Ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με το Βυζάντιο και τον Ελληνισμό κατά τον 9ο αιώνα
800
800 Φεβρουάριος
Ο ευνούχος Σταυράκιος οργανώνει στάση. Η Ειρήνη δεν έχει την πολιτική δύναμη να τον αντιμετωπίσει αποφασιστικά, έτσι περιορίζεται στο να απαγορεύσει τις επαφές του με στρατιωτικούς. Ο Σταυράκιος πέφτει σε δυσμένεια, αλλά είναι ακόμα επικίνδυνος για τον θρόνο. Ευτυχώς για την Ειρήνη, πεθαίνει μετά από μερικούς μήνες από καρδιακό νόσημα.
800 25-12-800 ★★★
Ο Καρλομάγνος στέφεται «Βασιλεύς των Ρωμαίων» Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας των Χριστουγέννων στον Άγιο Πέτρο, στη Ρώμη, ο πάπας Λέων Γ’ στέφει τον Καρλομάγνο «Βασιλέα των Ρωμαίων» (σε μια κίνηση που αιφνιδίασε και τον ίδιο τον Καρλομάγνο). Είναι η αρχή της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και η αφετηρία της αμφισβήτησης –από τους Δυτικούς– του Βυζαντίου ως μοναδικού κληρονόμου της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
800
Ένας πρωτοεμφανιζόμενος λαός, με σκανδιναβική προέλευση, που αποκαλείται «Ρως» σχηματίζει ένα υποτυπώδες χαγανάτο στη σημερινή Ουκρανία, ενώ το Χαγανάτο των Χαζάρων έχει αρχίσει να διαλύεται.
800 περίπου
Ιδρύεται από τους Αγλαβίδες Άραβες το αυτόνομο Εμιράτο της Ιφρικίγια στη Βόρεια Αφρική, με πρωτεύουσα το Καϊρουάν. Το εμιράτο απλώνεται σε μια περιοχή που περιλαμβάνει τη σημερινή Τυνησία, την ανατολική Αλγερία και τη δυτική Λιβύη.
800 περίπου
Ιδρύεται το Θέμα Πελοποννήσου με τη διάσπαση του Θέματος Ελλάδος. Έδρα του νέου Θέματος είναι η Κόρινθος.
800
Την ηγεσία των Παυλικιανών αναλαμβάνει ο Σέργιος Τυχικός και τα επόμενα 35 χρόνια θα εξελιχθεί στον σημαντικότερο διδάσκαλο της αίρεσης. Σε αυτόν οφείλεται η τελική μορφή του Παυλικιανισμού και η μεγάλη διάδοσή του στη Μικρά Ασία. Πέρα από τον έντονα θρησκευτικό χαρακτήρα, οι Παυλικιανοί είναι ιδιαίτερα επιθετικοί και κάνουν συνεχώς επιδρομές στις ορθόδοξες περιοχές.
801
Μετά τον θάνατο του Σταυρακίου, ο ευνούχος Αέτιος αναδεικνύεται ως ο ισχυρός ανήρ στο Βυζάντιο. Γίνεται ο ίδιος αρχηγός του στρατού στη Μικρά Ασία, ενώ ο αδερφός του Λέων διορίζεται μονοστράτηγος του στρατού Μακεδονίας και Θράκης. Ο Αέτιος σχεδιάζει να παντρέψει τον Λέοντα με την Ειρήνη, η οποία αντιλαμβάνεται ότι με τον τρόπο αυτό θα παραμεριστεί εντελώς.
801
Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προκειμένου να βρει υποστηρικτές κάνει γενναίες παροχές στον λαό της Κωνσταντινούπολης με φοροαπαλλαγές και δασμολογικές ελαφρύνσεις, ενώ κάνει και γενναίες παραχωρήσεις προς τους μοναχούς. Δημιουργείται έντονη δυσαρέσκεια στους μεγιστάνες και στους στρατιωτικούς που στερούνται πόρους.
802
Πρεσβεία από τον Καρλομάγνο έρχεται στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με τους βυζαντινούς χρονικογράφους (αλλά όχι τους δυτικούς) ο σκοπός των συνεννοήσεων είναι η σύναψη γάμου μεταξύ Καρλομάγνου και Ειρήνης και η συγχώνευση των δύο αυτοκρατοριών. Φαίνεται πως η Ειρήνη το σκέφτεται σοβαρά, αλλά κάτι τέτοιο δεν θα συνέφερε κανέναν άλλο στο Βυζάντιο.
802
Ο Κρούμος γίνεται χάνος των Βουλγάρων. Θα βασιλεύσει για 10 χρόνια, θα επιτύχει μεγάλες νίκες εναντίον του Βυζαντίου, και επί των ημερών του η επικράτεια των Βουλγάρων θα διπλασιαστεί.
802 31-10-802
Γενικεύεται η αντίθεση εναντίον της αυτοκράτειρας Ειρήνης. Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Αετίου, οι Νικηφόρος, Νικήτας και Σισσίνιος τον προλαβαίνουν, καταλαμβάνουν τη νύχτα το Παλάτι και εκθρονίζουν την Ειρήνη. Νέος αυτοκράτορας αναγορεύεται ο λογοθέτης του γενικού Νικηφόρος. Η Ειρήνη εξορίζεται στην αρχή στα Πριγκιποννήσια και στη συνέχεια στη Λέσβο. Θα πεθάνει τον επόμενο χρόνο.
802 31-10-802
Νικηφόρος Α’ Λογοθέτης Ο «Λογοθέτης του Γενικού» (=υπουργός Οικονομικών) Νικηφόρος Α’ στέφεται αυτοκράτορας στην Αγια-Σοφιά από τον πατριάρχη Ταράσιο. Θα παραμείνει στον θρόνο μέχρι τις 25 Νοεμβρίου του 811.
803 Αρχές
Ο Νικηφόρος Α’ στήνει στο ανάκτορο της Μαγναύρας (δίπλα στο Μέγα Παλάτιον) δικαστήριο για όσους πλούτισαν επί των ημερών της αυτοκράτειρας Ειρήνης και κατάσχει μεγάλο μέρος από τις περιουσίες τους. Αρχίζει αγώνα κατά της διαφθοράς των κρατικών λειτουργών.
803
Pax Nicephori. Η «Ειρήνη του Νικηφόρου». Έναρξη συνομιλιών που θα διαρκέσουν τουλάχιστον μέχρι το 812 που θα καθορίσουν τα σύνορα μεταξύ της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και της επικράτειας του Καρλομάγνου στην Αδριατική και στη Δαλματία. Αμφότερες οι πλευρές δείχνουν διάθεση για συνεννόηση, ιδιαίτερα ο Καρλομάγνος που επιδιώκει αναγνώριση του πρόσφατου βασιλικού τίτλου του.
803
Ο Νικηφόρος Α’ αυξάνει τους φόρους και ακυρώνει τις φοροαπαλλαγές και τις παροχές της Ειρήνης. Επανέρχονται τα καταργηθέντα κομμέρκια (δασμοί) Βοσπόρου και Ελλησπόντου, που είναι σημαντικό έσοδο του κράτους. Επιβάλλεται ο φόρος «δικέρατον» για την επισκευή των τειχών. Τα οικονομικά του κράτους βελτιώνονται, αλλά ο αυτοκράτορας χάνει τη λαϊκή υποστήριξη.
803 Ιούλιος
Στάση του Βαρδάνη του Τούρκου Ο στρατηγός του Θέματος Ανατολικών Βαρδάνης ο Τούρκος στασιάζει κατά του Νικηφόρου Α’. Τα περισσότερα από τα θέματα της Μικράς Ασίας συντάσσονται μαζί του και ο Βαρδάνης βαδίζει κατά της Κωνσταντινούπολης. Οι κάτοικοι της Πόλης δεν προθυμοποιούνται να πάνε μαζί του και η στάση αποτυγχάνει όταν οι δύο υπαρχηγοί Λέων ο Αρμένιος και Μιχαήλ ο Τραυλός αποσκιρτούν. [Και οι δύο θα γίνουν αργότερα αυτοκράτορες.]
803 Φθινόπωρο
Παρά τις αρχικές υποσχέσεις για συγχώρεση, πολλοί από τους συνεργάτες τού Βαρδάνη φυλακίζονται ή αποστρατεύονται. O Βαρδάνης φυλακίζεται σε μοναστήρι. Τον επόμενο χρόνο θα τυφλωθεί από μια ομάδα από Λυκάονες στρατιώτες. Ο Νικηφόρος Α’ θα ισχυριστεί ότι έδρασαν με δική τους πρωτοβουλία.
804 περίπου
Τέλος των Αβάρων Οι Βούλγαροι με ηγεμόνα τον χάνο Κρούμο δίνουν το τελειωτικό χτύπημα στους Αβάρους και καταλύουν το κράτος τους. Οι εναπομείναντες Άβαροι αφομοιώνονται από Βούλγαρους, Σλάβους και άλλες γειτονικές εθνότητες. Το τελευταίο ιστορικό ίχνος τους αναφέρεται το 809.
804 Αύγουστος
Μάχη Κρασού Ο Νικηφόρος Α’ αρνείται να πληρώσει τον φόρο στους Άραβες οι οποίοι εισβάλλουν ξανά στη Μ. Ασία. Ο Νικηφόρος τίθεται ο ίδιος επικεφαλής στρατού και κατευθύνεται εναντίον τους. Στη μάχη της Κρασού, οι Βυζαντινοί αιφνιδιάζονται και γνωρίζουν συντριπτική ήττα. Σύμφωνα με αραβικές πηγές, οι βυζαντινές απώλειες ήταν 40.700 άνδρες και 4.000 υποζύγια.
804
Παρά τη συντριπτική ήττα των Βυζαντινών στην Κρασό, οι Άραβες δεν συνεχίζουν την εισβολή, επειδή έχει σημειωθεί εξέγερση κατά του Χαλίφη στην Περσία. Συμφωνείται η επανενεργοποίηση της συνθήκης ειρήνης και η ανταλλαγή αιχμαλώτων. Στη συνέχεια οι Άραβες αποχωρούν.
804
Οι Βούλγαροι υπό τον χάνο Κρούμο αρχίζουν ξανά επιδρομές σε Μακεδονία, Θράκη.
805
Εξέγερση των Σλάβων στην Πελοπόννησο Οι Σλάβοι όλης της Πελοποννήσου εξεγείρονται και πολιορκούν την Πάτρα, προφανώς σε συνεννόηση με τους Άραβες, καθώς ταυτόχρονα ένας αραβικός στόλος αποκλείει από θαλάσσης την Πάτρα. Οι Γραικοί της πόλης τούς απωθούν και στη συνέχεια ένα βυζαντινό στράτευμα με επικεφαλής τον στρατηγό του Θέματος Ελλάδος Σκληρό επεμβαίνει.
805 805-807
Ο στρατηγός Σκληρός επιχειρεί εναντίον των Σλάβων στην Πελοπόννησο και αλλού. Στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που διαρκούν μέχρι το 807, πολλοί Σλάβοι σκοτώνονται ή αιχμαλωτίζονται και πωλούνται ως δούλοι. Η εξέγερση καταπνίγεται και οι Σλάβοι δεν θα δημιουργήσουν παρόμοια προβλήματα για πολύ καιρό.
805
Κατά παράβαση της συνθήκης με τους Άραβες, οι Βυζαντινοί επισκευάζουν φρούρια και τείχη στις παραμεθόριες περιοχές της Μ. Ασίας και αποπειρώνται εισβολή στην Κιλικία (την πρώτη επίθεση σε αραβική περιοχή μετά 20 χρόνια). Καταλαμβάνεται πρόσκαιρα η Ταρσός και πολιορκείται ανεπιτυχώς η Μελιτηνή. Ένα στράτευμα φτάνει μέχρι τη βόρεια Συρία. Πάντως, τελικά, δεν θα υπάρξουν σημαντικά εδαφικά οφέλη.
805
Αραβικός στόλος λεηλατεί την Κύπρο. 16.000 κάτοικοι οδηγούνται στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής.
806 Φεβρουάριος
Πεθαίνει ο πατριάρχης Ταράσιος Α’. Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως αναγορεύεται ο Νικηφόρος Α’ που είναι λαϊκός. Προτιμήθηκε από τον Θεόδωρο Στουδίτη που είναι πιο άκαμπτος στις θεολογικές του θέσεις. Οι στουδίτες Πλάτων και Θεόδωρος είναι αντίθετοι στην εκλογή του πατριάρχη Νικηφόρου, αλλά μετά από φυλάκιση 24 ημερών συμμορφώνονται.
806
Δύο αδερφοί, οι Obelerio και Beato, γίνονται δούκες στη Βενετία και σχεδιάζουν την υπαγωγή της Βενετίας και των βυζαντινών κτήσεων της Δαλματίας στο φράγκικο Βασίλειο της Ιταλίας. Ο Νικηφόρος Α’ στέλνει τον βυζαντινό στόλο με επικεφαλής τον πατρίκιο Νικήτα που κατορθώνει να επαναφέρει τη Βενετία στη βυζαντινή σφαίρα επιρροής και μάλιστα να κάνει σχετική συμφωνία και με τον Φράγκο βασιλιά της Ιταλίας Πιπίνο.
806
Ο Χαλίφης των Αββασιδών Χαρούντ αλ-Ρασίντ εισβάλλει στη Μ.Ασία με στρατό 135.000 εξαιτίας της παραβίασης της συνθήκης ειρήνης από το Βυζάντιο. Λεηλατεί πόλεις της Καππαδοκίας και καταλαμβάνει την Ηράκλεια Κύβιστρα –πόλη σε στρατηγικό σημείο – μετά δίμηνη πολιορκία.
806
Ο Νικηφόρος Α’ περιδεής μπροστά στο μένος, το πλήθος και την αποφασιστικότητα των Αββασιδών δεν διανοείται να συγκρουστεί με τον μεγάλο στρατό που πνίγει στο αίμα τη Μ.Ασία και συνάπτει ειρήνη με τους Άραβες υποχρεούμενος να καταβάλλει βαρύτατο φόρο 30.000 χρυσών νομισμάτων ετησίως (θα παραβιάσει τη συνθήκη τον επόμενο χρόνο χωρίς επιπτώσεις).
807
Ο Νικηφόρος Α’ ξεκινά εκστρατεία εναντίον των Βουλγάρων. Όμως όταν φτάνει στην Αδριανούπολη μαθαίνει ότι ετοιμάζεται ανταρσία του στρατού στην Καππαδοκία και γυρίζει εσπευσμένα στην Κωνσταντινούπολη. Την εκστρατεία συνεχίζει κάποιος Βαρδάνης με το παρατσούκλι Ανεμάς, ο οποίος περιορίζεται σε μια ληστρικού τύπου επιδρομή. Ο όλος χειρισμός δημιουργεί δυσφορία στην κοινή γνώμη.
807 Σεπτέμβριος
Αραβικός στόλος λεηλατεί ολόκληρο το νησί της Ρόδου εκτός από την ακρόπολη.
807 25-12-807
Έντονη διαφωνία στην Ιερουσαλήμ ανάμεσα στους μοναχούς του Αγίου Σάββα και τους Βενεδικτίνους μοναχούς του Όρους των Ελαιών σχετικά με την προσθήκη του filioque στο Πιστεύω (δηλ. ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού). Το θέμα παίρνει διαστάσεις και συζητείται σε Ρώμη και Κωνσταντινούπολη σε ανώτατο εκκλησιαστικό επίπεδο.
808 Φεβρουάριος
Ο κυαίστωρ και πατρίκιος Αρσαβήρ συνωμοτεί για να καταλάβει τον θρόνο, σε συνεργασία με άλλους ευγενείς και με εκκλησιαστικούς παράγοντες. Το κίνητρο των συνωμοτών πιθανότατα είναι η αυστηρή οικονομική πολιτική του Νικηφόρου Α’. Η συνωμοσία αποκαλύπτεται, οι συνωμότες τιμωρούνται και κατάσχονται οι περιουσίες τους. Ο Αρσαβήρ κείρεται μοναχός και εξορίζεται σε μοναστήρι στη Βιθυνία.
808
O χάνος των Βουλγάρων Κρούμος λεηλατεί τη Μακεδονία.
808
Ο βυζαντινός στόλος με επικεφαλής τον κυβερνήτη Κεφαλονιάς Παύλο επανέρχεται στη Βενετία για να την προφυλάξει από τις επεκτατικές διαθέσεις των Φράγκων. Ηττάται όμως και ο βασιλιάς της Ιταλίας Πιπίνος καταλαμβάνει τη Βενετία. Πολλοί κάτοικοι καταφεύγουν στη νησίδα Ριάλτο που θα γίνει ο νέος πυρήνας της πόλης.
809
Τοπική σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη καταδικάζει τους στουδίτες Πλάτωνα, Θεόδωρο και Ιωσήφ (Μητροπολίτη Θεσ/νίκης και αδερφό του Θεόδωρου) οι οποίοι εξορίζονται. Αιτία ήταν οι υπερβολικές αντιδράσεις των τριών στην άρση του αφορισμού του ιερέα Ιωσήφ που είχε τελέσει τον γάμο του Κωνσταντίνου ΣΤ’ με τη Θεοδότη. Ο Θεόδωρος στέλνει επιστολές στον Πάπα αναζητώντας υποστήριξη, αλλά ο Πάπας δεν ανταποκρίνεται.
809
Ο Νικηφόρος Α’ προχωρά σε μετακινήσεις πληθυσμών. Μεταφέρει Έλληνες από την Ιταλία και από τη Μικρά Ασία στην Ελλάδα επιδιώκοντας αφενός να περιορίσει το σλαβικό στοιχείο, αφετέρου να ενισχύσει την άμυνα στα Βαλκάνια. Μερικοί ιστορικοί θεωρούν ότι ο Νικηφόρος είναι αυτός που έσωσε την Ελλάδα από τους Σλάβους, από τους οποίους όσοι δεν εκτοπίστηκαν αφομοιώθηκαν.
