ξύλο.
1190 Μάιος
Οι σταυροφόροι του Φρειδερίκου Βαρβαρόσσα διασχίζουν με δυσκολία τη Μικρά Ασία καθώς παρενοχλούνται συνεχώς από τους Σελτζούκους Τούρκους του Σουλτανάτου του Ρουμ. Νικούν τους Σελτζούκους (που αναφέρεται ότι ήταν 300.000) σε μάχη εκ παρατάξεως κοντά στο Ικόνιο. Το Ικόνιο καταλαμβάνεται και λεηλατείται από του Σταυροφόρους.
1190
Ο Ισαάκιος Β’ κατορθώνει να απελευθερώσει τον μεγαλύτερο αδερφό του Αλέξιο Άγγελο (τον μελλοντικό σφετεριστή του θρόνου του) καταβάλλοντας λύτρα στους Μουσουλμάνους της Παλαιστίνης όπου είχε καταφύγει ο Αλέξιος μετά από αποτυχημένη συνωμοσία εναντίον του Ανδρόνικου Α’ το 1183. Ο Ισαάκιος υποδέχεται τον αδερφό του με μεγάλες τιμές στην Κωνσταντινούπολη και του δίνει τον τίτλο του σεβαστοκράτορα.
1190
Μάχη του Μοράβα. Ο Ισαάκιος Β’ Άγγελος νικάει τον Στέφανο Νεμάνια, στον ποταμό Νότιο Μοράβα. Ο Νεμάνια αναγκάζεται να υπογράψει συνθήκη ειρήνης και συμφωνεί να επιστρέψει μεγάλο μέρος των εδαφών ανατολικά του Μεγάλου Μοράβα και να αναγνωρίσει την επικυριαρχία του Βυζαντινού Αυτοκράτορα. Ταυτόχρονα, ο Ισαάκιος τον αναγνωρίζει ως τον νόμιμο Μεγάλο Ζουπάνο. Το Βυζάντιο κρατά τη Νις και το Ράβνο.
1190 10-6-1190
Ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Βαρβαρόσσα πνίγεται καθώς διασχίζει τον ποταμό Καλύκαδνο κοντά στη Σελεύκεια, στην Κιλικία. Ένα μέρος του στρατού του θα γυρίσει πίσω, αλλά ο γιος του Φρειδερίκος, Δούκας της Σουαβίας, θα συνεχίσει με 5.000 άντρες προς Αντιόχεια και θα σκοτωθεί τον επόμενο χρόνο κατά την πολιορκία της Άκκρας.
1190 24-11-1190
Η Ισαβέλλα Α’, κόρη του Αμαλρίκ Α’ και της Μαρίας Κομνηνής, που έχει τα δικαιώματα στον θρόνο της Ιερουσαλήμ μετά τον θάνατο της ετεροθαλούς αδερφής της Σίβυλλας, παντρεύεται τον Κορράδο του Μομφεράτου στην Άκκρα, κάνοντάς τον de jure βασιλιά της Ιερουσαλήμ. Ο τίτλος θα επικυρωθεί το 1192, λίγο πριν τη δολοφονία του Κορράδου από Ασσασίνους.
1191
Ο Ριχάρδος Γ’ ο Λεοντόκαρδος καθ’ οδόν προς την Τύρο για την Γ’ Σταυροφορία, καταλαμβάνει την Κύπρο και αιχμαλωτίζει τον ηγεμόνα Ισαάκιο Κομνηνό. H Κύπρος δεν θα ξαναγίνει ποτέ βυζαντινή κτήση.
1191
Ο Ριχάρδος Γ’ ο Λεοντόκαρδος πουλάει την Κύπρο στου Ναΐτες ιππότες για 100.000 χρυσά νομίσματα.
1191
Ψευδο-Αλέξιος Β’. Ένας νεαρός που ισχυρίζεται ότι είναι ο εκλιπών Αλέξιος Β’ Κομνηνός καταφέρνει, χάρη στην εκπληκτική του ομοιότητα με τον Μανουήλ Α’ (πατέρα του Αλεξίου Β’), να ξεγελάσει κάποιους και να πάρει βοήθεια από τον σουλτάνο του Ικονίου Κιλίτζ Αρσλάν Β’. Μαζεύει 8.000 άντρες και λεηλατεί τα παράλια της Μ.Ασίας μέχρι που σκοτώνεται από έναν ιερέα λόγω της συμμαχίας του με τους Τούρκους.
