Ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με το Βυζάντιο και τον Ελληνισμό κατά τον 14ο αιώνα
1300
1300 περίπου
Αρχίζει η ευρύτερη διάδοση του πνευματικού κινήματος του Ησυχασμού που εκπορεύεται κυρίως από τους μοναχούς του Αγίου Όρους. Από τις αρχές του 14ου αιώνα μέχρι το 1368 το κίνημα θα κερδίζει συνεχώς έδαφος. Ο Ησυχασμός είναι μια πρακτική διαλογισμού μέσω συνεχούς προσευχής και ένα είδος τεχνικής των μοναχών για φτάσουν σε έκσταση και ένωση με το θείο.
1300
Η καταπολέμηση της διαφθοράς και η ακύρωση της υφαρπαγής των κτημάτων των Προνοιάριων στη Μ.Ασία από τον Ιωάννη Ταρχανειώτη έχει θεαματικά αποτελέσματα: Με την ανακατανομή των τιμαρίων αυξάνεται ο αριθμός των στρατιωτών αλλά και τα έσοδα. Όμως οι γαιοκτήμονες τον συκοφαντούν και ο Ταρχανειώτης απομακρύνεται. Χάνεται η τελευταία ελπίδα για αποτελεσματική άμυνα στη Μικρά Ασία.
1300 Φεβρουάριος
Η 37χρονη πριγκίπισσα της Αχαΐας Ισαβέλλα επισκέπτεται τη Ρώμη για τον εορτασμό του Ιωβηλαίου του πάπα Βονιφατίου Η’. Εκεί γνωρίζει τον 20χρονο Φίλιππο της Σαβοΐας, κόμη του Πεδεμοντίου. Θα παντρευτούν τον επόμενο χρόνο. Αυτός θα είναι ο τρίτος γάμος της. Το ζευγάρι θα αποκτήσει μια κόρη, τη Μαργαρίτα, περί το 1303.
1301
Ο Οσμάν νικά ένα βυζαντινό στράτευμα μπροστά από την πόλη Μελάγχεια (σήμερα Γενισεχίρ) την οποία μετά καταλαμβάνει και την κάνει στρατιωτικό ορμητήριο. Είναι το πρώτο βυζαντινό κάστρο που πέφτει τα χέρια των Οσμανλήδων, που ως τότε ενδιαφέρονταν μόνο για ληστρικές επιδρομές, όχι καταλήψεις.
1301
Ο Ανδρόνικος Β’ προσλαμβάνει 8.000 Αλανούς μισθοφόρους. Οι Αλανοί είναι χριστιανοί τουρκο-ιρανικής καταγωγής, πρόγονοι των οποίων είναι οι Σαρμάτες και οι Μασσαγέτες. Βρέθηκαν στη Θράκη μετά την επικράτηση της Χρυσής Ορδής στα μέρη τους (ΒΑ της Κασπίας). Ικανοί πολεμιστές αλλά δεν θα φανούν πολύ χρήσιμοι. Θα εξοντωθούν από την Καταλανική Εταιρεία το 1307 λόγω του ρόλου τους στον φόνο του Ροζέ ντε Φλορ.
1301 Σεπτέμβριος
Ο αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Αλέξιος Β’ στρέφεται κατά των Τουρκομάνων της Χαλδίας που απειλούν την Κερασούντα. Τους αντιμετωπίζει σε φονική μάχη και τους συντρίβει αιχμαλωτίζοντας τον αρχηγό τους Κουστογάνη. Η νίκη απαλλάσσει το Δεσποτάτο για πολλά χρόνια από την απειλή των Τουρκομάνων.
1302 Άνοιξη
Ο συναυτοκράτορας Μιχαήλ Θ’ Παλαιολόγος εκστρατεύει στη Μικρά Ασία για να πολεμήσει τους Τούρκους, οι οποίοι αποφεύγουν να τον αντιμετωπίσουν σε μάχη εκ παρατάξεως, αλλά κατορθώνουν να εγκλωβίσουν τις δυνάμεις του στη Μαγνησία του Μαιάνδρου (κοντά στην Έφεσο, νότια της Σμύρνης). Το βυζαντινό στράτευμα διαλύεται καθώς οι ντόπιοι στρατιώτες αποχωρούν και ο Μιχαήλ φεύγει δια θαλάσσης στην Κ/Πολη.
1302
Ο Φίλιππος της Σαβοΐας και η Ισαβέλλα εγκαθίστανται στον Μοριά ως ηγεμόνες του πριγκιπάτου Αχαΐας. Ο Φίλιππος έχει φιλόδοξα σχέδια για κατακτήσεις και επεκτάσεις σε βάρος των Βυζαντινών. Επιβάλλει νέους φόρους και γίνεται γρήγορα αντιπαθής στους βαρόνους και στον λαό.
1302 Ιούλιος
Ο ενετικός στόλος αποτελούμενος από 20 γαλέρες κάνει την εμφάνιση του και πάλι στον Βόσπορο. Σε μια άθλια επίδειξη δύναμης, οι Ενετοί μαστιγώνουν μπροστά στα τείχη της Πόλης τους κατοίκους της Πριγκήπου.
1302 27-7-1302
Μάχη Βαφέως Ήττα του μεγάλου εταιρειάρχη Γεωργίου Μουζάλωνα από τις υπέρτερες δυνάμεις του Τούρκου ηγέτη Οσμάν, κοντά στη Νικομήδεια.
1302
Τελειώνει ο πόλεμος μεταξύ των Αραγωνέζων της Σικελίας και των Ανδεγαυών της Νάπολης. Η ειρήνη αφήνει άνεργους πολλούς μισθοφόρους που υπηρετούσαν στη Σικελία, καθώς και τον υποναύαρχο Ροζέ ντε Φλορ. Ο Αραγωνέζος βασιλιάς ψάχνει τρόπο να απαλλαγεί από αυτούς τους μαχαιροβγάλτες που αν μείνουν χωρίς δουλειά στη Σικελία, μόνο προβλήματα θα προκαλέσουν.
1302
Ο Γερμανοϊταλός Ροζέ ντε Φλορ (Ruggero da Fiore ή Rutger von Blum), πρώην Ναΐτης ιππότης, συγκροτεί τη «Μεγάλη Καταλανική Κομπανία», ένα μισθοφορικό σώμα από Καταλανούς, Αραγωνέζους, Καλαβρέζους, Σικελούς που είχαν υπηρετήσει τον Αραγωνέζο βασιλιά της Σικελίας Φρειδερίκο Β’ στον πόλεμο εναντίον του βασιλιά της Νάπολης Καρόλου Β’. Το σώμα είναι πολυεθνικό, αλλά η πλειοψηφία είναι Καταλανοί.
1302
★★★
Πρόσληψη Καταλανικής Εταιρείας Ο Ροζέ ντε Φλορ προτείνει με επιστολή του στον Ανδρόνικο Β’ να προσλάβει την Καταλανική Εταιρεία του με μηνιαίο μισθό 4 ουγγιές χρυσάφι για κάθε ιππέα και 1 ουγγιά για κάθε πεζό. Επιπλέον, ο Ροζέ ντε Φλορ απαιτεί για τον ίδιο έναν τίτλο και έναν πριγκιπικό γάμο. Ο Ανδρόνικος Β’ δέχεται αμέσως και προσλαμβάνει την Κομπανία παρόλο που τα οικονομικά τού κράτους είναι οικτρά.
1302 4-10-1302
Υπογράφεται συνθήκη ειρήνης μεταξύ Βυζαντίου και Βενετίας. Οι Ενετοί επιστρέφουν τα νησιά που κυρίευσαν εκτός από Κέα, Σαντορίνη, Αμοργό, Σέριφο. Οι Βυζαντινοί αποζημιώνουν τους Ενετούς για τη σφαγή του 1296. Στο Αιγαίο αρχίζουν φασαρίες ανάμεσα στο Δουκάτο της Νάξου που υπάγεται στο Βασίλειο της Νάπολης και τους άλλους νησιώτες άρχοντες που υποστηρίζονται από τους Ενετούς.
1302 περίπου
Γενικά αυτήν τη δεκαετία, διάφοροι Ενετοί και Λατίνοι καταπατούν νησιά του Αιγαίου που ήταν βυζαντινά από την εποχή τής δράσης του ιππότη Λικάριο (1277-1280). Αυτό οφείλεται μάλλον στο γεγονός ότι οι Ενετοί συνειδητοποιούν ότι θα έπρεπε να είχαν κρατήσει περισσότερα νησιά με τη συνθήκη του 1302, δεδομένης της αδυναμίας του Βυζαντίου και της συνεχιζόμενης παρουσίας του ενετικού στόλου στο Αιγαίο.
1302 περίπου
Στη Σαντορίνη, που είναι ξανά υπό ενετική κυριαρχία μετά τη συμφωνία του 1302, άρχοντας του νησιού με βάση τη συνθήκη είναι ο Ενετός τέως Βάιλος Εύβοιας και τέως Δούκας Κρήτης Ιάκωβος Β’ Μπαρότσης (Jacopo II Barozzi). [Παλαιότερα οι ιστορικοί πίστευαν εσφαλμένα ότι ο παππούς του Ιάκωβος Α’ κατείχε την Σαντορίνη από το 1245.] Η οικογένεια Μπαρότση θα έχει τη Σαντορίνη από το 1302 μέχρι το 1480.
1303 8-8-1303
Σεισμός στην Κρήτη Μεγάλος σεισμός, πάνω από 8 Ρίχτερ. Συνοδεύεται από παλιρροϊκό κύμα σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο. Μεγάλες ζημιές και στην Αίγυπτο από τη δόνηση. Καταστρέφονται τα τείχη της Αλεξάνδρειας, γκρεμίζεται μέρος του Φάρου και πέφτει μεγάλο μέρος από το τις ασβεστολιθικές πλάκες που κάλυπταν εξωτερικά της πυραμίδες. Τεράστιες καταστροφές και σε όλες τις παράκτιες περιοχές του Αιγαίου.
1303
Η μεγάλη συμφορά που έπληξε την Κρήτη με τους σεισμούς κλονίζει την εξουσία των Ενετών. Ο ισχυρός άρχοντας του Μυλοποτάμου Αλέξιος Καλλέργης βοηθάει τους Ενετούς να ελέγξουν την κατάσταση στο νησί.
1303
Εξαιτίας των καταστροφών από τον μεγάλο σεισμό στο Αιγαίο και των ανησυχητικών μετασεισμών στην Κωνσταντινούπολη, ο Ανδρόνικος Β’ επαναφέρει στον πατριαρχικό θρόνο τον Αθανάσιο, ο οποίος θα έχει ακόμα πιο ακραία συμπεριφορά από την προηγούμενη φορά, με συνεχείς παρεμβάσεις στην κοινωνική ζωή. Θα οδηγηθεί σε παραίτηση –ξανά– το 1310.
1303
Ο αυτοκράτορας Τραπεζούντας Αλέξιος Β’ αρχίζει την ανακατασκευή και επέκταση των οχυρώσεων της Τραπεζούντας. Όταν οι εργασίες αποπερατωθούν το 1324, η νέα οχυρωμένη έκταση της πόλης θα είναι σχεδόν τριπλάσια της αρχικής.
1303
Πεθαίνει ο Κωνσταντίνος Δούκας, ηγεμόνας του κρατιδίου της Θεσσαλίας. Τον διαδέχεται ο ανήλικος γιος του Ιωάννης Β’ Δούκας που θα είναι ηγεμόνας μέχρι τον θάνατό του το 1318, οπότε το κρατίδιο θα διαλυθεί.
1303
Ο Ριχάρδος Α’ Ορσίνι δολοφονείται στη Γλαρέντζα από έναν ιππότη του με το όνομα Λέων. Νέος Παλατινός Κόμης Κεφαλληνίας και Ζακύνθου γίνεται ο γιος του Ιωάννης Α’ Ορσίνι (μέχρι το 1317) ο οποίος για μια δεκαετία έχει ζήσει στην αυλή του πεθερού του Νικηφόρου Α’ Δούκα, Δεσπότη της Ηπείρου.
1303
Ο Eνετός υπέργηρος ευγενής Βαρθολομαίος Α’ Γκίζι (Bartolommeo Ghisi), αφέντης της Τήνου και της Μυκόνου, υπαγόμενος στο Δουκάτο της Νάξου, παίρνει δώρο από τη Βενετία τα νησιά Κέα και Σέριφο (επειδή τα είχε κυριεύσει ο γιος του Giorgio μαζί με τους Belletto Giustinian και Bartolomeo Michiel που δικαιούνται κι αυτοί μέρος των νησιών). Η οικογένεια Γκίζι θα έχει αυτά τα νησιά μέχρι το 1390.
1303
Με τον θάνατο του ηγεμόνα της Θεσσαλίας Κωνσταντίνου Δούκα, η μητέρα του ανηλίκου Δεσπότη της Ηπείρου Άννα Παλαιολογίνα Κομνηνή θεωρεί ότι της παρουσιάζεται ευκαιρία να επεκτείνει την επικράτειά της. Καταλαμβάνει το κάστρο Φαναρίου, βόρεια από την Καρδίτσα. Ο δούκας Αθηνών Γκυ Β’ Ντε Λα Ρος κινητοποιεί τους Φράγκους της Ρούμελης και στέλνει 100 ιππότες. Η Άννα Παλαιολογίνα υποχωρεί αμέσως.
1303 Σεπτέμβριος
Τα 39 πλοία που μεταφέρουν τους μισθοφόρους της Καταλανικής Εταιρείας φτάνουν στην Κ/Πολη. Είναι 1.500 ιππείς, 4.000 Αλμογάβαροι πεζοί και ένας αριθμός βοηθητικών. Σύνολο 6.500 περίπου. Ο αρχηγός τους Ροζέ ντε Φλορ γίνεται δεκτός με μεγάλες τιμές. Όπως είχε συμφωνηθεί, παίρνει τον τίτλο του Μεγάλου Δούκα και παντρεύεται την ανιψιά τού αυτοκράτορα Μαρία της Βουλγαρίας (κόρη του Ιβάν Ασέν Γ’).
1303 Σεπτέμβριος
Σφαγή των Γενοβέζων. Οι Γενοβέζοι της Πόλης δεν βλέπουν με καλό μάτι την άφιξη των Καταλανών. Την ημέρα των γάμων του Ροζέ ντε Φλορ με τη Μαρία της Βουλγαρίας μαζεύονται έξω από το παλάτι των Βλαχερνών φωνάζοντας συνθήματα. H φασαρία παίρνει διαστάσεις. Οι Καταλανοί περνούν στο Πέραν και σφάζουν 3.000 Γενοβέζους. Σκοτώνεται και ο δρουγγάριος του πλωίμου Στέφανος Μουζάλων που προσπάθησε να μεσολαβήσει.
1303 Οκτώβριος
Η Καταλανική Εταιρεία πιάνει δουλειά. Περνάει στην Κύζικο όπου από καιρό έχει αποβιβαστεί μια μεγάλη δύναμη Τούρκων του Εμιράτου των Καρασιδών, που κάνει ετοιμασίες για να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη. Οι Καταλανοί αιφνιδιάζουν και κατασφάζουν τους Τούρκους που έχουν 13.000 νεκρούς –3.000 ιππείς και 10.000 πεζούς. Πολλά είναι και τα λάφυρα και οι σκλάβοι.
1303
Πεθαίνει ο Μάρκος Β’ Σανούδος, δούκας της Νάξου. Τον διαδέχεται ο γιος του Γουλιέλμος Α’ Σανούδος. Επί των ημερών του πολλά νησιά θα τεθούν υπό την άμεση προστασία της Βενετίας και θα αυτονομηθούν, και το Δουκάτο θα χάσει πολύ από το κύρος του.
1303
Ο νέος τσάρος της Βουλγαρίας (από το 1300) Θεόδωρος Σβετοσλάβος, αφού νικά τους διεκδικητές του θρόνου, στρέφεται προς νότο και καταλαμβάνει τις βυζαντινές πόλεις Αγχίαλο, Σωζόπολη, Μεσημβρία, Ρουσόκαστρο, Αγαθούπολη.
1303
Η αυτοκράτειρα Ειρήνη (τέως Γιολάντα του Μομφερά), 2η σύζυγος του Ανδρόνικου Β’ από το 1284, απαιτεί να συμπεριληφθούν οι γιοι της στη διαδοχή. Αυτό δεν γίνεται δεκτό και το αυτοκρατορικό ζεύγος αποξενώνεται. Η Γιολάντα θα έρθει στη Θεσσαλονίκη, όπου θα ζήσει 14 χρόνια, μέχρι τον θάνατό της. Εδώ θα δημιουργήσει δική της αυλή συμπεριφερόμενη σαν ημιαυτόνομη και εκκεντρική ηγεμών.
1304 περίπου
Ο βετεράνος στρατηγός Μιχαήλ Δούκας Γλαβάς Ταρχανειώτης, που αυτήν την περίοδο είναι «Κεφαλή» Θεσσαλονίκης, κατασκευάζει ή ανακατασκευάζει 15 κάστρα στη Θράκη. [Δεν γνωρίζουμε ποια ακριβώς.]
1304
Ο Φίλιππος της Σαβοΐας επιβάλλει βαριά φορολογία και οι Αρκάδες εξεγείρονται. Εκλέγουν στη Λινίσταινα αρχηγούς τους αδερφούς Γεώργιο και Ιωάννη Μικρονά. Βοηθούμενοι από τους Βυζαντινούς του Μυστρά καταλαμβάνουν 2 φράγκικα κάστρα (Θεισόας και Κρεπακόρε). Κατά την πολιορκία όμως ενός τρίτου κάστρου, του Μπωφόρ (στην Ήλιδα), επεμβαίνουν οι ιππότες του Φιλίππου και η εξέγερση τελειώνει εκεί.
1304
★★
Δράση Καταλανικής Εταιρείας Η Καταλανική Κομπανία εκστρατεύει στη Μ.Ασία ενισχυμένη με 1.000 Αλανούς μισθοφόρους και 500 Βυζαντινούς. Μετά από θυελλώδη προέλαση και συνεχείς νίκες εναντίον των Τούρκων, η Κομπανία φτάνει μέχρι τη Φιλαδέλφεια που την ανακουφίζει από την πολιορκία. Στη συνέχεια κινείται προς τη Μαγνησία (κοντά στην Έφεσο) όπου ενισχύεται με ένα πρόσθετο σώμα 200 ιππέων και 1.000 πεζών υπό τον Bernat de Rocafort.
1304
Οι ηγεμόνες του Πριγκιπάτου της Αχαΐας, Φίλιππος της Σαβοΐας και Ισαβέλλα Βιλλεαρδουίνου, διοργανώνουν στον Ισθμό της Κορίνθου το μεγαλύτερο τουρνουά με κονταρομαχίες ιπποτών που διεξήχθη ποτέ στην Ελλάδα. Συμμετέχουν 1.000 ιππότες από όλη τη φραγκοκρατούμενη Ελλάδα αλλά και από γειτονικά βασίλεια.
1304
Ο Γενοβέζος Βενέδικτος Ζαχαρίας (Benedetto Zaccaria – ναύαρχος στην υπηρεσία του Γάλλου Φιλίππου του Ωραίου) καταλαμβάνει τη Χίο που τα τελευταία χρόνια ήταν στα χέρια Μουσουλμάνων πειρατών. Με την άδεια του Βυζαντινού αυτοκράτορα, ο Ζαχαρία γίνεται ο πρώτος Γενοβέζος άρχοντας του νησιού. Λίγο μετά ο Ζαχαρία θα καταλάβει τα νησιά Σάμο και Κω που είναι σχεδόν ακατοίκητα.
1304
Η Καταλανική Εταιρεία πετυχαίνει εντυπωσιακές νίκες σε σύντομο διάστημα για λογαριασμό του Βυζαντίου. Όμως οι ανακτήσεις δεν διαρκούν, ενώ στους Μικρασιάτες προκαλούν αποτροπιασμό οι βιαιότητες των Καταλανών απέναντι σε εχθρούς και φίλους, καθώς και το γεγονός ότι στο πλιάτσικο των Ελληνικών περιουσιών είναι χειρότεροι από τους Τούρκους. Ο δε Ροζέ ντε Φλορ συμπεριφέρεται σαν απόλυτος μονάρχης.
1304
Η Άννα Παλαιολογίνα Καντακουζηνή της Ηπείρου αναζητά την υποστήριξη της Κωνσταντινούπολης, επειδή ο Ανδεγαυός βασιλιάς της Νάπολης Κάρολος Β’ θέλει να παρέμβει στην υπόθεση διαδοχής του Νικηφόρου Α’. Κανονίζεται ο γάμος τού γιου της, του δεσπότη Θωμά, με την Άννα Παλαιολογίνα, κόρη του Βυζαντινού συναυτοκράτορα Μιχαήλ Θ’. Η Άννα είναι δεύτερη ξαδέρφη του Θωμά. Ο γάμος θα γίνει τελικά το 1307.
1304 Ιούλιος
Μάχη του ποταμού Σκαφίδα. Ήττα των Βυζαντινών υπό την ηγεσία του Μιχαήλ Ταρχανειώτη Γλαβά από τους Βουλγάρους υπό τον τσάρο Θεόδωρο Σβετοσλάβ στον ποταμό Σκαφίδα, κοντά στη Σωζόπολη της Βουλγαρίας. Ο Σβετοσλάβ οριστικοποιεί τα εδαφικά του κέρδη σε βάρος του Βυζαντίου.
1304
Το βυζαντινό χρυσό νόμισμα υποτιμάται. Αντιστοιχεί πλέον σε 5 καράτια χρυσού από 9 καράτια που ίσχυε από το 1261. Βασικός λόγος της υποτίμησης είναι οι υποχρεώσεις προς την Καταλανική Εταιρεία. Ο Ροζέ ντε Φλορ απαιτεί πληρωμή με τα παλιά νομίσματα. Ακόμα ένα σοβαρό πρόβλημα προστίθεται στις σχέσεις με τους άπληστους Καταλανούς.