809
Ο Νικηφόρος αναδιοργανώνει τα θέματα και ιδρύει νέα όπως της Θεσσαλονίκης και της Κεφαλονιάς. Η οργάνωση των θεμάτων που γίνεται επί Νικηφόρου θα παραμείνει λίγο - πολύ σε ισχύ μέχρι τον 11ο αιώνα.
809 24-3-809
Πεθαίνει ο Χαλίφης των Αββασιδών Χαρούν αλ-Ρασίντ στη Σαμαρκάνδη. Επί των ημερών του το Χαλιφάτο των Αββασιδών έφτασε στο απόγειο της δύναμής του. Ξεσπά εμφύλιος ανάμεσα σε δύο από τους γιους του.
809
Οι Βούλγαροι επιτίθενται στον Στρυμόνα και αφού προκαλούν σοβαρές απώλειες στις βυζαντινές δυνάμεις, αρπάζουν 1.100 λίτρες χρυσού που προορίζονταν για τη μισθοδοσία του στρατού της Θράκης.
809 Άνοιξη
O χάνος των Βουλγάρων Κρούμος καταλαμβάνει το φρούριο της Σερδικής (σημερινή Σόφια) και σφάζει ολόκληρη τη βυζαντινή φρουρά (6.000 άντρες) παρόλο που το φρούριο είχε παραδοθεί με τον όρο ότι οι Βούλγαροι θα χάριζαν τη ζωή στους υπερασπιστές. Στη συνέχεια οι Βούλγαροι αποσύρονται προσωρινά βορείως του Αίμου.
809
Σε σύνοδο στο Άαχεν (ή Aix-la-Chapelle, που είναι η πρωτεύουσα του κράτους του Καρλομάγνου) οι Φράγκοι επίσκοποι υιοθετούν την προσθήκη του filioque στο σύμβολο της πίστεως. Ο πάπας Λέων Γ’ είναι επιφυλακτικός.
810
810
Ο βυζαντινός στόλος με επικεφαλής τον στρατηγό Κεφαλονιάς Παύλο ανακαταλαμβάνει τη Βενετία χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση από τους Φράγκους, καθώς έχει πεθάνει ο βασιλιάς της Ιταλίας Πιπίνος (γιος του Καρλομάγνου). Νέος δόγης εκλέγεται ο Angelo Participazio, που δεν αμφισβητεί την κυριαρχία του Βυζαντίου. Επί των ημερών του, το κέντρο της Βενετίας θα γίνει το Ριάλτο και θα αρχίσει η άνθιση της οικονομίας.
810
Οι Φράγκοι επιστρέφουν στους Βυζαντινούς τις πόλεις στην περιοχή Βενετίας, Ίστριας και Δαλματίας. Γενικά, ο Καρλομάγνος είναι πολύ προσεκτικός στις σχέσεις του με το Βυζάντιο και αποφεύγει να προκαλεί με επεκτατικές κινήσεις.
810
Ο καπνικός φόρος (φόρος για τα κατοικημένα κτίρια), που είχε καθιερωθεί κάπου στα μέσα του 8ου αιώνα, επεκτείνεται σε εκκλησίες, μετόχια μοναστηριών, φιλανθρωπικά ιδρύματα. Μάλιστα ο φόρος έχει αναδρομική ισχύ από την αρχή της βασιλείας του Νικηφόρου Α’. Επίσης, αποθαρρύνονται οι μεγάλης αξίας δωρεές σε μοναστήρια (τις παίρνει το κράτος).
810
Άλλες φορολογικές καινοτομίες του Νικηφόρου Α’: Σε μια πρώιμη μορφή του φόρου «Αλληλέγγυον», ορίζει να πληρώνουν οι πλούσιοι 18 νομίσματα για τα έξοδα στράτευσης των φτωχών. Επιβάλλει φόρο δύο χρυσά νομίσματα για κάθε δούλο που περνάει από την Άβυδο (που είναι το τελωνειακό κέντρο Ελλησπόντου). Επιβάλλεται ο έμμεσος φόρος «χαρτιατικόν», κάτι σαν χαρτόσημο για καταχώρηση ιδιοκτησίας.
811
Βουλγαρική εκστρατεία Νικηφόρου Α’ Ο Νικηφόρος Α’ οργανώνει μεγάλη εκστρατεία στη Βουλγαρία με 80.000 στρατό που συγκεντρώθηκε από όλα τα μέρη της αυτοκρατορίας. Σε μια ατμόσφαιρα εύθυμης αισιοδοξίας, πολλοί από τους υψηλόβαθμους αξιωματούχους και αριστοκράτες συνοδεύουν τον αυτοκράτορα, μαζί με αυτούς και ο γιος του Σταυράκιος και ο γαμπρός του Μιχαήλ Ραγκαβές.
811 23-7-811
Ο βυζαντινός στρατός περνά από τα στενά του Αίμου και βαδίζει εναντίον της πρωτεύουσας των Βουλγάρων, της Πλίσκα. Οι Βούλγαροι προσπαθούν να τον σταματήσουν στέλνοντας εναντίον του στρατό, αλλά μια επίλεκτη μονάδα 12.000 αντρών και ένας στρατός 50.000 εξοντώνονται. Οι Βυζαντινοί μπαίνουν στην πόλη, τη λεηλατούν και σφάζουν τους αμάχους.
811 26-7-811 ★★★
Ήττα στη μάχη της Πλίσκα Ο χάνος των Βουλγάρων Κρούμος οργανώνει παλλαϊκή άμυνα. Κατά την επιστροφή, μετά τη δήωση της Πλίσκα, ο βυζαντινός στρατός παγιδεύεται στο στενό της Βερμπίτσα και εξοντώνεται ολοσχερώς. Ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Α’ σκοτώνεται (το κρανίο του ο Κρούμος θα το κάνει κύπελλο για να πίνει κρασί). Στη ίδια μάχη τραυματίζεται σοβαρά ο γιος του και συναυτοκράτορας Σταυράκιος.
811
Ο Σταυράκιος, γιος του φονευθέντος στη μάχη της Πλίσκα Νικηφόρου Α’, παρόλο που έχει τραυματιστεί βαριά στην ίδια μάχη, ανακηρύσσεται εσπευσμένα αυτοκράτορας στην Αδριανούπολη. Μετά από ένα δίμηνο εξαναγκάζεται σε παραίτηση από αυλικούς που βλέπουν ότι ο πνέων τα λοίσθια αυτοκράτορας προορίζει για τον θρόνο τη γυναίκα του Θεοφανώ, συγγενή της Ειρήνης της Αθηναίας.
811 2-10-811
Μιχαήλ Α΄ Ραγκαβές Με παρέμβαση των ευγενών που αναγκάζουν τον Σταυράκιο να παραιτηθεί από τον θρόνο, ο Μιχαήλ Α’ Ραγκαβές ή Ραγκαβής, γαμπρός του Νικηφόρου Α’ (σύζυγος της κόρης του Προκοπίας), αναγορεύεται αυτοκράτορας. Θα παραμείνει στον θρόνο μέχρι τις 10 Ιουλίου του 813.
811 811-814
Ο ευγενικής καταγωγής μοναχός Θεοφάνης ο Ομολογητής συγγράφει τη «Χρονογραφία», ιστορικό έργο που αφηγείται τα γεγονότα από την εποχή της ανάρρησης του Διοκλητιανού το 284 μ.Χ. έως και την πτώση του Μιχαήλ Α’ (813 μ.Χ). Το έργο του, που μεροληπτεί υπέρ των εικονόφιλων, αποτελεί τη σημαντικότερη ιστορική πηγή για αυτήν την περίοδο.
812
Ο Μιχαήλ Α’ Ραγκαβής ανακαλεί από την εξορία τον Θεόδωρο και τους άλλους Στουδίτες. Ο ιερέας Ιωσήφ, που είχε ευλογήσει τον γάμο Κωνσταντίνου ΣΤ’ και Θεοδότης, αφορίζεται ξανά.
812
Υπό την επήρεια των συμβούλων του, ο Μιχαήλ Ραγκαβής καταργεί φόρους που είχε επιβάλει ο Νικηφόρος Α’. Μοιράζει λεφτά στον στρατό, στην εκκλησία και στις χήρες των στρατιωτών που έπεσαν στις μάχες του Νικηφόρου Α’. Τα ταμεία, που είχαν γεμίσει χάρη στην οικονομική διαχείριση του Νικηφόρου Α’ Λογοθέτη, σύντομα αδειάζουν.
812 13-1-812 ★★
Συνθήκη του Ακυΐσγρανου Συνθήκη του Ακυΐσγρανου (σημερινό Άαχεν, Aix-la-Chapelle για τους Φράγκους, Aquisgranum για τους Ρωμαίους). Το Βυζάντιο αναγνωρίζει τους τίτλους imperator και βασιλεύς –όχι των Ρωμαίων– στον Καρλομάγνο με αντάλλαγμα την επικύρωση της επιστροφής της Βενετίας και περιοχών της Δαλματίας στο Βυζάντιο. Όμως η Ρώμη, η Ραβέννα και η Πεντάπολις Αδριατικής (Αγκώνα, Ρίμινι κ.λπ.) περνούν στη Δύση και χάνονται οριστικά.
812
Οι Βούλγαροι υπό τον χάνο Κρούμο επαναλαμβάνουν τις επιδρομές στη Θράκη. Καταλαμβάνουν το Δεβελτὸν και μεταφέρουν τον πληθυσμό στα βόρεια. Ο Ραγκαβής εκστρατεύει εναντίον τους, αλλά χάνει τον έλεγχο του στρατού και επιστρέφει στην Κ/Πολη. Ανεμπόδιστα πλέον οι Βούλγαροι καταλαμβάνουν εύκολα πόλεις όπως Αγχίαλο, Φιλιππούπολη, Σέρρες κ.ά., τις οποίες ο πληθυσμός τις εγκαταλείπει πριν φτάσουν οι Βούλγαροι.
812
Μετά την απόρριψη βουλγαρικών προτάσεων για ειρήνη, οι Βούλγαροι καταλαμβάνουν τη Μεσημβρία στη ακτή της Μαύρης Θάλασσας χρησιμοποιώντας πολιορκητικές μηχανές τελευταίας τεχνολογίας που κατασκεύασε κάποιος Άραβας τεχνίτης. Ανάμεσα στα λάφυρά τους είναι 36 εκτοξευτήρες Υγρού Πυρός.
812
Αντίθετα με τη μετριοπαθή θρησκευτική πολιτική του προκατόχου του, ο Ραγκαβής ενδίδει στις πιέσεις των φανατικών για να εξαφανίσει δια της βίας όλες τις αιρέσεις. Εκδίδει διάταγμα για την εκτέλεση Παυλικιανών και Αθιγγάνων αιρετικών στη Μικρά Ασία. Η διαταγή θανάτωσης ακυρώνεται λίγο αργότερα, αλλά οι διώξεις ισχύουν.
812
Διώξεις και εναντίον εικονομάχων. Ο ερημίτης Νικόλαος Εξακιονίτης γλωσσοκοπείται επειδή τόλμησε να ξύσει εικόνα της Θεοτόκου.
812
Ο στρατηγός του Ανατολικού θέματος Λέων (ο Αρμένιος) αποκρούει εισβολή Αράβων υπό τον τοπικό ηγεμόνα της Ταρσού Θεβίθ. 2000 Άραβες νεκροί. Ο Λέων αντεπιτίθεται και καταστρέφει το σημαντικό φρούριο της Αρμενίας Κάμαχο. Η επιθετική δραστηριότητα των Αράβων είναι, γενικά, μειωμένη λόγω του πολέμου διαδοχής που μαίνεται στο Χαλιφάτο της Βαγδάτης.
812
Διώξεις κατά των Παυλικιανών με πολλούς νεκρούς στη Νεοκαισάρεια της Μικράς Ασίας. Η πολιτοφυλακή των Παυλικιανών, οι «Άστατοι», αντιδρά και σκοτώνει τον βυζαντινό αξιωματούχο Παρακονδάκη και τον επίσκοπο Θωμά. Πολλοί Παυλικιανοί καταφεύγουν στους Άραβες και η αυτοκρατορία στερείται πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό στα ανατολικά σύνορα.
813 Μάιος
Σύνοδος της Τουρ. Ορόσημο για τον Χριστιανισμό της Δύσης. Αποφασίζεται ότι οι λειτουργίες στις βόρειες χώρες θα γίνονται πλέον στις τοπικές γλώσσες και όχι στα Λατινικά. Η σύνοδος διακηρύσσει επίσης ότι το δωδεκαήμερο από τα Χριστούγεννα έως τα Θεοφάνεια είναι εορταστική και ιερή περίοδος.
813 22-6-813 ★★
Μάχη Βερσινικίας Πανωλεθρία των Βυζαντινών από τους Βουλγάρους στη μάχη της Βερσινικίας, βόρεια από την Αδριανούπολη. Παρόλο που οι Βυζαντινοί έχουν μεγαλύτερο στρατό, ηττώνται εξαιτίας της αναποφασιστικότητας του Μιχαήλ Ραγκαβή, που μάλλον τον υπονόμευσε ο Λέων ο Αρμένιος διατάζοντας την υποχώρηση των ανατολικών ταγμάτων χωρίς να εμπλακούν στη μάχη.
813 10-7-813
Μετά τη γενική κατακραυγή για την αποτυχία του στη μάχη της Βερσινικίας και για την αδικαιολόγητη φυγή του στην Κωνσταντινούπολη, ο Μιχαήλ Ραγκαβές παραιτείται από τον θρόνο και γίνεται μοναχός. Οι γιοι του ευνουχίζονται και γίνονται επίσης μοναχοί. Ένας από αυτούς, ο Νικήτας, θα γίνει Οικουμενικός Πατριάρχης (ως Ιγνάτιος) και Άγιος.
813 11-7-813
Λέων Ε΄ ο Αρμένιος Ο Λέων Ε’ ο Αρμένιος ανακηρύσσεται από τον στρατό στην Αδριανούπολη αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Θα παραμείνει στον θρόνο μέχρι τη δολοφονία του στις 25 Δεκεμβρίου του 820. Οι φίλοι και συνεργάτες του Μιχαήλ ο Τραυλός και Θωμάς ο Σλάβος παίρνουν ανώτατες θέσεις στον στρατό.
813
Ο νέος αυτοκράτορας Λέων Ε’ είναι αγροίκος, αθυρόστομος, ασουλούπωτος με κακούς τρόπους και άγρια φωνή. Είναι όμως ικανός και ευσυνείδητος. Ο Σκυλίτζης γράφει για τον Λέοντα: «Καίπερ δὲ οὕτως ἔχων δυσσεβείας καὶ παρανομίας, ἀλλά γε πρὸς τὴν τῶν δημοσίων πραγμάτων ἀντίληψιν ἀγρυπνότατος ἦν, ὡς μηδέν τι τῶν δεόντων καὶ ὀνησιφόρων ἐᾶν ἀτημέλητον».
813 17-7-813
O στρατός των Βουλγάρων υπό τον χάνο Κρούμο εμφανίζεται κάτω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης. Οι Βυζαντινοί πείθουν τον Κρούμο να προσέλθει σε συνομιλίες άοπλος με τη συνοδεία τριών μόνο ακολούθων και εκεί προσπαθούν με δόλο να τον δολοφονήσουν. Ο Κρούμος γλυτώνει και βλέποντας ότι δεν έχει καμιά τύχη εναντίον των τειχών της Κωνσταντινούπολης, αποχωρεί, αφού προηγουμένως ερημώνει τα περίχωρα.
813 Σεπτέμβριος
Οι Βούλγαροι υπό τον χάνο Κρούμο πολιορκούν από τον Ιούλιο την Αδριανούπολη και την καταλαμβάνουν. Διώξεις χριστιανών και δια της βίας μετεγκατάσταση 40.000 (;) κατοίκων βορείως του Δούναβη. Ο αρχιεπίσκοπος Μανουήλ ρίχνεται ζωντανός στα σκυλιά αφού πρώτα έχουν ακρωτηριαστεί τα μέλη του. Η πόλη θα επιστρέψει στους Βυζαντινούς με τη συνθήκη ειρήνης του 815, και ενώ ο Κρούμος θα έχει πεθάνει το 814.
814
Εντατικές προετοιμασίες για πόλεμο. Ο Κρούμος καταλαμβάνει την Αρκαδιούπολη στη Θράκη, ενώ οργανώνει έναν μεγάλο στρατό για να βαδίσει εναντίον της Κωνσταντινούπολης. Στρατολογεί και Σλάβους και Αβάρους και ετοιμάζει πολιορκητικές μηχανές. Όμως και ο αυτοκράτορας Λέων Ε’ ο Αρμένιος προετοιμάζεται πυρετωδώς.
814 28-1-814
Πεθαίνει στο Άαχεν (Aix-la-Chapelle) ο Καρλομάγνος από πλευρίτιδα. Τον διαδέχεται ο γιος του Λουδοβίκος ο Ευσεβής.
814 ίσως το 815
Μάχη της Μεσημβρίας Ο Λέων Ε’ δεν περιμένει τον Κρούμο να επιτεθεί. Έρχεται να τον συναντήσει με όλον τον βυζαντινό στρατό στη Μεσημβρία, όπου με ένα στρατήγημα (περνάει κρυφά στα νώτα του εχθρού) πετυχαίνει μεγάλη νίκη επί των Βουλγάρων. Πιθανόν, αυτή είναι η μάχη που τραυματίζεται θανάσιμα ο Κρούμος. Η βουλγαρική ήττα είναι μεγάλη και για πολλά χρόνια ο κίνδυνος από τους Βουλγάρους παύει να υφίσταται.
814 13-4-814
Θάνατος του Κρούμου, που είχε οδηγήσει τους Βουλγάρους σε μεγάλες νίκες εναντίον των Βυζαντινών και είχε αποκτήσει για λίγο τον έλεγχο σχεδόν ολόκληρης της Θράκης. Σύμφωνα με μια εκδοχή, πέθανε μετά τη μάχη στη Μεσημβρία όπου οι Βούλγαροι ηττήθηκαν. Τον διαδέχεται ο γιος του Ομουρτάγ.