1192 περίπου
Ο Πέτρος Δ’ αποφασίζει να μοιραστεί το στέμμα της Βουλγαρίας και την επικράτειά του με τον αδερφό του Ασέν ο οποίος στέφεται ως Ιβάν Ασέν Α’. Από τα δύο αδέρφια ο Ιβάν-Ασέν θα είναι ο πιο ανήσυχος και πιο επιθετικός απέναντι στο Βυζάντιο.
1192 Πάσχα5-4-1192
Οι 100 Ναΐτες ιππότες που βρίσκονται στη Λευκωσία πολιορκούνται από τον αγανακτισμένο –λόγω της ληστρικής φορολογίας– λαό της Κύπρου. Οι σιδερόφραχτοι Ναΐτες πραγματοποιούν έξοδο ανήμερα του Πάσχα. Επακολουθεί μεγάλη σφαγή στη Λευκωσία.
1192 21-6-1192
Ο ικανότατος Ερρίκος Δάνδολος, ορκισμένος εχθρός του Βυζαντίου, εκλέγεται Δόγης της Βενετίας σε ηλικία 85 ετών. Είναι τυφλός και σύμφωνα με μία εκδοχή τυφλώθηκε από τους Βυζαντινούς στην αποτυχημένη εκστρατεία του 1171. Θα είναι ένας από τους πρωταγωνιστές της Δ’ Σταυροφορίας και της άλωσης του 1204.
1192 2-8-1192
Τέλος της Γ’ Σταυροφορίας. Ο Ριχάρδος Γ’ υπογράφει συμφωνία με τον Σαλαντίν για διευκόλυνση των χριστιανών προσκυνητών που επισκέπτονται την Ιερουσαλήμ και τους Αγίους Τόπους, και αποχωρεί. Οι Σταυροφόροι δεν μπόρεσαν να πάρουν πίσω την Ιερουσαλήμ, αλλά μετά τις επιτυχίες του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου, ελέγχουν τη μεσογειακή ακτή από την Τύρο μέχρι τη Χάιφα.
1192
Οι Ναΐτες δεν μπορούν να κρατήσουν την Κύπρο και αποχωρούν. Ο Ριχάρδος Γ’ πουλάει ξανά το νησί για 100.000 στον Γάλλο ευγενή Γκυ ντε Λουζινιάν, που για λίγο υπήρξε βασιλιάς της Ιερουσαλήμ ως σύζυγος της Σίβυλλας, κόρης του Αμαλρίκ Α’. Αρχίζει μια μακρά περίοδος Φραγκοκρατίας στην Κύπρο, υπό τη δυναστεία των Λουζινιάν, που θα κρατήσει μέχρι την οθωμανική κατάκτηση.
1192 26-8-1192
Πεθαίνει ο Σελτζούκος σουλτάνος του Ρουμ Κιλίτζ Αρσλάν Β’, ο νικητής στο Μυριοκέφαλον μετά από 38 χρόνια στην εξουσία. Οι 12 γιοι του ξεκινούν έναν πόλεμο διαδοχής που θα είναι η αρχή του τέλους για το Σουλτανάτο του Ρουμ.
1192 Νοέμβριος
Ο Ισαάκιος Β’ Άγγελος στέλνει οργισμένη επιστολή στις αρχές της Γένοβας διαμαρτυρόμενος για τις πειρατικές επιδρομές Γενοβέζων, με αφορμή τη δραστηριότητα του Γενοβέζου πειρατή Γουλιέλμο Γράσσο (Gulielmo Grasso – αργότερα κόμης Μάλτας), που σε συνεργασία με Πιζάνους κουρσεύει καράβια στο νότιο Αιγαίο, ενώ λεηλάτησε τη Ρόδο όπου σκότωσε πολλούς αμάχους. Η επιστολή δεν έχει κανένα αποτέλεσμα.