1304
Ο ηγεμόνας Κεφαλονιάς και Ζακύνθου Ιωάννης Α’ Ορσίνι παίρνει εντολή από τον βασιλιά της Νάπολης Κάρολο Β’ να επιτεθεί στο Δεσποτάτο της Ηπείρου. Ο Ιωάννης Α’ υπακούει με προθυμία (έχει και ο ίδιος βλέψεις στον θρόνο του Δεσποτάτου) και σε συνεργασία με τον Φίλιππο της Σαβοΐας εκστρατεύει με ένα ισχυρό στρατιωτικό σώμα. Πολιορκεί την Άρτα και το κάστρο των Ρωγών, αλλά δεν καταφέρνει τίποτα και αποχωρεί.
1304
Ο βασιλιάς της Νάπολης Κάρολος Β’ ο Χωλός εκστρατεύει στη δυτική Ελλάδα για να κατακτήσει το Δεσποτάτο της Ηπείρου που θεωρεί ότι δικαιωματικά ανήκει στον γιο του Φίλιππο του Τάραντα. Κατορθώνει να πάρει το Βουθρωτό και τη Ναύπακτο.
1304
Στην Τραπεζούντα, οι Γενοβέζοι, που έχουν ισχυρή εμπορική παρουσία εκεί, δημιουργούν σοβαρά επεισόδια, τα οποία ξεκίνησαν όταν απαίτησαν απαλλαγή από κάθε έλεγχο και δασμό. Ο Αλέξιος Β’ αρνείται, και όλη η παροικία τους ετοιμάζεται για αναχώρηση. Γεωργιανοί στρατιώτες στέλνονται για να παραλάβουν τους οφειλόμενους δεσμούς και οι Γενοβέζοι βάζουν φωτιά στο λιμάνι που τελικά καίει και τα δικά τους πλοία.
1304 τέλη
Ο Ανδρόνικος Β’ καλεί την Καταλανική Εταιρεία να επιστρέψει στη Θράκη για να πολεμήσει εναντίον των Βουλγάρων. Οι Καταλανοί επιστρέφουν και εγκαθίστανται αυθαίρετα στην Καλλίπολη. Ο Ροζέ ντε Φλορ δεν υπακούει πια κανέναν, με τη δικαιολογία ότι του χρωστάνε λεφτά. Απαιτεί να πάρει τον τίτλο του Καίσαρα. Ο Ανδρόνικος δέχεται. Όλοι έχουν καταλάβει ότι οι Καταλανοί είναι πλέον ανεξέλεγκτοι και επικίνδυνοι.
1305 Μάρτιος
Ο αρχηγός της Καταλανικής Κομπανίας Ροζέρ ντε Φλορ που αρνείται να συνεχίσει τις επιχειρήσεις επειδή δεν έχει λάβει τα οφειλόμενα, λαμβάνει από τον αυτοκράτορα τον τίτλο και τα εμβλήματα του Καίσαρα, 33.000 χρυσά νομίσματα για τον ίδιο και τους άντρες του και 100.000 λίτρες στάρι. Έχοντας πληρωθεί, παίρνει εντολή να γυρίσει στη Μ. Ασία και να σώσει ξανά τη Φιλαδέλφεια.
1305 30-4-1305 ★★
Φόνος του Ρογήρου ντε Φλορ και Καταλανική Εκδίκηση Υπάρχουν υποψίες ότι ο ντε Φλορ θέλει να ιδρύσει ανεξάρτητο πριγκιπάτο και ότι ο Φρειδερίκος Β’ της Σικελίας σχεδιάζει να επιτεθεί στην Κ/Πολη με τη βοήθεια της Κομπανίας. Σε αυτό το κλίμα, ο Μιχαήλ Θ’ Παλαιολόγος προσκαλεί τον Ρογήρο ντε Φλορ στην Αδριανούπολη και εκεί βάζει τους Αλανούς να τον δολοφονήσουν. Μαζί σκοτώνονται 300 ιππείς και 1.000 πεζοί της Εταιρείας. Θα ακολουθήσει η «Καταλανική Εκδίκησις».
1305 Μάιος
Μετά τον φόνο του αρχηγού τους, τα υπολείμματα της Καταλανικής Εταιρείας οχυρώνονται στην Καλλίπολη όπου σφάζουν όλους τους Έλληνες. Μια ισχυρή βυζαντινή δύναμη πλησιάζει στην πόλη. Οι Καταλανοί αντεπιτίθενται εκτός των τειχών και απωθούν τους Βυζαντινούς που έχουν 200 νεκρούς.
1305 Ιούλιος
Μάχη της Άπρου. Ο Μιχαήλ Θ’ ηττάται από τα υπολείμματα της Καταλανικής Κομπανίας έξω από την Άπρο της Ανατολικής Θράκης. Η αποφασιστική στιγμή της μάχης είναι όταν οι Τουρκόπολοι μισθοφόροι του Μιχαήλ αλλάζουν πλευρά, ενώ οι Αλανοί εγκαταλείπουν το πεδίο της μάχης. Η ήττα είναι τόσο βαριά που οι Βυζαντινοί δεν έχουν πια στρατό να υπερασπιστούν τις πόλεις της Θράκης που είναι στο έλεος των μισθοφόρων.
1305 Αύγουστος
Στη Βρετανία, ο Γουίλιαμ Γουάλας (Braveheart), ο οποίος ηγήθηκε της σκωτσέζικης αντίστασης εναντίον της Αγγλίας, συλλαμβάνεται από τους Άγγλους κοντά στη Γλασκώβη και μεταφέρεται αλυσοδεμένος στο Λονδίνο όπου εκτελείται με φρικτά βασανιστήρια.
1306
Ο μεγάλος μάγιστρος του τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ Φουλκ ντε Βιλλαρέ (Foulques de Villaret) σαλπάρει από την Κύπρο με 2 γαλέρες, 4 μικρότερα πλοία, 35 ιππότες και 500 πεζούς για να καταλάβει τη Ρόδο που είναι μέρος της βυζαντινής επικράτειας. Σε αυτήν την πρώτη προσπάθεια δεν θα πετύχει, αλλά θα καταλάβει το Καστελλόριζο.
1306
Ο Eνετός από την Κρήτη Ανδρέας Κορνάρος (Andrea Cornaro) γίνεται κύριος της Καρπάθου. Το νησί ανήκε στους γενοβέζους πειρατές Andrea και Lodovico Moresco, στους οποίους είχε δοθεί από τους Βυζαντινούς 2 χρόνια πριν. Ο Ανδρέας Κορνάρος θα γίνει και βαρόνος Μενδενίτσας το 1312. Η οικογένεια των Κορνάρων θα κατέχει την Κάρπαθο μέχρι το 1538.
1307 Μάιος
Ο βασιλιάς της Νάπολης Κάρολος Β’ ο Χωλός δεν εγκρίνει τον 3ο γάμο της Ισαβέλλας Βιλλεαρδουίνου (της είχε παραχωρήσει το Πριγκιπάτο υπό τον όρο ότι δεν θα ξαναπαντρευόταν χωρίς την άδειά του). Αφαιρεί το Πριγκιπάτο από την Ισαβέλλα και τον Φίλιππο της Σαβοΐας και το δίνει στον γιο του Φίλιππο του Τάραντα. Η Ισαβέλλα θα χωρίσει και θα αποσυρθεί στο Αινώ χωρίς να παραιτηθεί από τα δικαιώματά της στην Αχαΐα.
1307
Ο Ισπανός Ιωαννίτης ιππότης Γιαννούλης Α’ ντα Κορόνια (Januli da Corogna) καταλαμβάνει τη Σίφνο που τυπικά ανήκει στο Βυζάντιο. Κηρύσσει το νησί προτεκτοράτο του τάγματος των ιπποτών του Αγίου Ιωάννη, ανεξάρτητο από το Δουκάτο Νάξου. Η οικογένεια ντα Κορόνια θα έχει τη Σίφνο μέχρι το 1456. Μετά, θα περάσει με επιγαμία στην οικογένεια Γκοτζαντίνι (Γοζαδίνοι) από την Μπολόνια.
1307
Ειρήνη μεταξύ Βυζαντινών και Βουλγάρων μετά από 4 χρόνια συγκρούσεων. Επιτεύχθηκε όταν ο τσάρος Θεόδωρος Σβετοσλάβος έστειλε δύο καράβια με σιτάρι στην δοκιμαζόμενη Βασιλεύουσα. Στα πλαίσιο της συνθήκης ο Σβετοσλάβος παντρεύεται την κόρη τού Μιχαήλ Θ’. Η ειρήνη θα κρατήσει μέχρι τον θάνατο του τσάρου το 1321. Οι Βούλγαροι κρατούν σημαντικές πόλεις στον Εύξεινο (Αγχίαλο, Σωζόπολη, Μεσημβρία).
1307
Ο Γενοβέζος Τεδίσιος Ζαχαρίας (Tedisio Zaccaria), ανιψιός και δεξί χέρι του αποβιώσαντος ηγεμόνα της Χίου Βενέδικτου Ζαχαρία, καταλαμβάνει τη Θάσο που αυτήν την εποχή είναι άντρο πειρατών. Η γενοβέζικη κατοχή στη Θάσο δεν θα κρατήσει πολύ. Το 1313 θα επανέλθει υπό τον έλεγχο του Βυζαντίου.
1307
Ο Γιαννούλης Γκοζαντίνι (με καταγωγή από την Μπολόνια) καταλαμβάνει την Ανάφη. Οι Γκοζαντίνι, που είναι ήδη κύριοι της Κύθνου, θα κρατήσουν το νησί μέχρι το 1397, οπότε θα υπαχθεί απευθείας στο Δουκάτο της Νάξου.
1307 Ιούλιος
Ο πάπας Κλήμης Ε’ «παραχωρεί» με παπική βούλα τη Ρόδο στους ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη. Πάντως η Ρόδος ανήκει ακόμα στο Βυζάντιο. Οι ιππότες θα κάνουν απόβαση στο νησί λίγο αργότερα τον Νοέμβριο του 1307.
1307
Ο Δούκας των Αθηνών Γκυ Β’ ντε Λα Ρος διορίζεται βάιλος του πριγκιπάτου της Αχαΐας από τον πρίγκιπα Φίλιππο του Τάραντος. Αντικαθιστά τον Νικόλαο Γ’ Σαιντ Ομέρ.
1307 13-10-1307
Παρασκευή και δεκατρείς Στη Γαλλία, όλοι οι Ναΐτες ιππότες συλλαμβάνονται, υποβάλλονται σε βασανιστήρια και οι περισσότεροι εκτελούνται. Το πανίσχυρο Τάγμα των Ιπποτών του Ναού διαλύεται.
1307
Το τέλος των Σελτζούκων Μετά από δεκαετίες συρρίκνωσης, το Σουλτανάτο του Ρουμ, έχει περιοριστεί στο Ικόνιο υπαγόμενο στο Ιλχανάτο των Μογγόλων. Από το 1307 σταματά κάθε αναφορά από τις πηγές στον σουλτάνο Μεσούντ Β’ και στο Ρουμ. Εικάζεται ότι ο Μεσούντ σκοτώθηκε και το Ικόνιο καταλήφθηκε από το Εμιράτο Καραμανίας. Αυτό είναι το τέλος του Σουλτανάτου του Ρουμ που διαδέχθηκε τη μεγάλη αυτοκρατορία των Σελτζούκων.
1308
Ο πατριάρχης Αθανάσιος Α’ χρίει στην Κωνσταντινούπολη τον Πέτρο ως Ρώσο μητροπολίτη (1308-1326). Το 1325, ο Πέτρος θα μεταφέρει την έδρα του στη Μόσχα. Ως τα μέσα του 15ου αιώνα, οι μητροπολίτες Κιέβου και «πασών των Ρωσιών», θα εξακολουθήσουν να διορίζονται από το Βυζάντιο.
1308
Η ενετική οικογένεια Βενιέρ επιστρέφουν και γίνονται ξανά κύριοι των Κυθήρων με τη βοήθεια κάποιων Ελλήνων, όπως η οικογένεια Ευδαιμογιάννη. Τα Κύθηρα πέρασαν μια σύντομη περίοδο από το 1278 που ανήκαν στο Βυζάντιο χάρη στον ιππότη Λικάριο. Οι Βενιέρ κάνουν προσπάθειες να εποικιστεί ξανά το νησί (που λόγω πειρατείας έχει σχεδόν ερημώσει) με πληθυσμό από Λακωνία και κυρίως τη Μονεμβασιά.
1308 ή το 1304
Ο Τούρκος Σασά Μπέη, πολέμαρχος του Εμιράτου του Μεντεσέ (δηλ. όχι Οσμανλής) καταλαμβάνει την παρηκμασμένη Έφεσο, που το όνομά της τώρα είναι Άγιος Θεολόγος. Η πόλη δεν θα ξαναγίνει ποτέ βυζαντινή, αλλά θα γνωρίσει μια σύντομη περίοδο ακμής, καθώς θα γίνει κέντρο εμπορίου των Τούρκων.
1308
Οι Καταλανοί λεηλατούν το Άγιο Όρος Αφού δήωσε τις πόλεις της Θράκης για δύο χρόνια, ο συρφετός της Καταλανικής Εταιρείας κινείται δυτικά για να βρει νέους στόχους για λαφυραγώγηση. Το 1307 οι Καταλανοί καταλήγουν στην Κασσάνδρεια Χαλκιδικής και από εκεί το καλοκαίρι της επόμενης χρονιάς επιτίθενται στο Άγιο Όρος όπου θα σφάζουν, θα καίνε και θα λεηλατούν για πάνω από ένα χρόνο. Όταν φύγουν, θα έχουν απομείνει στον Άθω 35 μονές από τις 300.
1308 5-10-1308
Πεθαίνει πρόωρα, σε ηλικία 28 ετών, ο Δούκας των Αθηνών Γκυ Β’ ντε Λα Ρος. Ήταν άτεκνος και αυτό είναι το τέλος της δυναστείας των Ντελαρός. Το δουκάτο θα κληρονομήσει ο ξάδερφός του Γκωτιέ της Βρυέννης (Gautier V de Brienne) του οποίου η μητέρα ήταν η Ισαβέλλα ντε Λα Ρος, κόρη του Γκυ Α’ και βαρόνη της Καρύταινας (εκ των πρωταγωνιστών στο επεισόδιο του 1272 με την κατάληψη του Αράκλοβου).
1309 Μάρτιος
Οι Πάπες στην Αβινιόν Ο πάπας Κλήμης Ε’ αρνείται να επιστρέψει στη Ρώμη όπου το κλίμα είναι βαρύ με τις διώξεις των Ναϊτών και εγκαθίσταται στην Αβινιόν που γίνεται η νέα παπική έδρα. Αν και η λύση αυτή θα ήταν υποτίθεται προσωρινή, οι επόμενοι 7 πάπες –όλοι Γάλλοι – θα παραμείνουν επίσης στην Αβινιόν. Η «Βαβυλώνια αιχμαλωσία του Παπισμού» θα κρατήσει 67 χρόνια, μέχρι το 1376.
1309
Η Καταλανική Εταιρεία κάνει μια απόπειρα εναντίον της Θεσσαλονίκης, αλλά η πόλη είναι καλά προετοιμασμένη. Ο στρατηγός Χανδρηνός τους εμποδίζει να γυρίσουν στη Χαλκιδική, ενώ ο δρόμος προς τη Θράκη έχει κλείσει με διατείχισμα στην Χριστούπολη (Καβάλα). Αποφασίζουν να συνεχίσουν προς νότο. Η δύναμή τους είναι τώρα 5.000 ενώ ένα μέρος των Τούρκων που τους συνόδευαν δεν συνεχίζουν μαζί τους.
1309
Η εφιαλτική δραστηριότητα της Καταλανικής Κομπανίας στη Βόρεια Ελλάδα φτάνει στο τέλος της. Στο αραγωνέζικο χρονικό του Ramon Muntera σημειώνεται με θριαμβευτικό τόνο ότι δεν είχε γλυτώσει καμιά πόλη από τους Καταλανούς εκτός από την Κωνσταντινούπολη, την Αδριανούπολη, τη Θεσσαλονίκη και τη Χριστούπολη.
1309
Οι Καταλανοί κατευθύνονται νότια προς Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα. Ο ηγεμόνας της Θεσσαλίας Ιωάννης Β’ Δούκας ζητάει βοήθεια από το Βυζάντιο και ο στρατηγός Χανδρηνός επεμβαίνει και ωθεί τους Καταλανούς ακόμα πιο νότια.
1309 15-8-1309 ★★★
Κατάκτηση της Ρόδου από τους Ιωαννίτες ιππότες Οι ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ (Ordo Fratrum Hospitalis Sancti Ioannis Hierosolymitani) υπό την ηγεσία του μάγιστρου Φουλκ ντε Βιλλαρέ και με τη συνεργασία του Γενοβέζου πειρατή Βινιόλο ντι Βινιόλι (Vignolo di Vignoli) αποβιβάζονται στη Ρόδο το 1307 και θα την καταλάβουν μετά από 2ετή επιχείρηση. Η κατοχή του νησιού από τις Ιωαννίτες θα διαρκέσει μέχρι το 1522.
1310 Μάιος
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθανάσιος Α’ εξαναγκάζεται σε παραίτηση. Ο επόμενος Πατριάρχης θα είναι ο Νήφων Α’ (1310-1314), ο οποίος κατά τον ιστορικό Γρηγορά είναι αμόρφωτος, γυναικάς, καλοπερασάκιας και ακατάλληλος για τη θέση. Όμως ο Νήφων θα χειριστεί αποτελεσματικά το σχίσμα των Αρσενιατών που έχει εξελιχθεί σε μείζον πολιτικό ζήτημα.
1310
1310
Πρώτη αναφορά για το Κατεπανίκιον Ζιχνών (Νέας Ζίχνης), σε μια εποχή που τα κατεπανίκια περιελάμβαναν πλέον περιοχές πολύ μικρότερης έκτασης (αντίστοιχης με βάνδον) σε σχέση με τον 10ο–11ο αιώνα. Οι κυβερνήτες των κατεπανικίων φέρουν τον τίτλο «Κεφαλή» (και όχι Δουξ ή Κατεπάνω, όπως στο παρελθόν). Την ίδια περίπου εποχή αναφέρονται 18 κατεπανίκια μόνο στην περιοχή Στρυμόνα/Σερρών.
1310
Η Καταλανική Εταιρεία προσλαμβάνεται για 6 μήνες, με πολύ καλή αμοιβή, από τον νέο Δούκα Αθηνών, τον Γκωτιέ της Βρυέννης, ο οποίος θέλει να επεκταθεί κυρίως σε βάρος του κρατιδίου της Θεσσαλίας. Μέσα σε λίγους μήνες οι Καταλανοί καταλαμβάνουν 30 κάστρα μεταξύ των οποίων του Αλμυρού, του Δομοκού και της Λαμίας. Όμως όταν τελειώνουν τη δουλειά, ο Δούκας των Αθηνών αρνείται να πληρώσει.
1310 περίπου
Ιδρύεται το πριγκιπάτο της Βλαχίας στη σημερινή νότια Ρουμανία από τον Βασάραβα Α’ ο οποίος επαναστάτησε εναντίον του Καρόλου Α’ της Ουγγαρίας.
1310
Ο λόγιος Θεόδωρος Μετοχίτης γίνεται Μεσάζων και, αργότερα, Μέγας Λογοθέτης εκτοπίζοντας τον Χούμνο. Θα ασκεί την πρωθυπουργική εξουσία στο Βυζάντιο μέχρι το 1328. Θα κάνει μεγάλη περιουσία και θα μείνει γνωστός για τις εργασίες στη Μονή Χώρας, οι οποίες χρηματοδοτήθηκαν από τον Μετοχίτη (μετά από απαίτηση του αυτοκράτορα). Οι προσθήκες στη Μονή περιλαμβάνουν αξιόλογα ψηφιδωτά και τοιχογραφίες.
1310
O Ενετός κύρης της Αστυπάλαιας Τζιοβάννι Β’ Κουρίνι (Giovanni II Querini) ανακτά το νησί (“Stampalia”) από τους Βυζαντινούς με τη βοήθεια του Μάρκο Γκριμάνι. Η οικογένεια Grimani εμφανίζεται αργότερα να κατέχει γαίες στο νησί. Επίσης οι Grimani, στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα, αναφέρονται ως κύριοι της Αμοργού, όπου θα έχουν ιδιοκτησίες και οι Querini.
1310 11-11-1310
Υπογράφεται νέα συνθήκη μεταξύ Βενετίας και Βυζαντίου με βάση την οποία όλα τα νησιά των Κυκλάδων (μαζί με Σκύρο και Κύθηρα) περνούν στη δικαιοδοσία των Ενετών. Ούτως ή άλλως η Βενετία έχει τα τελευταία χρόνια τον άτυπο έλεγχο των νησιών αυτών, ενώ το Βυζάντιο αδυνατεί να ασκήσει τα κυριαρχικά του δικαιώματα στο Νότιο Αιγαίο και δεν είναι σε θέση να βοηθήσει αποτελεσματικά τους νησιώτες εναντίον των πειρατών.
1311
Στην Τραπεζούντα επαναλειτουργεί το πανεπιστήμιο και, σε συνδυασμό με την οικονομική ευμάρεια, η πόλη γίνεται πόλος έλξης για ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Ιδιαίτερη άνθιση γνωρίζει η αστρονομία (δηλ. η αστρολογία).
1311
★★★
Μάχη του Κηφισού (ή του Αλμυρού ή της Χαιρώνειας) Ο δούκας Αθηνών Γκωτιέ ντε Μπριέν μαζεύει στρατό για να αντιμετωπίσει την επικίνδυνη Καταλανική Εταιρεία που απαιτεί τα δεδουλευμένα. Συγκεντρώνει 700 ιππότες, 1.000 πεζούς δυτικούς μισθοφόρους και 10.000 Έλληνες. Οι Καταλανοί είναι 5.500 ψημένοι Αλμογάβαροι πολεμιστές συν 1.200 Τούρκοι. Η ήττα των Φράγκων στα βαλτοτόπια του Βοιωτικού Κηφισού θα είναι καταστροφική. Μόνο 12 ιππότες θα γλυτώσουν.