814 Άνοιξη
Ο αυτοκράτορας Λέων Ε’ ο Αρμένιος στέλνει δώρα στον μοναχό Σαββάτιο στο Φιλομήλιον που είχε προφητέψει ότι θα γίνει αυτοκράτορας. Ο Σαββάτιος έχει στο μεταξύ πεθάνει, αλλά ένας άλλος μοναχός με το ίδιο όνομα στο Φιλομήλιο προφητεύει ότι ο Λέων δεν θα μακροημερεύσει στον θρόνο αν δεν καταστρέψει τις εικόνες.
814 Άνοιξη
Ο Λέων Ε’ αναθέτει σε επιφανείς θεολόγους όπως ο Ιωάννης ο Γραμματικός (επονομασθείς «Υλζελάς») και ο τέως επίσκοπος Συλαίου (Παμφυλίας) Αντώνιος (είχε καθαιρεθεί το 812) να θεμελιώσουν δογματικά την Εικονομαχία, με βάση χωρία της Αγίας Γραφής και λόγους Πατέρων της Εκκλησίας. Ο πατριάρχης Νικηφόρος Α’ δεν εκλήθη να εκφέρει άποψη.
814
Ο Λέων Ε’ απαγορεύει το εμπόριο με τους Άραβες της Συρίας και της Αιγύπτου.
814 Δεκέμβριος ★★
Αναζωπύρωση Εικονομαχίας Επίσημη αναζωπύρωση της Εικονομαχίας. Μετά από μήνες σχετικών αντιπαραθέσεων, οι τόνοι ανεβαίνουν και σε μια άτυπη σύνοδο στο Παλάτιον, ο Λέων Ε’ ζητά από τον πατριάρχη Νικηφόρο Α’ να δώσει εντολή για αφαίρεση των εικόνων από τις εκκλησίες. Ο Νικηφόρος Α’ αρνείται. Σύμμαχός του ο Θεόδωρος Στουδίτης.
814
Στο βασίλειο των Φράγκων δημιουργούνται 16 αρχιεπισκοπές και καταργούνται οι μητροπολίτες βόρεια από τις Άλπεις.
815 Αρχές
Μαρτύριο των 377 μαρτύρων της Αδριανούπολης, στο πλαίσιο των διωγμών κατά των Χριστιανών που έχουν εξαπολύσει οι Βούλγαροι που κατέλαβαν την πόλη. Η μνήμη τους εορτάζεται στις 22 Ιανουαρίου.
815
Ειρήνη με τους Βουλγάρους Ο Βούλγαρος χάνος Ομουρτάγ υπογράφει 30ετή συνθήκη ειρήνης με το Βυζάντιο. Οι Βούλγαροι έχουν εδαφικά κέρδη στον νότο, όπου το νέο σύνορο είναι η οροσειρά της Ροδόπης. Αναγκάζονται όμως να επιστρέψουν πόλεις όπως η Αγχίαλος, η Μεσημβρία, η Σωζόπολη και, βεβαίως, η Αδριανούπολη. Για τα επόμενα 75 χρόνια ελαχιστοποιούνται τα προβλήματα με τους Βουλγάρους.
815 13-3-815
Παραιτείται ο πατριάρχης Νικηφόρος Α’ που αρνείται να υποστηρίξει τις εικονομαχικές πολιτικές του Λέοντος Ε’. Κλείνεται σε μοναστήρι στη Χρυσούπολη και αργότερα, πιο μακριά, στη μονή Αγίων Θεοδώρων στη Βιθυνία όπου πεθαίνει το 828. Αργότερα θα αγιοποιηθεί.
815 Μάρτιος
Ο Θεόδωρος Στουδίτης κάνει μεγάλη λιτανεία των εικόνων στους δρόμους της Πόλης και για το λόγο αυτό εξορίζεται από τον Λέοντα Ε’. Υποφέρει από κακουχίες και βασανισμούς στον τόπο εξορίας, αλλά θα είναι σε συνεχή επαφή με οπαδούς του. Κάνει εκκλήσεις στον πάπα Πασχάλιο που βρίσκουν κάποια ανταπόκριση χωρίς όμως ουσιαστικά αποτελέσματα.
815 1-4-815
Νέος πατριάρχης εκλέγεται ο Θεόδοτος ο Μελισσηνός κατευθείαν από λαϊκός (ήταν πρωτοσπαθάριος και παντρεμένος). Ο Θεόδοτος συγκαλεί σύνοδο στην Κ/Πολη η οποία ακυρώνει τις αποφάσεις της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου και απαγορεύει και πάλι τη λατρεία των εικόνων. Αρχίζουν νέες διώξεις εικονολατρών, αλλά με πολύ πιο ήπια μέτρα σε σχέση με τις διώξεις επί βασιλείας Κωνσταντίνου Ε’ του Κοπρώνυμου.
816 12-6-816
Ο πάπας Λέων Γ’ πεθαίνει μετά από 20ετή θητεία στον παπικό θρόνο που σημαδεύτηκε από τη στέψη του Καρλομάγνου ως Βασιλέα των Ρωμαίων. Τον διαδέχεται ο Στέφανος Δ’ που θα μείνει Πάπας μόνο για 7 μήνες.
816
Σε μια επιχείρηση των Βυζαντινών στην ανατολική Μικρά Ασία ανακτάται η μεθοριακή πόλη Κάμαχος. Επίσης οι Βυζαντινοί κάνουν μια πετυχημένη ναυτική επιδρομή στη Δαμιέττη (Νταμιέτα) της Αιγύπτου.
817
Ο Λέων Ε’ οργανώνει συστηματικά την ανασυγκρότηση των πόλεων της Μακεδονίας και της Θράκης που έχουν υποφέρει το προηγούμενο διάστημα από τους Βουλγάρους. Διορίζει ικανούς κυβερνήτες και τους ελέγχει για διαφθορά. Το κράτος λειτουργεί αποτελεσματικά. Γίνονται εργασίες αποκατάστασης και ενίσχυσης των οχυρώσεων των πόλεων.
818
Βίκινγκς κάνουν επιδρομή στις βορειοανατολικές ακτές της Μικράς Ασίας. Το ορμητήριό τους ήταν μάλλον η σημερινή Ουκρανία. Η συγκεκριμένη φυλή των Βίκινγκς ονομάζεται Ρως. Είναι η πρώτη αναφορά για εμπλοκή των Ρως με τους Βυζαντινούς.
819
Για να εμποδίσει την εκδήλωση εξεγέρσεων από τον θεματικό στρατό, ο Λέων Ε’ υπαγάγει όλους τους στρατηγούς των θεμάτων σε έναν μονοστράτηγο, τον Μανουήλ τον Αρμένιο, που επί Ραγκαβή ήταν αρχηγός των Εξκουβιτόρων. O σχηματισμός αυτός δεν θα διαρκέσει πολύ.
820
820 περίπου
Σχηματίζονται δύο νέα θέματα. Το Θέμα Παφλαγονίας και το Θέμα Χαλδίας με πρωτεύουσα την Τραπεζούντα. Τα δύο νέα θέματα ήταν ως τώρα μέρος του Θέματος Αρμενιάκων. Προφανής στόχος της νέας ρύθμισης είναι η αποδυνάμωση του θέματος Αρμενιάκων, ο στρατός του οποίου έχει προκαλέσει προβλήματα στην κεντρική διοίκηση κατά το παρελθόν.
820
Ο Μιχαήλ ο Τραυλός εξ Αμορίου διοικητής των Εξκουβίτων συνωμοτεί εναντίον του αυτοκράτορα και τον κακολογεί συνεχώς με χυδαίες εκφράσεις. Η συνωμοσία αποκαλύπτεται, ο Μιχαήλ φυλακίζεται και ο αυτοκράτορας Λέων Ε’ θέλει να τον εκτελέσει, αλλά η αυτοκράτειρα Θεοδοσία τον πείθει να αναβάλει την εκτέλεση για μετά τα Χριστούγεννα.
820 25-12-820
Συνεργάτες του Μιχαήλ Τραυλού μπαίνουν κρυφά στο Παλάτιον τη νύχτα των Χριστουγέννων μεταμφιεσμένοι σε μοναχούς και δολοφονούν τον Λέοντα Ε’, ο οποίος βρισκόταν άοπλος στο παρεκκλήσιο των ανακτόρων και αντιστάθηκε γενναία χρησιμοποιώντας έναν μεγάλο σταυρό. Η ακέφαλη σορός του σέρνεται στους δρόμους. Ο πληθυσμός της Πόλης δεν αντιδρά. Φαίνεται ότι ο εκλιπών δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής.
820 25-12-820
Μιχαήλ Β΄ ο Ψελλός ή Τραυλός Μετά τη δολοφονία του Λέοντος Ε’, ο Μιχαήλ Β’ ο Ψελλός ή Τραυλός απελευθερώνεται και στέφεται αυτοκράτορας (φορώντας ακόμα τις αλυσίδες επειδή δεν βρίσκουν το κλειδί). Ιδρύεται έτσι η δυναστεία του Αμορίου ή Φρυγική δυναστεία. Η Θεοδοσία, γυναίκα του Λεόντος Ε’ κλείνεται σε μοναστήρι όπως και οι 4 γιοι του που ευνουχίζονται. Ο Μιχαήλ Β’ θα παραμείνει στον θρόνο μέχρι τον Οκτώβριο του 829.
821
Ο Μιχαήλ Β’ ο Ψελλός απελευθερώνει πολλούς που έχουν φυλακιστεί ως εικονολάτρες (όπως ο Θεόδωρος Στουδίτης) αλλά κατά τα άλλα δεν αλλάζει την πολιτική κατά των εικόνων. Αποθαρρύνει κάθε επίσημη συζήτηση για αυτό το θέμα που διχάζει την αυτοκρατορία. Η στάση του είναι αδιάφορη έως αλλοπρόσαλλη και από κάποιους χρονικογράφους θεωρείται άθεος ή άπιστος.
821
Οι Σέρβοι αναφέρονται για πρώτη φορά ως ξεχωριστό φύλο των Σλάβων στα «Βασιλικά Χρονικά των Φράγκων» (Annales regni Francorum).
821
Πεθαίνει ο πατριάρχης Θεόδοτος και στον πατριαρχικό θρόνο ανεβαίνει ο Αντώνιος, τέως επίσκοπος Συλαίου, σεσημασμένος εικονομάχος.
821 Δεκέμβριος ★★
Στάση του Θωμά του Σλάβου Ξεσπά η στάση του Θωμά του Σλάβου, ο οποίος αυτοανακηρύσσεται αυτοκράτορας στην αραβοκρατούμενη Αντιόχεια. Έχει μαζί του όλους τους θεματικούς στρατούς πλην Οψικίου και Αρμενιάκων. Τον Δεκέμβριο πολιορκεί την Κωνσταντινούπολη με 80.000 στρατό και πολλά πλοία. Η πολιορκία θα διαρκέσει για πάνω από ένα χρόνο.
822
Πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους στασιαστές –μετά τη χειμερινή διακοπή των εχθροπραξιών– και καταστροφή του στόλου τους (που αριθμούσε πάνω από 350 πλοία) με υγρό πυρ.
822 Νοέμβριος
Ο Βούλγαρος χάνος Ομουρτάγ (ή Μορτάγων) εισβάλλει στη Θράκη, μάλλον μετά από συνεννόηση με τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Β’. Ο Θωμάς αίρει την πολιορκία της Πόλης και τον αντιμετωπίζει στη Θράκη, στην πεδιάδα της Κηδόκτου, όπου ο στρατός του υφίσταται σοβαρές απώλειες. Δεν μπορεί να συνεχίσει την πολιορκία της Πόλης και αποσύρεται στη Θράκη, στη θέση «Διάβασις».
823 Απρίλιος
Ο Μιχαήλ Β’ επιτίθεται στις δυνάμεις του Θωμά του Σλάβου ο οποίος με τις εναπομείνασες δυνάμεις οχυρώνεται στην Αρκαδιούπολη, όπου πολιορκείται για 5 μήνες. Στο τέλος οι κάτοικοι παραδίδουν τον Θωμά στον αυτοκράτορα Μιχαήλ. Ο Θωμάς θανατώνεται με ανασκολοπισμό.
823
Τερματίζεται η στάση του Θωμά του Σλάβου που μάλλον είναι η πιο σοβαρή που σημειώθηκε σε όλη την ιστορία του Βυζαντίου. Τόσο ο στρατός όσο και ο στόλος αποδυναμώθηκαν δραματικά, ενώ οι εχθροί του Βυζαντίου επωφελήθηκαν παντοιοτρόπως. Ο Μιχαήλ Β’ μετά το τέλος της στάσης αναδιοργανώνει τον στρατό και υλοποιεί ένα πρόγραμμα ενίσχυσης των φρουρίων.
824 ή 827 ★★★
Κατάληψη της Κρήτης από τους Σαρακηνούς Άραβες κουρσάροι από την Ανδαλουσία, υπό την ηγεσία του Αμπού Χαφς (Απόχαψις) αποβιβάζονται στην Κρήτη και σύντομα την καταλαμβάνουν ολόκληρη. Ιδρύουν το Εμιράτο της Κρήτης με νέα πρωτεύουσα τον Χάνδακα (Ηράκλειο). Θα μείνουν στην Κρήτη για 136 χρόνια, μέχρι το 961.
826
Ο τουρμάρχης Σικελίας Ευφήμιος (αρχηγός σικελικού στόλου) κατηγορείται για πειθαρχικό παράπτωμα και, ενώ αναμένεται τιμωρία του, στασιάζει και με την υποστήριξη του στόλου ανακηρύσσεται αυτοκράτορας. Αποτυγχάνει να επιβληθεί στη Σικελία και καταφεύγει στο Εμιράτο της Ιφρικίγιας (Τυνησία) όπου πείθει τον Αγλαβίδη εμίρη να κάνει απόβαση στη Σικελία.
826
Πεθαίνει ο Θεόδωρος Στουδίτης, ένθερμος υποστηρικτής των εικόνων και η πιο σημαντική μορφή της Ορθοδοξίας αυτήν την περίοδο.
827 17-6-827
Οι Αγλαβίδες Άραβες από το Εμιράτο της Ιφρικίγια (Τυνησία) αποβιβάζονται στη Mazzara της Σικελίας με 10.000 άντρες. Παρόλο που αρχικά ηττώνται στην προσπάθειά τους να καταλάβουν τις Συρακούσες, παραμένουν στο νησί και θα καταλάβουν ολόκληρη τη Σικελία μετά από επίμονες προσπάθειες 75 ετών.
827
Εκστρατευτικό σώμα με επικεφαλής τον στρατηγό του Ανατολικού Θέματος Φωτεινό και τον πρωτοσπαθάριο Δαμιανό αποστέλλεται στην Κρήτη. Οι Βυζαντινοί αποβιβάζονται στο νησάκι Δία, απέναντι από τον Χάνδακα που γίνεται το ορμητήριό τους. Στην καθοριστική μάχη όμως συντρίβονται από τους Σαρακηνούς. Ο Δαμιανός σκοτώνεται ενώ ο Φωτεινός μόλις που καταφέρνει να γλυτώσει.
828 Ιανουάριος
Δύο Ενετοί έμποροι κλέβουν το λείψανο του Αγίου Μάρκου του Ευαγγελιστή από την Αλεξάνδρεια και το φέρνουν στη Βενετία. Ο Άγιος Μάρκος θα γίνει ο προστάτης άγιος της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας. Ο Λέων του Αγίου Μάρκου θα γίνει το σύμβολο της Βενετίας (είναι επίσης σύμβολο του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας).
828
Ο στρατηγός Κρατερός αποβιβάζεται κοντά στο Ηράκλειο με αποστολή την ανακατάληψη της Κρήτης. Πετυχαίνει νίκη επί των Σαρακηνών, αλλά το ίδιο βράδυ ενώ οι Βυζαντινοί γιορτάζουν τη νίκη, αιφνιδιάζονται και εξολοθρεύονται. Ο Κρατερός διαφεύγει, αλλά οι Σαρακηνοί τον προλαβαίνουν στην Κω και τον σταυρώνουν. Οι Βυζαντινοί συνειδητοποιούν ότι η κατάσταση στην Κρήτη δεν είναι απλή πειρατική επιδρομή.
829 2-10-829
Θεόφιλος Ο Θεόφιλος παραμένει μόνος αυτοκράτορας του Βυζαντίου μετά τον θάνατο του πατέρα του, Μιχαήλ Β’ του Ψελλού, από δυσεντερία σε ηλικία 59 ετών. Ο Θεόφιλος –με άριστη μόρφωση χάρη στον δάσκαλό του Ιωάννη τον Γραμματικό– θα μείνει στον θρόνο μέχρι τον Ιανουάριο του 842.
829 Οκτώβριος
Ο ναύαρχος Ωορυφάς έχει επιτυχίες εναντίον των Σαρακηνών της Κρήτης και κατορθώνει να περιορίσει τις επιδρομές τους στο Αιγαίο. Όμως τον Οκτώβριο, σε μια ναυμαχία κοντά στη Θάσο, ένας βυζαντινός στόλος καταστρέφεται από τους Σαρακηνούς και οι προηγούμενες επιτυχίες της χρονιάς μένουν χωρίς αντίκρυσμα. Τα νησιά του Βορείου Αιγαίου λεηλατούνται.
829
Βαρύς χειμώνας στη Μέση Ανατολή. Ο Νείλος παγώνει.
830
830 5-6-830
Ο 17ετής αυτοκράτορας Θεόφιλος παντρεύεται τη Θεοδώρα από την Παφλαγονία, κόρη τουρμάρχη, μετά από ένα διαγωνισμό ομορφιάς όπου απέρριψε την Εικασία, όταν εκείνη του απάντησε «αλλά και διά γυναικός πηγάζει τα κρείττονα» στη δήλωσή του «εκ γυναικός ερρύη τα φαύλα». Η Εικασία θα γίνει μοναχή, η γνωστή Κασσιανή.