1193
Πεθαίνει ο Σαλαντίν, ο Κούρδος σουλτάνος που πήρε την Ιερουσαλήμ από τους Σταυροφόρους. Η επικράτειά του περιλαμβάνει μια τεράστια έκταση με εδάφη της Συρίας, Παλαιστίνης και Αιγύπτου, που μετά τον θάνατό του μοιράζεται μεταξύ των γιων του και διαμελίζεται.
1194 περίπου
Ο ξάδερφος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνος Άγγελος Δούκας διορίζεται κυβερνήτης στη Φιλιππούπολη. Αν και νεότατος, επιδεικνύει εξαιρετικές ικανότητες και έχει σειρά επιτυχιών εναντίον των Βουλγαρο-Βλάχων του Πέτρου Δ’. Όμως στασιάζει και αυτοανακηρύσσεται αυτοκράτορας. Συλλαμβάνεται καθώς βαδίζει εναντίον της Αδριανούπολης και τυφλώνεται. Οι Βούλγαροι ηγέτες ανακουφίζονται με αυτήν την εξέλιξη.
1194
Μάχη Αρκαδιουπόλεως. Οδυνηρή ήττα του στρατού του Ισαακίου B’ στην Αρκαδιούπολη, στην Ανατολική Θράκη από τους Βουλγάρους του τσάρου Ιβάν Ασέν Α’. Το κύρος του Ισαακίου Β’ καταρρακώνεται.
1194
Μεγάλη πυρκαγιά στην Κωνσταντινούπολη.
1194
Τέλος οι Νορμανδοί από τη Σικελία Πεθαίνει ο Ταγκρέδος του Λέτσε και σύντομα ο Γερμανός αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Ερρίκος ΣΤ’ επεμβαίνει, κατακτά το κράτος των Νορμανδών στη νότια Ιταλία και Σικελία και στέφεται βασιλιάς Σικελίας. Αυτό είναι το τέλος του Νορμανδικού Βασιλείου της Σικελίας που υπήρξε από τους μεγαλύτερους εχθρούς του Βυζαντίου.
1195
Ο Ισαάκιος Άγγελος αναχωρεί για εκστρατεία εναντίον των Βουλγάρων. Κατά την απουσία του, ο αδερφός του Αλέξιος Άγγελος παίρνει τον έλεγχο του παλατιού. Στη συνέχεια, ενώ ο Ισαάκιος ασχολείται με κυνήγι στη Θράκη, ο στρατός παίρνει το μέρος του Αλεξίου Αγγέλου. Ο Ισαάκιος Β’ συλλαμβάνεται, οδηγείται πίσω στη Βασιλεύουσα και τυφλώνεται. Φυλακίζεται μαζί με τον γιο του Αλέξιο σε έναν πύργο στην Πόλη.
1195 8-4-1195
Αλέξιος Γ΄ Άγγελος Ο Αλέξιος Γ’ Άγγελος αναγορεύεται αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Εκμεταλλεύτηκε την απουσία του αδερφού του Ισαακίου, τον εκθρόνισε και τον φυλάκισε αφού τον τύφλωσε. Θα παραμείνει στο θρόνο μέχρι τις 18 Αυγούστου 1203, σε μια καταστροφική για το Βυζάντιο βασιλεία.
1195
Ο Αλέξιος Γ’ αυτοαποκαλείται Αλέξιος Κομνηνός με το πρόσχημα ότι κατάγεται και από τους Κομνηνούς (είναι εγγονός της Θεοδώρας Κομνηνής, κόρης του Αλεξίου Α’) και, έτσι, θέλει να συνδεθεί με την ένδοξη δυναστεία των Κομνηνών. Επίσης, ίσως θέλει να ξεχαστεί η σχέση του με τον προηγούμενο αυτοκράτορα που τον εκθρόνισε και τον τύφλωσε παρόλο που ο Ισαάκιος ήταν αδερφός και ευεργέτης του.
1196
Μάχη Σερρών. Ο Ιβάν Ασέν Α’ επιτίθεται νότια και καταλαμβάνει βυζαντινά εδάφη και φρούρια. Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Γ’ στέλνει εναντίον των Βουλγαροβλάχων στρατό υπό τη διοίκηση του γαμπρού του σεβαστοκράτορα Ισαακίου. Ο βυζαντινός στρατός περικυκλώνεται από τους Βουλγάρους κοντά στις Σέρρες και ηττάται με βαριές απώλειες. Ο Ισαάκιος αιχμαλωτίζεται και λίγο αργότερα πεθαίνει.