1311
Μετά τη σαρωτική της νίκη στον Κηφισό, η Καταλανική Κομπανία καταλαμβάνει αμέσως την Αθήνα και τη Θήβα που είναι πλέον ανυπεράσπιστες. Οι Καταλανοί αποφασίζουν να σταματήσουν τις περιπλανήσεις και να εγκατασταθούν μόνιμα εδώ. Παντρεύονται τις χήρες των Φράγκων ιπποτών. Η Καταλανική κυριαρχία θα διαρκέσει μέχρι το 1388.
1311
Οι μισθοφόροι της Καταλανικής Εταιρείας είναι σε αναζήτηση αρχηγού, ο οποίος πρέπει να είναι κάποιος με ευγενική καταγωγή. Επιλέγουν έναν από τους επιζήσαντες ιππότες του ντε Μπριέν, τον Γάλλο Ρογήρο ή Ρουτζέρο Ντεσλόρ (Roger Desllor ή Deslaur) ο οποίος θα γίνει ο πρώτος Καταλανός Δούκας των Αθηνών (για 1 χρόνο) και αυθέντης των Σαλώνων μετά τον γάμο του με τη χήρα τού Θωμά Γ’ ντ’Ωτρεμενκούρ.
1312
Πεθαίνει στη Γαλλία η Ισαβέλλα Βιλλεαρδουίνου (η Ιζαμπώ). Από το 1307 είχε χάσει τα δικαιώματά της στον θρόνο του Πριγκιπάτου της Αχαΐας, τα οποία ο βασιλιάς Κάρολος της Νάπολης παραχώρησε στον γιο του πρίγκιπα Φίλιππο Α’ του Τάραντος. Αργότερα, το Πριγκιπάτο θα περιέλθει στην κόρη της Ισαβέλλας, Ματθίλδη του Αινώ, αλλά θα το διεκδικήσει και η αδερφή της Μαργαρίτα μαζί με την κόρη της Ισαβέλλα ντε Σαμπράν.
1312
Με χρυσόβουλο του Ανδρόνικου Β’, η μοναστική κοινότητα του Αγίου Όρους υπάγεται στον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Από την εποχή του Αλεξίου Κομνηνού ο Άθως υπαγόταν απευθείας στον αυτοκράτορα.
1312 περίπου
Ο αγιογράφος από τη Θεσσαλονίκη Μανουήλ Πανσέληνος και οι μαθητές του ζωγραφίζουν τοιχογραφίες σε ναούς του Αγίου Όρους: στη μονή Βατοπεδίου, στο Πρωτάτο, στη Μονή Μεγίστης Λαύρας.
1312
Μετά τον θάνατο του μαρκησίου Βοδονίτσας Albert Pallavicini στη μάχη του Κηφισού, τη μαρκιωνία κληρονομούν η γυναίκα του Maria dalle Carceri και η ανήλικη κόρη του Guglielma Pallavicini. Η Μαρία ψάχνει να βρει άντρα. Παντρεύεται τον Ενετό Ανδρέα Κορνάρο, βαρόνο Καρπάθου. Ο Κορνάρος θα αιχμαλωτιστεί από τους Καταλανούς το 1319 και θα συμφωνήσει να πληρώνει φόρο 4 πολεμικά άλογα το χρόνο.
1312
Ο αρχηγός της Καταλανικής Εταιρείας Ρουτζέρος Ντεσλόρ παραχωρεί το Δουκάτο των Αθηνών στο αραγωνέζικο Βασίλειο της Σικελίας και ο ίδιος αποσύρεται με τον τίτλο του βαρόνου στη αυθεντία των Σαλώνων (Άμφισσα). Νέος Δούκας Αθηνών γίνεται ο Μανφρέδος, ο 5χρονος γιος του βασιλιά Φρειδερίκου Β’ της Σικελίας που εκπροσωπείται στο δουκάτο από έναν Γενικό Επίτροπο (Βικάριο), τον Βερεγγάριο Εστανιόλ (Berenguer Estañol).
1313
Ο Φίλιππας Α’ του Τάραντα, που έχει χωρίσει τη Θαμάρ, παντρεύεται την Αικατερίνη Βαλουά-Κουρτεναί, κληρονόμο του θρόνου της Κ/Πολης. Για να γίνει αυτό, έπρεπε να χαλάσει ο αρραβώνας της Κατερίνας με τον Λουδοβίκο της Βουργουνδίας, τιτουλάριο βασιλέα Θεσ/νίκης. Στο πλαίσιο του όλου διακανονισμού, ο Λουδοβίκος παντρεύεται τη Ματθίλδη του Αινώ (γνωστή ως «Μαχώ»). Ο Φίλιππος τους προικίζει με το Πριγκιπάτο της Αχαΐας.
1314 Μάρτιος
Το τάγμα των Ιπποτών του Ναού (οι «Ναΐτες») έχει διαλυθεί και ο τελευταίος μάγιστρος του τάγματος Ζακ ντε Μολέ (Jacques de Molay) καίγεται ζωντανός στην πυρά στο Παρίσι γράφοντας τον επίλογο σε μια από τις πιο συνταρακτικές ιστορίες του Μεσαίωνα στην Ευρώπη. Πριν πεθάνει ο Ντε Μολέ καταριέται τους πάντες.
1314
Στην Ιταλία, ο Δάντης (Dante Alighieri) δημοσιεύει την «Κόλαση», το πρώτο και πιο συναρπαστικό μέρος του έργου του «Θεία Κωμωδία». Θα ακολουθήσουν το «Καθαρτήριο» (1316) και ο «Παράδεισος» (1321). Το έργο συνδυάζει τα Λατινικά με τη Φλωρεντιανή διάλεκτο και θα είναι καθοριστικό για τη διαμόρφωση της ιταλικής γλώσσας.
1314
Η Μαργαρίτα Βιλλεαρδουίνου, κόρη του Γουλιέλμου Β’ Βιλλεαρδουίνου –γνωστή και ως κυρά της Άκοβας– παντρεύει στη Μεσσήνη Σικελίας την κόρη της Ισαβέλλα ντε Σαμπράν με το Φερδινάνδο της Μαγιόρκας στον οποίο δίνει προίκα τη βαρονία της Άκοβας και τα δικαιώματα στον θρόνο του Πριγκιπάτου της Αχαΐας, τα οποία διεκδικεί η Μαργαρίτα μετά τον θάνατο της αδερφής της Ισαβέλλας Βιλλεαρδουίνου.
1314 26-10-1314
Στην Τραπεζούντα. μετά από μια περίοδο με ταραχές εναντίον των Γενοβέζων και μετά από επιθέσεις του γενοβέζικου στόλου, υπογράφεται σύμφωνο φιλίας στην πόλη Αρζερόν. Το εμπόριο των Γενοβέζων αυτονομείται (αλλά το κομμέρκιον δεν μειώνεται). Η Τραπεζούντα πληρώνει αποζημίωση για τις ζημιές στις ταραχές και οι Γενοβέζοι αποκτούν δική τους συνοικία στον Ταρσανά, με δικαίωμα οχύρωσης.
1314
Μετά την αναχώρηση των Καταλανών, Θράκη και Μακεδονία παθαίνουν σχεδόν τα ίδια από ένα ασκέρι Τούρκων (1.300 ιππείς και 800 πεζοί με αρχηγό κάποιον Χαλίλ, πρώην συνεργάτη των Καταλανών). Όταν τελειώνουν τις επιδρομές, ζητούν άδεια διέλευσης προς Μ. Ασία, που οι Βυζαντινοί τη δίνουν, αλλά, όταν βλέπουν πόσα λάφυρα κουβαλούν και πόσο λίγοι είναι, τους επιτίθενται και τους περικυκλώνουν σε ένα παλιό φρούριο.
1314
Ο Μιχαήλ Θ’ πολιορκεί τους Τούρκους επιδρομείς στη Θράκη με έναν στρατό χωρικών, αλλά ρεζιλεύεται όταν οι Τούρκοι προσποιούμενοι ότι θέλουν να παραδοθούν, τους αιφνιδιάζουν, τους σκορπίζουν και στα λάφυρά τους προστίθενται τα βασιλικά εμβλήματα του Μιχαήλ Θ’. Τελικά χάρη στον ικανότατο Φιλή Παλαιολόγο που οργανώνει ένα στράτευμα εκ των ενόντων, και με τη βοήθεια των Γενοβέζων, οι Τούρκοι θα εξοντωθούν.
1315
Οι ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη καταλαμβάνουν την Κω, τη Νίσυρο και συμπληρώνουν την κατάληψη των Δωδεκανήσων (πλην Αστυπάλαιας).
1315
Όξυνση των σχέσεων μεταξύ του Δεσποτάτου της Ηπείρου και της Κωνσταντινούπολης. Ο βυζαντινός στρατός πολιορκεί την Άρτα. Ο δεσπότης Θωμάς ζητά βοήθεια από τους Ανδεγαυούς της Ιταλίας, ενώ παράλληλα φυλακίζει τη γυναίκα του Άννα Παλαιολογίνα (κόρη του αυτοκράτορα Μιχαήλ Θ’) και απαγορεύει στην αδερφή του να μοιραστεί εδάφη του δεσποτάτου (που τα είχε πάρει προίκα) με το σόι του άντρα της, τους Ορσίνι.
1315
Ο άρχοντας της Θεσσαλίας Ιωάννης Β’ Δούκας παντρεύεται την Ειρήνη Παλαιολογίνα, νόθα κόρη του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου. Το ζευγάρι δεν θα κάνει παιδιά.
1315
Ο πατριάρχης Νήφων κηρύσσει τη λήξη του σχίσματος των Αρσενιατών. Οι Αρσενιάτες ήταν οπαδοί του πατριάρχη Αρσενίου Αυταρειώτη που είχε καθαιρεθεί το 1265 επειδή είχε αφορίσει τον Μιχαήλ Η’ για την τύφλωση του Ιωάννη Δ’ Λάσκαρη. Δεν αναγνώριζαν τους Παλαιολόγους ως βασιλείς ούτε τους πατριάρχες που διαδέχτηκαν τον Αρσένιο. Ίδρυσαν πολυπληθή σέχτα φανατικών που υπέστη διώξεις.
1315 1315-1320
Αρχίζει ο μεγάλος λιμός του 1315-1320 στην Ευρώπη λόγω σιτοδείας, κακών καιρικών συνθηκών (ακραία υγρασία, βαρείς χειμώνες) και επιδημιών στα οικόσιτα ζώα. Πρόκειται για μια από τις μεγάλες συμφορές που θα πλήξουν την Ευρώπη τον 14ο αιώνα, που θα επιφέρουν τεράστια μείωση του πληθυσμού.
1315
Νέος διοικητής στον Μυστρά («Πρωτοστράτωρ» και «Επίτροπος Μορέως») αναλαμβάνει ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος Ασάνης. Είναι γιος της Ειρήνης, κόρης του Μιχαήλ Η’ (δηλ. ο αυτοκράτορας είναι θείος του) και του Βούλγαρου τσάρου Ιβάν Ασέν Γ’. Ο Ασάνης θα μείνει στον Μυστρά μέχρι το 1321 και επί των ημερών του η ισχύς και η επικράτεια του Μυστρά θα αυξηθούν.
1315
Η Ισαβέλλα, κόρη της Μαργαρίτας Βιλλεαρδουίνου, κάνει ένα γιο, τον Ιάκωβο (που θα γίνει κάποτε βασιλιάς της Μαγιόρκας), αλλά πεθαίνει στη γέννα. Ο σύζυγός της Φερδινάνδος της Μαγιόρκα αποβιβάζεται στην Πελοπόννησο με μια μικρή ομάδα μισθοφόρων και διεκδικεί τον θρόνο του Πριγκιπάτου στο όνομα τού γιου του Ιακώβου. Καταλαμβάνει τη Γλαρέντζα και την Ανδραβίδα και αποκτά τον έλεγχο στην Αχαΐα.
1316 5-7-1316
Μάχη της Μανωλάδας Ο Λουδοβίκος της Βουργουνδίας και η Ματθίλδη του Αινώ καταφτάνουν στην Πελοπόννησο. Έχουν μαζί τους μισθοφόρους και την υποστήριξη της Βενετίας και επιφανών βαρόνων όπως ο Σαιντ-Ομέρ, αλλά και των Βυζαντινών του Μυστρά. Συγκρούονται με τις δυνάμεις του διεκδικητή του θρόνου της Αχαΐας Φερδινάνδου της Μαγιόρκας και τον νικούν σε μάχη κοντά στη Μανωλάδα. Ο Φερδινάνδος σκοτώνεται στη μάχη.
1316 2-8-1316
Πεθαίνει ξαφνικά ο Λουδοβίκος της Βουργουνδίας (Louis de Bourgogne) που μόλις πριν ένα μήνα είχε καταφέρει να επικρατήσει στον πόλεμο για τη διαδοχή του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. Τα δικαιώματά του στο Βασίλειο της Θεσσαλονίκης και στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας περνούν στον αδελφό του Εύδη Δ’, Δούκα της Βουργουνδίας (Eudes IV de Bourgogne) ο οποίος θα τα πουλήσει αργότερα στον Φίλιππο Α’ του Τάραντος.
1317 αρχές
Αλφόνσος Φαδρίγος Ο Αλφόνσο Φαντρίκ ή Φαδρίγος (Alfonso Fadrique) ορίζεται νέος Επίτροπος («Γενικός Βικάριος») του ανήλικου Δούκα Αθηνών, του οποίου είναι ετεροθαλής αδερφός (ο Φαδρίγος είναι νόθος γιος του Αραγωνέζου βασιλιά Σικελίας Φρειδερίκου Β’). Θα μείνει σε αυτή τη θέση μέχρι το 1330 και θα έχει μεγάλη συμβολή στην εδραίωση του καταλανικού δουκάτου.
1317
Ο Τούρκος πολέμαρχος Οσμάν κερδίζει συνεχώς εδάφη στη Βιθυνία. Η Προύσα έχει απομονωθεί και οι Οσμανλήδες αρχίζουν να την πολιορκούν. Είναι η πρώτη μεγάλη πόλη που πολιορκούν και δεν έχουν σχετική εμπειρία. Θα μπορέσουν να καταλάβουν την Προύσα μετά από 9 χρόνια.
1317
Οι Τούρκοι του Εμιράτου του Αϊδινίου καταλαμβάνουν τη Σμύρνη. Η πόλη θα γίνει ορμητήριο πειρατικών επιδρομών με τεράστιους στόλους.
1317
Πεθαίνει ο Ιωάννης Α’ Ορσίνι, Παλατινός Κόμης Κεφαλληνίας και Ζακύνθου. Τον διαδέχεται ο γιος του Νικόλαος Ορσίνι, που ως γιος της Μαρίας Αγγελίνας κόρης του δεσπότη Νικηφόρου Α’ προβάλλει αξιώσεις σε μέρος από τα εδάφη του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Για τον λόγο αυτό θα συγκρουστεί με τον ξάδερφό του, τον δεσπότη Θωμά Α’ Κομνηνό Δούκα Άγγελο.
1317
Ο βικάριος του Δούκα Αθηνών Αλφόνσος Φαντρίκ παντρεύεται την ωραιοτάτη Μαρούλα, κόρη του ισχυρού Λομβαρδού άρχοντα της Εύβοιας Βονιφατίου της Βερόνα. Χάρη σε αυτόν τον γάμο αποκτά την Κάρυστο, το κάστρο Αρμένων και την Αίγινα. Αυτό τον φέρνει σε σύγκρουση με τους τριτημόριους της Εύβοιας και, κυρίως, τους Ενετούς που αισθάνονται να απειλούνται από τους άπληστους Καταλανούς.
1318
Ο Αλφόνσος Φαντρίκ επιτίθεται στην Εύβοια επικεφαλής 2.000 Καταλανών. Επικρατεί προσωρινά επί των Ενετών και των Λομβαρδών της Εύβοιας. Η Βενετία στέλνει 20 γαλέρες με νέο βάιλο, τον Φραγκίσκο Δάνδολο, ο οποίος νικά τους Καταλανούς και τους αναγκάζει να αποχωρήσουν από την Εύβοια. Μετά από αυτό, οι Λομβαρδοί περιθωριοποιούνται οριστικά και οι Ενετοί γίνονται οι πραγματικοί κυρίαρχοι του νησιού.
1318
Ο Νικόλαος Ορσίνι θέλει να λύσει τις διαφορές του με τον δεσπότη της Ηπείρου Θωμά Α’ Δούκα που αρνείται να παραχωρήσει εδάφη στους Ορσίνι. Ο Νικόλαος αναθέτει στον αδερφό του Ιωάννη Ορσίνι τη διοίκηση της κομητείας και μεταβαίνει στην Άρτα για να συνεννοηθεί. Εκεί δολοφονεί τον Θωμά Α’ και σφετερίζεται την ηγεμονία του. Αυτό είναι το τέλος της δυναστείας των Αγγέλων/Δουκών μετά από 114 χρόνια.
1318
Ο αυθέντης των Σαλώνων και πρώην δούκας Αθηνών Ρογήρος Ντεσλόρ αγνοείται. Ο Φαντρίκ αρπάζει την ευκαιρία και προσθέτει τα Σάλωνα (Άμφισσα) στις κτήσεις του. Η Άμφισσα προάγεται σε κομητεία την οποία ο Φαντρίκ οργανώνει υποδειγματικά και ανακατασκευάζει το κάστρο. Τα Σάλωνα θα παραμείνουν κτήμα του οίκου του μέχρι το τέλος του αιώνα (το 1394).
1318
Μετά τον φόνο του Θωμά Α’, το Δεσποτάτο Ηπείρου διαμελίζεται. Οι Βυζαντινοί καταλαμβάνουν Αυλώνα και Ιωάννινα, ενώ το νότιο τμήμα και την πρωτεύουσα Άρτα κατέχει ο Νικόλαος Ορσίνι ο οποίος βαφτίζεται Ορθόδοξος, συμμαχεί με τους Βυζαντινούς και παντρεύεται τη χήρα τού Θωμά Άννα Παλαιολογίνα για να γίνει αρεστός στους Έλληνες. Ο Ανδρόνικος Β’ του δίνει τον τίτλο του Δεσπότη της Ηπείρου.
1318
Ο Ανδεγαυός Ιωάννης της Γραβίνας (Giovanni di Gravina), 7ος γιος του Καρόλου Β’ του Χωλού, κόμης της Γκραβίνα (στην Απουλία), εκμεταλλευόμενος το κενό στην Αχαΐα, παντρεύεται δια της βίας τη Ματθίλδη του Αινώ και γίνεται Πρίγκιπας Αχαΐας. Ο γάμος θα ακυρωθεί, αλλά ο «Ιωάννης Δε Γραβινάς», παρά τις αντιρρήσεις του αδερφού του, Φιλίππου του Τάραντος, θα ασκεί εξουσία στην Αχαΐα δι’ αντιπροσώπων μέχρι το 1332.
1318
Η Ματθίλδη (Μαχώ) του Αινώ η οποία πιεζόταν να παντρευτεί τον Ιωάννη της Γκραβίνας, αναγκάζεται να ομολογήσει στον Πάπα ότι έχει ήδη παντρευτεί κάποιον άλλο, μυστικά. Ο γάμος ακυρώνεται, η Μαχώ φυλακίζεται και της αφαιρούνται τα δικαιώματά της στο Πριγκιπάτο Αχαΐας. Αυτό είναι το οριστικό τέλος της δυναστείας των Βιλλεαρδουίνων στην Αχαΐα. Ο Ιωάννης της Γραβίνας κρατά το Πριγκιπάτο που τυπικά ανήκει στον αδερφό του.
1318
★★
Τέλος της Μεγάλης Βλαχίας Πεθαίνει άκληρος ο άρχοντας Θεσσαλίας Ιωάννης Β’ Δούκας. Ακολουθεί ένα κενό εξουσίας που θα εκμεταλλευτούν οι Καταλανοί και διάφοροι τοπάρχες. Αυτό είναι το τέλος του κρατιδίου της Θεσσαλίας ή του «Βασιλείου της Μεγάλης Βλαχίας».
1318
Μετά τον θάνατο του Ιωάννη Β’ Δούκα της Θεσσαλίας σπεύδουν διάφοροι για να επωφεληθούν. Ο βυζαντινός στρατός εισβάλλει στο βόρειο μέρος της επικράτειάς του και οι Καταλανοί σε Μαγνησία και Φθιώτιδα.
1318
Γαβριηλόπουλος Ο Στέφανος Γαβριηλόπουλος, ένας «Κεφαλάς» με μεγάλα κτήματα στη Δυτική Μακεδονία και στην περιοχή Τρικάλων, συνεργάζεται με τους Βυζαντινούς και δηλώνει υποτελής τους. Παίρνει τον τίτλο του σεβαστοκράτορα και τα επόμενα 15 χρόνια, μέχρι το 1333, θα είναι άρχοντας σε μια ημιαυτόνομη περιοχή που περιλαμβάνει τις πόλεις–κάστρα Τρίκαλα, Φανάρι, Καστρί, Σταγοί (Καλαμπάκα), Δαμάσιο, Ελασσόνα.
1318
Ο Αλφόνσο Φαντρίκ επιτίθεται στους Φράγκους: Εισβάλλει στη μαρκιωνία της Μενδενίτσας, μετά επιτίθεται στην Αργολίδα όπου διεκδικεί κτήματα που ανήκαν στον Γκωτιέ ντε Μπριέν συγκρουόμενος με τον Δάνδολο, τον Ενετό βάιλο της Εύβοιας. Επίσης κάνει επιδρομές στις Κυκλάδες για να τιμωρήσει τους Σανούδους που είναι πιστοί στους Ανδεγαυούς. Από τη Μήλο απαγάγει 700 κατοίκους.