830
30.000 Μουσουλμάνοι, κυρίως Βέρβεροι από το Εμιράτο της Κόρδοβας, φτάνουν στη Σικελία για να ενισχύσουν τις δυνάμεις που έμειναν εκεί μετά την αρχική εισβολή του 827. Νικούν τον στρατηγό Σικελίας Θεόδοτο σε δύο μάχες τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, αλλά μια επιδημία τους αναγκάζει να οπισθοχωρήσουν στη Μαζάρα και από εκεί στην Αφρική. Οι λίγοι που έμειναν πίσω πολιορκούν τον Πάνορμο (Παλέρμο).
830 Ιούνιος
Σε συνεδρίαση της Συγκλήτου (σιλέντιον) οι συνωμότες που είχαν σκοτώσει τη νύχτα των Χριστουγέννων του 820 τον αυτοκράτορα Λέοντα Ε’ τον Αρμένιο καταδικάζονται σε θάνατο από τον Θεόφιλο, που προφανώς θέλει να δείξει ότι ο πατέρας του δεν είχε καμία σχέση με τον φόνο που τον ανέβασε στον θρόνο.
830 περίπου
Πετσενέγοι Οι Πετσενέγοι ή Πετσενέγκοι ή Πατζινάκοι ή Πατζινακίτες, τουρανικής προέλευσης, εγκαθίστανται μεταξύ Ουράλη και Βόλγα στις αρχές του 9ου αιώνα. Πολυπληθής, άγρια και φιλοπόλεμη φυλή θα προκαλέσει διάφορα προβλήματα στους γύρω λαούς (Χαζάρους, Μαγυάρους, Ρως, Κουμάνους) και κατά καιρούς στο Βυζάντιο. Θα απορροφηθούν από άλλους λαούς τον 12ο αιώνα.
830 περίπου
Ο Λέων ο Φιλόσοφος ή Λέων ο Μαθηματικός (μεταξύ άλλων αστρολόγος, αργότερα αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης και κορυφαίος λόγιος της εποχής του) επινοεί ένα σύστημα φρυκτωριών που συνδέει τα ανατολικά σύνορα με τη Βασιλεύουσα.
830
Πρεσβεία Βυζαντινών φτάνει στην αυλή του χαλίφη Αλ-Μαμούν με επικεφαλής τον Ιωάννη Γραμματικό, o οποίος τους γοητεύει όλους με τη μεγαλοπρέπεια, την ευρυμάθειά του και με τα πλούσια δώρα προς τον Χαλίφη και τους αυλικούς του. Ο Ιωάννης έχει 40 κεντηνάρια με χρυσάφι μαζί του που το σκορπίζει στη Βαγδάτη «δίκην άμμου».
830
Ο χαλίφης των Αββασιδών Αλ-Μαμούν εισβάλλει στη Μικρά Ασία και καταλαμβάνει φρούρια στο Θέμα Καππαδοκίας (για το οποίο γίνεται για πρώτη φορά λόγος).
831 ή 832
Μετά από μια αραβική ληστρική επιδρομή στα ανατολικά, o αυτοκράτορας Θεόφιλος εισβάλλει με στρατό στην επικράτεια των Αββασιδών στην Ανατολία. Αιφνιδιάζει τους Άραβες στην κλεισούρα του Χαρσιανού και πιάνει 7.000 αιχμαλώτους (κατ’ άλλους 25.000). Καταλαμβάνει την Ταρσό. Μετά από αυτήν την επιτυχία τελεί θρίαμβο στην Κωνσταντινούπολη.
831
Οι Άραβες υπό τον χαλίφη Αλ-Μαμούν αντεπιτίθενται και ανακαταλαμβάνουν την Ταρσό και την Ηράκλεια Κύβιστρα.
831 Σεπτέμβριος
Ίδρυση Εμιράτου Σικελίας Οι Αγλαβίδες Άραβες από την Ιφρικίγια (Τυνησία), παρόλο που αρχικά, το 827, απωθήθηκαν στη Σικελία από τους Βυζαντινούς, επιμένουν και μετά από πολιορκία ενός έτους καταλαμβάνουν το Πάνορμον, το οποίο θα μετονομάσουν σε Μπαλάρμ (Παλέρμο). Ιδρύεται το Εμιράτο της Σικελίας με πρωτεύουσα το Παλέρμο. Μέχρι το 834 το νέο εμιράτο θα θέσει υπό τον έλεγχό του όλη τη δυτική Σικελία.
831
Ο χάνος των Βουλγάρων Ομουρτάγ πεθαίνει και τον διαδέχεται ο γιος του Μπαλαμίρ.
832
Μετά από μακρά πολιορκία, οι Άραβες καταλαμβάνουν το φρούριο Λούλον στη Μικρά Ασία. Το φρούριο είναι σε στρατηγική θέση καθώς ελέγχει το βόρειο πέρασμα των Κιλικίων Πυλών. Επίσης είναι το τελευταίο σημείο προς νοτιοανατολικά στο σύστημα φρυκτωριών που είχε σχεδιάσει ο Λέων ο Μαθηματικός. Μετά την κατάληψη του φρουρίου, οι Άραβες αρχίζουν να ξεχειμωνιάζουν στην Καππαδοκία.
832
Νέα φάση της Εικονομαχίας. Μετά από σύνοδο στις Βλαχερνές, ο αυτοκράτορας Θεόφιλος εκδίδει διάταγμα κατά της προσκύνησης και της λατρείας των εικόνων, που προβλέπει αυστηρές ποινές για τους παραβάτες. Αρχίζουν διώξεις των εικονόδουλων.
833
Με αίτημα των Χαζάρων της Κριμαίας, ο Θεόφιλος στέλνει τον αξιωματικό Πετρωνά τον Καματερό ο οποίος χτίζει ένα φρούριο για να αναχαιτίζονται οι Πετσενέγοι, το Σαρκέλ. Λίγο μετά η Χερσώνα αναβαθμίζεται σε Θέμα με πρώτο στρατηγό τον Πετρωνά.
833 Αύγουστος
Πεθαίνει ο χαλίφης Αλ-Μαμούν στην Ταρσό, ενώ ήταν στο ξεκίνημα μιας μεγάλης εκστρατείας κατά του Βυζαντίου (φιλοδοξούσε να φτάσει μέχρι την Κωνσταντινούπολη). Τον διαδέχεται ο ετεροθαλής αδερφός του Αλ-Μουτασίμ, ο οποίος εγκαταλείπει προς το παρόν τα επιθετικά σχέδια του προκατόχου του, επειδή πρέπει να σιγουρέψει τον θρόνο του.
834
Μια φυλή Περσών, οι Χωραμμίτες (που μάλλον είναι Κούρδοι), είχαν εξεγερθεί κατά των Αράβων, αλλά στο τέλος ηττήθηκαν. Μετά την ήττα τους καταφεύγουν στο Βυζάντιο και οι περισσότεροι γίνονται χριστιανοί συμπεριλαμβανομένου του αρχηγού τους Νασρ που παίρνει το όνομα Θεόφοβος. 20.000 πολεμιστές Χωραμμίτες ενισχύουν τον βυζαντινό στρατό. Είναι μια υπολογίσιμη δύναμη.
834
Ο αυτοκράτορας Θεόφιλος διατάσσει να καεί ένα πλοίο ιδιοκτησίας της αυτοκράτειρας Θεοδώρας το οποίο μετέφερε εμπορεύματα από τη Συρία. Ο Θεόφιλος αυτοσαρκάζεται ότι η συμβία του τον κατάντησε ναύκληρο και απαγορεύει στη Θεοδώρα να εισάγει και να εμπορεύεται αγαθά από το εξωτερικό.
836
Οι χιλιάδες κάτοικοι της Αδριανούπολης που είχαν απαχθεί από τους Βουλγάρους μετά τη μάχη της Βερσινικίας και είχαν σταλεί βόρεια από τον Δούναβη, ζητούν να επιστρέψουν στην πατρίδα. Ο Θεόφιλος στέλνει ένα στράτευμα με στόλο που ανεβαίνει στον Δούναβη, νικά τους Βουλγάρους και τους Μαγυάρους συμμάχους τους και πετυχαίνει τον επαναπατρισμό των Αδριανουπολιτών.
836 περίπου
Πολλά έργα στην Κωνσταντινούπολη. Επισκευάζονται και ψηλώνουν τα θαλάσσια τείχη. Ανεγείρονται πολυτελή οικοδομήματα, όπως το ανάκτορο του Βρύου, στο πρότυπο των παλατιών της Βαγδάτης. Επισκευάζεται το παλάτιον. Οι τοίχοι της αίθουσας του θρόνου επενδύονται με χρυσό. Οργανώνεται ένα νοσοκομείο που θα λειτουργεί μέχρι το τέλος του Βυζαντίου.
837 ή 836
Τα βυζαντινά στρατεύματα επιτίθενται και εισχωρούν στην Άνω Μεσοποταμία. Καταλαμβάνουν τα Αρσαμόσατα (Σαμόσατα), τη Σωζόπολη και τη Μελιτηνή. Η εισβολή προκαλεί την αντίδραση του χαλίφη των Αβασσιδών αλ-Μουτασίμ που συγκεντρώνει μεγάλο στρατό στην Ταρσό (περί τις 80.000).
837
Πεθαίνει ο πατριάρχης Αντώνιος. Ο Ιωάννης ο Γραμματικός γίνεται πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Διετέλεσε δάσκαλος και συνεργάτης του αυτοκράτορα Θεοφίλου και θεωρείται ο πιο σοφός άνθρωπος του καιρού του. Επίσης είναι εικονομάχος, αλλά όχι ακραίος.
838 22-7-838
Μάχη Δαζιμώνος Μάχη Δαζιμώνος ή του Αντζήν. Ο αραβικός στρατός των Αββασιδών του χαλίφη Μουτασίμ, υπό την ηγεσία του Αφσήν, συντρίβει το βυζαντινό στρατό (του οποίου ηγείται ο αυτοκράτωρ Θεόφιλος) στην πόλη Δαζιμών ανατολικά από την Άγκυρα.
838
Ο Θεόφιλος αντιμετωπίζει στάση στη Σινώπη από τους Χωραμμίτες ή Χουραμμίτες (εκχριστιανισθέντες Πέρσες πολεμιστές στην υπηρεσία του Βυζαντίου). Η στάση τελειώνει όταν ο ηγέτης τους Θεόφοβος αρνείται να λάβει μέρος στην ανταρσία. Ο Θεόφοβος εκτελείται, αργότερα, λίγο πριν το θάνατο του Θεοφίλου. Οι Χωραμμίτες θα διαλυθούν και θα ενταχθούν ανά 2.000 στους στρατούς των θεμάτων.
838 12-8-838
Άλωση του Αμορίου Ο χαλίφης των Αββασιδών αλ-Μουτασίμ καταλαμβάνει και καταστρέφει το Αμόριο, τόπο καταγωγής της κυβερνώσας δυναστείας στην οποία ανήκει ο Θεόφιλος. Το γεγονός είναι τραυματικό για τους Βυζαντινούς και προκαλεί απ’ ό,τι φαίνεται νευρικό κλονισμό στον Θεόφιλο. Ο Αλ-Μουτασίμ αναχωρεί εκτάκτως από τη Μικρά Ασία λόγω μιας εξέγερσης στα ανατολικά. Παίρνει μαζί του πολλούς αιχμαλώτους.
838
Αντιπροσωπεία των Βαράγγων –Βίκινγκς που έχουν εγκατασταθεί στη σημερινή Ουκρανία– επισκέπτεται την Κωνσταντινούπολη.
839
Οι Σαρακηνοί καταλαμβάνουν τον Τάραντα στη νότια Ιταλία παρά την παρέμβαση του στόλου της Βενετίας. Η πόλη θα μείνει υπό των έλεγχο των Μουσουλμάνων μέχρι το 880. Περίπου αυτήν την περίοδο χάνεται και η Σαρδηνία για τους Βυζαντινούς. [Άγνωστο πότε ακριβώς, σίγουρα μετά το 830.]
839 περίπου
Σε όλη τη βασιλεία του Θεόφιλου και παρά τις πολυέξοδες εκστρατείες και τα πολλά έργα, το Βυζάντιο φαίνεται να βρίσκεται σε εξαιρετική οικονομική κατάσταση, κάτι που αποδίδεται στα μέτρα που είχε πάρει ο Νικηφόρος Α’. Κάποιοι ιστορικοί πιθανολογούν ότι ίσως επί Θεοφίλου ανακαλύφθηκαν νέα ορυχεία χρυσού. [Tέτοιες πληροφορίες οι Βυζαντινοί τις κρατούσαν μυστικές.]
840
840 περίπου
Ο δούκας της Νάπολης Ανδρέας Β’ διαρρηγνύει πλήρως τις σχέσεις με το Βυζάντιο. Μάλιστα,συμμαχεί με τους Σαρακηνούς που επιχειρούν εναντίον των Βυζαντινών στη Σικελία. Σκοπός της συμμαχίας είναι να αντιμετωπίσουν τους γείτονές τους Λομβαρδούς, αλλά και να εμποδίσουν τους Βυζαντινούς να επαναδιεκδικήσουν τη Νάπολη.
840 29-6-840
Πεθαίνει ο βασιλιάς των Φράγκων και αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Λουδοβίκος Α’ ο Ευσεβής. Ξεσπά εμφύλιος ανάμεσα στους γιους του, στους οποίους είχε ήδη μοιράσει τα εδάφη της αυτοκρατορίας, κατά τρόπο όμως που πυροδότησε σφοδρές συγκρούσεις ανάμεσά τους, ακόμα όσο ζούσε.
840 23-2-840
O δόγης της Βενετίας υπογράφει συμφωνία με τον Γερμανό βασιλέα Ιταλίας Λοθάριο Α’. Η Pactum Lotharii μεταξύ άλλων προβλέπει τη βοήθεια της Βενετίας εναντίον των εισβολών Σλάβων και τη διευκόλυνση της αγοραπωλησίας Σλάβων σκλάβων. Η Κ/Πολη δεν ρωτήθηκε για αυτή τη συμφωνία που θεωρείται η πρώτη επίσημη πράξη που σηματοδοτεί τη ντε φάκτο απεξάρτηση της Βενετίας από το Βυζάντιο.
841
Το Βρινδήσιον (Μπρίντιζι) στη νότια Ιταλία καταλαμβάνεται από τους Άραβες παρά την επέμβαση ενός ενετικού στόλου 60 πλοίων. Άλλη μία βυζαντινή πόλη χάνεται. Ο ενετικός στόλος καταστρέφεται και αυτό είναι ένα σημείο καμπής, επειδή η Βενετία αποφασίζει να δημιουργήσει τον δικό της στόλο με πολεμικά πλοία (ως τότε οι ναυτικές επιχειρήσεις διεξάγονταν με εμπορικά-μεταγωγικά πλοία που απλά μετέφεραν στρατό).
841
Οι Σαρακηνοί της Κρήτης κάνουν πειρατική επιδρομή και λεηλατούν τη μοναστική κοινότητα στο όρος Λάτρος στη ΝΔ Μικρά Ασία. Ο στρατηγός του θέματος Θρακησίων Κωνσταντίνος Κοντομύτης αντεπιτίθεται και τους διώχνει. Οι Σαρακηνοί έχουν βαριές απώλειες.
842 περίπου
Ο λόγιος Φώτιος (μελλοντικός πατριάρχης και αυτή την εποχή μάλλον πρωτοασήκρητις) συγγράφει τη «Μυριόβιβλο» που είναι μια καταγραφή 280 έργων της ελληνικής γραμματείας με περιλήψεις και αποσπάσματα για κάθε τίτλο.
842 5-1-842
Ο χαλίφης Αλ-Μουτασίμ πεθαίνει. Τον διαδέχεται ο Αλ-Ουαθίκ.
842 27-1-842
Πεθαίνει από δυσεντερία (μάλλον) ο αυτοκράτορας Θεόφιλος. Τον διαδέχονται ο γιος του Μιχαήλ Γ’ και η σύζυγος του Θεοδώρα ως συναυτοκράτειρα του ανήλικου Μιχαήλ. Η Θεοδώρα θα κυβερνήσει το Βυζάντιο μέχρι τις 15 Μαΐου του 856.
842
Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα, χήρα του Θεοφίλου, βασιλεύει στο Βυζάντιο ως επίτροπος του 3χρονου γιου της Μιχαήλ. Είναι υπέρμαχος των εικόνων. Οι έμπιστοι αυλικοί που ασκούν εξουσία επ’ ονόματί της είναι ο αδερφός της Βάρδας, ο μάγιστρος Μανουήλ και ο ευνούχος λογοθέτης Θεόκτιστος. Η Θεοδώρα παραμελεί τη μόρφωση του Μιχαήλ Γ’ που θα μείνει γνωστός στην ιστορία με την προσωνυμία «Μέθυσος».
842
Ο Ιωάννης Γραμματικός απομακρύνεται από τον πατριαρχικό θρόνο. Μαστιγώνεται και εξορίζεται. Ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Λέων ο Μαθηματικός καθαιρείται επίσης. Νέος Πατριάρχης εκλέγεται από μια σύνοδο μοναχών ο Μεθόδιος, ο οποίος τελευταία ήταν στην αυλή του Θεόφιλου, αλλά προηγουμένως είχε υποστεί διώξεις και είχε φυλακιστεί 7 χρόνια υπό άθλιες συνθήκες για το υπέρ των εικόνων φρόνημά του.
842 19-2-842
Τοπική σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη κατά την οποία αποφασίζεται η αποκατάσταση της ευλάβειας προς τις εικόνες (όχι η λατρεία). Επίσης αποφασίζεται ο αναθεματισμός ιεραρχών και αυτοκρατόρων που υπήρξαν εικονομάχοι. Με παρέμβαση της Θεοδώρας, ο Θεόφιλος δεν αναθεματίζεται, επειδή τάχα προσκύνησε τις εικόνες πριν πεθάνει. Πολλοί ανένδοτοι εικονομάχοι εκδιώκονται, αλλά γενικά οι διώξεις είναι ήπιες.