1196
Δολοφονείται στη Βουλγαρία ο Ιβάν Ασέν Α’ από τον βογιάρο Ιβαγκό που ήταν ξάδερφος του. O Ιβαγκός θέλει να διαδεχθεί τον Ιβάν-Ασέν αλλά παρεμβαίνει ο συμβασιλέας Πέτρος Δ’. Στη Βουλγαρία οι διάφοροι τοπικοί ηγεμόνες μάχονται αλλήλους.
1196
Ο Στέφανος Νεμάνια παραιτείται από την ηγεσία της Σερβίας υπέρ του γιου του Στέφανου. Θα γίνει μοναχός με το όνομα Συμεών και λίγο αργότερα, το 1199, μαζί με τον γιο του Σάββα, θα ανοικοδομήσει την κατεστραμμένη μονή Χιλανδαρίου στο Άγιο Όρος.
1196
Ο Πέτρος Δ’ της Βουλγαρίας προσπαθεί να επιβληθεί στη βόρεια Βουλγαρία μετά τον θάνατο του αδερφού του. Ζητάει τη βοήθεια των Βυζαντινών με την υπόσχεση ότι η Βουλγαρία θα ξαναγίνει υποτελής του Βυζαντίου. Ο Αλέξιος Γ’ στέλνει στρατό με επικεφαλής τον πρωτοστράτορα Μανουήλ Καμύτζη ο οποίος ακινητοποιείται δειλιάζοντας να περάσει τα περάσματα προς τη βόρεια Βουλγαρία.
1196 13-12-1196
Με τη «Βούλλα της 13ης Δεκεμβρίου 1196» ο πάπας Κελεστίνος Γ’ ιδρύει 3 Λατινικές επισκοπές στην Κύπρο: Πάφου, Αμμοχώστου και Λεμεσού. Στο νησί υπάρχουν ανέκαθεν 15 Ορθόδοξες επισκοπές που βαθμιαία μετά το 1220 θα μειωθούν.
1196
Δολοφονείται ο τσάρος της Βουλγαρίας Πέτρος Δ’. Ο μικρότερος αδερφός του ονόματι Ιβάν ή Καλογιάν ή Ιωαννίτζης ή Σκυλογιάννης γίνεται Τσάρος της Βουλγαρίας ως Ιβάν Α’. Θα ηγεμονεύσει μέχρι το 1207. Κατά τη διάρκεια της επόμενης -πολύ έντονης- δεκαετίας θα είναι ένας από τους πρωταγωνιστές των εξελίξεων. Θα αποδειχθεί πολύ δραστήριος και αιμοδιψής, και θα αποκτήσει και το προσωνύμιο Ρωμαιοκτόνος.
1196 Δεκέμβριος
Ο Γερμανός αυτοκράτορας Ερρίκος ΣΤ’ απαιτεί από τον Αλέξιο Γ’ Άγγελο 5.000 λίβρες χρυσού, με διάφορα προσχήματα, κυρίως σαν αποζημίωση για τις επιθέσεις εναντίον του Φρειδερίκου Βαρβαρόσσα κατά την Γ’ Σταυροφορία. Ο Αλέξιος Γ’ κατεβάζει το ποσό στις 1.600 λίβρες και προσπαθεί να βρει χρυσό σκυλεύοντας τους αυτοκρατορικούς τάφους και επιβάλλοντας έναν νέο φόρο, τον «αλλαμανικόν».
1197
Ο Ερρίκος ΣΤ’ ετοιμάζει Σταυροφορία και σχεδιάζει πριν τους Αγίους Τόπους να παρεκκλίνει προς Κωνσταντινούπολη για να εκδικηθεί την εκθρόνιση του Ισαακίου Β’ Αγγέλου. Τον αποτρέπουν ο Πάπας και οι υποσχέσεις του Αλεξίου Γ’ Αγγέλου ότι θα του καταβάλει αποζημίωση. Τελικά 16.000 Γερμανοί σταυροφόροι θα φτάσουν στην Άκκρα και θα καταλάβουν τη Σιδώνα. Θα γυρίσουν πίσω μετά τον ξαφνικό θάνατο του Ερρίκου ΣΤ’.