1318
Ο Αλφόνσο Φαντρίκ κάνει συμφωνία ειρήνης με τους Ενετούς που θα τηρηθεί. Ο Φαντρίκ (ή Φαδρίγος) κρατάει το ισχυρό Κοκκινόκαστρο (Castello Rosso) της Καρύστου και το κάστρο Αρμένων (που, εξάλλου, ήταν και τυπικά δικά του –τα είχε πάρει προίκα), αλλά υποχρεώνεται να αφοπλίσει τον στόλο του. Οι Ενετοί του προσφέρουν 30.000 υπέρπυρα για το Κοκκινόκαστρο, αλλά η πρόταση απορρίπτεται.
1319
Ο Αλφόνσο Φαντρίκ σπεύδει κι αυτός να επωφεληθεί από τη διάλυση της ηγεμονίας της Θεσσαλίας. Προσαρτά στο Δουκάτο Αθηνών, ως προσωπικές του κτήσεις, τα νότια εδάφη της Θεσσαλίας και σημαντικά κάστρα όπως η Υπάτη, το Λιδωρίκι, ο Δομοκός, τα Φάρσαλα, το Γαρδίκι (Πελασγία), το Σιδηρόκαστρο (στην Οίτη). Με τις προσθήκες αυτές, το καταλανικό κρατίδιο ονομάζεται πλέον «Δουκάτο Αθηνών και Νεοπάτρας».
1319
Οι κάτοικοι του Πτελεού στη Θεσσαλία, βλέποντας την επικράτηση των Καταλανών σε Θεσσαλία, Φθιώτιδα, και θέλοντας να αποφύγουν μια κατοχή από τους ληστρικών διαθέσεων Καταλανούς, προσφέρονται να γίνουν υποτελείς της Βενετίας. Έτσι ο Πτελεός γίνεται επίσημα ενετική κτήση, υπαγόμενη στη Χαλκίδα. Οι Ενετοί θα αναδείξουν τον Πτελεό (ως Nicopolita) σε σημαντικό λιμάνι και θα τον κρατήσουν μέχρι το 1470.
1319
Μετανάστευση Αλβανών Πέρα από το μοίρασμα της Θεσσαλίας ανάμεσα σε Καταλανούς, Βυζαντινούς κ.ά., διεισδύουν στις περιοχές τής πρώην Μεγαλοβλαχίας και πολλοί Αλβανοί, στην αρχή για περιστασιακές ληστείες, αλλά αργότερα εγκαθίστανται μόνιμα και η ύπαιθρος της Θεσσαλίας και της Ρούμελης κατακλύζεται από Αλβανούς. Είναι η πρώτη μαζική μετανάστευση Αλβανών στην Ελλάδα.
1319 Ιούλιος
Ναυμαχία της Χίου. Ένας τουρκικός στόλος υπό τον εμίρη του Αϊδινίου Μεχμέτ Μπέη, με 18 γαλέρες και 10 μικρότερα σκάφη, αναχωρεί από την Έφεσο. Κοντά στη Χίο συναντάται με στόλο των Ιωαννιτών από 36 σκάφη υπό τον Αλβέρτο του Σβάρτσμπουργκ στον οποίο προστέθηκαν 1 γαλέρα και 6 πλοία από τους Γενοβέζους της Χίου. Η ναυμαχία τελειώνει με συντριβή των Τούρκων. Μόνο 6 από τα πλοία τους γλυτώνουν.
1319
Ο βασιλιάς των Σέρβων Στέφανος Ούρος Β’ Μιλούτιν καταλαμβάνει το Δυρράχιο και ετοιμάζεται να κυριεύσει ένα μεγάλο μέρος της σημερινής Αλβανίας, αλλά τα σχέδιά του ανατρέπονται από τον Φίλιππο Α’ του Τάραντος που οργανώνει συμμαχία εναντίον του. Και ματαιώνονται οριστικά με τον θάνατο του Μιλούτιν το 1321. Αυτή τη φορά οι Σέρβοι θα μείνουν στο Δυρράχιο μέχρι το 1322.
1319
Οι Τούρκοι της Σινώπης κάνουν επιδρομή στην Τραπεζούντα και προκαλούν μεγάλες καταστροφές.
1319
Ο αυτοκράτορας Τραπεζούντας Αλέξιος Β’ παραχωρεί εμπορικά προνόμια και στη Βενετία. Οι Ενετοί παίρνουν άδεια να κατασκευάσουν προβλήτα και να έχουν δικό τους βάιλο, δηλαδή δική τους διοίκηση. Τα προνόμια δεν είναι τόσο ευνοϊκά όσο στο κυρίως Βυζάντιο, όμως είναι μεγάλη επιτυχία για τους Ενετούς, επειδή δεν είχαν παρουσία στην Τραπεζούντα, η οποία έχει γίνει κόμβος του εμπορίου με την Ανατολή.
1319
Με απόφαση του Πάπα απαλλάσσεται από τα καθήκοντά του ο Μεγάλος Μάγιστρος των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου Φουλκ ντε Βιλλαρέ (Foulques de Villaret) επειδή η αλαζονική συμπεριφορά του οδήγησε σε εξέγερση. Ο Ντε Βιλλαρέ ήταν αυτός που έφερε τους Ιωαννίτες ιππότες στη Ρόδο. Τον διαδέχεται ο Ελιόν ντε Βιλνέβ (Hélion de Villeneuve) που θα είναι Μάγιστρος μέχρι το 1346.
1320
1320
Θάνατος του συναυτοκράτορα του Βυζαντίου Μιχαήλ Θ’ στη Θεσσαλονίκη. Ο Μιχαήλ Θ’ πεθαίνει από τη λύπη του όταν ο γιος του Μανουήλ σκοτώνεται κατά λάθος από στρατιώτες του άλλου του γιου, του Ανδρόνικου (μετέπειτα αυτοκράτορα). Ο πατέρας τού Μιχαήλ Θ’, Ανδρόνικος Β’, παραμένει μόνος στον θρόνο.
1320
Ο Εύδης της Βουργουνδίας πουλάει τα δικαιώματα του Πριγκιπάτου της Αχαΐας στον Φίλιππο Α’ του Τάραντα έναντι 40.000 λιβρών χρυσού. Είναι η δεύτερη φορά που ο Φίλιππος γίνεται Πρίγκηπας Αχαΐας.
1320 περίπου
Χρονικόν του Μορέως Πιθανή χρονολόγηση του «Χρονικού του Μορέως» (1320-1346). Το έργο σώζεται σε τέσσερις παραλλαγές: στα ελληνικά, τα ιταλικά, τα γαλλικά και τα αραγωνικά. Το ελληνικό κείμενο, που μάλλον είναι το πρωτότυπο, είναι το μόνο έμμετρο. Το χρονικό καλύπτει την περίοδο 1204 έως 1292 (ή και αργότερα, ανάλογα με την παραλλαγή).
1320
Οι Βυζαντινοί του Μυστρά υπό τη στιβαρή ηγεσία του Ανδρόνικου Ασάνη, καταλαμβάνουν σημαντικά φραγκικά κάστρα: Αρχίζουν με το κάστρο Αγίου Γεωργίου Σκορτών και συνεχίζουν με τα κάστρα της Καρύταινας, της Άκοβας, του Πολυφέγγους στη Νεμέα. Οι δώδεκα βαρονίες που υπήρχαν πριν ένα αιώνα έχουν μειωθεί σε τρεις.
1321 Πάσχα ★★
Α’ Βυζαντινός Εμφύλιος του 14ου αι. O Ανδρόνικος Β’ θέλει να αποκληρώσει τον εγγονό του Ανδρόνικο Γ’, οπότε εκείνος στασιάζει και με τη βοήθεια των φίλων του Καντακουζηνού, Συναδηνού και Συργιάννη αυτοανακηρύσσεται αυτοκράτορας στην Αδριανούπολη. Έτσι, αρχίζει ο Α’ Βυζαντινός Εμφύλιος ανάμεσα στον Ανδρόνικο Β’ και τον Ανδρόνικο Γ’ (γιο τού Μιχαήλ Θ’), που είναι γνωστός ως «ο πόλεμος των δύο Ανδρόνικων». Θα διαρκέσει μέχρι το 1328.
1321 6-6-1321
Ο Συργιάννης Παλαιολόγος κατευθύνεται με ένα στράτευμα στην Κωνσταντινούπολη. Ο Ανδρόνικος Β’ αναγκάζεται να αποδεχθεί συγκυβέρνηση της αυτοκρατορίας με τον εγγονό του Ανδρόνικο Γ’ που θα έχει έδρα του την Αδριανούπολη. Η συμφωνία προβλέπει ότι ο μικρός Ανδρόνικος θα κυβερνά την περιοχή ανάμεσα στη Σηλυβρία και τη Χριστούπολη. Έτσι τελειώνει η πρώτη φάση του εμφυλίου.
1321 Νοέμβριος
Ο Συργιάννης Παλαιολόγος αισθάνεται παραγκωνισμένος από τον Ιωάννη Καντακουζηνό που έχει γίνει το δεξί χέρι του Ανδρόνικου Γ’ και αλλάζει παράταξη. Έρχεται στην Κωνσταντινούπολη και πείθει τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β’ να ακυρώσει τη συμφωνία με τον εγγονό του. Ο Συργιάννης γίνεται Μέγας Δουξ και αρχίζει η δεύτερη φάση του εμφυλίου.
1322 Ιούλιος
Ο Εμφύλιος συνεχίζεται. Μετά από αψιμαχίες γύρω από τη Πόλη και μετά την εύκολη προσάρτηση από τον Ανδρόνικο Γ’ κάποιων πόλεων, και κυρίως της Θεσσαλονίκης, συνάπτεται στο φρούριο Επιβάτες του Βοσπόρου νέα συμφωνία ανάμεσα στους δύο αυτοκράτορες που αναβιώνει τη συνθήκη συνύπαρξης του προηγούμενου χρόνου. Ο Συργιάννης Παλαιολόγος μένει μετέωρος και φυλακίζεται.
1322
Οι Ανδεγαυοί του Φιλίππου του Τάραντος σε συνεργασία με Αλβανούς πολέμαρχους καταλαμβάνουν το Δυρράχιο που το είχαν οι Σέρβοι.
1322
Πεθαίνει ο Επίτροπος Μορέως Ανδρόνικος Παλαιολόγος Ασάνης. Είναι πρόγονος των τελευταίων Βυζαντινών αυτοκρατόρων από την εγγονή του Ελένη που θα παντρευτεί τον Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγο.
1323
Μεγάλος σεισμός στην Κωνσταντινούπολη με πολλά θύματα και πολλές ζημιές.
1323
Πεθαίνει ο Γουλιέλμος Α’ Σανούδος, Δούκας της Νάξου. Τον διαδέχεται ο γιος του Νικόλαος Α’ Σανούδος που θα είναι Δούκας μέχρι το 1341. Ο Νικόλαος είχε λάβει μέρος στη μάχη του Κηφισού το 1311 και ήταν ένας από τους 3 Φράγκους ευγενείς που επιβίωσαν (είχε αιχμαλωτιστεί και απελευθερώθηκε με καταβολή λύτρων).
1323
Ο Νικόλαος Ορσίνι πέφτει θύμα συνωμοσίας του αδερφού του Ιωάννη που τον στραγγαλίζει με τα ίδια του τα χέρια. Ο Ιωάννης Β’ Ορσίνι γίνεται ο νέος Δεσπότης της Ηπείρου και Παλατινός Κόμης Κεφαλληνίας και Ζακύνθου. Δηλώνει υποτέλεια στον Βυζαντινό Αυτοκράτορα, βαπτίζεται Ορθόδοξος και υιοθετεί το όνομα Ιωάννης Κομνηνός Δούκας. Παντρεύεται την Άννα Αγγελίνα, δισέγγονη του Μιχαήλ Η’ και του Μιχαήλ Β’ Άγγελου.
1323
Ο τυφλωθείς Αλέξιος Φιλανθρωπηνός (παλιός στρατηγός στη Μ.Ασία που είχε στασιάσει) ανακαλείται από την εξορία και αποστέλλεται στη Φιλαδέλφεια που πολιορκείται εδώ και πολύ καιρό από τους Τούρκους. Η πολιορκία λύεται και μόνο στο άκουσμα της άφιξης του Φιλανθρωπηνού.
1324
Ο Ανδεγαυός Ιωάννης κόμης της Γραβίνας, γιος του Καρόλου Β’ της Νάπολης και φερόμενος ως Πρίγκηψ Αχαΐας, επιτίθεται με τον στόλο του και καταλαμβάνει την Κεφαλλονιά και τη Ζάκυνθο καταλύοντας το κρατίδιο του Παλατινού κόμη Ιωάννη Β’ Ορσίνι ο οποίος καταφεύγει στην Άρτα. Η Άρτα και το Δεσποτάτο Ηπείρου είναι ήδη κτήσεις των Ορσίνι.
1325 2-2-1325
Ο Ανδρόνικος Γ’ αναγορεύεται με κάθε επισημότητα συναυτοκράτορας του παππού του, Ανδρόνικου Β’. Ο εμφύλιος πόλεμος (που δεν είχε κάποια σοβαρή μάχη ως τώρα) σταματά. Αλλά αυτό είναι προσωρινό.
1325
Ο τιτουλάριος δούκας Αθηνών Γκωτιέ ΣΤ’ του Μπριέν (γνωστός και ως Γουϊτιέρος ή Γωτιέρος ή Βαλτέρος της Βρυέννης), γιος του Γκωτιέ Ε’ που σκοτώθηκε στη Μάχη του Κηφισού το 1311, παντρεύεται τη Μαργαρίτα των Καπετιδών-Ανζού, κόρη του Φίλιππου Α’ ντ’ Ανζού, πρίγκιπα του Τάραντα, ο οποίος δίνει για προίκα στην κόρη του τα υποτιθέμενα δικαιώματά του στο Δεσποτάτο της Ηπείρου.
1325
Στη Χίο, ο Μαρτίνος Ζαχαρίας εγγονός του Βενέδικτου, του πρώτου Γενοβέζου ηγεμόνα της Χίου, διώχνει τον αδερφό του (με τον οποίο συγκυβερνούσε από το 1314) και μένει μόνος άρχων Χίου. Ο Μαρτίνος είναι επίσης βαρόνος Δαμαλά και Βελιγοστής (λόγω της συζύγου Ζακλίν ντε Λα Ρος) και της μισής Χαλανδρίτσας (που αγόρασε το 1316). Αναπτύσσει σχέσεις με τον Φίλιππο του Τάραντα κάτι που ανησυχεί τους Βυζαντινούς.
1325 τέλη
Ο Ιωάννης της Γραβίνας αποβιβάζεται με στρατό στην Πελοπόννησο για να επικυρώσει τα δικαιώματά του στο Πριγκιπάτο. Πολιορκείται η Καρύταινα. Η επιχείρηση, που θα αποτύχει, είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου που χρηματοδοτείται από τους Φλωρεντίνους τραπεζίτες Ατσαγιόλι, για ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης, τα δικαιώματα του θρόνου της οποίας ανήκουν στον αδερφό του Γραβίνα, τον Φίλιππο Α’ του Τάραντα.
1326
Στην Ήπειρο φουσκώνουν τα ποτάμια μετά από ραγδαίες βροχές και αλλάζει απότομα η κοίτη του ποταμού Άραχθου, με αποτέλεσμα να πνιγούν 2.500 κάτοικοι της Άρτας.
1326 26-4-1326
Κατάληψη της Προύσας Οι Οθωμανοί καταλαμβάνουν την Προύσα που την πολιορκούσαν 9 χρόνια, από το 1317. Η Προύσα γίνεται η πρωτεύουσα του σουλτανάτου τους.
1326
Ο Ορχάν γίνεται σουλτάνος των Οθωμανών διαδεχόμενος τον πατέρα του, Οσμάν. Ο Οσμάν, ο ιδρυτής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θάβεται στην Προύσα.
1327
Τρίτη φάση του εμφυλίου: Ξαναρχίζει η διαμάχη των δύο Ανδρόνικων, και αυτή τη φορά παίρνει τη μορφή πραγματικού πολέμου. Αναμειγνύονται και ξένες δυνάμεις. Οι Σέρβοι είναι με τον Ανδρόνικο Β’ και οι Βούλγαροι με τον Ανδρόνικο Γ’. Μετά από ένα χρόνο συμπλοκών και πολεμικών επιχειρήσεων, ο Ανδρόνικος Γ’ κερδίζει με αιφνιδιαστική ενέργεια τη Θεσσαλονίκη.
1328 24-5-1328
Ανδρόνικος Γ’ Παλαιολόγος Έχοντας επικρατήσει σε Μακεδονία και Θράκη, ο Ανδρόνικος Γ’ Παλαιολόγος βαδίζει εναντίον της Κωνσταντινούπολης. Μπαίνει στην Πόλη με τη βοήθεια των υποστηρικτών του από μέσα. Αναγορεύεται Αυτοκράτορας. Ο Βυζαντινός Εμφύλιος τελειώνει έχοντας προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση και φθορά. Ο Ανδρόνικος Β’ κλείνεται σε μοναστήρι όπου θα πεθάνει μετά 4 χρόνια. Ο Ανδρόνικος Γ’ θα παραμείνει στο θρόνο έως το 1341.
1328
Οι Οθωμανοί Τούρκοι αρχίζουν την πολιορκία της Νίκαιας η οποία είναι ήδη σε κατάσταση μερικού αποκλεισμού τουλάχιστον από το 1301. Η Κωνσταντινούπολη είναι πολύ αδύναμη για να βοηθήσει, ιδιαίτερα μετά την ήττα στη μάχη του Πελεκάνου το 1329.
1328
Ο Θεόδωρος Μετοχίτης, Μεσάζων επί Ανδρονίκου Β’, καθαιρείται και φυλακίζεται σε μοναστήρι κοντά στο Διδυμότειχο. Το σπίτι του στην Πόλη λεηλατείται από το πλήθος και η τεράστια περιουσία του κατάσχεται.
1328
Νέος ισχυρός άντρας του Βυζαντίου είναι ο στενός συνεργάτης του αυτοκράτορα Ιωάννης Καντακουζηνός με τον τίτλο του Μεγάλου Δομέστικου. Μεσάζων με αρμοδιότητα τα οικονομικά γίνεται ο Αλέξιος Απόκαυκος, ο οποίος είναι ταπεινής καταγωγής, προστατευόμενος του Καντακουζηνού. Ο Απόκαυκος εκμεταλλευόμενος το αξίωμά του θα συσσωρεύσει τεράστιο πλούτο και δύναμη.
1328
Ο Ανδρόνικος Γ’ θέλοντας να τιμωρήσει τους Βουλγάρους που υποστήριξαν τον παππού του στον εμφύλιο, καταλαμβάνει τη μεθοριακή πόλη Διάμπολη. Μετά αναγκάζει τον Βούλγαρο τσάρο Μιχαήλ Ασέν Γ’ να υπογράψει συνθήκη ειρήνης.
1328
Μια μοναδική στα χρονικά πλούσια σοδειά δίνει ανάσα στο Βυζάντιο και προσφέρει μια ανέλπιστη ενίσχυση στα οικονομικά του Βυζαντίου που είναι σε οικτρή κατάσταση μετά τον εμφύλιο και εξαιτίας των απωλειών στη Μικρά Ασία.
1328 περίπου
Αυτήν την περίοδο παρατηρείται νέα μεγάλη έξαρση της πειρατείας στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο. Υπεύθυνοι γι’ αυτό είναι οι Τούρκοι της Μικράς Ασίας και κυρίως το μπεϊλίκι του Αϊδινίου που έχει κατασκευάσει στόλο εκατοντάδων πλοίων και κάνει επιδρομές με ορμητήριο τη Σμύρνη. Στη Δύση [όχι μόνο στο Βυζάντιο] υπάρχει μεγάλη ανησυχία για την εξάπλωση των Τούρκων σε ξηρά και θάλασσα. Αναζητούνται λύσεις.
1329 11-6-1329
Μάχη του Πελεκάνου. Ο σουλτάνος των Οθωμανών Ορχάν νικά με δυσκολία τον Ανδρόνικο Γ’ και εδραιώνει την οθωμανική παρουσία στη Μικρά Ασία. Η εκστρατεία αυτή θα είναι η τελευταία πολεμική επιχείρηση Βυζαντινού αυτοκράτορα στη Μικρά Ασία. Ο Ορχάν ήδη πολιορκεί τη Νίκαια, και η νίκη του στη μάχη του Πελεκάνου στερεί από τους πολιορκημένους κάθε ελπίδα για σωτηρία.
1329
Ο ηγέτης των Οθωμανών Τούρκων Ορχάν εγκαθίσταται στην Προύσα και δίνει στον εαυτό του για πρώτη φορά τον τίτλο του Σουλτάνου (έως τώρα ήταν εμίρης). Φέρεται καλά στον ελληνικό πληθυσμό καλλιεργώντας μια εικόνα που θα τον βοηθήσει να επικρατήσει στη Βιθυνία. Κόβει και δικό του νόμισμα σε αντικατάσταση του παλαιού νομίσματος των Σελτζούκων. Το μπεϊλίκι των Οσμανλήδων αρχίζει να αποκτά κρατική υπόσταση.
1329
Τα τουρκικά μπεϊλίκια του Αϊδινίου και του Σαρουχάν (περιοχή Εφέσου, Μαγνησίας) μετά από συνομιλίες στη Φώκαια, έρχονται σε συμφωνία με το Βυζάντιο. Σκοπός της συμφωνίας και της συμμαχίας είναι η αναχαίτιση του κοινού εχθρού: του Ορχάν και των Οθωμανών του.