842 13-3-842 ★★★
Οριστική Αναστήλωση των Εικόνων Το τέλος της εικονομαχίας. Ο πατριάρχης Μεθόδιος επαναφέρει με μεγάλη λαμπρότητα τις εικόνες στην Αγία Σοφία. Η μέρα καθιερώνεται ως η Εορτή της Ορθοδοξίας. Η Θεοδώρα και ο Μεθόδιος είναι Άγιοι της εκκλησίας. Πάντως η όλη μεθόδευση πρέπει να πιστωθεί στον μάγιστρο Μανουήλ, ο οποίος αρχικά ήταν εικονομάχος, αλλά μετά από μια ασθένεια πείστηκε ότι για να γίνει καλά έπρεπε να επανέλθουν οι εικόνες.
843
Αρχίζουν ξανά διώξεις κατά των Παυλικιανών στην ανατολική Μικρά Ασία. Οι τρεις εντεταλμένοι της αυτοκράτειρας Θεοδώρας, οι Λέων Αργυρός, Ανδρόνικος Δούκας και ο Σουδάλης, επιδεικνύουν πρωτοφανή σκληρότητα εναντίον των αιρετικών. Περίπου 100.000 (;) Παυλικιανοί θανατώνονται με βασανιστήρια.
843
Ο Καρβέας, αξιωματικός του βυζαντινού στρατού, ο πατέρας του οποίου ανασκολοπίστηκε κατά τις διώξεις εναντίον των Παυλικιανών, αυτομολεί με 5.000 άντρες του και καταφεύγει στους Άραβες. Με τη βοήθεια του εμίρη της Μελιτηνής Αλ-Άκτα ιδρύει το αυτόνομο κρατίδιο της Τεφρικής (κάπου μεταξύ Σεβάστειας-Τραπεζούντας) που θα υπάρχει μέχρι το 878 και που θα είναι σύμμαχος των Αράβων κατά των Βυζαντινών.
843 Αύγουστος
Συνθήκη του Βερντέν. Οι γιοι του Λουδοβίκου του Ευσεβούς (και εγγονοί του Καρλομάγνου) συμφωνούν για τη μοιρασιά του βασιλείου. Ο Κάρολος Β’ ο Φαλακρός γίνεται βασιλιάς της Φρανκίας, ο Λοθάριος βασιλιάς Ιταλίας και ο Λουδοβίκος ο Γερμανός της Γερμανίας (περίπου).
843
Κατάληψη της Μεσσήνης στη Σικελία από τους Σαρακηνούς υπό τον Αλ Φαντλ ιμπν Τζαφάρ, με τη βοήθεια του Δούκα της Νάπολης (η Νάπολη μέχρι πρόσφατα ανήκε τυπικά στο Βυζάντιο).
843
Αποτυχημένη προσπάθεια του ευνούχου λογοθέτη του δρόμου Θεόκτιστου να ανακαταλάβει την Κρήτη. Η εκστρατεία στην αρχή είναι πετυχημένη, οι Σαρακηνοί περιορίζονται στον Χάνδακα, αλλά ο Θεόκτιστος θα αναχωρήσει εσπευσμένα για Κωνσταντινούπολη μετά από ψευδείς πληροφορίες ότι ο αντίπαλός του Βάρδας θα στεφθεί αυτοκράτωρ. Μετά την αναχώρησή του, το βυζαντινό στράτευμα εξοντώνεται από τους Σαρακηνούς.
844
Οι Άραβες υπό τον Αμπού Σαΐντ εισβάλλουν και λεηλατούν περιοχές στη Μικρά Ασία. Οι Βυζαντινοί προσπαθούν να τους αναχαιτίσουν με ένα στράτευμα επικεφαλής του οποίου είναι ο Θεόκτιστος. Οι Βυζαντινοί γνωρίζουν δεινή ήττα στον Μαυροπόταμο με πολλές απώλειες. Ο Θεόκτιστος αποδίδει την ήττα σε υπονόμευση του Βάρδα. Οι Άραβες αποχωρούν λόγω εσωτερικών προβλημάτων και συνάπτεται ειρήνη που θα κρατήσει 6 χρόνια.
844
Ο αδερφός της Θεοδώρας, ο Βάρδας, που κατηγορείται ότι φέρει ευθύνη για την ήττα στον Μαυροπόταμο, απομακρύνεται από το παλάτι. Ο Θεόκτιστος, που υποσκελίζει και τον μάγιστρο Μανουήλ, θα παραμείνει ο μοναδικός πανίσχυρος παραδυναστεύων και θα κυβερνά το Βυζάντιο για τα επόμενα 10 χρόνια.
845 Ιανουάριος
Στο πλαίσιο της ειρήνης με τους Άραβες, γίνεται ανταλλαγή αιχμαλώτων στον ποταμό Λάμο της Κιλικίας που κρατάει 10 μέρες. 4.600 Βυζαντινοί αιχμάλωτοι απελευθερώνονται.
845 6-3-845
Μετά από χρόνια αιχμαλωσίας και χωρίς να υπάρχει πλέον ελπίδα για καταβολή λύτρων από το Βυζάντιο, 42 από τους επιφανείς αιχμαλώτους του Αμορίου που ζουν ακόμα (και που δεν έχουν αλλαξοπιστήσει), εκτελούνται από τους Άραβες στη Σαμάρα. Είναι οι 42 μάρτυρες του Αμορίου που θα γίνουν Άγιοι της Ορθοδοξίας.
845
Οι Βίκινγκς επιτίθενται με 120 πλοιάρια (5.000 άντρες) και λεηλατούν το Παρίσι. Από την προηγούμενη χρονιά έχουν αποθρασυνθεί και επιτίθενται σε μεγάλες πόλεις της Ευρώπης: Σεβίλλη, Τουλούζη, Λισσαβώνα. Αργότερα την ίδια χρονιά θα λεηλατήσουν το Αμβούργο.
845
Μάχη στη Μπουτέρα της Σικελίας. Ένα στράτευμα 10.000 αντρών αποσπάται από το Θέμα Χαρσιανού (στην ανατολική Μικρά Ασία) και αποβιβάζεται στη Σικελία για να ενισχύσει τις βυζαντινές δυνάμεις που αγωνίζονται εναντίον των Αγλαβιδών Αράβων. Όμως αιφνιδιάζεται από τους Άραβες και εξολοθρεύεται κοντά στη Μπουτέρα, στη νότια πλευρά του νησιού.
846
Οι Βούλγαροι παραβιάζουν τη συνθήκη ειρήνης και εισβάλλουν στη Μακεδονία. Λεηλατούν τις Σέρρες και τους Φιλίππους.
847 14-7-847
Ο πατριάρχης Μεθόδιος πεθαίνει και ενταφιάζεται με μεγάλες τιμές στον ναό των Αγίων Αποστόλων. Τον διαδέχεται ο ευνούχος μοναχός Ιγνάτιος, γιος του τέως αυτοκράτορα Μιχαήλ Α’ Ραγκαβή.
847
Εμιράτο του Μπάρι Μουσουλμάνοι Βέρβεροι υπό την αρχηγία του Καλφούν, καταλαμβάνουν το Βάριον (Μπάρι) που είναι από τις πιο σημαντικές βυζαντινές πόλεις της Ιταλίας και κόμβος εμπορίου. Ιδρύεται το Εμιράτο του Μπάρι που θα υπάρχει μέχρι το 871. Το Μπάρι γίνεται κέντρο του δουλεμπορίου στη Μεσόγειο.
847 24-11-847
Μεγάλος σεισμός στην Αντιόχεια. Αναφέρονται 20.000 νεκροί. Στην ίδια ακολουθία σεισμών υπάρχουν 50.000 θύματα στη Μοσούλη ενώ ισοπεδώνονται πολλές πόλεις στη δυτική Συρία και στον Λίβανο. Τεράστιες ζημιές και στη Δαμασκό.
848
Η βυζαντινή φρουρά της Ραγκούσας στη Σικελία, μετά από μακρά πολιορκία, αναγκάζεται να παραδοθεί από την πείνα. Η πόλη και το κάστρο καταστρέφονται ολοσχερώς από τους Άραβες.
849
Ο πρωτοσπαθάριος Θεόκτιστος ο των Βροιενίων καταπνίγει την εξέγερση των Σλάβων της Πελοποννήσου που έχει ξεσπάσει πριν μερικά χρόνια. Οι Μηλιγγοί και οι Εζερίτες Σλάβοι δεν υποτάσσονται και υποχρεώνονται να πληρώνουν μικρό ετήσιο φόρο υποτελείας διατηρώντας την αυτονομία τους υπό βυζαντινή επικυριαρχία.
850
850
Ο μετέπειτα αυτοκράτορας Βασίλειος Α’, ενώ ακόμα είναι ιπποκόμος ενός ευγενούς (του Θεοφιλίτζη που έχει αδυναμία στους ωραίους υπηρέτες), καλείται στην Αυλή για να δαμάσει ένα άλογο. Ο Βασίλειος το καταφέρνει με εντυπωσιακό τρόπο και προσλαμβάνεται αμέσως από τον Μιχαήλ Γ’ ως στράτωρ (ιπποκόμος) και αργότερα πρωτοστράτωρ. Σιγά σιγά θα γίνει σωματοφύλακας και παρακοιμώμενος του νεαρού αυτοκράτορα.
852
Ο Βόγορης ή Βόρις (Μπόρις) Α’ γίνεται χάνος των Βουλγάρων. Θα αναδειχθεί σε μία από τις κορυφαίες προσωπικότητες της Μεσαιωνικής ιστορίας εξαιτίας του εκχριστιανισμού των Βουλγάρων και της υιοθέτησης του Κυριλλικού αλφαβήτου.
852
Στην υπό αραβική κατοχή Αρμενία σημειώνεται εξέγερση και ο Χαλίφης στέλνει έναν στρατό 200.000 υπό τον Τούρκο Μπούγκα αλ-Καμπίρ. Οι Αρμένιοι συντρίβονται, η χώρα τους καταστρέφεται και ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού εκτοπίζεται.
852
Οι Βυζαντινοί υιοθετούν μια νέα στρατηγικη για την αντιμετώπιση των θαλάσσιων επιδρομών των Σαρακηνών: συγκροτείται μια μεγάλη ναυτική δύναμη, αποτελούμενη από 3 στόλους των 300 πλοίων που κάνουν καταδρομικές επιχειρήσεις εναντίον των μουσουλμανικών ναυτικών βάσεων ανά την Μεσόγειο.
853 22-5-853
Αιφνιδιαστική επιδρομή βυζαντινού στόλου με 85 πλοία και 5.000 άντρες στη Δαμιέττη (ή Νταμιέτα) της Αιγύπτου με επικεφαλής τον πατρίκιο Δαμιανό (ή ίσως τον Κωνσταντίνο Κοντομύτη). Η πόλη καταλαμβάνεται και λεηλατείται και στη συνέχεια ο στόλος αποχωρεί παίρνοντας 600 γυναίκες και όλα τα εφόδια που προορίζονταν για την Κρήτη.
855
Ο Μιχαήλ Γ’ έχει γίνει 16 ετών και είναι εντελώς κακομαθημένος ασχολούμενος με πολυδάπανα γλέντια, γυναίκες και κακεντρεχείς φάρσες. Έχει ερωμένη την Ευδοκία Ιγγερίνα, την οποία η μητέρα του Θεοδώρα δεν εγκρίνει και τον αναγκάζει να παντρευτεί με την Ευδοκία Δεκαπολίτισσα που τη διαλέγει η ίδια μετά από διαγωνισμό ομορφιάς.
855
Ο Μιχαήλ Γ’ επαναφέρει στο παλάτι τον θείο του Θεόδωρο Βάρδα, με τον οποίο τα πίνουνε μαζί. Ο Βάρδας τον πείθει ότι η αιτία της καταπίεσης από τη μητέρα του, την αυτοκράτειρα Θεοδώρα, είναι ο πανίσχυρος ευνούχος Θεόκτιστος.
855 20-11-855
Με την έγκριση του Μιχαήλ Γ’, ο Βάρδας συλλαμβάνει και σκοτώνει τον παραδυναστεύοντα Θεόκτιστο.
856 περίπου
Ισχυρός σεισμός στην Κόρινθο. 45.000 νεκροί.
856 15-3-856
Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα φοβούμενη τα παιχνίδια εξουσίας του αδερφού της Βάρδα, συγκαλεί τη Σύγκλητο και παραιτείται από την επιτροπεία του γιου της, του Μιχαήλ Γ’. Παραδίδει επίσης και το δημόσιο ταμείο που είναι γεμάτο. Η Θεοδώρα πάντως αρνείται να φύγει από το παλάτι (θα κλειστεί δια της βίας σε μοναστήρι μετά από 2 χρόνια).
856
O Μιχαήλ Γ’ (που θα αποκτήσει το προσωνύμιο «Μέθυσος») είναι πλέον μονοκράτορας έχοντας σαν κύριο σύμβουλό του τον θείο του Βάρδα που παίρνει τον ανώτατο τιμητικό τίτλο του Κουροπαλάτη. Ο έμπιστός του Βασίλειος παίρνει τον τίτλο πρωτοστράτωρ (που αυτήν την περίοδο δεν είναι ακόμα στρατιωτικό αξίωμα).
857
Η Κωνσταντινούπολη καλύπτεται από πυκνή ομίχλη, κόκκινη σαν αίμα.
858
Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’ επηρεασμένος από τον θείο του Βάρδα που του θυμίζει συνεχώς την περίπτωση της αυτοκράτειρας Ειρήνης (που και αυτή ασκούσε την εξουσία ως επίτροπος του γιου της, τον οποίο τελικά τύφλωσε) απομακρύνει τη μητέρα του από το παλάτι και τη θέτει υπό περιορισμό, ως μοναχή, στη Μονή Γαστρίων στην Κωνσταντινούπολη.
858
Ο Αντίγονος, γιος του Βάρδα, γίνεται Δομέστικος των Σχολών (=αρχηγός στρατού) και ένας άλλος γιος του Βάρδα γίνεται μονοστράτηγος στην Ανατολή. Λίγο αργότερα ο αυτοκράτορας δίνει στον Βάρδα τον τίτλο του Καίσαρα.
858 24-4-858
Πάπας της Ρώμης γίνεται ο Νικόλαος Α’. Θα παραμείνει μέχρι το 867 και κατά τη θητεία του θα σημειωθεί το λεγόμενο «Μικρό» ή «Φώτειο» σχίσμα μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας.
858
Οι Άραβες αρχίζουν ξανά τις διεισδύσεις στα ανατολικά σύνορα. Πρόκειται κυρίως για Άραβες από το Εμιράτο της Μελιτηνής μαζί με Παυλικιανούς του Εμιράτου της Τεφρικής. Οι επιδρομές θα συνεχιστούν και τα επόμενα καλοκαίρια.
858 25-12-858
Ο εξέχων λόγιος Φώτιος γίνεται Πατριάρχης (κατευθείαν από λαϊκός –ήταν πρωτοασήκρητις, επικεφαλής του βασιλικού δικαστηρίου και πρωτοσπαθάριος). Ο μέχρι τούδε πατριάρχης Ιγνάτιος εκδιώκεται (θα επανέλθει αργότερα) μετά τη σύγκρουσή του με τον Βάρδα, επειδή ο Ιγνάτιος υπήρξε επιλογή της αυτοκράτειρας Θεοδώρας και επιπλέον είχε αρνηθεί να κάνει τη Θεοδώρα μοναχή χωρίς τη θέλησή της.
859 Αρχές
Ο Μιχαήλ Γ’ ηγείται εκστρατείας εναντίον του εμίρη της Μελιτηνής Ομάρ αλ-Άκτα (ή «Άμαρ»). Οι Βυζαντινοί δεν συναντούν σοβαρή αντίσταση και πολιορκούν τα Σαμόσατα. Δεν φροντίζουν για τη φρούρηση του στρατοπέδου τους και κατά τη διάρκεια της κυριακάτικης λειτουργίας, οι Άραβες βγαίνουν από τα τείχη, αιφνιδιάζουν τους Βυζαντινούς και επιφέρουν βαριές απώλειες. Ο Μιχαήλ μόλις που γλυτώνει.
859
Η Εκκλησία είναι διχασμένη καθώς ο εκδιωχθείς πατριάρχης Ιγνάτιος αρνείται να παραιτηθεί παρόλο που φυλακίζεται υπό άθλιες συνθήκες και εξορίζεται για ένα διάστημα στη Μυτιλήνη. Οι Στουδίτες που τον υποστηρίζουν στέλνουν επιστολή στον Πάπα με την οποία του ζητούν να παρέμβει. Ο Πάπας δεν αντιδρά άμεσα.
859 24-1-859
Κατάληψη της Έννας (γνωστής και ως «Καστροτζιοβάννι») στο κέντρο της Σικελίας από τους Σαρακηνούς. Ήταν το ισχυρότερο κάστρο στην ενδοχώρα. Οι Βυζαντινοί μένουν βασικά μόνο με τις Συρακούσες στη Σικελία.
859 τέλη
Βαρύς χειμώνας. Η Αδριατική παγώνει και η Ιταλία καλύπτεται με χιόνι για 100 μέρες.
860
860
Ο Μιχαήλ Γ’ στέλνει στρατό στη Σικελία. Διοικητής του ο Κωνσταντίνος Κουτσομύτης, ο οποίος όμως ηττάται από τους Αγλαβίδες Άραβες. Λίγο μετά καταστρέφεται σε ναυμαχία και το ένα τρίτο του στόλου του.
860
Ο πάπας Νικόλαος Α’ ανταποκρινόμενος θετικά στην πρόσκληση για σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη στέλνει επιστολή όπου υπαινίσσεται ότι θα μπορούσε να αναγνωρίσει τον Φώτιο, αν το Βατικανό έπαιρνε πίσω τις περιοχές της Σικελίας και της Καλαβρίας που είχαν περάσει υπό τον εκκλησιαστικό έλεγχο της Κωνσταντινούπολης επί Λέοντος Γ’.