1197
Ο Αμορί ντε Λουζινιάν, αδελφός του Γκυ, ανακηρύσσεται επισήμως βασιλιάς της Κύπρου. Αναγνωρίζεται από τους Δυτικούς και τον Πάπα. Αρχίζει η περίοδος των Λουζινιάν και της Φραγκοκρατίας στην Κύπρο που διαρκεί 3 αιώνες, μέχρι το 1498. Ο Αμορί παντρεύεται τη χήρα Ισαβέλλα και μέχρι το 1205 θα είναι και τιτουλάριος βασιλιάς της Ιερουσαλήμ.
1198 1-1-1198
Ο ηγεμόνας Λέων Β’ της Αρμενίας γίνεται ο πρώτος βασιλιάς του Αρμενικού Βασιλείου της Κιλικίας που έτσι ανεξαρτητοποιείται και τυπικά από το Βυζάντιο. Η στέψη του γίνεται στην Ταρσό και αναγνωρίζεται από τους Δυτικούς και τον Πάπα. Οι συζητήσεις με το Βυζάντιο για ένωση με την Aρμενική Εκκλησία σταματούν. Ο Λέων θα βασιλεύσει μέχρι το 1219 σε μια περίοδο ανάπτυξης και ακμής για το Βασίλειο της Αρμενίας.
1198 8-1-1198
Ο Ιννοκέντιος Γ’ εκλέγεται Πάπας. Θα είναι στον παπικό θρόνο μέχρι το 1216. Ο Αλέξιος Γ’ Άγγελος Κομνηνός στέλνει συγχαρητήρια επιστολή στον Πάπα για την εκλογή του και παράλληλα προτείνει οικουμενική σύνοδο για ένωση των Εκκλησιών. Η εκκλησιαστική πολιτική του Αλεξίου Γ’ είναι η μόνη θετική πλευρά της βασιλείας του.
1199
Ο πάπας Ιννοκέντιος Γ’ κάνει έκκληση στους ηγεμόνες της Δύσης για μια τέταρτη σταυροφορία. Το κάλεσμά του αγνοείται σε μεγάλο βαθμό από τους Ευρωπαίους μονάρχες, αλλά αρκετοί υποδεέστεροι βαρόνοι ανταποκρίνονται.
1199
Ο Βούλγαρος βογιάρος Ιβαγκός (ή Ιβάνκο, φονέας του Ιβάν Ασέν Α’, μετονομασθείς Αλέξιος από τους ευγνώμονες Βυζαντινούς) επιδιώκει να ιδρύσει ανεξάρτητη ηγεμονία με κέντρο τη Φιλιππούπολη διαρρηγνύοντας τις σχέσεις του με το Βυζάντιο. Καταλαμβάνει για λίγο Ξάνθη, Μοσυνόπολη κ.ά.
1199
Ο πρωτοστράτωρ Μανουήλ Καμύτζης αποστέλλεται εναντίον του Ιβαγκού αλλά ηττάται και αιχμαλωτίζεται. Ο Ιβαγκός ζητά λύτρα για να τον απελευθερώσει, αλλά ο αυτοκράτορας αδιαφορεί. Τελικά τα λύτρα θα καταβάλει ένας άλλος ισχυρός Βλάχος ηγεμόνας της Βουλγαρίας, ο Ντομπρομίρ (Δοβρομηρός ο Χρύσος) που έχει παντρευτεί την κόρη του Καμύτζη.
1199 Νοέμβριος
Ο κόμης Τιβάλδος της Καμπανίας (ή Θεοβάλδος –Thibaut de Champagne– το Χρονικόν του Μορέως τον αποκαλεί κόντον της Τσαμπάνιας) οργανώνει τον πρώτο πυρήνα υποστηρικτών της Δ’ Σταυροφορίας μεταξύ των οποίων είναι ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος, ο μελλοντικός Φράγκος ιστορικός της σταυροφορίας. Λίγους μήνες μετά θα προσχωρήσει στην κίνηση και ο κόμης της Φλάνδρας Βαλδουίνος με τον αδερφό του Ερρίκο.
Μάχες 
Αυτοκράτορες 