1329
Ο σουλτάνος των Οθωμανών Ορχάν στέλνει ένα στόλο 70 πλοίων με στρατό στη Θράκη. Οι εισβολείς αποβιβάζονται στον Έβρο και φτάνουν μέχρι την Τραϊανούπολη. Εκεί όμως οι Τούρκοι αντιμετωπίζονται από ένα βυζαντινό στράτευμα και εξοντώνονται.
1329
Εξέγερση στη Χίο εναντίον του Γενοβέζου ηγεμόνα Μαρτίνο Ζαχαρία. Εκ των αρχηγών της εξέγερσης είναι ο Λέων Καλόθετος. Παράλληλα, ο Ανδρόνικος Γ’ εκστρατεύει με 105 πλοία (μέρος αυτών από το Δουκάτο Νάξου). Ο Μαρτίνος υπήρξε εξαιρετικός στον αγώνα εναντίον των τουρκικών εμιράτων, αλλά έχει ανεξαρτητοποιηθεί από το Βυζάντιο, ενώ παράλληλα συντονίζει ενέργειες για επιστροφή του Λατίνου Αυτοκράτορα.
1329
Στη Χίο ο Λέων Καλόθετος δέχεται βοήθεια από τον Ανδρόνικο Γ’ και σε συνεργασία με τον στόλο των Τούρκων του Αϊδινίου υπό τον Ομούρ ανατρέπει τον Μαρτίνο Ζαχαρία ο οποίος αποστέλλεται σιδηροδέσμιος στην Κωνσταντινούπολη. Ο Καλόθετος γίνεται κυβερνήτης του νησιού και για λίγο η Χίος ξαναγίνεται βυζαντινή επαρχία. Ο Μαρτίνος θα απελευθερωθεί το 1337 μετά από παρέμβαση του Πάπα.
1329
Μεταρρυθμίσεις στο νομικό σύστημα από τον Ανδρόνικο Γ’: Εισάγεται νέος θεσμός, οι «Καθολικοί Κριταί των Ρωμαίων». Πρόκειται για ομάδα 4 ανωτάτων δικαστών – δύο κληρικών και δύο λαϊκών – οι οποίοι επιβλέπουν την απονομή δικαιοσύνης σε όλη την αυτοκρατορία. Ο θεσμός θα διατηρηθεί μέχρι το τέλος του Βυζαντίου, το 1453.
1329 Δεκέμβριος
Ο πάπας Ιωάννης ΚΒ’ στέλνει επιστολή στον αυτοκράτορα της Τραπεζούντας με σκοπό να τον πείσει για την Ένωση των Εκκλησιών, δηλαδή για να υπαχθεί η εκκλησία της Τραπεζούντας στον Πάπα. Η επιστολή δεν έχει κανένα αποτέλεσμα, αλλά είναι αξιοσημείωτο ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ασχολείται με την Τραπεζούντα (η οποία, παρεμπιπτόντως, στη Δύση θεωρείται πολύ πλούσιο μέρος).
1330
1330
Ένα ασκέρι 15.000 έφιππων Τουρκομάνων κάνει επιδρομές στη Θράκη. Ο Ανδρόνικος Γ’ τους αντιμετωπίζει και τους εξοντώνει.
1330 περίπου
Δημιουργείται από την οικογένεια Γαβρά η ελληνική «Αυθεντία Θεοδωρούς και Παραθαλασσίας», γνωστή επίσης ως «Γοτθία», στην Κριμαία, στα εδάφη της Περατείας (όπου οι πόλεις Χερσών και Κερτς), περιοχής που ανήκει τυπικά στην Τραπεζούντα. Η ηγεμονία θα μείνει ανεξάρτητη μέχρι την κατάλυσή της από τους Τούρκους το 1475.
1330
Πεθαίνει σε ηλικία 48 ετών ο αυτοκράτορας Τραπεζούντας Αλέξιος Β’ Μέγας Κομνηνός. Θα τον διαδεχθεί ο μεγάλος του γιος Ανδρόνικος Γ’ μετά από 5 μήνες που ο θρόνος μένει κενός. [Προφανώς η διαδοχή δεν υπήρξε ομαλή.]
1330
Ο Ανδρόνικος Γ’ Κομνηνός αναγορεύεται αυτοκράτωρ Τραπεζούντας. Η πρώτη του ενέργεια είναι να διατάξει τον θάνατο των τριών αδερφών του. Δύο από τους αδερφούς του εκτελούνται, αλλά ο Βασίλειος καταφέρνει να δραπετεύσει στην Κωνσταντινούπολη. Τα εγκλήματα του νέου βασιλιά προκαλούν εκτροπή και η Τραπεζούντα φτάνει στα όρια εμφυλίου. Ευτυχώς η βασιλεία του Ανδρόνικου δεν θα κρατήσει πολύ.
1330 31-7-1330
Οι Σέρβοι υπό τον Στέφανο Ούρος Γ’ Ντέτσανι νικούν στη μάχη του Βελμπάζντ τους Βουλγάρους υπό τον τσάρο Μιχαήλ Ασέν Γ’ που τραυματίζεται θανάσιμα. Η νίκη δεν φέρνει άμεσα εδαφικά κέρδη στους Σέρβους, αλλά είναι το πρώτο βήμα για την κυριαρχία τους σε Μακεδονία και Ήπειρο τις επόμενες δεκαετίες.
1330
Στη Βουλγαρία, νέος τσάρος γίνεται ο Ιβάν Στεφάν. Οι σχέσεις του Βυζαντίου με τη Βουλγαρία χειροτερεύουν απότομα. Οι Βούλγαροι κατηγορούν τους Βυζαντινούς για την ήττα από τους Σέρβους, επειδή οι Βυζαντινοί δεν τους βοήθησαν όπως είχαν υποσχεθεί.
1330
Ο Αλφόνσος Φαντρίκ (Φαδρίγος) αντικαθίσταται στη θέση του Βικαρίου του Δουκάτου Αθηνών και Νεοπάτρας από τον Odon de Novelles. Ο Φαδρίγος που εξακολουθεί να είναι κύρης Σαλώνων, παίρνει για παρηγοριά τον τίτλο του κόμη της Μάλτας. Θα πεθάνει περί το 1340. Ο γιος του Πιερ Φαντρίκ θα κληρονομήσει τα Σάλωνα, τη Λαμία και την Αίγινα. Ο άλλος του γιος Βονιφάτιος θα πάρει την Κάρυστο.
1331 Αύγουστος
Ο τιτουλάριος δούκας Αθηνών Γκωτιέ ΣΤ’ του Μπριέν θέλει να διεκδικήσει τα πατρογονικά του δικαιώματα στο Δουκάτο Αθηνών και στην Ήπειρο. Με τη βοήθεια του Πάπα και του βασιλιά Ροβέρτου της Νάπολης, οργανώνει «Σταυροφορία». Αποβιβάζεται στην Ακαρνανία και αναγκάζει τον δεσπότη Ηπείρου Ιωάννη Ορσίνι να του παραχωρήσει τη Λευκάδα και τη Βόνιτσα. Μετά συνεχίζει ανατολικά, εναντίον των Καταλανών.
1331
Ο Ανδρόνικος Γ’ ηγείται ο ίδιος Βυζαντινού στρατεύματος που εισβάλλει στη ΝΑ Βουλγαρία και καταλαμβάνει τις πόλεις που το Βυζάντιο είχε χάσει με τη συνθήκη του 1307. Οι Βούλγαροι εκθρονίζουν τον Ιβάν-Στεφάν και κάνουν Τσάρο τον Ιβάν-Αλεξάνταρ (γνωστός και ως Ιωάννης-Αλέξανδρος), ο οποίος οργανώνει αντεπίθεση και ανακτά όλες τις πόλεις εκτός από τη Μεσημβρία.
1331 8-9-1331
Στέφανος Δουσάν Ο Στέφανος Ούρεσης Δ’ Δουσάν (ή Στέφαν Ούρος Ντούσαν) γίνεται βασιλιάς των Σέρβων έχοντας αναγκάσει τον πατέρα του Στέφανο Γ’ Ντέτσανι σε παραίτηση. Έχει προηγηθεί ένας σύντομος εμφύλιος, η αφορμή του οποίου ήταν η δυσαρέσκεια των αρχόντων της Σερβίας για την απροθυμία του Ντέτσανι να αξιοποιήσει τη νίκη στη μάχη του Βέλμπαζντ και να εισβάλει σε βυζαντινές περιοχές.
1331
Οι Τούρκοι πειρατές συνεχίζουν τις επιδρομές σε Αιγαίο και ανατολική Μεσόγειο. Αυτή τη χρονιά 25.000 χριστιανοί (Ορθόδοξοι και Λατίνοι) αιχμαλωτίζονται και πωλούνται στα σκλαβοπάζαρα.
1331
★★
Πτώση της Νίκαιας Οι κάτοικοι της Νίκαιας της Βιθυνίας έχοντας χάσει κάθε ελπίδα για βοήθεια από τον αυτοκράτορα, παραδίδονται στους Τούρκους του Ορχάν μετά από 4 χρόνια πολιορκίας. Η πτώση της ιστορικής πόλης είναι ορόσημο. Από τις βυζαντινές πόλεις στη βορειοδυτική Μικρά Ασία έχει μένει μόνο η Νικομήδεια. Η νέα κατάκτηση προσδίδει στους Οσμανλήδες μεγάλο κύρος.
1331 26-12-1331
Ο Γκωτιέ ΣΤ’ ντε Μπριέν περιπλανιέται με τον στρατό του σε Αττική και Βοιωτία, αλλά οι Καταλανοί οχυρώνονται στα κάστρα και δεν αναμετρώνται μαζί του σε μάχη. Ο ντε Μπριέν δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να συνεχίσει μια εκστρατεία που τραβάει σε μάκρος και αναγκάζεται να παραιτηθεί από την προσπάθεια και να αποχωρήσει από την Ελλάδα ταπεινωμένος. Κρατά όμως Βόνιτσα και Λευκάδα.
1332 8-1-1332
Πεθαίνει ο μισητός αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Ανδρόνικος Γ’ Μέγας Κομνηνός σε ηλικία 22 ετών (ίσως από πανώλη). Θα τον διαδεχθεί ο ανήλικος νόθος γιος του Μανουήλ Β’ ο οποίος μετά από 8 μήνες στον θρόνο θα καθαιρεθεί και θα τον αντικαταστήσει ο θείος του Βασίλειος Α’ Μέγας Κομνηνός. Οι υποστηρικτές τού Μανουήλ και του Ανδρόνικου Γ’ εκτελούνται.
1332 16-1-1332
Μεγάλος σεισμός την παραμονή του Αγίου Αντωνίου στην Κωνσταντινούπολη με πολλά θύματα. Ακολουθεί παλιρροϊκό κύμα που κάνει μεγάλες ζημιές στα παράλια τείχη της Πόλης και πλημμυρίζει πολλά σπίτια. Θεωρείται κακός οιωνός για τον τέως αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β’ Παλαιολόγο του οποίου το όνομα ως μοναχός είναι Αντώνιος. Ο Aνδρόνικος θα πεθάνει μετά από ένα μήνα.
1332 Άνοιξη
Ο εμίρης του Αϊδινίου Ομούρ κάνει μεγάλη ναυτική επιδρομή με 380 πλοία σε Εύβοια, Στερεά Ελλάδα (μέχρι Μενδενίτσα) και Πελοπόννησο, πλήττοντας κυρίως τις ενετοκρατούμενες περιοχές. Μετά από σφοδρές συγκρούσεις, ο Ενετός βάιλος του Νεγκρεπόντε (Χαλκίδας) Πιέτρο Ζένο κατορθώνει να πείσει τους Τούρκους να αποχωρήσουν καταβάλλοντας λύτρα.
1332 περίπου
Εξαιτίας του κινδύνου που αντιμετώπισαν με την εκστρατεία του Γκωτιέ ντε Μπριέν, οι Καταλανοί αποφασίζουν να γκρεμίσουν το κάστρο της Θήβας φοβούμενοι ότι σε μια μελλοντική εκστρατεία θα μπορούσε να γίνει εφαλτήριο του εχθρού για την κατάκτηση της Αθήνας. Έτσι χάνεται ένα από τα πιο ιστορικά και πιο ωραία κάστρα της Ελλάδας, από το οποίο απομένει σήμερα ένας πύργος (του Σαιντ-Ομέρ).
1332 18-7-1332
Μάχη Ρουσόκαστρου. Ήττα των Βυζαντινών υπό την ηγεσία του Ανδρόνικου Γ’ από τους Βουλγάρους υπό την ηγεσία του τσάρου Ιβάν Αλεξάνταρ. Οι Βούλγαροι είχαν ενισχυθεί με 3.000 Μογγόλους. Συνάπτεται ειρήνη που επισφραγίζεται με τον αρραβώνα του Βουλγάρου διαδόχου Μιχαήλ με την κόρη του Ανδρόνικου Μαρία. Αυτή είναι η τελευταία μάχη μεταξύ Βυζαντινών και Βουλγάρων.
1332 6-9-1332
«Ιερά Ένωσις» (Sancta Unio). Με πρωτοβουλία των Ενετών, συγκροτείται στη Ρόδο συμμαχία ανάμεσα στους Ιωαννίτες, τη Βενετία, το Βασίλειο της Κύπρου και το Βυζάντιο για την αντιμετώπιση των πειρατικών στόλων από τα τουρκικά σουλτανάτα, κυρίως αυτόν του Αϊδινίου που εξορμά από τη Σμύρνη. Ο στόλος (40 γαλέρες) θα έχει έδρα τη Χαλκίδα. Το Βυζάντιο δεσμεύεται για 6 γαλέρες που δεν θα τις στείλει ποτέ.
1332 26-12-1332
Πεθαίνει ο Ανδεγαυός Φίλιππος Α’ του Τάραντα μετά από μια πολυκύμαντη ζωή γεμάτη επιδιώξεις. Ήταν μεταξύ άλλων Πρίγκιπας Αχαΐας και τιτουλάριος Λατίνος Αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης. Τον διαδέχεται ο γιος του Ροβέρτος του Τάραντα, ο οποίος είναι ανήλικος. Τον επιτροπεύει η μητέρα του Αικατερίνη Β’ των Βαλουά-Κουρτεναί, έμπιστος της οποίας είναι ο Νικολό Ατσαγιόλι (Niccolò Acciaiuoli).
1333
Διευθετείται η διένεξη γύρω από τα δικαιώματα του Πριγκιπάτου Αχαΐας, με τη μεσολάβηση του τραπεζίτη Νικολό Ατσαγιόλι. Ο Ιωάννης της Γραβίνας, παραιτείται από τα –αμφισβητούμενα– δικαιώματά του επί του πριγκιπάτου, με αντάλλαγμα το Δουκάτο του Δυρραχίου και 5.000 ουγγιές χρυσού. Νέος πρίγκηπας Αχαΐας είναι o Ροβέρτος του Τάραντος υπό την επιτροπεία της μητέρας του Αικατερίνης του Βαλουά-Κουρτεναί.
1333
Ο σουλτάνος των Οθωμανών Ορχάν πολιορκεί τη Νικομήδεια και υποχωρεί μόνο όταν ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ανδρόνικος Γ’ αναγνωρίζει τις τουρκικές κτήσεις στη Μικρά Ασία.
1333
Πεθαίνει ο ηγεμόνας Θεσσαλίας Στέφανος Γαβριηλόπουλος. Οι κληρονόμοι του δεν τα βρίσκουν και η ηγεμονία του διαμελίζεται. Ο αυθέντης της Θεσσαλονίκης Μιχαήλ Μονομάχος ή Μονομαχάτος κατεβαίνει με στρατό και στόλο στη Θεσσαλία. Καταλαμβάνει τον Γόλον (Βόλο), το Καστρί (Αγιάς), το Λυκοστόμιο των Τεμπών, τους Σταγούς (Καλαμπάκα).
1333
Παράλληλα με την επέμβαση των Βυζαντινών στη Θεσσαλία, εισβάλλουν και οι δυνάμεις του δεσπότη της Ηπείρου Ιωάννη Β’ Ορσίνι. Καταλαμβάνουν τα κάστρα του Φαναρίου, των Τρικάλων, του Δαμασίου, της Ελασσόνος.
1333
Η αλβανική φάρα των «Μπουοιοίων», μαζί με αυτές των Μαλακασαίων και Μεσαριταίων, κατεβαίνουν από τα ορεινά της Θεσσαλίας στην πεδιάδα, μαζί με 12.000 άλλους Αλβανούς/Βλάχους. Παίρνουν άδεια εγκατάστασης από τους Βυζαντινούς υποσχόμενοι ότι θα ζήσουν ειρηνικά.
1333
Ο μοναχός Βαρλαάμ Καλαβρός αναλαμβάνει να διαπραγματευτεί την Ένωση των Εκκλησιών με εκπροσώπους του πάπα Ιωάννη ΚΒ’ στην Κωνσταντινούπολη. Μετά από άκαρπες αλλά όχι αδιέξοδες συζητήσεις (θα έχουν και συνέχεια), ο εξαιρετικά ευφυής Βαρλαάμ θα γράψει 21 πραγματείες κατά των δογμάτων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας με επιχειρήματα κατά του παπικού πρωτείου και του filioque.
1334
Ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Γ’ φτάνει κι αυτός με στρατό στη Θεσσαλία, και καταλαμβάνει με σχετική ευκολία τα κάστρα και τα εδάφη που είχαν καταπατήσει οι του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Ολόκληρη η Θεσσαλία γίνεται βυζαντινή. Κυβερνήτης ορίζεται ο Μιχαήλ Μονομάχος με τον τίτλο του Σεβαστού.
1334 περίπου
Ο μοναχός Αθανάσιος φεύγει από το Άγιο Όρος εξαιτίας των τουρκικών επιδρομών και έρχεται να μονάσει στα Μετέωρα μαζί με τον γέροντά του Γρηγόριο. Το 1344 ο Όσιος Αθανάσιος με 14 μοναχούς θα εγκατασταθεί στον ψηλό βράχο «Πλατύ Λίθο», τον οποίο θα ονομάσει «Μετέωρο» (απ’ όπου προέρχεται η ονομασία του συμπλέγματος των βράχων) και θα χτίσει εκεί τη μονή Μεγάλου Μετεώρου μετά το 1356.
1334
Ομούρ μπέης Ο Ομούρ (ή Ουμούρ ή Αμούρ) γίνεται ηγέτης στο μπεϊλίκι του Αϊδινίου διαδεχόμενος τον πατέρα του Μεχμέτ. Το μπεϊλίκι του Αϊδινίου αυτήν την εποχή είναι το πιο ισχυρό από τα τουρκικά κρατίδια της Μικράς Ασίας, ισχυρότερο από αυτό των Οθωμανών. Επί των ημερών του Ομούρ, που θα μεταφέρει την έδρα στη Σμύρνη, το μπεϊλίκι του Αϊδινίου θα φτάσει στο απόγειο της δύναμής του και θα γίνει στόχος Σταυροφορίας.
1334
Ο πρώην κυβερνήτης (κεφαλή) Θεσσαλονίκης Συργιάννης Παλαιολόγος, που το 1333 είχε κατηγορηθεί για προδοσία και φυλακίστηκε, δραπετεύει και καταφεύγει στην αυλή του Σέρβου ηγεμόνα Στέφανου Δουσάν.
1334
Ο νέος πάπας Βενέδικτος ΙΒ’, υπό την επιρροή των Γάλλων, δίνει εντολή στον Λατίνο αρχιεπίσκοπο Πατρών να αφορίσει τον Γουλιέλμο Β’ (τον Αραγωνέζο Βασιλιά Σικελίας και Δούκα Αθηνών), τον βικάριο του Δουκάτου Αθηνών Νικόλαο Λάντσια, τον Αλφόνσο Φαδρίκ και τους δυο γιους του Πέδρο και Ιάκωβο Φαδρίκ. Ο αρχιεπίσκοπος Θηβών Ισνάρδος ακυρώνει με προσωπική του ευθύνη τον αφορισμό.
1334
Ο Συργιάννης, επικεφαλής σερβικού στρατού, εισβάλλει στη Μακεδονία και καταλαμβάνει πολλές πόλεις: Αχρίδα, Πρίλαπο, Στρωμνίτσα, Έδεσσα, Καστοριά φτάνοντας μέχρι Θεσσαλονίκη, όπου δολοφονείται από τον Σφραντζή Παλαιολόγο που προσποιήθηκε ότι ήθελε να αυτομολήσει. Οι Σέρβοι αποσύρονται και συμφωνείται ειρήνη με το Βυζάντιο, με την οποία κερδίζουν τις περισσότερες Μακεδονικές πόλεις που έχουν καταλάβει.
1334
Η Guglielma Pallavicini (Γουλιέλμα ή Βιλελμίνα Παλαβιτσίνι), γόνος του Λομβαρδικού οίκου που κατείχε τη Βοδονίτσα (Μενδενίτσα) από το 1205, παντρεύεται σε δεύτερο γάμο με τον Ενετό Νικόλαο Α’ Ζόρζι (Niccolò Zorzi) που γίνεται ο νέος μαρκήσιος Βοδονίτσας. Η Βοδονίτσα περνάει όλο και περισσότερο υπό τον έλεγχο των Ενετών της Εύβοιας, αν και πληρώνει φόρο υποτελείας στους Καταλανούς.
1334 Φθινόπωρο
Ναυμαχία Αδραμυττίου. Ένας χριστιανικός στόλος από 34 γαλέρες της Ιεράς Ενώσεως με επικεφαλής τον Ενετό βάιλο Ευβοίας Πιέτρο Ζένο, χωρίς τη συμμετοχή του Βυζαντίου, αντιμετωπίζει σε μια σειρά από ναυμαχίες τα πλοία του Τούρκου Μπέη των Καρασιδών, συμμάχου του Ομούρ. Καταστρέφονται 150-200 τουρκικά πλοία.