860 18-6-860
Επιδρομή 5.000 Ρως με 200 πλοιάρια στην Προποντίδα, ενώ στρατός και στόλος απουσιάζουν. Λεηλατούν, καίνε και σφάζουν στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης. Μετά από 15 μέρες, ενώ αποχωρούν, τα περισσότερα πλοία τους βυθίζονται σε μια καταιγίδα και η λεία τους χάνεται. Η σωτηρία της Πόλης αποδίδεται στη Θεοτόκο. Ο Μιχαήλ επιστρέφει εσπευσμένα από τη Μικρά Ασία, αλλά οι Ρως έχουν φύγει.
860
Ο Θεσσαλονικιός μοναχός Κύριλλος, ο οποίος παλιά ήταν προστατευόμενος του Θεόκτιστου και γνωρίζει Λατινικά, Σλαβικά, Αραβικά και Εβραϊκά, αποστέλλεται στο Χαγανάτο των Χαζάρων για να εμποδίσει την επέκταση του Ιουδαϊσμού εκεί. Ο Κύριλλος εντυπωσιάζει με την πολυμάθειά του, αλλά η αποστολή δεν στέφεται από επιτυχία. Κατά την επιστροφή του γίνεται καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανδιδακτήριον.
861 Μάιος
Σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη με τη συμμετοχή 348 επισκόπων και δύο τοποτηρητών του Πάπα, οι οποίοι προεδρεύουν. Το κύριο θέμα της συνόδου υποτίθεται ότι είναι η επικύρωση του τέλους της εικονομαχίας. Η σύνοδος καθαιρεί τον Ιγνάτιο και επικυρώνει την εκλογή του Φωτίου στον πατριαρχικό θρόνο. Επίσης λαμβάνονται μέτρα που περιορίζουν την ίδρυση μοναστηριών.
861 Αύγουστος
Ισχυροί σεισμοί στην Κωνσταντινούπολη επί 40 μέρες, Ο λαός αποδίδει το κακό στη θεία οργή για την αδικία που έγινε στον τέως πατριάρχη Ιγνάτιο. Επικρατεί αναβρασμός. Ο πατριάρχης Φώτιος κηρύττει από άμβωνος ότι οι σεισμοί «ουκ εκ πλήθους αμαρτιών αλλ’ εκ πλησμονής ύδατος γίνονται». Κανένας δεν πείθεται και οι υποστηρικτές του Ιγνατίου τον βοηθούν να δραπετεύσει.
861
Στη Δύση, επιδρομείς Βίκινγκς καίνε και λεηλατούν το Παρίσι, την Κολωνία, την Τουλούζη.
861
O Εμίρης της Μελιτηνής εισβάλλει ξανά στη Μικρά Ασία με πάνω από 30.000 στρατό. Ο Μιχαήλ εκστρατεύει εναντίον του με 45.000 στρατιώτες από τα θέματα Μακεδονίας και Θράκης. Όμως οι Άραβες τους στήνουν ενέδρα και ο Μιχαήλ Γ’ για μια ακόμα φορά αιφνιδιάζεται από τον Άραβα αντίπαλό του και τρέπεται σε φυγή.
861
Προ της λαϊκής οργής, ο Μιχαήλ Γ’ και ο Βάρδας ορκίζονται δημοσίως ότι θα δώσουν χάρη στον τέως πατριάρχη Ιγνάτιο και στους υποστηρικτές του. Έτσι ο Ιγνάτιος επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη και αποσύρεται σε μοναστήρι. Προς το παρόν η αναταραχή καταλαγιάζει καθώς σταματούν και οι σεισμοί.
862
Μια ομάδα Βίκινγκς, τους οποίους οι Βυζαντινοί αποκαλούν Βαράγγους, εγκαθίστανται υπό την ηγεσία του Ρούρικ στο Νόβγκοροντ. Είναι η πρώτη μορφή αυτού που αργότερα θα γίνει το Βασίλειο των Ρως. Ο λαός είναι κυρίως Σλάβοι, αλλά η άρχουσα τάξη είναι Βίκινγκς. Το νέο κρατίδιο θα ελέγξει γρήγορα το εμπόριο στους μεγάλους ποταμούς Δνείπερο, Βόλγα, Δνείστερο και στις βόρειες ακτές της Μαύρης Θάλασσας.
862
★★★
Κύριλλος και Μεθόδιος Ο Σλάβος ηγεμόνας της Μοραβίας Ρατισλάβος στέλνει πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη και ζητά ιεραποστόλους για να διδάξουν στο λαό του τη χριστιανική πίστη. Ο Μιχαήλ Γ’ δέχεται και ο πατριάρχης Φώτιος αναθέτει τη σημαντική αυτή αποστολή σε δυο αδελφούς από τη Θεσσαλονίκη, τον Κύριλλο (που είχε επιστρέψει από παρόμοια αποστολή στους Χαζάρους) και τον Μεθόδιο.
863
★★
Κυριλλικό αλφάβητο Ο Κύριλλος που κηρύσσει το Ευαγγέλιο στη Μοραβία μαζί με τον αδερφό του Μεθόδιο, επινοεί το Γλαγολιτικό αλφάβητο, προκειμένου να διευκολυνθεί η μετάφραση των λειτουργικών βιβλίων και η τέλεση της θείας λειτουργίας στην παλιά Σλαβονική γλώσσα. Το Γλαγολιτικό θεωρείται μια πρώιμη μορφή του Κυριλλικού αλφαβήτου που θα οριστικοποιηθεί αργότερα από Βουλγάρους ιερωμένους.
863 3-9-863 ★★
Μάχη του Λαλακάοντος Μάχη του Λαλακάοντος ή Μάχη του Πόσων. Βυζαντινά στρατεύματα υπό τον Πετρωνά, θείο του αυτοκράτορα Μιχαήλ συντρίβουν τον στρατό του εμίρη της Μελιτηνής κοντά στον ποταμό Λαλακάοντα στην Παφλαγονία. Ο εμίρης Ομάρ αλ-Άκτα σκοτώνεται. Η νίκη είναι σημαντική καθώς εκμηδενίζει την ισχύ του απειλητικού Εμιράτου της Μελιτηνής και αλλάζει τους συσχετισμούς με τους Άραβες στα ανατολικά σύνορα.
863 Απρίλιος
Ρήξη με την Εκκλησία της Ρώμης Ο πάπας Νικόλαος Α’ ο οποίος θεωρεί ότι δεν έχει αποκομίσει τα οφέλη που προσδοκούσε, ενώ ο Φώτιος με τη στάση του αμφισβητεί τα πρωτεία του Πάπα, συγκαλεί σύνοδο στη Ρώμη όπου αναθεματίζει τον τοποτηρητή που προήδρευσε στη «ληστρική» σύνοδο του Φωτίου και επίσης αναθεματίζει τον Φώτιο, αυτούς που τον χειροτόνησαν και αυτούς που χειροτόνησε ή θα χειροτονήσει ο Φώτιος.
863
Οξύτατη απάντηση από τον Μιχαήλ Γ’ στο ανάθεμα του πάπα Νικολάου Α’. Ο Πάπας αποκαλείται «βάρβαρος εν μέσω βαρβάρων» και ενημερώνεται ότι είχε κληθεί στην εν Κωνσταντινουπόλει σύνοδο του 861 για εθιμοτυπικούς και μόνο λόγους και δεν του πέφτει λόγος για την εκλογή του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
863
★★
Σχολή Μαγναύρας Με ενέργειες του Βάρδα αναμορφώνεται το Πανδιδακτήριον. Εγκαθίσταται στον περίβολο του παλατίου της Μαγναύρας (από το Magna Aula=μεγάλη αίθουσα) και γι’ αυτό αποκαλείται και Σχολή Μαγναύρας. Τη διεύθυνσή του αναλαμβάνει ο Λέων ο Μαθηματικός. Τα κύρια μαθήματα που διδάσκονται είναι Φιλοσοφία, Γεωμετρία, Αστρονομία και Γραμματική («θύραθεν παιδεία»).
863
Στρατιωτική επιχείρηση των Βυζαντινών στη Βουλγαρία. Καταλαμβάνεται η περιοχή της Ζαγοράς. Ο χάνος Βόρις Α’ αιφνιδιάζεται και περιέρχεται σε δύσκολη θέση από την οποία ξεφεύγει όταν δέχεται να βαπτιστεί χριστιανός, κάτι το οποίο μπορεί να σκεφτόταν από καιρό για διπλωματικούς, πολιτικούς ή άλλους λόγους.
864
★★
Εκχριστιανισμός των Βουλγάρων Βυζαντινός επίσκοπος που στάλθηκε στην Πλίσκα βαφτίζει τον χάνο των Βουλγάρων Βόριδα ο οποίος παίρνει το χριστιανικό όνομα Μιχαήλ, από το όνομα του νονού του Μιχαήλ Γ’. Βαφτίζεται και η οικογένεια τού Βόριδος και πολλοί ευγενείς. Ο Βόρις-Μιχαήλ δεν αποκαλείται πλέον χάνος και παίρνει τον Βυζαντινό τίτλο «Άρχων της Βουλγαρίας». Στη γλώσσα του ο τίτλος αυτός θα εξελιχθεί σε «τσάρο».
865
Ο Βάρδας συκοφαντεί τον παρακοιμώμενο ευνούχο Δαμιανό που εκδιώκεται από το παλάτι και κλείνεται σε μοναστήρι. Προς μεγάλη έκπληξη όλων, ο Μιχαήλ Γ’ εκλέγει για παρακοιμώμενο τον πρωτοστράτορα Βασίλειο, τον μετέπειτα Βασίλειο Α’. Είναι μια από τις σπάνιες φορές που ο παρακοιμώμενος του αυτοκράτορα δεν είναι ευνούχος.
865
Το 865 είναι χρονιά στην οποία γίνονται «φρικωδέστατοι σεισμοί». Πολλές ζημιές και θύματα. Στερεύουν ποτάμια και πηγές.
865
Ο Μιχαήλ Γ’ αναγκάζει τον παρακοιμώμενο Βασίλειο να παντρευτεί την ερωμένη του (τού Μιχαήλ Γ’) Ευδοκία Ιγγερίνα με την οποία θα εξακολουθήσει να έχει σχέσεις και η οποία ήταν μάλλον ήδη έγκυος. Είναι πολύ πιθανόν δύο από τους γιους τού Βασιλείου Α’ (ο ένας από αυτούς ο κατοπινός Λέων ΣΤ’ τον οποίο ο Βασίλειος μισούσε) να είναι στην πραγματικότητα γιοι του Μιχαήλ Γ’.
865
Πολλοί Βούλγαροι βογιάροι δεν συμφωνούν με τον εκχριστιανισμό που επιχειρεί ο Βόρις Α’ και εξεγείρονται. Ο Βόρις Α’ καταπνίγει στο αίμα την εξέγερση και εκτελεί 52 βογιάρους μαζί με τις οικογένειές τους. «Τοῦτον οὖν τὸν τρόπον ἡ πᾶσα Βουλγαρία μετερρυθμίσθη πρὸς θεοσέβειαν καὶ ἡ δύσις εἰρήνης καθαρωτάτης ἀπήλαυσε».
866 21-4-866
Ο παρακοιμώμενος Βασίλειος συκοφαντεί τον ισχυρό άντρα του Βυζαντίου καίσαρα Βάρδα και με την ανοχή του αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ’ τον δολοφονεί μπροστά στον αυτοκράτορα και ενώ ο Βάρδας περίμενε την έγκριση του Μιχαήλ για την αναχώρηση του στόλου για ανακατάληψη της Κρήτης (η εκστρατεία αναβάλλεται).
866 26-5-866
Ο Βασίλειος Α’ αναγορεύεται συμβασιλέας του Μιχαήλ Γ’. Πριν τη στέψη, ο Βασίλειος μαστιγώνεται 30 φορές από τον Μιχαήλ Γ’.
866
Ο Συμβάτιος ο Αρμένιος που είναι λογοθέτης του δρόμου και γαμπρός του Βάρδα, είχε συμμετάσχει στη δολοφονία του Βάρδα καταφέροντας το τελειωτικό χτύπημα. Μετά τη δολοφονία έγινε στρατηγός του Θέματος Θρακησίων, πράγμα που τον δυσαρέστησε επειδή ο Βασίλειος έγινε συμβασιλεύς. Στασιάζει με τη βοήθεια του στρατηγού του Θέματος Οψικίου Γεωργίου Πηγάνη.
866 Αύγουστος
Ο Βόρις Α’ δεν είναι ευχαριστημένος από την άρνηση του Φωτίου για αυτοκέφαλη Βουλγαρική Εκκλησία και στέλνει απεσταλμένους στον Πάπα. Ο πάπας Νικόλαος Α’ του στέλνει επιστολή όπου απαντά αναλυτικά σε 106 θρησκειολογικά ερωτήματα. Επίσης στέλνει δυτικούς ιερωμένους για να συνεχίσουν τη διαδικασία εκχριστιανισμού του πληθυσμού της Βουλγαρίας που είχαν αρχίσει οι Βυζαντινοί.
866
Ο πάπας Νικόλαος Α’ επιστρέφει την περιφρονητική επιστολή του Μιχαήλ Γ’ του 864 απαιτώντας να κάψει ο ίδιος ο Μιχαήλ την επιστολή ειδάλλως θα διατάξει ο Πάπας να καεί ως βλάσφημη και υβριστική (με συνεπακόλουθο αφορισμό).
866 Χειμώνας
Οι στασιαστές Συμβάτιος και Πηγάνης, μετά από μερικούς μήνες άσκοπων επιθέσεων στη Θράκη, ηττώνται από τις αυτοκρατορικές δυνάμεις. Ο Συμβάτιος ακρωτηριάζεται. Του κόβουν το ένα χέρι και του βγάζουν το ένα μάτι. Ταπεινώνεται αναγκαζόμενος να ζητιανεύει για 3 μέρες και μετά φυλακίζεται. Ο Βασίλειος Α’ θα του δώσει χάρη όταν γίνει αυτοκράτορας.
867
Σε μια από τις παράφρονες ενέργειές του, ο Μιχαήλ Γ’ διατάζει να ξεθάψουν τα οστά του Κωνσταντίνου Ε’ Κοπρώνυμου και του πατριάρχη Ιωάννη του Γραμματικού (υπέρμαχοι της εικονομαχίας και οι δυο) να τα μαστιγώσουν στον Ιππόδρομο και να τα κάψουν.
867 Αύγουστος ★★
Φώτειον Σχίσμα ή το Πρώτο Σχίσμα των Εκκλησιών Συγκαλείται Ενδημική Σύνοδος επισκόπων της Ανατολής, όπου ο Πάπας αναθεματίζεται κατηγορούμενος για την επέμβαση στη Βουλγαρία και για την πολιτική του σε θέματα όπως οι γάμοι κληρικών. Παρεμπιπτόντως, στιγματίζεται η θετική στάση της Εκκλησίας της Ρώμης ως προς το filioque, δηλαδή στο ότι το Άγιον Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού (που όμως ακόμα δεν έχει υιοθετηθεί επίσημα από τους Δυτικούς).
867
Ο Βασίλειος προσπαθεί να συνετίσει τον Μιχαήλ Γ’, του οποίου ο τρόπος ζωής και οι σπατάλες φτάνουν στα όρια της παραφροσύνης. Εξαιτίας αυτού πέφτει σε δυσμένεια και ο Μιχαήλ ετοιμάζει να αγορεύσει νέο συμβασιλέα, έναν ωραίο κωπηλάτη σε δρόμωνα. Φοβούμενος για τη ζωή του, ο Βασίλειος Α’ σχεδιάζει τη δολοφονία του Μιχαήλ Γ’.
867 Σεπτέμβριος
Ο Μιχαήλ Γ’ ο Μέθυσος δολοφονείται σε ηλικία 27 ετών από τον συναυτοκράτορα Βασίλειο, μετά από 25 χρόνια στον θρόνο.
867 23-9-867 ★★
Βασίλειος Α’ ο Μακεδών Μετά τον φόνο του Μιχαήλ Γ’, ο γεννημένος στην Αδριανούπολη Βασίλειος Α’ ο Μακεδών, 56 ετών, ανεβαίνει στον θρόνο του Βυζαντίου, όπου θα παραμείνει για σχεδόν 20 χρόνια, μέχρι τον Αύγουστο του 886. Ο Βασίλειος Α’ είναι ο ιδρυτής της Μακεδονικής δυναστείας.
867 Σεπτέμβριος
Αμέσως μετά την ενθρόνιση του Βασιλείου Α’, ο έκπτωτος πατριάρχης Ιγνάτιος επανέρχεται στον πατριαρχικό θρόνο, καθώς ο νέος αυτοκράτορας θέλει να προσεταιρισθεί τους οπαδούς του Ιγνατίου που είναι η πλειοψηφία. Ο εν ενεργεία πατριάρχης Φώτιος καθαιρείται και εξορίζεται στη μονή Σκέπης στον Βόσπορο. Θα επανέλθει στον πατριαρχικό θρόνο μετά από 10 χρόνια.
867
Ο Βασίλειος δείχνει στη Σύγκλητο ότι το θησαυροφυλάκιο είναι σχεδόν άδειο –έχει μόνο 3 κεντηνάρια χρυσού. Η Σύγκλητος πείθεται να ζητήσει πίσω από όλους τους παρατρεχάμενους του Μιχαήλ Γ’ το χρυσάφι που είχε μοιράσει αλόγιστα ο μακαρίτης. Ο Βασίλειος, πιο πραγματιστής, συμβιβάζεται με τα μισά και συγκεντρώνει 300 κεντηνάρια. Βγάζει άλλα 200 από την εκποίηση ολόχρυσων διακοσμητικών του παλατιού.
867 13-11-867
Πεθαίνει ο πάπας Νικόλαος Α’ προτού παραλάβει την απόφαση της συνόδου της Κωνσταντινούπολης που τον αφορίζει. Νέος Πάπας γίνεται ο Αδριανός Β’ που είναι μεγάλης ηλικίας και πιο μετριοπαθής από τον προηγούμενο.