1334 Φθινόπωρο
Μετά την καταστροφή του τουρκικού στόλου των Καρασιδών στο Αδραμύττιο, οι Δυτικοί επιτίθενται στη Σμύρνη, στη ναυτική βάση του Εμιράτου Αϊδινίου, αλλά ο μπέης Ομούρ τους απωθεί. Η σημαντική νίκη στο Αδραμύττιο δεν αξιοποιείται και οι τουρκικές πειρατικές επιδρομές θα ξαναρχίσουν. Η χριστιανική συμμαχία θα διαλυθεί σύντομα.
1335
Ο δεσπότης της Ηπείρου Ιωάννης Β’ Ορσίνι-Κομνηνός Δούκας δηλητηριάζεται από τη σύζυγό του Άννα Αγγελίνα Παλαιολογίνα. Τον διαδέχεται ο ανήλικος γιος του Νικηφόρος Β’ Ορσίνι υπό την επιτροπεία της μητέρας του. Η εξουσία της Άννας Αγγελίνας θα τερματιστεί όταν το δεσποτάτο θα καταληφθεί από τους Βυζαντινούς το 1338. (Τότε ο Νικηφόρος Β’ θα φυγαδευτεί στον Τάραντα.)
1335 5-4-1335
Πεθαίνει στη Νάπολη ο Ιωάννης της Γραβίνας, Δούκας Δυρραχίου και Κύρης της Αλβανίας, που υπήρξε και διεκδικητής του θρόνου του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. Τον διαδέχεται ο γιος του Κάρολος.
1335
Ο Τούρκος εμίρης του Αϊδινίου Ομούρ στέλνει τα καράβια του για επιδρομές στη νότια Πελοπόννησο. Ρημάζουν τις περιοχές της Μονεμβασιάς και του Μυστρά. Επιστρέφουν με πολλά λάφυρα και σκλάβους.
1335
Οι Οσμανλήδες δραστηριοποιούνται και προς τα ανατολικά. Ο Ορχάν επιτίθεται στο γειτονικό μπεϊλίκι του Καράσι (των Καρασιδών –περιοχή Μυσίας) και το προσαρτά στην επικράτεια του.
1335
Ο Γενοβέζος διοικητής της Φώκαιας Δομίνικος Καττάνεος καταλαμβάνει τη Μυτιλήνη με τη βοήθεια του στόλου των Ιπποτών της Ρόδου. Μόνο τα κάστρα της Μήθυμνας και της Ερεσσού παραμένουν βυζαντινά.
1335 τέλη
Ο Καντακουζηνός, που έπιασε φιλίες με τον Τούρκο ηγεμόνα της Σμύρνης Ομούρ, παίρνει βοήθεια 30 πλοίων από αυτόν. Βυζαντινοί και Τούρκοι πολιορκούν τη Φώκαια που είναι υπό την κατοχή των Γενοβέζων και έχουν αυτονομηθεί από το Βυζάντιο. Η πόλη παραδίνεται από τον φρούραρχο Αρρίγο Τάρταρο. Η Μυτιλήνη επιστρέφει στο Βυζάντιο. Η Φώκαια παραμένει στους Γενοβέζους που δέχονται την επικυριαρχία του Βυζαντίου.
1336
Έκλειψη ηλίου. Ο λαός της Τραπεζούντας αναστατώνεται από το φαινόμενο και λιθοβολεί το παλάτι του αυτοκράτορα Βασιλείου Α’. Και αυτό επειδή η έκλειψη αποδίδεται στον σκανδαλώδη βίο του Βασιλείου, ο οποίος εκτός από την αυτοκράτειρα Ειρήνη Παλαιολογίνα, έχει ερωμένη με την οποία έχει 2 παιδιά (θα την παντρευτεί το 1339 και θα θεωρηθεί δίγαμος).
1336
O Βερτράνδος του Μπω (Bertrand des Baux) διορίζεται βάιλος και μαρεσάλος του πριγκιπάτου της Αχαΐας από την Αικατερίνη του Βαλουά-Κουρτεναί που είναι επίτροπος του ανήλικου γιου της πρίγκιπα Ροβέρτου του Τάραντος. Ο Βερτράνδος ντε Μπω θα παραμείνει στη θέση μέχρι την άφιξη της Αικατερίνης στην Αχαΐα το 1338.
1337
★★
Ησυχαστική Έριδα Ξεσπά η «Ησυχαστική Έριδα» δηλαδή η διαμάχη μεταξύ των μοναχών που εφαρμόζουν την πρακτική του Ησυχασμού και υιοθετούν ιδιαίτερες απόψεις (όπως αυτή του Ακτίστου Φωτός) και του Βαρλαάμ μοναχού από την Καλαβρία που θεωρεί ακραίες και αιρετικές αυτές τις πρακτικές. Την υπεράσπιση του Ησυχασμού αναλαμβάνει ο Γρηγόριος Παλαμάς.
1337
Αρχίζει ο Εκατονταετής Πόλεμος μεταξύ της Αγγλίας και της Γαλλίας.
1337 Αύγουστος
Ένας στόλος από 36 τουρκικά πλοία από το Σουλτανάτο των Οθωμανών κάνει επιδρομή στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης. Οι Βυζαντινοί τους αντιμετωπίζουν με 3 παλιά πολεμικά πλοία και με 70 ιππείς που μάζεψε ο Καντακουζηνός και πετυχαίνουν να τους εξοντώσουν. Μόνο ένα από τα εχθρικά πλοία θα καταφέρει να διαφύγει.
1337
Οι 3 από τους 4 ανωτάτους δικαστές (οι Καθολικοί Κριτές του θεσμού που εγκαινιάστηκε το 1327) βρίσκονται ένοχοι δωροδοκίας. Ο θεσμός θα διατηρηθεί παρ’ όλα αυτά, και θα λειτουργήσει, ως επί το πλείστον αποτελεσματικά, μέχρι το 1453.
1337
Ο Ορχάν καταλαμβάνει τη Νικομήδεια, που οι κάτοικοί της υπέφεραν από την πείνα. Η πόλη ήταν υπό ασφυκτική πίεση των Οθωμανών από το 1331. Οι Οθωμανοί ολοκληρώνουν την κατάκτηση της Βιθυνίας. Το Βυζάντιο πλέον έχει ελάχιστα εδάφη στη Μικρά Ασία (ελέγχει υποτυπωδώς τις μικρασιατικές ακτές της Προποντίδας και αντέχει ακόμα η πόλη της Φιλαδέλφειας).
1337
Λόγω της αδυναμίας του Δεσποτάτου της Ηπείρου και της ασάφειας που υπάρχει σχετικά με το ποιος διαφεντεύει την περιοχή, Αλβανοί πολέμαρχοι εξεγείρονται και καταλαμβάνουν περιοχές στη σημερινή Αλβανία. O Ανδρόνικος Γ’ επεμβαίνει έχοντας μαζί του 2.000 Τούρκους που του παραχώρησε ο Ομούρ. Οι Τούρκοι θα πνίξουν στο αίμα την εξέγερση των Αλβανών και θα αποχωρήσουν με πάρα πολλά λάφυρα και σκλάβους.
1338
Οι Ανδρόνικος Γ’ Παλαιολόγος που έχει εκστρατεύσει σε Ήπειρο-Αλβανία, επιδιώκει την πλήρη υποταγή του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Εγκαθιστά στην Άρτα βυζαντινή διοίκηση. Ο ανήλικος δεσπότης Νικηφόρος Β’ Ορσίνι φυγαδεύεται από τους αυλικούς του Δεσποτάτου στον Τάραντα της Ιταλίας. Το Δεσποτάτο της Ηπείρου καταλύεται προσωρινά.
1338
Πεθαίνει ο Λατίνος αρχιεπίσκοπος Πάτρας Γουλιέλμος Φραγκιπάνης. Ο Βερτράνδος του Μπω πολιορκεί την Πάτρα (που τυπικά, μόνον, είναι μέρος του πριγκιπάτου) κατά διαταγή της Αικατερίνης του Βαλουά-Κουρτεναί. Ο πάπας Βενέδικτος ΙΒ’ αντιδρά κηρύσσοντας την πόλη «έδαφος της Αγίας Ρωμαϊκής Εκκλησίας» και θέτοντας το Πριγκιπάτο υπό καθεστώς απαγόρευσης. Ο Ντε Μπω υποχωρεί.
1338
Η Αικατερίνη του Βαλουά-Κουρτεναί έρχεται στην Αχαΐα και αναλαμβάνει αυτοπροσώπως την εξουσία στο Πριγκιπάτο. Συνοδεύεται από τον σύμβουλό της Νικολό Ατσαγιόλι. Η Αικατερίνη διαπιστώνει πως η Αχαΐα απειλείται σοβαρά από τους Καταλανούς του Δουκάτου των Αθηνών, από τους Έλληνες του Μυστρά και από τους Τούρκους πειρατές. Γι’ αυτό αποκαθιστά τις σχέσεις της με τον Πάπα. Θα μείνει στην Αχαΐα 2 χρόνια.
1338
Ο Φλωρεντίνος τραπεζίτης Νικολό Ατσαγιόλι που συνοδεύει την Αικατερίνη Βαλουά-Κουρτεναί αποκτά περιουσία στην Ελλάδα. Ως αμοιβή για τις υπηρεσίες του, τού απονέμονται φέουδα στην Κεφαλλονιά, στη Μεσσηνία και στην Ανδραβίδα. Ξοδεύει δικά του χρήματα για αποκατάσταση οχυρώσεων. Αργότερα του δίνεται επίσης η βαρονία Καλαμάτας και το κάστρο της Πιάδας (Νέας Επιδαύρου).
1338 Νοέμβριος
Ο Νικόλαος Βασιλίτζης και ο Αλέξιος Καβάσιλας, Βυζαντινοί διοικητές Ηπείρου αποστατούν και καταλαμβάνουν τα κάστρα της Άρτας, των Ρωγών και της Ρηνιάσας (Θωμόκαστρο). Φυλακίζουν και τον πρωτοστράτορα Συναδηνό. Ζητούν βοήθεια από τους Ανδεγαυούς. Η Κατερίνα Βαλουά-Κουρτεναί φροντίζει να στείλει φράγκικο στρατό και στόλο που μεταφέρει τον εξόριστο Νικηφόρο Β’ Ορσίνι.
1339
Ο Ανδρόνικος Γ’ στέλνει τον μοναχό Βαρλαάμ Καλαβρό στον Πάπα, στην Αβινιόν για να συζητήσει την Ένωση των Εκκλησιών υπό τον όρο ότι θα υπάρξει έμπρακτη βοήθεια της Δύσης εναντίον των Tούρκων (τα τελευταία χρόνια υπήρξαν και άλλες τέτοιες κρούσεις, σε χαμηλούς τόνους). Ο πάπας Βενέδικτος ΙΒ’ δεν θέλει να κάνει υποχωρήσεις από τις αποφάσεις της συνόδου της Λυών που είχαν συμφωνηθεί με τον Μιχαήλ Η’.
1339 Φθινόπωρο
Αντιβυζαντινή εξέγερση στην Άρτα. Ο Νικηφόρος Β’ Ορσίνι που ήταν στον Τάραντα επιστρέφει για να ηγηθεί. Ο Ανδρόνικος Γ’ και ο Ιωάννης Καντακουζηνός καταπνίγουν την εξέγερση και ο Νικηφόρος Β’ πολιορκείται στο Θωμόκαστρο (το κάστρο της Ρηνιάσας). Ο Νικηφόρος Β’ παραδίδεται και δέχεται να παντρευτεί την κόρη του Καντακουζηνού Μαρία. Παίρνει τον τίτλο του Πανυπερευσεβέστατου και μετακομίζει στην Κ/Πολη.
1340
1340 6-4-1340
Πεθαίνει ο αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Βασίλειος Α’ Μέγας Κομνηνός. Τον δηλητηρίασε μάλλον η γυναίκα του Ειρήνη Παλαιολογίνα (νόθα κόρη του Ανδρόνικου Γ’ Παλαιολόγου) με την οποία ήταν σε διάσταση και η οποία θα τον διαδεχθεί στον θρόνο όπου θα μείνει για 15 μήνες.
1340 Ιούλιος
Εξέγερση εναντίον της Ειρήνης Παλαιολογίνας στην Τραπεζούντα. Οι αντίπαλοι της αυτοκράτειρας οχυρώνονται στον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Ευγενίου για 3 μήνες. Ο αυτοκρατορικός στρατός υπό την ηγεσία του ευνούχου Ιωάννη καταφθάνει από τα Λιμνιά, επιτίθεται, καταστρέφει τον ναό και πνίγει στο αίμα την εξέγερση.
1340 Σεπτέμβριος
Στην Ήπειρο η εξέγερση τελειώνει με την παράδοση του κάστρου των Ρωγών από τον διοικητή Καβάσιλα στον Καντακουζηνό μετά από πολιορκία 6 μηνών. Ο Καβάσιλας παραδόθηκε μόνο όταν πήρε ένορκη διαβεβαίωση ότι θα λάβει τον τίτλο του Κοντόσταυλου (θα σταδιοδρομήσει αργότερα στην Κωνσταντινούπολη).
1340
Η Αικατερίνη του Βαλουά-Κουρτεναί, μετά από 2 χρόνια παραμονής, αποχωρεί από την Αχαΐα. Αφήνει στο πόδι της ως βάιλο τον Νικολό Ατσαγιόλι, που θα αποχωρήσει κι αυτός τον επόμενο χρόνο.
1341
Επιθέσεις των Τουρκομάνων στην Τραπεζούντα. Καίνε και καταστρέφουν μεγάλο μέρος της πόλης χωρίς να μπορέσουν να την καταλάβουν.
1341
Οι επιδρομές των Τούρκων πειρατών του Αϊδινίου συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό. Μεταξύ των άλλων, γίνεται στόχος τους η Αστυπάλαια, το νησί που ανήκει στην ενετική οικογένεια των Κουερίνι. Η καταστροφή είναι ολοκληρωτική. Το νησί θα ερημώσει και θα μείνει ακατοίκητο για πολλές δεκαετίες.
1341
Ο Αλέξιος Απόκαυκος, παρακοιμώμενος του αυτοκράτορα και προστατευόμενος του Καντακουζηνού, γίνεται Μέγας Δουξ, δηλαδή αρχηγός του στόλου. Έχοντας κάνει τεράστια περιουσία τα προηγούμενα χρόνια χάρη στις ανώτερες διοικητικές θέσεις που κατείχε, ο Απόκαυκος ξοδεύει 100.000 υπέρπυρα από τα δικά του λεφτά για την κατασκευή νέου στόλου.
1341
Καταδικάζεται από σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη ο Βαρλαάμ και υιοθετούνται οι θέσεις του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γρηγορίου Παλαμά για τον Ησυχασμό. Ο Βαρλαάμ επιστρέφει στην Καλαβρία όπου γίνεται επίσκοπος υπαγόμενος στον Πάπα.
1341
Ο Νικολό Ατσαγιόλι επιστρέφει στη Νάπολη έχοντας δαπανήσει στην Ελλάδα 40.000 ουγγιές χρυσού από το κεφάλαιο της τράπεζάς του. Βάιλος στην Αχαΐα γίνεται ξανά ο Βερτράνδος του Μπω, που θα παραμείνει στη θέση μέχρι το 1344, οπότε θα επιστρέψει στη Γαλλία.
1341 15-6-1341
Πεθαίνει ξαφνικά (ίσως από ελονοσία) ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Γ’ σε ηλικία 44 ετών μετά από 13 χρόνια στον θρόνο. Τον διαδέχεται ο γιος του Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος που είναι 9 ετών. Ο μέγας δομέστικος Ιωάννης Καντακουζηνός, ως επίτροπος του Ιωάννη, αναλαμβάνει τα ηνία της εξουσίας στο Βυζάντιο. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι, όπως ο πατριάρχης Ιωάννης Καλέκας, προσπαθούν να μειώσουν την επιρροή του.
1341
Ο Βούλγαρος τσάρος Ιβάν Αλεξάνταρ απαιτεί από τους Βυζαντινούς να του παραδώσουν τον θείο του Μιχαήλ Γ’ Σισμάν που ήταν στον θρόνο της Βουλγαρίας μέχρι το 1330. Για να πιέσει τους Βυζαντινούς, οδηγεί τον στρατό του στα σύνορα, στην περιοχή Αδριανούπολης. Ο Καντακουζηνός απορρίπτει το αίτημα και συγκεντρώνει στρατό για να τον αντιμετωπίσει.
1341
Ο Ιωάννης Καντακουζηνός αναχωρεί με στρατό για το Διδυμότειχο. Ο Βούλγαρος τσάρος βλέποντας την αποφασιστικότητα του Καντακουζηνού αναδιπλώνεται. Ταυτόχρονα ο Καντακουζηνός έχει να αντιμετωπίσει Τούρκους επιδρομείς στη Θράκη που έστειλε ο Γιαξής, ο Τούρκος εμίρης του Καρασί (Πέργαμος). Οι Τούρκοι εξολοθρεύονται σε δύο φονικές μάχες και ο Γιαξής αναγκάζεται να κάνει συμφωνία ειρήνης.
1341 30-6-1341
Ο Μιχαήλ Α’ Μέγας Κομνηνός φτάνει στην Τραπεζούντα από την Κωνσταντινούπολη και στέφεται αυτοκράτορας της Τραπεζούντας για μία μόνο μέρα. Οι ευγενείς της Τραπεζούντας, υπό την επιρροή του Ιωάννη του Ευνούχου, μηχανορραφούν εναντίον του και τον εκθρονίζουν άμεσα. Στο θρόνο θα ανέλθει η μεγαλύτερη κόρη τού Αλεξίου Β’ Μεγαλοκομνηνού, η Άννα Μεγάλη Κομνηνή Αναχουτλού. Ο Μιχαήλ Α’ φυλακίζεται.
1341
Ο κράλης της Σερβίας Στέφανος Δουσάν εισβάλλει στη Μακεδονία και λεηλατεί βυζαντινά εδάφη. Ο Καντακουζηνός στέλνει πρέσβεις και απειλεί ότι θα εκστρατεύσει εναντίον του. Ο Δουσάν υποχωρεί. Αυτήν την περίοδο υπάρχουν και σοβαρά προβλήματα με Αλβανούς συμμορίτες που λεηλατούν την Ήπειρο και τη Θεσσαλία.
1341 Σεπτέμβριος
Ο Ιωάννης Καντακουζηνός επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη και αναχωρεί σχεδόν αμέσως με εκστρατευτικό σώμα για την Πελοπόννησο, καθώς εκεί, μετά την αναχώρηση της Αικατερίνης του Βαλουά και του Νικολό Ατσαγιόλι, οι Φράγκοι βαρόνοι θέλουν να του παραδώσουν το Πριγκιπάτο, το οποίο παραπαίει λόγω της ακυβερνησίας και των εξωτερικών απειλών.
1341
Μετά την αναχώρηση του Καντακουζηνού από την Κωνσταντινούπολη, ο μεσάζων Αλέξιος Απόκαυκος (που είχε ήδη κάνει μια αποτυχημένη απόπειρα να θέσει τον Ιωάννη Ε’ υπό τον έλεγχό του) συνωμοτεί εναντίον του. Πείθει τον πατριάρχη Ιωάννη Καλέκα ότι ο Καντακουζηνός θα τον διώξει από τον πατριαρχικό θρόνο και τη βασιλομήτορα Άννα ότι κινδυνεύει η ζωή τής ίδιας και των παιδιών της.
1341
Με σύντονες ενέργειες του Απόκαυκου και με την υποστήριξη της αυτοκράτειρας Άννας της Σαβοΐας και του πατριάρχη Ιωάννη ΚΔ’, καθώς και άλλων αξιωματούχων, όπως ο Ανδρόνικος Ασάνης, η περιουσία του Ιωάννη Καντακουζηνού δημεύεται, η μητέρα του στην Κ/Πολη φυλακίζεται και οι φίλοι του διώκονται. Ο Καντακουζηνός οργανώνει την άμυνά του από το Διδυμότειχο και στέλνει επιστολές στους διοικητές των επαρχιών.
1341 26-10-1341 ★★★
2ος Βυζαντινός Εμφύλιος Ο Ιωάννης ΣΤ’ Καντακουζηνός αυτοανακηρύσσεται Αυτοκράτορας στο Διδυμότειχο. Αρχίζει ο 2ος Βυζαντινός εμφύλιος του 14ου αιώνα (1341-1347), που θεωρείται ο χειρότερος εμφύλιος στην ιστορία του Βυζαντίου εξαιτίας των συνεπειών που θα έχει για το μέλλον της Αυτοκρατορίας. Ο Καντακουζηνός έχει με το μέρος του τους Δυνατούς και την ανώτερη τάξη, ενώ οι αντίπαλοί του υποστηρίζονται από τα λαϊκά στρώματα.
1341
Πεθαίνει ο δούκας της Νάξου Νικόλαος Α’ και τον διαδέχεται ο αδερφός του Ιωάννης Α’ Σανούδος που θα αποδειχτεί από τους πιο αποτυχημένους δούκες καθώς δεν μπορεί να προστατέψει την επικράτειά του από Τούρκους και Γενοβέζους. Θα είναι δούκας μέχρι το 1361.
1341
Στην Κρήτη, επί δουκός Μάρκου Κορνάρου, ξεσπά νέα επανάσταση με αρχηγό τον Λέοντα Καλλέργη. Ο Αλέξιος Καλλέργης, που είναι σύμμαχος των Ενετών, κατατροπώνει τον υπαρχηγό τού Λέοντα, τον Κωνσταντίνο Σμερίλιο. Στη συνέχεια ηττάται και ο Λέων στον οποίο δίδεται προσωρινά χάρη, αλλά μετά θα εκτελεστεί. Αυτή η εξέλιξη αναζωπυρώνει την εξέγερση και οι Κρήτες καταλαμβάνουν την Ιεράπετρα και το Μιραμπέλλο.
1341
Ο Απόκαυκος δημοσιοποιεί το τεράστιο μέγεθος της περιουσίας του Καντακουζηνού που έχει δημευθεί. Δημιουργείται πολύ αρνητικό κλίμα εναντίον του Καντακουζηνού και των αριστοκρατών που τον υποστηρίζουν.
1341 27-10-1341
Στην Αδριανούπολη ο λαός εξεγείρεται κατά των ευγενών και τους διώχνει από την πόλη διακηρύσσοντας την πίστη του στον νόμιμο αυτοκράτορα Ιωάννη Ε’. Το ίδιο συμβαίνει σε όλες σχεδόν τις πόλεις (πλην Διδυμοτείχου) της Μακεδονίας και της Θράκης, όπου φουντώνει κίνημα εναντίον του «Καντακουζηνισμού». Σε αυτό το κλίμα, πολλοί στρατιωτικοί εγκαταλείπουν τον Καντακουζηνό.
1341 19-11-1341
Ο Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος, αν και ανήλικος, στέφεται Βυζαντινός Αυτοκράτορας στην Αγιά Σοφιά. Είναι μια κίνηση τακτικής των αντιπάλων του Καντακουζηνού, ο οποίος είχε ήδη στεφθεί στο Διδυμότειχο. Επιπλέον, με τη στέψη του Ιωάννη Ε’ ενισχύεται θεσμικά η αντιβασιλεία στην Κωνσταντινούπολη.
1341
Ο Καντακουζηνός προσπαθεί να πάρει με το μέρος του τους διοικητές των επαρχιών, αλλά μόνο ο κυβερνήτης Θεσσαλονίκης Θεόδωρος Συναδηνός είναι με το μέρος του. Σε συνεννόηση με τους ισχυρούς της πόλης, ο Συναδηνός σχεδιάζει να του παραδώσει τη Θεσσαλονίκη αποκρύπτοντας από τον πληθυσμό τα τελευταία γεγονότα και το ξέσπασμα του εμφυλίου.
1342 Μάρτιος
Ο Ιωάννης Καντακουζηνός δεν έχει αρκετές δυνάμεις για να βαδίσει εναντίον της Κωνσταντινούπολης. Επιλέγει να προσπαθήσει να επιβληθεί πρώτα στη Μακεδονία. Για τον σκοπό αυτό εγκαταλείπει το Διδυμότειχο αφήνοντας εκεί την οικογένειά του, αλλά και 8.000 στρατό.
1342
Ο Ιωάννης Καντακουζηνός πολιορκεί το Περιθεώριον (Αναστασιούπολη) επί 24 μέρες χωρίς αποτέλεσμα. Εγκαταλείπει την προσπάθεια και κατευθύνεται προς τη Μακεδονία αναζητώντας υποστήριξη από τους συμμάχους του: τον Θεόδωρο Συναδηνό, κυβερνήτη Θεσσαλονίκης και τον Χρέλη, τον Σέρβο ηγεμόνα της Στρωμνίτσας. Ο Συναδηνός όμως ήδη έχει χάσει τον έλεγχο της Θεσσαλονίκης από τους Ζηλωτές.
1342
★★★
Εξέγερση των Ζηλωτών Σε κλίμα αντίστοιχο με αυτό των άλλων πόλεων, αλλά πιο οργανωμένα, στη Θεσσαλονίκη ο λαός ξεσηκώνεται εναντίον του Καντακουζηνού και των «Δυνατών». Οι Ζηλωτές, μια ομάδα που υποστηρίζεται από τους εμπόρους και τις συντεχνίες, πρωταγωνιστούν στις ταραχές και παίρνουν την εξουσία. Αρχηγοί τους είναι ο Ανδρέας και Μιχαήλ Παλαιολόγος [άγνωστο αν ήταν συγγενείς μεταξύ τους ή με τους Παλαιολόγους].
1342
Ο Ιωάννης Καντακουζηνός προχωρά προς τα δυτικά, καταλαμβάνει το Πολύστυλον (Άβδηρα) και τη Ρεντίνα και στρατοπεδεύει στους Φιλίππους, όπου πληροφορείται ότι ο Συναδηνός δεν είναι σε θέση να του παραδώσει τη Θεσσαλονίκη, ενώ ο Σέρβος Χρέλης φαίνεται απρόθυμος. Ο Καντακουζηνός βαδίζει βόρεια και καταλαμβάνει το Μελένικο στη σημερινή Βουλγαρία.
1342
Ο τιτουλάριος δούκας Αθηνών Γκωτιέ ΣΤ’ ντε Μπριέν παραχωρεί τη Λευκάδα και τη Βόνιτσα, που είχε καταλάβει κατά την εκστρατεία του το 1331, στον Ενετό Ζώρζη Γκρατσιάνο, ο οποίος θα έχει υπό την κατοχή του αυτήν την περιοχή –με τον τίτλο του Δούκα– μέχρι τον θάνατό του το 1362.
1342
Χάος και τρομοκρατία στη Θεσσαλονίκη. Οι Ζηλωτές γκρεμίζουν σπίτια ευγενών, σέρνουν υποστηρικτές του Καντακουζηνού έξω από τις κρυψώνες τους και από τους ναούς, και τους σφάζουν στο δρόμο. Ο Συναδηνός καταφεύγει στο Γυναικόκαστρο.
1342
Η αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Άννα, εξαιτίας των αναγκών του εμφυλίου και λόγω της οικτρής κατάστασης των οικονομικών, ενεχυριάζει τα αυτοκρατορικά κοσμήματα στους Ενετούς έναντι δανείου 30.000 χρυσών δουκάτων. Το δάνειο δεν θα αποπληρωθεί ποτέ και τα κοσμήματα των βασιλέων του Βυζαντίου θα παραμείνουν στον Άγιο Μάρκο της Βενετίας.
1342
Ο Αλέξιος Απόκαυκος καταφθάνει στη Θεσσαλονίκη με 72 πλοία. Η παρουσία του και οι επιδέξιοι χειρισμοί του προκαλούν μαζική αποστασία στο στρατόπεδο του Καντακουζηνού που μένει μόνο με 2.000 άντρες. Τον εγκαταλείπει ακόμα και ο τέως κυβερνήτης Θεσσαλονίκης Θεόδωρος Συναδηνός που παραδίνει το Γυναικόκαστρο όπου είχε καταφύγει.
1342
Ο νέος πατριάρχης Αντιοχείας Ιγνάτιος Β’ μεταφέρει την έδρα του πατριαρχείου από την Αντιόχεια στη Δαμασκό. Λόγω των ειδικών συνθηκών στην Αντιόχεια που σπάνια υπήρξαν ευνοϊκές για την Ορθοδοξία μετά τον 7ο αιώνα, οι πατριάρχες σπάνια διέμεναν στην Αντιόχεια. Συνήθως έμεναν στην Κωνσταντινούπολη και αρκετοί δεν ήρθαν ποτέ στην Αντιόχεια.
1342
Ο Αλέξιος Απόκαυκος διορίζει νέο κυβερνήτη Θεσσαλονίκης τον Μιχαήλ Μονομάχο. Στη διοίκηση της πόλης συμμετέχει ως «άρχων» και ο αρχηγός των Ζηλωτών Μιχαήλ Παλαιολόγος, ο οποίος έχει την πραγματική εξουσία στην πόλη.
1342
Οι Ζηλωτές με την ανοχή της αντιβασιλείας της Κωνσταντινούπολης (που δεν έχει άλλη επιλογή) εγκαθιστούν στη Θεσσαλονίκη ένα ιδιότυπο σύστημα λαϊκής κυβέρνησης.
1342 4-9-1342
Ο Ιωάννης Γ’ Μέγας Κομνηνός, γιος του Μιχαήλ Α’, ανατρέπει με τη βοήθεια των Γενοβέζων τη θεία του Άννα και στέφεται αυτοκράτορας της Τραπεζούντας. Θα είναι στον θρόνο μέχρι το 1344. Η έκπτωτη αυτοκράτειρα Άννα Μεγάλη Κομνηνή Αναχουτλού και οι υποστηρικτές της εκτελούνται. Ο Ιωάννης Γ’ δεν αποφυλακίζει τον πατέρα του Μιχαήλ που είχε φυλακίσει η προκάτοχός του, και αυτό προκαλεί αλγεινή εντύπωση.
1342
Ο Ιωάννης Καντακουζηνός συναντά τον Κράλη των Σέρβων Στέφανο Δουσάν στην Πρίστινα. Συνάπτεται συμφωνία, με βάση την οποία ο Σέρβος ηγεμόνας συμφωνεί να υποστηρίξει τον Καντακουζηνό. Αναγνωρίζεται η κατοχή των Σέρβων στα βυζαντινά εδάφη που έχουν καταλάβει συμπεριλαμβανομένου του Μελένικου που είχε ανακτήσει ο Χρέλης.
1342
Οι κυβερνητικοί καταλαμβάνουν το κάστρο της Ρεντίνας, ενώ ο ίδιος ο Απόκαυκος ανακτά το Πολύστυλον που παραδόθηκε αμαχητί. Ο Απόκαυκος στέλνει ψεύτικο μήνυμα στο Διδυμότειχο ότι ο Καντακουζηνός έχει παραδοθεί, αλλά οι υπερασπιστές της πόλης δεν το πιστεύουν. Οι δυνάμεις της Κωνσταντινούπολης αρχίζουν αποκλεισμό του Διδυμότειχου έχοντας σαν βάση την Αδριανούπολη.
1342
Ο Καντακουζηνός δέχεται πρέσβεις από τη Θεσσαλία (τη μέχρι πρότινος Μεγαλοβλαχία) που τον καλούν να γίνει ο άρχων της περιοχής τους. Ο Καντακουζηνός δέχεται ευχαρίστως και στέλνει εκεί ως κυβερνήτη τον πιγκέρνη Ιωάννη Άγγελο. Η προσχώρηση αυτή ενισχύει απρόσμενα τη θέση του Καντακουζηνού.
1343 αρχές
Ο Στέφανος Δουσάν πολιορκεί τις Σέρρες για λογαριασμό, υποτίθεται, του Καντακουζηνού.
1343
Ο Βούλγαρος τσάρος Ιβάν-Αλεξάνταρ στέλνει δυνάμεις που πολιορκούν το Διδυμότειχο, όπου αρχικά είχε κληθεί από τους κατοίκους για να τους βοηθήσει (οι υπερασπιστές τα είχαν χαμένα μη έχοντας νέα από τον Καντακουζηνό). Οι Βούλγαροι εμποδίζουν τον ανεφοδιασμό της πόλης και το μόνο που τους εμποδίζει να επιτεθούν είναι η παρουσία των κυβερνητικών, που επίσης έχουν στρατοπεδεύσει έξω από το Διδυμότειχο.
1343
Ο Καντακουζηνός ζητά τη βοήθεια του παλιού του φίλου, του ηγεμόνα του Αϊδινίου και της Σμύρνης Ομούρ μπέη, ο οποίος ανταποκρίνεται και καταφτάνει στο δέλτα του Έβρου με τον στόλο του. Από εκεί ανεβαίνει το ποτάμι μέχρι το Διδυμότειχο με 2.000 άντρες. Οι Βούλγαροι που πολιορκούν την πόλη υποχωρούν αμέσως. Λόγω ψύχους, οι Τούρκοι αναχωρούν γρήγορα, αφού κάνουν τις συνήθεις καταστροφές και λεηλασίες.
1343 Απρίλιος
Με τη έγκριση των Σέρβων, ο Καντακουζηνός καταλαμβάνει τη Βέροια, οι άρχοντες της οποίας συμφωνούν να παραδοθούν ειρηνικά. Ταυτόχρονα προσχωρούν στον Καντακουζηνό τα Σέρβια, ο Πλαταμώνας και τα φρούρια Πέτρα, Σωσκός και Σταρίδολα. Ο Καντακουζηνός μαζεύει στρατό και δυναμώνει. Αυτό προβληματίζει τον σύμμαχό του Στέφανο Δουσάν.
1343
Ο βασιλιάς της Σερβίας Στέφανος Δουσάν δέχεται πλούσια δώρα από τον Απόκαυκο και αλλάζει στρατόπεδο τασσόμενος με το μέρος της αντιβασιλείας. Οι αυτοκρατορικοί κάνουν αντίστοιχες προτάσεις και στον Ομούρ του Αϊδινίου ο οποίος όμως αρνείται και έρχεται να βοηθήσει τον Καντακουζηνό που προσπαθεί να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη, χωρίς επιτυχία.
1343
Ο Καντακουζηνός πολιορκεί ξανά το Περιθεώριον, αλλά και πάλι ανεπιτυχώς. Κατά την πολιορκία, οι Σλάβοι κάτοικοι της ορεινής περιοχής της Μερόπης (βόρεια της Ξάνθης) προσχωρούν στην παράταξή του και του ζητούν να ορίσει άρχοντα στην περιοχή τους. Ο Καντακουζηνός αναθέτει την επαρχία σε έναν Σερβο-Βούλγαρο τυχοδιώκτη και πρώην ληστή των ορέων ονόματι Μομτσίλο ή Μομιτζίλο.
1343 Σεπτέμβριος
Με υποκινητή το πάπα Κλήμη ΣΤ’ ξεκινά σταυροφορία Ενετών, Γενοβέζων, Ιωαννιτών και Κυπρίων εναντίον του Ομούρ του Αϊδινίου. Οι Δυτικοί έχουν 24 γαλέρες. Αρχηγοί τους είναι ο Ενετός Πιέτρο Ζένο και ο Γενοβέζος Μαρτίνο Ζαχαρία (ο παλιός κυβερνήτης Χίου).
1344
Η Άννα της Σαβοΐας, μητέρα του ανήλικου Ιωάννη Ε’ παραχωρεί στον Βούλγαρο τσάρο Ιβάν-Αλεξάνταρ τη Φιλιππούπολη και 9 κάστρα της Ροδόπης με αντάλλαγμα την υποστήριξή του στον Βυζαντινό Εμφύλιο. Ο τσάρος δέχεται υπό τον όρο ότι θα πειστούν να αποχωρήσουν οι Τούρκοι σύμμαχοι του Καντακουζηνού. Ο Ομούρ όμως είναι δύσκολος.
1344 Άνοιξη
Οι Τούρκοι σύμμαχοι του Καντακουζηνού επιστρέφουν στη Μ.Ασία προσωρινά, καθώς ο Ομούρ προσποιείται ότι πείθεται από την αντιβασιλεία να εγκαταλείψει τον Καντακουζηνό. Μετά την αποχώρησή τους, ο Καντακουζηνός δέχεται ταυτόχρονη επίθεση από τους Σέρβους που προωθούνται μέχρι τη Ζίχνα (Νέα Ζίχνη) και από τους Βούλγαρους που φτάνουν μέχρι το Στίλβνο.
1344
Οι αυτοκρατορικοί της Κωνσταντινούπολης πείθουν τον Μομτσίλο (ή Μομιτζίλο) να αλλάξει στρατόπεδο και του δίνουν τον τίτλο του Δεσπότη. Ο Μομτσίλο γίνεται πλέον ανεξάρτητος ηγεμών στην περιοχή Μερόπη, στους πρόποδες της Ροδόπης (που του είχε παραχωρήσει ο Καντακουζηνός). Σύντομα επεκτείνει την επικράτειά του και καταλαμβάνει την Ξάνθεια (Ξάνθη).
1344 Μάιος
Στην Τραπεζούντα, ο Ιωάννης Γ’ ανατρέπεται και στον θρόνο επανέρχεται ο πατέρας του Μιχαήλ Α’ Μεγαλοκομνηνός. Ο γιος εξορίζεται στην Κωνσταντινούπολη. Ο ευνούχος Ιωάννης, που είχε ανατρέψει τον Μιχαήλ τον Ιούνιο του 1342, εκτελείται.
1344
Οι Τούρκοι του Αϊδινίου (του εμίρη Ομούρ) κάνουν επιδρομή στη Νάξο, καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος και τη λεηλατούν. Αποχωρούν με 6.000 αιχμαλώτους που θα πουληθούν στα σκλαβοπάζαρα. Το λιμάνι και οι ελιές του νησιού πυρπολούνται.
1344
Ο Καντακουζηνός καταλαμβάνει τη Γρατιανούπολη στη Ροδόπη. Παραδίδει τη διοίκηση της πόλης και της περιοχής στον γιο του Ματθαίο. Στη συνέχεια στρέφεται εναντίον των Βουλγάρων που έχουν προωθηθεί προς τον νότο και τους απωθεί. Οι Τούρκοι σύμμαχοί του, που επανήλθαν, νικούν τους Σέρβους σε μάχη στα Στεφανινά.
1344
Η αντιβασιλεία στέλνει πρέσβεις στον Καντακουζηνό για κατάπαυση των εχθροπραξιών. Η πρότασή τους είναι να παραιτηθεί ο Καντακουζηνός από τα αξιώματά του και να γίνει ιδιώτης. Η πάγια αντιπρόταση του Καντακουζηνού είναι να μείνει συμβασιλεύς για 10 χρόνια δίνοντας εγγυήσεις για προστασία των δικαιωμάτων του Ιωάννη Ε’. Ο Απόκαυκος στην πραγματικότητα δεν θέλει ειρήνη. Οι διαπραγματεύσεις ναυαγούν.
1344 28-10-1344
Ο στόλος της «Σταυροφορίας του Αρχιπελάγους» φτάνει στη Σμύρνη και αιφνιδιάζει τους Τούρκους. Καταλαμβάνεται το λιμάνι που είναι ορμητήριο του πειρατικού στόλου του Ομούρ. Η ακρόπολη της Σμύρνης εξακολουθεί να είναι στα χέρια των Τούρκων, που ενισχύονται με δυνάμεις από την ενδοχώρα. Οι Δυτικοί δεν μπορούν να προχωρήσουν πέρα από το λιμάνι. Οι Ιωαννίτες θα κρατήσουν τη Σμύρνη μέχρι το 1403.
1344
Ο μέγας πριμικήριος Ιωάννης Απόκαυκος γίνεται κυβερνήτης Θεσσαλονίκης αντικαθιστώντας τον Ιωάννη Βατάτζη που την προηγούμενη χρονιά είχε αντικαταστήσει τον Μιχαήλ Μονομάχο. Ο Ιωάννης Απόκαυκος έχει πολύ περιορισμένες εξουσίες, δεδομένου ότι η πόλη είναι στα χέρια των Ζηλωτών που έχουν επιβάλλει ένα ιδιόρρυθμο και ανεξάρτητο από την κεντρική εξουσία πολίτευμα.
1344
Ο Ιωάννης Καντακουζηνός με τη βοήθεια των Τούρκων φίλων του προσαρτά πολλές πόλεις σε Μακεδονία και Θράκη. Κάνει μια απόπειρα εναντίον της Αδριανούπολης που αποτυγχάνει. Οι προσαρτήσεις του Καντακουζηνού συνοδεύονται πάντα από μεγάλες καταστροφές και λεηλασίες που κάνουν οι Τούρκοι σύμμαχοί του.
1344 18-10-1344
Μετά από μια χρονιά με πολλές σεισμικές δονήσεις στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης, ο τελικός σεισμός γκρεμίζει σπίτια και μνημεία και δημιουργεί παλιρροϊκό κύμα που εισχωρεί σε απόσταση 2 χιλιομέτρων.
1345 αρχές
Ο Ιωάννης Καντακουζηνός έχοντας κάνει στα τέλη της προηγούμενης χρονιάς επιδρομές στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης και έχοντας καταλάβει αρκετές πόλεις στην Ανατολική Θράκη, καταφέρνει να πάρει με το μέρος του τον κυβερνήτη της Αδριανούπολης Παρασπόνδυλο, ο οποίος του παραδίδει την πόλη μαζί με τα γύρω φρούρια.
1345 17-1-1345
Οι Σταυροφόροι που κατέχουν το λιμάνι της Σμύρνης αποφασίζουν να εκκλησιαστούν σε ερειπωμένη εκκλησία που βρίσκεται έξω από την οχύρωσή της, στην ουδέτερη ζώνη μεταξύ αυτών και των Τούρκων. Δεν παίρνουν τα μέτρα τους, και οι Τούρκοι τους επιτίθενται. Σφαγιάζονται πολλοί Χριστιανοί –Έλληνες και Λατίνοι– και μεταξύ αυτών είναι οι αρχηγοί τής σταυροφορίας Πιέτρο Ζένο και Μαρτίνο Ζαχαρία.
1345 Μάιος
Ο Τούρκος ηγεμόνας του Αϊδινίου Ομούρ έρχεται ξανά να βοηθήσει τον Καντακουζηνό με 20.000 Τούρκους ιππείς. Η πρώτη προτεραιότητα του Καντακουζηνού είναι να αντιμετωπίσει τον Μομτσίλο, τον ανεξάρτητο Σερβο-Βούλγαρο ηγεμόνα της Ξάνθης, και η δεύτερη να απωθήσει τους Σέρβους που πολιορκούν τις Σέρρες.
1345
Στη Μικρά Ασία, οι Οθωμανοί Τούρκοι απορροφούν το Εμιράτο του Καρασί (περί την Πέργαμο). Τώρα το κρατίδιό τους φτάνει μέχρι τα Δαρδανέλια.
1345
Ο άρχων Θεσσαλονίκης Ιωάννης Απόκαυκος έρχεται σε επαφή με τους ευγενείς που έχουν απομείνει στην πόλη και που υποστηρίζουν τον Καντακουζηνό. Με τη βοήθειά τους δολοφονεί τον αρχηγό των Ζηλωτών Μιχαήλ Παλαιολόγο και κατορθώνει να αφαιρέσει την εξουσία από τους Ζηλωτές χωρίς να συναντήσει μεγάλη αντίσταση.
1345 7-6-1345
Μάχη μπροστά στο Περιθεώριον μεταξύ των δυνάμεων του Μομτσίλο και του στρατού του Καντακουζηνού. Ο Μομτσίλο ηττάται και σκοτώνεται. Ο Καντακουζηνός θα καταλάβει την Ξάνθη και τη γύρω περιοχή. [Ο Μομτσίλο παρόλο που δεν έκανε τίποτα σπουδαίο στη ζωή του, πέρα από την ίδρυση ενός βραχύβιου κρατιδίου, θα γίνει θρύλος για τους Νοτιοσλάβους και σήμερα θεωρείται εθνικός ήρωας για Βουλγάρους, Σκοπιανούς και Σέρβους.]