868 Ιανουάριος
Ο πάπας Αδριανός Β’ δέχεται στη Ρώμη τους αδερφούς Κύριλλο και Μεθόδιο που κηρύττουν το ευαγγέλιο στη Μοραβία, σε περιοχή που υπάγεται εκκλησιαστικά στη Ρώμη. Ο Πάπας θέλει να βεβαιωθεί ότι ακολουθείται το λατινικό τυπικό. Οι αδερφοί, που αφήνουν εξαιρετικές εντυπώσεις στον κλήρο της Ρώμης, πείθουν ότι η λειτουργία πρέπει να γίνεται στη Σλαβονική γλώσσα.
868
Ο Βασίλειος Α’ αναδιοργανώνει τον στρατό που ήταν υπό διάλυση λόγω ακατάλληλης διοίκησης και οικονομικών προβλημάτων. Κατατάσσονται νέοι στρατιώτες οι οποίοι υποβάλλονται σε εντατική και συστηματική εκπαίδευση. Επίσης αναδιοργανώνεται και ενισχύεται και ο στόλος.
868 Αρχές
Οι Αγλαβίδες Σαρακηνοί που πολιορκούσαν από την προηγούμενη χρονιά επί 15 μήνες το Ραούσιον ή Ραγούζα (σημερινό Ντουμπρόβνικ) της Δαλματίας λύνουν την πολιορκία όταν καταφτάνει ισχυρός βυζαντινός στόλος με 100 πλοία υπό τον Νικήτα Ωορύφα. Οι σλαβικές φυλές της Δαλματίας (Χωρβάτες κ.ά.) γίνονται πρόθυμα υπήκοοι του Βυζαντίου. Η πόλη θα μείνει βυζαντινή, με διαλείμματα, μέχρι το 1204.
868
Οι Παυλικιανοί (τα μέλη της χριστιανικής αίρεσης που έχουν ιδρύσει το κρατίδιο της Τεφρικής) κάνουν επιδρομές στη Μ. Ασία φτάνοντας μέχρι τη Νίκαια. Λεηλατούν την Έφεσο. Βεβηλώνουν εκκλησίες και εξελίσσονται σε σοβαρό πρόβλημα. Ο Βασίλειος προτείνει ειρήνη, αλλά ο αρχηγός τους Χρυσόχειρ απαντά θρασύτατα ότι αν το Βυζάντιο θέλει ειρήνη, θα πρέπει να εγκαταλείψει όλες τις ανατολικές επαρχίες.
869 6-1-869
Ο Βασίλειος Α’ ο Μακεδών αναγορεύει συμβασιλέα τον πρωτότοκο γιο του Κωνσταντίνο. Ο Κωνσταντίνος θα πεθάνει νέος τo 879.
869 9-1-869
Μεγάλος σεισμός στην Κωνσταντινούπολη, με πολλά θύματα και σοβαρότατες ζημιές. Ο ναός της Αγίας Σοφίας παρουσιάζει ρωγμές σε πολλά σημεία, ενώ πέφτει ο μεγάλος τρούλος του ναού της Υπεραγίας Θεοτόκου εν τω Σίγματι. Η ισχύς του σεισμού υπολογίζεται στα 6,6 Ρίχτερ.
869
Τέλος του Πρώτου Σχίσματος Ο Βασίλειος Α’ συγκαλεί σύνοδο των Εκκλησιών στην Κωνσταντινούπολη (Οκτώβριος 869 – Φεβρουάριος 870), την οποία η Δυτική Εκκλησία θεωρεί ως την Η’ Οικουμενική. Η σύνοδος αναθεματίζει τον Φώτιο και τους οπαδούς του και θέτει τη νεοϊδρυθείσα Βουλγαρική Εκκλησία υπό τη δικαιοδοσία του πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Έτσι τερματίζεται το Φώτειο σχίσμα μεταξύ των εκκλησιών.
869 Φεβρουάριος
Ο Κύριλλος πεθαίνει στη Ρώμη. Ο αδερφός του Μεθόδιος τοποθετείται από τον πάπα Αδριανό αρχιεπίσκοπος Σιρμίου. Στην αρχιεπισκοπή υπάγεται εκκλησιαστικώς μια μεγάλη περιοχή που περιλαμβάνει τη σημερινή Σερβία, Ουγγαρία κ.λπ. Ο Μεθόδιος θα έχει σοβαρά προβλήματα με τους Φράγκους ηγεμόνες και κληρικούς που προσπαθούν να τον εμποδίσουν στο έργο του.
869
Βυζαντινός στόλος 400 πλοίων υπό τον δρουγγάριο του πλωίμου Νικήτα Ωορύφα αποκλείει το Μπάρι από θαλάσσης, σε συνεννόηση με τον στρατό του Λουδοβίκου Β’, του Φράγκου βασιλιά της Ιταλίας, που πολιορκεί την πόλη από την ξηρά. Η μεγάλη αυτή επιχείρηση τελειώνει άδοξα όταν ο Λουδοβίκος εγκαταλείπει την πολιορκία χωρίς σοβαρό λόγο και οι Βυζαντινοί αναγκάζονται να υποχωρήσουν.
870
870 6-1-870
Ο Βασίλειος Α’ ανακηρύσσει συμβασιλέα το γιο του, Λέοντα ΣΤ’ από το γάμο του με την Ευδοκία Ιγγερίνα, η οποία υπήρξε ερωμένη του Μιχαήλ Γ’. [Οι σύγχρονοι ιστορικοί θεωρούν ότι είναι πολύ πιθανόν ο Λέων να είναι στην πραγματικότητα γιος τού Μιχαήλ Γ’.]
870
Η Μάλτα που ανήκει στο Βυζάντιο για πάνω από 3 αιώνες, από την εποχή του Ιουστινιανού, καταλαμβάνεται από τον Αγλαβίδη εμίρη της Σικελίας Χαλάφ αλ-Χαντίμ. Οι χριστιανοί κάτοικοι αρχικά καλοδέχονται την αποτίναξη του ζυγού των Βυζαντινών, όμως αλλάζουν γνώμη όταν οι Άραβες λεηλατούν το νησί και προκαλούν μεγάλες καταστροφές. Η Μάλτα ερημώνει και θα εποικιστεί τον 11ο αιώνα από Άραβες και Χριστιανούς της Σικελίας.
870
Με απόφαση του αυτοκράτορα Βασιλείου Α’, η Αρχοντία της Δαλματίας προάγεται σε Θέμα με πρωτεύουσα την Ιάδειρα (Ζαντάρ). Το Θέμα Δαλματίας θα υπάρχει μέχρι τη δεκαετία του 1060. Ο άρχων του Θέματος είναι τυπικά βυζαντινός αξιωματούχος που θα ασκεί εξουσία σε συνεργασία με τους Ζουπάνους των διαφόρων τοπικών φυλών.
871 Άνοιξη
Ο Βασίλειος Α’ εκστρατεύει εναντίον των Παυλικιανών και της πρωτεύουσάς τους Τεφρικής (ή Τιβρικής ή Λεοντοκώμης, σημ. Divriği της Τουρκίας) στην ανατολική Καππαδοκία. Αποτυγχάνει και παραλίγο να συλληφθεί αιχμάλωτος.
871
Εισάγονται οι καμπάνες στο Βυζάντιο. Ο Δόγης της Βενετίας Όρσο Α’ Παρτετσιπάτσιο είχε λάβει τιμητικό τίτλο από το Βυζάντιο για τη βοήθεια που πρόσφερε στη Ραγούσα. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, στέλνει δώρο στον Βασίλειο Α’ 12 καμπάνες που τοποθετούνται σε εκκλησίες και έτσι διαδίδεται η χρήση τους και στις ανατολικές εκκλησίες. Στη Δύση είχαν εισαχθεί από το 604.
871 3-2-871
Μετά από προσπάθειες πολλών ετών, ο Λουδοβίκος Β’, ο Φράγκος βασιλιάς της Ιταλίας απελευθερώνει το Μπάρι από τους Σαρακηνούς χάρη στη βοήθεια στόλων από τη Βενετία και από το Βυζάντιο υπό τη διοίκηση του Νικήτα Ωορύφα. Το Μπάρι θα περάσει λίγο μετά, το 876, στην κατοχή των Βυζαντινών.
872
Μάχη του Βαθυρρύακος. Οι Παυλικιανοί αιφνιδιάζονται και ηττώνται από στρατό υπό τη διοίκηση του Δομέστικου των Σχολών Χριστόφορου. Ο ηγέτης τους Χρυσόχειρ σκοτώνεται. Το κεφάλι του αποστέλλεται στον αυτοκράτορα Βασίλειο στην Κωνσταντινούπολη. Αυτή είναι η αρχή του τέλους για τους Παυλικιανούς.
872 περίπου
Ο Βασίλειος Α’ εκδίδει τον «Πρόχειρο Νόμο» που φιλοδοξεί να αντικαταστήσει την απαρχαιωμένη «Εκλογή» των Ισαύρων. Είναι μια προσπάθεια για συμμάζεμα της νομοθεσίας με επιτομή των ουσιωδεστέρων διατάξεων του Πανδέκτη και των Νεαρών του Ιουστινιανού.
873
Ο Δούκας του Βενεβέντου (Benevento ή Βενεβενδός) Αδελχίς συμμαχεί με την Κωνσταντινούπολη και γίνεται υπόσπονδος του Βυζαντίου, καθώς απειλείται από Σαρακηνούς, Ναπολιτάνους και Φράγκους που επιβουλεύονται το δουκάτο του. Προσκαλεί τους Βυζαντινούς να επέμβουν και ένας ισχυρός βυζαντινός στόλος καταφθάνει και εκκαθαρίζει περιοχές της Νοτίου Ιταλίας.
873
Το Βυζάντιο επιστρέφει δυναμικά στη Νότια Ιταλία. O Υδρούς (Υδρούντας, Οτράντο) καταλαμβάνεται από τους Βυζαντινούς –αφού προηγήθηκε η κατάληψή του από τους Λομβαρδούς του Μπενεβέντο– και οι Σαρακηνοί εκδιώκονται.
873
Ο Βασίλειος Α’ εισβάλλει στην περιοχή του Ευφράτη και καταλαμβάνει τη Σωζόπετρα και τα Σαμόσατα, αλλά αποτυγχάνει να καταλάβει το σημαντικό φρούριο της Μελιτηνής το οποίο υπερασπίζουν εκτός από τους Μουσουλμάνους και Παυλικιανοί.
876 25-12-876
Ο βυζαντινός διοικητής του Υδρούντος (Otranto) αποσπά το Μπάρι από τους Φράγκους. To Βάριον (Μπάρι) γίνεται το κέντρο της ανανεωμένης βυζαντινής παρουσίας στη Νότια Ιταλία ως πρωτεύουσα του Θέματος Λογγοβαρδίας.
877 Αύγουστος
Οι Σαρακηνοί της Σικελίας εισβάλλουν στην ανατολική περιοχή του νησιού, από το οποίο ένα μικρό μόνο τμήμα έχει παραμείνει βυζαντινό. Πολιορκούν τις Συρακούσες.
877 Οκτώβριος
Μετά το θάνατο του πατριάρχη Ιγνατίου, ο Βασίλειος Α’ επαναφέρει στο πατριαρχικό αξίωμα τον Φώτιο, τον οποίο ήδη είχε αξιοποιήσει τα τελευταία χρόνια για την εκπαίδευση των παιδιών του. Αυτήν τη φορά ο Φώτιος ζητά και παίρνει την ευλογία του πάπα Ιωάννη Η’. Οι παλιές αντιπαλότητες του Φωτίου με τη Ρώμη είναι παρελθόν και ο Φώτιος θα είναι πατριάρχης μέχρι το 886, όταν θα τον διώξει ο Λέων ΣΤ’.
878 Μάρτιος
Αποκαλύπτεται συνωμοσία εναντίον του Βασιλείου Α’ με αρχισυνωμότη τον Ρωμανό Κουρκούα (παππού του μεγάλου στρατηγού Ιωάννη Κουρκούα) που είναι δομέστικος του τάγματος των Ικανάτων. Στη συνωμοσία συμμετείχαν άλλοι 64 αξιωματούχοι που μαστιγώνονται στον Ιππόδρομο και μετά αναγκάζονται να γίνουν μοναχοί. Ο Κουρκούας τυφλώνεται.
878 21-5-878 ★★
Άλωση Συρακουσών από τους Άραβες Οι Αγλαβίδες Άραβες από την Ιφρικίγια καταλαμβάνουν τις Συρακούσες μετά από πολιορκία που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 877. Οι Συρακούσιοι, καταβεβλημένοι από την πείνα και χωρίς ελπίδα βοήθειας από το Βυζάντιο, παραδίδονται μετά από 9 μήνες. Ακολουθεί μεγάλη σφαγή. Ολόκληρη σχεδόν η Σικελία (με εξαίρεση την Ταορμίνα) είναι στα χέρια των Σαρακηνών, 50 χρόνια από την πρώτη απόβασή τους.
878
Οι Βυζαντινοί καταλαμβάνουν την Κύπρο, η οποία θα παραμείνει στην κατοχή τους για επτά περίπου χρόνια. Η Κύπρος ήταν σε ένα περίεργο καθεστώς συνεπικυριαρχίας με τους Άραβες, από την εποχή του Ιουστινιανού Β’ του Ρινότμητου. [H Κύπρος δεν φαίνεται να ανήκει σε κάποιο Θέμα παρόλο που αναφέρεται κάποιος Σταυράκιος ως στρατηγός Κύπρου.]
878
Η Τεφρική, το κρατίδιο που είχε ιδρύσει η αίρεση των Παυλικιανών στην ανατολική Μικρά Ασία υπό την προστασία του Εμιράτου της Μελιτινής, καταλύεται μετά από εκστρατεία των Βυζαντινών. Η απειλή των Παυλικιανών δεν υφίσταται πλέον. Σε συνδυασμό με τις νίκες εναντίον των αραβικών εμιράτων, το Βυζάντιο ανακτά τον έλεγχο των περασμάτων του Ταύρου, του Αντιταύρου και του Ευφράτη.
879
Ο αυτοκράτορας Βασίλειος εκστρατεύει στην Καππαδοκία μαζί με τον γιο του Κωνσταντίνο και απελευθερώνει πόλεις. Μετά από μήνες επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη με πολλά λάφυρα. Δημιουργείται το Θέμα Τεφρικής στην ανατολική Καππαδοκία, στα εδάφη τού εφήμερου κρατιδίου των Παυλικιανών (υπήρχε από το 843 μέχρι το 878).
879 Ιανουάριος
Ο βυζαντινός στρατός υπό την ηγεσία του Νικηφόρου Φωκά του Παλαιού προελαύνει μέχρι τα Άδανα, τα οποία πολιορκεί (ανεπιτυχώς). Ο εμίρης της Ταρσού Εσμάν απαντά τον επόμενο χρόνο με ναυτική επιδρομή στη Χαλκίδα της Εύβοιας.
879
Πεθαίνει ο συμβασιλέας Κωνσταντίνος, πρωτότοκος γιος του Βασιλείου Α’. Ο αυτοκράτορας είναι απαρηγόρητος.
880
880
Ο εμίρης της Ταρσού Εσμάν επιτίθεται (μάλλον για αντιπερισπασμό στις επιθέσεις που δέχεται στα εδάφη του) με 30 μεγάλα πλοία εναντίον της Χαλκίδας. Ο στρατηγός του θέματος Ελλάδας Οινιάτης οργανώνει εγκαίρως την άμυνα της πόλης και οι Σαρακηνοί αναγκάζονται να αποχωρήσουν έχοντας σημαντικές απώλειες.
880 1-5-880
Νέα Εκκλησία Μετά από εργασίες 4 ετών, εγκαινιάζεται η «Νέα Εκκλησία», η πρώτη καινούργια εκκλησία που χτίζεται στην Πόλη μετά την Αγία Σοφία και που ίσως να την ξεπερνά σε μεγαλοπρέπεια και πλούτο. Είναι αφιερωμένη στον Ιησού Χριστό, τον αρχάγγελο Μιχαήλ, τον Προφήτη Ηλία, την Παναγία και τον Άγιο Νικόλαο. Ο ναός θα γίνει πυριτιδαποθήκη μετά την Άλωση, και το 1490 θα καταστραφεί μετά από πτώση κεραυνού.
881
Ο εμίρης της Κρήτης Σαΐτ με ένα στόλο από 27 κομπάρια και άλλα μικρότερα πλοία κάνει επιδρομές στο Αιγαίο και φτάνει μέχρι την Προποντίδα. Στην επιχείρηση συμμετέχει ένας έμπειρος Έλληνας καπετάνιος, ο Φώτιος. Τον στόλο αυτό θα αντιμετωπίσει με επιτυχία ο δρουγγάριος του πλωίμου Νικήτας Ωορύφας και θα κάψει 20 από τα εχθρικά πλοία με το υγρόν πυρ.
881
Τα απομεινάρια του αραβικού στόλου της Κρήτης λεηλατούν τα παράλια του Μοριά. Φτάνουν μέχρι Κόρινθο και Πάτρα. Ο ναύαρχος Ωορύφας τους καταδιώκει. Δεν κάνει τον γύρο της Πελοποννήσου, αλλά σέρνει τη νύχτα τα πλοία του πάνω από τον Ισθμό της Κορίνθου. Αιφνιδιάζει τους Σαρακηνούς κοντά στην Πάτρα και καταστρέφει τον στόλο τους. Θα θανατώσει τους αιχμαλώτους με φρικτά βασανιστήρια.
881
Βυζαντινός στόλος υπό τον δρουγγάριο Νάσαρ διαλύει σε νυχτερινή ναυμαχία ένα στόλο Σαρακηνών από 60 μεγάλα πλοία στην Κεφαλονιά. Λίγο μετά, στις Λιπάρες νήσους, βόρεια από τη Σικελία, ο Νάσαρ καταστρέφει έναν άλλο αραβικό στόλο του οποίου όλα τα πλοία είτε βυθίζονται είτε αιχμαλωτίζονται.
881
Μετά τις επιτυχίες του Νάσαρ που εξασφάλισε τη θαλάσσια κυριαρχία στη νότια Ιταλία, αποστέλλεται μεγάλο στράτευμα στην Ιταλία με επικεφαλής τον πρωτοβεστιάριο Προκόπιο. Συμμετέχουν στρατηγοί των θεμάτων μεταξύ των οποίων ο Λέων Αποστύππης, στρατηγός Μακεδονίας - Θράκης. Ξεσπά διχόνοια και κατά τη διάρκεια μιας μάχης ο Προκόπιος σκοτώνεται, ενώ ο Αποστύππης αποφεύγει να επέμβει για να τον βοηθήσει.
881
Ο στρατηγός Λέων Αποστύππης καταλαμβάνει τον Τάραντα, τερματίζοντας την 40χρονη κατοχή της πόλης από τους Αγλαβίδες Άραβες που είχαν μετατρέψει το λιμάνι σε κέντρο δουλεμπορίου και σε ορμητήριο πειρατικών επιδρομών. Λίγο μετά, λόγω του περιστατικού με τον θάνατο του Προκοπίου, ο Αποστύππης απαλλάσσεται από τα καθήκοντά του και εξορίζεται στο Κοτύαιον, στη Μικρά Ασία.
882
Ο γιος του αυτοκράτορα, ο Λέων, παντρεύεται τη Θεοφανώ, ενώ διατηρεί σχέση με τη Ζωή Ζαούτζαινα. Ο θάνατος της Θεοφανώς το 893 θα επιτρέψει στον Λέοντα να νομιμοποιήσει τη σχέση του με τη Ζωή (899), η οποία και αυτή έπειτα από λίγο πεθαίνει.
882 περίπου
Ο αυτοκράτορας Βασίλειος Α’, παρά τις άλλες αρετές του, ασχολείται υπέρ το δέον με μαγγανείες, δεισιδαιμονίες κλπ. Αυτήν την περίοδο ασκεί μεγάλη επιρροή στην αυλή ένα άθλιο υποκείμενο, ο ιερέας και αστρολόγος Θεόδωρος Σανταβαρηνός (συγγενής του πατριάρχη Φωτίου), που παρασύρει τον αυτοκράτορα σε ατοπήματα και αδικίες.
883 11-9-883
Ο Αββασίδης κυβερνήτης της Ταρσού αιφνιδιάζει με νυχτερινή επίθεση και διαλύει έναν βυζαντινό στρατό επικεφαλής του οποίου είναι ο δομέστικος των σχολών Κεστά Στυππειώτης (σλαβικής μάλλον καταγωγής). Σύμφωνα με αραβικές πηγές (που πάντα υπερβάλλουν) οι απώλειες των Βυζαντινών υπολογίζονται σε 70.000 έως 100.000. Ο Στυππειώτης σκοτώνεται.
884
Νέα νομοθετική πρωτοβουλία της διοίκησης του Βασιλείου Α’. Εκδίδεται σε 40 βιβλία η «Ανακάθαρσις των Νόμων». Πρόκειται για μια συλλογή και ταξινόμηση των ισχυόντων νόμων με ξεσκαρτάρισμα όλων των διατάξεων που έχουν ξεπεραστεί ή δεν είναι πλέον εφαρμόσιμες.
885
Ο Λέων, γιος του Βασιλείου Α’, (και μελλοντικός Λέων ΣΤ’) παγιδεύεται και συκοφαντείται από τον αυλικό Σανταβαρηνό ότι θέλει να σκοτώσει τον αυτοκράτορα. Ο Φώτιος πείθει τον αυτοκράτορα να μην τυφλώσει τον γιο του. Ο Λέων τιμωρείται με κατ’ οίκον περιορισμό στο ανάκτορο Τρικλίνου για 3 μήνες.
885
Ο στρατηγός Νικηφόρος Φωκάς (o Παλαιός) αποστέλλεται με στρατό στην Κάτω Ιταλία και έχει κάποιες επιτυχίες εναντίον των Σαρακηνών. Είναι αξιοσημείωτο ότι ένα τάγμα από τις δυνάμεις του αποτελείται από Παυλικιανούς που αποδεικνύονται εξαιρετικοί πολεμιστές.
885
Ο «Πρόχειρος Νόμος» επανεκδίδεται προσαρμοσμένος στον κώδικα της Ανακάθαρσης του 884 και μετονομάζεται σε «Επαναγωγή των Νόμων». Εικάζεται ότι επιμελητής του έργου είναι ο πατριάρχης Φώτιος.
886
Κάποιοι από τους μαθητές του Μεθοδίου, μεταξύ των οποίων οι Βούλγαροι Κλήμης της Οχρίδος και Ναούμ της Πρεσλάβας, καταφεύγουν στη Βουλγαρία όπου γίνονται ασμένως δεκτοί και καλούνται να εκπαιδεύσουν τον βουλγαρικό κλήρο στη χρήση της σλαβικής γλώσσας αντί της ελληνικής. Σε αυτό το πλαίσιο, οι μοναχοί αυτοί διαμορφώνουν το Κυριλλικό αλφάβητο που είναι απλούστευση του Γλαγολιτικού του Κυρίλλου.
886 29-8-886
Ο αυτοκράτορας Βασίλειος Α’ ο Μακεδών τραυματίζεται θανάσιμα μετά την πτώση του από άλογο την οποία προκάλεσε ένα μεγάλο ελάφι. Η ζώνη του πιάστηκε στο κέρατο του ελαφιού που τον έσερνε επί 16 μίλα. Ο Βασίλειος στην αρχή φαίνεται ότι δεν έχει τραυματιστεί σοβαρά, αλλά θα πεθάνει λίγες μέρες αργότερα, σε ηλικία 75 ετών.
886 30-8-886
Λέων ΣΤ’ ο Σοφός Στον θρόνο του Βυζαντίου ανεβαίνουν οι γιοι του Βασιλείου Α’ και συμβασιλείς Λέων ΣΤ’ και Αλέξανδρος. Ο Λέων ΣΤ’ θα έχει την πρωτοκαθεδρία και τα ηνία της εξουσίας χωρίς να δημιουργείται κανέναν πρόβλημα με τον αδερφό του ο οποίος είναι αφενός πολύ νέος και αφετέρου αδιάφορος και ανίκανος.
886 Σεπτέμβριος
Ο Φώτιος απομακρύνεται από τον πατριαρχικό θρόνο από τον αυτοκράτορα Λέοντα. Εξορίζεται στην Αρμενία όπου θα πεθάνει το 891. Νέος πατριάρχης σε ηλικία 19 ετών γίνεται ο ευνούχος Στέφανος Α’, αδερφός του αυτοκράτορα και γιος του Βασιλείου Α’ (ή ίσως του Μιχαήλ Γ’).
886 20-10-886
Ολική έκλειψη ηλίου που στην Κωνσταντινούπολη συνοδεύεται από φοβερή καταιγίδα. Επτά άνθρωποι σκοτώνονται στην αγορά από κεραυνό.
886
Ο ιερέας Θεόδωρος Σανταβαρηνός, που είχε συκοφαντήσει τον Λέοντα ΣΤ’ στον πατέρα του, μαστιγώνεται και εξορίζεται στην Αθήνα. Αργότερα τυφλώνεται.
886
Ανακομιδή των λειψάνων του Μιχαήλ Γ’ και ενταφιασμός τους στον ναό των Αγίων Αποστόλων. Στην τελετή παρευρίσκεται ο Λέων ΣΤ’ και χοροστατεί ο πατριάρχης και αδερφός του Στέφανος. Η ενέργεια αυτή αναζωπυρώνει τις υποψίες ότι οι Λέων και Στέφανος είναι στην πραγματικότητα γιοι του Μιχαήλ Γ’ και όχι του Βασιλείου Α’.
887
Ενώ ο στρατηγός του Θέματος Λογγομβαρδίας Θεοφύλακτος είναι απασχολημένος με τους Σαρακηνούς που κάνουν επιδρομές στην κεντρική Ιταλία, ο δούκας του Μπενεβέντο Αγίων βρίσκει ευκαιρία να αποσπάσει προσωρινά το Μπάρι από τους Βυζαντινούς. Δέχεται όμως επίθεση από το Δουκάτο της Νάπολης και αναγκάζεται να υποχωρήσει και να αποχωρήσει από το Μπάρι.
889
Οι Σαρακηνοί επιτίθενται στη Σάμο. Κυριεύουν το κάστρο και πιάνουν αιχμάλωτο τον κυβερνήτη Πασπαλά.
889
Ο Βόρις Α’ της Βουλγαρίας παραιτείται από τον θρόνο και γίνεται μοναχός. Τον διαδέχεται ο γιος του Βλαδίμηρος που αποπειράται να επαναφέρει τον παγανισμό στη Βουλγαρία χωρίς να βρει μεγάλη ανταπόκριση από τους υπηκόους του.
890
890
Τα οστά του Λαζάρου μεταφέρονται στην Κωνσταντινούπολη.
891
Ο πρωτοσπαθάριος Συμβατικός καταλαμβάνει το Μπενεβέντο στη Νότια Ιταλία. Το Δουκάτο θα παραμείνει βυζαντινή κτήση για 4 χρόνια.
892
Διεύρυνση του Θέματος Λογγομβαρδίας στη Νότια Ιταλία, μετά τις επιτυχίες και τα εδαφικά κέρδη των προηγούμενων ετών όταν κατελήφθη μεγάλο μέρος της Απουλίας και της Καλαβρίας από τον Νικηφόρο Φωκά τον Πρεσβύτερο και άλλους.
893 17-5-893
Πεθαίνει ο πατριάρχης Στέφανος Α’ –αδερφός του Λέοντος ΣΤ’– σε ηλικία 26 ετών. Πατριάρχης γίνεται ο μοναχός Αντώνιος Καυλέας.
893
Ο Λέων ΣΤ’ με την 89η Νεαρά θεσπίζει να τελούνται οι γάμοι αποκλειστικά με θρησκευτική τελετή. Αυτός πρέπει να είναι ο μόνος τρόπος που θα γίνονται στο εξής οι γάμοι για όλους τους πολίτες του κράτους.
893 10-11-893
Πεθαίνει η αυτοκράτειρα Θεοφανώ σύζυγος του Λέοντα (είχε αποσυρθεί από την προηγούμενη χρονιά σε μοναστήρι λόγω του θανάτου της κόρης της Ευδοκίας). Ο Λέων ΣΤ’ θα ξαναπαντρευτεί, αρκετά αργότερα, το 899, την ερωμένη του Ζωή Ζαούτζαινα. Ο πατέρας της Στυλιανός Ζαούτζης είναι παραδυναστεύων και έχει πάρει τον τίτλο του βασιλεοπάτορος ήδη από το 889.
893
Ο τέως Βούλγαρος τσάρος Βόρις Α’ φεύγει από το μοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και οργανώνει στρατό εναντίον του γιου του Βλαδίμηρου που θέλει να επαναφέρει τον παγανισμό. Τον νικά, τον τυφλώνει και τον εκθρονίζει. Στον θρόνο της Βουλγαρίας ανεβαίνει ο τρίτος γιος του, ο Συμεών Α’, ο οποίος είναι ελληνομαθής έχοντας θητεύσει ως μοναχός επί 10 χρόνια στα εκπαιδευτήρια της Κωνσταντινούπολης.
894
O λογοθέτης του δρόμου Στυλιανός Ζαούτζης μεθοδεύει τη μετακίνηση της αγοράς των Βουλγάρων εμπόρων από την Κωνσταντινούπολη στη Θεσσαλονίκη, με παράλληλη αύξηση των δασμών από την οποία ευνοούνται φίλοι του. Αυτό είναι μεγάλο πλήγμα για τη βουλγαρική οικονομία. Ο Βούλγαρος τσάρος Συμεών, που ίσως έψαχνε για αφορμή, αρχίζει επιθέσεις στα βυζαντινά εδάφη.
894
Ο Λέων ΣΤ’ στέλνει στρατό εναντίον των Βουλγάρων. Επικεφαλής είναι δύο: ο Προκόπιος Κρηνίτης και ο (Αρμένιος) Κουρτίκης. Σε μάχη κάπου κοντά στην Αδριανούπολη οι Βυζαντινοί γνωρίζουν την ήττα και οι δύο αρχηγοί σκοτώνονται. Οι Βούλγαροι κόβουν τις μύτες των αιχμαλώτων και τους απελευθερώνουν.
895
Οι Μαγυάροι που υπό την πίεση των Πετσενέγων μόλις έχουν μετακινηθεί στη λεκάνη των Καρπαθίων (στη σημερινή δυτική Ρουμανία), συμμαχούν με τους Βυζαντινούς και εισβάλλουν από τα βόρεια στη Βουλγαρία.
895
Ο Γουίδων Δ’ (Γκυ Δ’) δούκας του Σπολέτο επιτίθεται στο Μπενεβέντο και με τη βοήθεια του τοπικού πληθυσμού και του Λατίνου επισκόπου εκδιώκει τη βυζαντινή φρουρά. Δημιουργείται πριγκιπάτο με την ένωση των δουκάτων Σπολέτο και Μπενεβέντο. Απόπειρα των Βυζαντινών να ανακαταλάβουν το Μπενεβέντο αποκρούεται από τους Λομβαρδούς.
895
Ο Βούλγαρος τσάρος Συμεών ηττάται από τους Μαγυάρους και καταφεύγει στο Δορόστολον επί του Δουνάβεως. Ταυτόχρονα απειλείται από τον βυζαντινό στρατό που έχει στείλει ο Λέων ΣΤ’ υπό τον Νικηφόρο Φωκά. Ευρισκόμενος σε δύσκολη θέση, ζητά να συζητήσει όρους ειρήνευσης. Ο Λέων Χοιροσφάκτης αποστέλλεται από τον Λέοντα ΣΤ’ στην Πρεσλάβα για διαπραγματεύσεις.
896
Με την έναρξη των διαπραγματεύσεων και την αποχώρηση του βυζαντινού στρατού, ο Συμεών φυλακίζει τον βυζαντινό απεσταλμένο Χοιροσφάκτη και σε συμμαχία με τους Πετσενέγους νικά τους Μαγυάρους στην αποφασιστική μάχη του Νότιου Μπουχ. Οι Μαγυάροι απωθούνται και μετακινούνται δυτικότερα, προς τη σημερινή Ουγγαρία.
896
Μάχη στο Βουλγαρόφυγον Οι Βυζαντινοί ετοιμάζουν μεγάλο στρατό για να αντιμετωπίσουν τους Βουλγάρους μεταφέροντας «άπαντα τα Θέματα τε και τα Τάγματα». Διοικητής ο δομέστικος των σχολών Λέων ο Κατακαλών. Σε μάχη στο Βουλγαρόφυγον της Ανατολικής Θράκης ο βυζαντινός στρατός καταστρέφεται. Οι Βούλγαροι προελαύνουν προς την Πόλη, αλλά τους απωθεί μια δύναμη από Άραβες αυτόμολους αιχμαλώτους που συστάθηκε ως λύση ανάγκης.
896
Οι Βυζαντινοί υπογράφουν συνθήκη ειρήνης με τους Βουλγάρους αποδεχόμενοι να πληρώνουν ετήσιο φόρο. Η ειρήνη θα κρατήσει μέχρι το 912.
897
Οι Άραβες του Εμιράτου της Ταρσού επιτίθενται σε βυζαντινές περιοχές στη Μικρά Ασία από ξηρά και θάλασσα. Αρχηγός τους είναι ο Δαμιανός της Ταρσού, ένας εξωμότης Έλληνας που έχει διατελέσει κυβερνήτης της Ταρσού και στη συνέχεια θα σταδιοδρομήσει ως αρχικουρσάρος.
898 Ιούλιος
Ο Λέων ΣΤ’ παντρεύεται την παλιά του αγάπη Ζωή Ζαούτζαινα. Αυτός είναι ο δεύτερος γάμος του. Όμως λίγο μετά η νέα σύζυγος και αυτοκράτειρα πεθαίνει.
899
Η αυτοκράτειρα Ζωή Ζαούτζαινα πεθαίνει μετά από 1 χρόνο και 8 μήνες γάμου. Την ίδια περίοδο πεθαίνει και ο πατέρας της Στυλιανός Ζαούτζης, ο οποίος είχε ήδη πέσει σε δυσμένεια εξαιτίας της υπόθεσης με τη μεταφορά των Βουλγάρων εμπόρων στη Θεσσαλονίκη.
899
Μετά από δύο γάμους, ο χήρος Λέων ΣΤ’ αναζητεί ξανά σύζυγο. Η ισχυρή οικογένεια των Ζαούτζηδων που διαβλέπει ότι θα χάσει τα προνόμιά της συνωμοτεί εναντίον του, αλλά τα σκοτεινά σχέδια αποκαλύπτονται από έναν άραβα δούλο της οικογένειας, τον Σαμωνά.
899
Μετά την αποκάλυψη της συνωμοσίας των Ζαούτζηδων, ο αραβικής καταγωγής ευνούχος Σαμωνάς αμείβεται πλουσιοπάροχα παίρνοντας το ένα τρίτο της κατασχεμένης περιουσίας τους. Μέχρι το 903 θα γίνει ο νέος παραδυναστεύων και ισχυρός άντρας του Βυζαντίου, στον οποίο ο Λέων ΣΤ’ έχει τυφλή εμπιστοσύνη και μεγάλη αδυναμία.
899 Σεπτέμβριος
Δημοσιεύεται το «Κλητορολόγιον» που περιγράφει τους τίτλους και τα αξιώματα του Βυζαντίου. Συντάκτης του είναι ο πρωτοσπαθάριος και ατρικλίνης Φιλόθεος.
899
Ο αυτοκράτορας Λέων ΣΤ’ ιδρύει τη μονή του Αγίου Λαζάρου στην Κωνσταντινούπολη αποκλειστικά για ευνούχους. Στο μοναστήρι εκπαιδεύονται μεταξύ των άλλων ψάλτες για την Αγία Σοφία.
Μάχες 
Αυτοκράτορες 