1345 11-6-1345
Δολοφονία του Αλεξίου Απόκαυκου. Ο Απόκαυκος επιθεωρεί την κατασκευή μιας φυλακής σε πύργο του Ιερού Παλατίου στην Κωνσταντινούπολη συνοδεία ενός μόνο φρουρού. Οι φυλακισμένοι επιτίθενται και τον σκοτώνουν. Έτσι η αυτοκρατορική παράταξη χάνει τον αρχηγό της και τον βασικό υπαίτιο του εμφυλίου πολέμου, ο οποίος ήταν κάθετα αντίθετος σε κάθε πρόταση ειρήνευσης.
1345
Ενώ ο Ιωάννης Καντακουζηνός σχεδιάζει να επιτεθεί με του Τούρκους συμμάχους του εναντίον του Στέφανου Δουσάν που πολιορκεί τις Σέρρες, μαθαίνει τα νέα για τον θάνατο του Απόκαυκου και αποφασίζει να βαδίσει χωρίς χρονοτριβή εναντίον της Κωνσταντινούπολης. Όταν φτάνει όμως εκεί, η κατάσταση έχει ομαλοποιηθεί και η Πόλη δεν είναι εύκολη λεία. Οι Τούρκοι απογοητευμένοι και απλήρωτοι αποχωρούν στη Μ. Ασία.
1345 25-9-1345 ★★
Σερβική κατάκτηση Μακεδονίας Ο Στέφανος Δουσάν καταλαμβάνει τις Σέρρες. Επεκτείνει την επικράτειά του μέχρι τα στενά της Χριστούπολης (Καβάλας) και προσαρτά το Άγιον Όρος, τη Δράμα και τους Φιλίππους. Πιο δυτικά, παίρνει την Έδεσσα, τα Σέρβια, τη Βέροια. Οι Σέρβοι έχουν πλέον στην κατοχή τους το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας και της Ηπείρου. Από τις μεγάλες πόλεις δεν έχουν ακόμα τη Θεσσαλονίκη και τη Χριστούπολη.
1346 16-4-1346
Ο κράλης των Σέρβων Στέφανος Δ’ Δουσάν στέφεται στα Σκόπια «Βασιλεύς Ρωμαίων και Σέρβων». Ο μεγάλος στόχος του είναι η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και ο θρόνος του Βυζαντίου. Όμως για το σκοπό αυτό απαιτείται στόλος που δεν διαθέτει. Αναζητά τη βοήθεια των Ενετών που δεν είναι πολύ πρόθυμοι να ανακατευτούν.
1346 Μάιος
Πεθαίνει ο Μεγάλος Μάγιστρος των Ιπποτών της Ρόδου Helion de Villeneuve και στη θέση του εκλέγεται ο Ντιεντονέ ντα Γκοζόν (Dieudonné de Gozon) που έχει το παρατσούκλι Extinctor Draconis (Φονεύς Δράκου) επειδή όταν είχε πρωτοέρθει στο νησί είχε σκοτώσει έναν δράκο που ζούσε στα έλη της Ρόδου. Θα είναι Μάγιστρος μέχρι το 1353. Το κεφάλι του δράκου θα κοσμεί μια πύλη στο κάστρο των Ιπποτών μέχρι το 1837.
1346 21-5-1346
Μετά από μια προσπάθεια να εισέλθει ειρηνικά στην Κωνσταντινούπολη, ο Ιωάννης Καντακουζηνός αποχωρεί εξαιτίας απόπειρας δολοφονίας εναντίον του. Επιστρέφει στην Αδριανούπολη όπου αυτός και η γυναίκα του Ειρήνη στέφονται βασιλείς από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Λάζαρο.
1346
Στη Θεσσαλονίκη, ο επίτροπος της πόλεως Ιωάννης Απόκαυκος (γιος του Αλεξίου) σχεδιάζει να παραδώσει την πόλη στον Ιωάννη Καντακουζηνό μη αντέχοντας άλλο τη χαώδη κατάσταση εξαιτίας του εμφυλίου και των Ζηλωτών. Το σχέδιο προδίδεται και οι Ζηλωτές αντιδρούν. Ο Ιωάννης Απόκαυκος με 100 οπαδούς του αρχικά φυλακίζεται και στη συνέχεια θανατώνεται (οι Ζηλωτές τον γκρεμίζουν από τα τείχη).
1346
Η εξουσία των Ζηλωτών αποκαθίσταται στη Θεσσαλονίκη και αυτή τη φορά είναι πλήρης, χωρίς τη συμμετοχή εκπροσώπων του βυζαντινού κράτους. Στην πόλη επικρατεί ένα κλίμα τρομοκρατίας. Οι ευγενείς εκτελούνται και όλοι οι ύποπτοι για συνεργασία με τον Απόκαυκο ή με τον Καντακουζηνό θανατώνονται με βασανιστήρια.
1346 Καλοκαίρι
Ο Ιωάννης Καντακουζηνός επιδιώκει την υποστήριξη του Ορχάν, του σουλτάνου των Οθωμανών. Για το σκοπό αυτό, του δίνει για γυναίκα τη δευτερότοκη κόρη του Θεοδώρα. Ο Ορχάν του στέλνει 20.000 στρατιώτες. Η αυτοκράτειρα Άννα, σε αντιστάθμισμα, εξαγοράζει ενισχύσεις 6.000 αντρών από τον εμίρη του Σαρουχάν. Όμως ο Καντακουζηνός τους δωροδοκεί για να λεηλατήσουν περιοχές στη Βουλγαρία.
1346 12-9-1346 ★★
Γενουοκρατία στη Χίο Οι Γενοβέζοι επιστρέφουν στη Χίο. Ο Γενοβέζος πειρατής Simone Vignoso καταλαμβάνει μέσα σε λίγους μήνες τα περισσότερα κάστρα και στο τέλος οι Χιώτες συνθηκολογούν. Αρχίζει η περίοδος της Γενουοκρατίας στη Χίο που θα διαρκέσει 2 και κάτι αιώνες, μέχρι το 1566. Τη διακυβέρνηση του νησιού θα αναλάβει μια εμπορική εταιρεία, η Μαόνα (Mahona) με κύρια δραστηριότητα το εμπόριο της μαστίχας.
1347 αρχές
Η αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Άννα της Σαβοΐας συγκαλεί σύνοδο για να δικάσει τον πατριάρχη Ιωάννη ΙΔ’ Καλέκα για τον διωγμό των Ησυχαστών (είχε φυλακίσει τον Γρηγόριο Παλαμά). Τελικά ο Ιωάννης Καλέκας θα εκθρονιστεί. Στο μεταξύ ο Καντακουζηνός κατευθύνεται στην Πόλη με 1.000 επιλέκτους, αλλά η Άννα αψηφά την πληροφορία θεωρώντας ότι είναι τέχνασμα του Πατριάρχη για να αναβάλει τη δίκη.
1347 Φεβρουάριος ★★
Τέλος του 2ου Βυζαντινού Εμφυλίου Ο Ιωάννης Καντακουζηνός εισέρχεται στην Κωνσταντινούπολη με τον στρατό του από τη Χρυσή Πύλη, την οποία είχαν καταλάβει οι οπαδοί του και στρατοπεδεύει μπροστά από το παλάτι-φρούριο των Βλαχερνών. Ακολουθούν διαπραγματεύσεις με την αυτοκράτειρα. Ο Καντακουζηνός προτείνει γενική αμνηστία, να συμβασιλεύσει για 10 χρόνια με τον Ιωάννη Ε’ και μετά να του παραδώσει την εξουσία. Οι όροι του γίνονται δεκτοί.
1347
Η γενοβέζικη πόλη Καφφάς στην Κριμαία πολιορκείται από τους Μογγόλους, στο στρατόπεδο των οποίων έχει εκδηλωθεί πανώλη. Οι Μογγόλοι εκτοξεύουν με καταπέλτες πτώματα μέσα στην πόλη. Αυτό είναι το σημείο μηδέν της μεγάλης επιδημίας πανώλης στην Ευρώπη, επειδή τα γενοβέζικα πλοία που φεύγουν από εκεί για να γλυτώσουν από τους Μογγόλους και από την πανούκλα, θα τη μεταδώσουν σε λιμάνια της Μεσογείου.
1347 13-5-1347
Ιωάννης ΣΤ’ Καντακουζηνός Ο Ιωάννης ΣΤ’ Καντακουζηνός και η γυναίκα του Ειρήνη στέφονται βασιλείς στον ναό των Βλαχερνών στην Κωνσταντινούπολη. Τυπικά ο Ιωάννης ΣΤ’ είναι συναυτοκράτορας του Ιωάννη Ε’, όμως ο Καντακουζηνός έχει όλη την εξουσία μόνος του. Υποτίθεται ότι έτσι έχει συμφωνηθεί και ότι αυτό θα ισχύσει για 10 χρόνια.
1347 Μάιος
Ο Ισίδωρος Α’ (κατά κόσμον Βούχειρ) γίνεται νέος Οικουμενικός Πατριάρχης. Ο νέος Πατριάρχης χειροτονεί τον Γρηγόριο Παλαμά Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης. Προσπαθεί να επιβάλει τον Παλαμισμό στην Εκκλησία, επιλέγοντας μόνο ησυχαστές επισκόπους. Από τον Μάιο μέχρι τον Αύγουστο του 1347 θα διορίσει 32 νέους ησυχαστές επισκόπους.
1347 21-5-1347
Ο 15ετής συναυτοκράτορας Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος παντρεύεται την κόρη τού Καντακουζηνού Ελένη.
1347 Μάιος ★★
Μαύρος Θάνατος Γενοβέζικα πλοία που μεταφέρουν εμπόρους που αναγκάστηκαν να φύγουν από την πόλη Θεοδοσία στην Κριμαία, όπου την προηγούμενη χρονιά είχε ξεσπάσει επιδημία πανώλης, ναυλοχούν στην Κωνσταντινούπολη και μεταδίδουν την πανώλη στην Πόλη. Η επιδημία πανούκλας σύμφωνα με κάποιες υπερβολικές ίσως αναφορές θα αφανίσει τα 8/9 του πληθυσμού της Πόλης. Θα διαρκέσει μέχρι το 1350.
1347
Λήγει η Κρητική επανάσταση που ξεκίνησε το 1341 και είχε περιορίσει τους Ενετούς στον Χάνδακα και σε λίγα κάστρα. Ο δούκας Αλέξιος Κορνάρος επικρατεί άλλοτε με δωροδοκίες και άλλοτε χρησιμοποιώντας ωμή βία. Εξουδετερώνει τους αρχηγούς Μιχαήλ και Ιωάννη Ψαρομηλίγα ανακτώντας την ανατολική Κρήτη. Στο τέλος ανακτά και το Ρέθυμνο, όπου εκτελείται δια ανασκολοπισμού ο τελευταίος αρχιεπαναστάτης Μανουήλ Καψοκαλύβας.
1347 Ιούλιος
Σύνοδος στη μονή του Αγίου Στεφάνου: 22 αντιησυχαστές επίσκοποι συνέρχονται και καταδικάζουν τον μεν Ισίδωρο ως άρπαγα του πατριαρχικού θρόνου μέσω πολιτικής εύνοιας, τον δε Γρηγόριο Παλαμά ως αρχηγό κακοδοξίας. Ένα μήνα μετά, ο Ισίδωρος θα συγκαλέσει άλλη εκκλησιαστική σύνοδο που θα καθαιρέσει τους αντιησυχαστές.
1347
Στη Θεσσαλονίκη, οι Ζηλωτές, που είναι στην πλειοψηφία τους αντιησυχαστές, αρνούνται να δεχτούν για μητροπολίτη τον Γρηγόριο Παλαμά και γενικά αδιαφορούν για τις αποφάσεις της βυζαντινής διοίκησης παραμένοντας σε καθεστώς αυτονομίας και λαϊκής αυτοδιοίκησης. Όμως η πόλη υποφέρει όντας αποκομμένη. Γίνεται μια προσπάθεια από τους Ζηλωτές για παράδοση στον Στέφανο Δουσάν που προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις.
1347 Φθινόπωρο
Ο Μαύρος Θάνατος –η πανώλη– φτάνει στην Ευρώπη. Τη φέρνει ένα γενοβέζικο πλοίο που φτάνει στη Μεσσήνη της Ιταλίας από την Κριμαία μέσω Κωνσταντινούπολης. Εξαπλώνεται ταχύτατα. Θα είναι η χειρότερη επιδημία όλων των εποχών και θα προκαλέσει τον θάνατο 100-200 εκατομμυρίων παγκοσμίως, ενώ ο πληθυσμός της Ευρώπης θα μειωθεί κατά το ένα τρίτο. Το κακό θα κρατήσει μέχρι το 1353.
1348
Πεθαίνει από την πανώλη ο βυζαντινός κυβερνήτης Θεσσαλίας (που είχε επεκταθεί και στη δυτική Ελλάδα) σεβαστοκράτορας Ιωάννης Άγγελος. Ο Στέφανος Δουσάν επωφελείται και κατακτά την Ήπειρο, την Αιτωλία, την Ακαρνανία και τη Θεσσαλία. Δεσπότης αυτών των περιοχών ορίζεται ο ετεροθαλής αδερφός του Συμεών Ούρεσης Παλαιολόγος, η μητέρα του οποίου ήταν δισέγγονη του Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου.
1348
Σκοτώνεται ο σύμμαχος και φίλος του Καντακουζηνού εμίρης Ομούρ του Αϊδινίου προσπαθώντας να ανακαταλάβει το λιμάνι της Σμύρνης από τους Σταυροφόρους. Τον διαδέχεται ο αδερφός του Χιζίρ. Ο θάνατος του ισχυρού Ομούρ αφήνει ένα κενό που θα δώσει ζωτικό χώρο σε μια άλλη ομάδα Τούρκων της Μικράς Ασίας, τους Οσμανλήδες ή Οθωμανούς, που δυναμώνουν συνεχώς.
1348
Ο Νικολό Ατσαγιόλι γίνεται «Μεγάλος Σενεσάλος» και ο ισχυρός άντρας του Βασιλείου της Νάπολης, στην υπηρεσία των βασιλέων Λουδοβίκου του Τάραντος (ο Ατσαγιόλι ήταν σύμβουλος της μητέρας του) και Ιωάννας της Νάπολης. Την περίοδο αυτή το βασίλειο προσπαθεί να απαλλαγεί από τους Ούγγρους που το διεκδικούν, επειδή ο πρώτος (και δολοφονηθείς) άντρας της Ιωάννας, ο Ανδρέας, ήταν αδερφός του Ούγγρου βασιλιά.
1348
Ο πρίγκιπας Ροβέρτος του Τάραντα τίθεται στην υπηρεσία του βασιλέα της Νάπολης Λουδοβίκου (που είναι μικρότερος αδερφός του) και της βασίλισσας Ιωάννας. Όμως στη μάχη του Μπενεβέντο θα αιχμαλωτιστεί από τους Ούγγρους και θα απελευθερωθεί μετά από 4 χρόνια χάρη στα λύτρα που θα πληρώσουν οι αδερφοί Πέτρος, Λουδοβίκος και Λεονάρδος Τόκκο (Tocco).
1348 Σεπτέμβριος
Η πανώλη φτάνει στην Τραπεζούντα. Η επιδημία θα διαρκέσει 7 μήνες και θα αποδεκατίσει τον πληθυσμό της πόλης.
1348
Κατά παράβαση των συνθηκών, οι Γενοβέζοι χτίζουν σιγά σιγά οχυρώσεις στον Γαλατά. Παράλληλα, ανταγωνίζονται τους δασμούς των Βυζαντινών στερώντας ένα μεγάλο μέρος των εσόδων του κράτους, επειδή, λόγω χαμηλότερων δασμών, το 90% σχεδόν της ναυσιπλοΐας στον Βόσπορο περνάει από το γενοβέζικο λιμάνι του Γαλατά.
1348
Πύργος του Γαλατά Οι Γενοβέζοι που τουλάχιστον από το 1335 οχυρώνουν τον Γαλατά, χτίζουν εκεί έναν ογκώδη 11όροφο κυλινδρικό πύργο με εξ. διάμετρο 16,45 μέτρα και με ύψος που θα φτάσει τα 62,6 μέτρα. Η κατασκευή του πύργου φαίνεται πως ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ο Καντακουζηνός επιβάλλει ανταγωνιστικούς δασμούς για να σπάσει το μονοπώλιο των Γενοβέζων στον Βόσπορο και ετοιμάζει στόλο 9 πλοίων για να τους αντιμετωπίσει.
1349
Οι Γενοβέζοι του Γαλατά αντιδρούν στην ενέργεια του Καντακουζηνού να μειώσει τους δασμούς στον Βόσπορο για να τους ανταγωνιστεί. Καίνε τα 9 καινούργια βυζαντινά πλοία στον Κεράτιο. Οι Βυζαντινοί επιτίθενται στον Γαλατά και καίνε τον ναύσταθμο και τις αποθήκες. Οι Γενοβέζοι αναγκάζονται να πληρώσουν αποζημίωση 100.000 χρυσά και να κατεδαφίσουν μέρος των οχυρώσεων (αλλά όχι τον πύργο που δεσπόζει μέχρι σήμερα).
1349
★★
Δεσποτάτο Μορέως Η επαρχία του Μυστρά εξελίσσεται σε «Δεσποτάτον του Μορέως» όταν ο Μανουήλ Καντακουζηνός –γιος του αυτοκράτορα– γίνεται ηγεμόνας του Μυστρά με τον τίτλο του Δεσπότη. Θα παραμείνει Δεσπότης μέχρι το 1380, οπότε θα τον διαδεχθεί ο αδερφός του Ματθαίος.
1349
Ο μεγάλος γιος τού Ιωάννη Καντακουζηνού Ματθαίος παίρνει κι αυτός τον τίτλο του Δεσπότη και αναλαμβάνει τη Θράκη, από το Διδυμότειχο μέχρι και τη Χριστούπολη (Καβάλα). Ο συναυτοκράτορας Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος με την παρότρυνση Ενετών και Σέρβων αντιδρά και ο Ιωάννης Καντακουζηνός, για να αποφύγει νέο εμφύλιο, υπαναχωρεί και περιορίζει τον γιο του στη διοίκηση της Αδριανούπολης, πάντα ως Δεσπότης.
1349
Ο λαός της Θεσσαλονίκης που υποφέρει από την πείνα λόγω έλλειψης εφοδίων, αλλά και από την επιδημία πανώλης, εξεγείρεται εναντίον των Ζηλωτών. Ο όχλος καίει τα σπίτια των αρχηγών των Ζηλωτών. Ο ηγέτης τους Ανδρέας Παλαιολόγος καταφεύγει στη Μονή της Αγίας Λαύρας στο Άγιο Όρος και γίνεται καλόγερος.
1349 Δεκέμβριος
Αλέξιος Γ’ Μεγαλοκομνηνός Ο Νικήτας Σχολάριος, επικεφαλής μιας ομάδας ευγενών, ανατρέπει τον αυτοκράτορα Τραπεζούντας Μιχαήλ Α’ που υπήρξε αναποτελεσματικός στην απώθηση των Τουρκομάνων, ενώ δεν απέφυγε να δώσει νέα προνόμια στους Γενοβέζους. Τον Μιχαήλ διαδέχεται ο γιος τού Βασιλείου A’ Μεγαλοκομνηνού, ο Αλέξιος Γ’ Μεγαλοκομνηνός που θα βασιλεύσει μέχρι τον θάνατό του το 1390. Θα είναι η καλύτερη περίοδος για την Τραπεζούντα.
1350
1350 περίπου
Ο δεσπότης του Μυστρά Μανουήλ σχεδιάζει να κατασκευάσει στόλο και βάζει επί τούτου πρόσθετο φόρο στον Μοριά. Την είσπραξη του φόρου αναλαμβάνει κάποιος Λαμπούδης ο οποίος με τη συμπεριφορά του προκαλεί την αγανάκτηση των Ελλήνων, που ξεσηκώνονται και κινούνται εναντίον του Μυστρά. Όταν όμως εμφανίζεται ο Μανουήλ με στρατό, οι εξεγερμένοι σκορπίζουν. Ο Μανουήλ τους συγχωρεί.
1350
Μετά την ανατροπή των Ζηλωτών, οι Θεσσαλονικείς διαπραγματεύονται με τον αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ’ Καντακουζηνό και φτάνουν σε συμφωνία για την παράδοση της πόλης. Ο Ιωάννης Καντακουζηνός εισέρχεται θριαμβευτικά στη Θεσσαλονίκη. Κυβερνήτης της πόλης διορίζεται ο νεαρός συναυτοκράτορας Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος.
1350
Γίνονται εκτεταμένες εργασίες συντήρησης και επισκευών στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης με χρηματοδότηση του Μεγάλου Δούκα της Μόσχας Συμεών. Μέρος αυτής της ξένης βοήθειας χρησιμοποιείται από τον Καντακουζηνό για την πρόσληψη Τούρκων μισθοφόρων.
1350
Μετά τον θάνατο του πατριάρχη Ισίδωρου, νέος Πατριάρχης εκλέγεται ο μοναχός του Άθω Κάλλιστος Α’. Θα παραμείνει στον θρόνο μέχρι το 1353. Θα απομακρυνθεί επειδή θα διαφωνήσει με τον παραγκωνισμό του Ιωάννη Ε’ και θα αντικατασταθεί από τον Φιλόθεο. Θα επανέλθει στον πατριαρχικό θρόνο μετά την εκθρόνιση του Καντακουζηνού το 1355 και θα παραμείνει μέχρι τον θάνατό του το 1363.
1350
Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Κάλλιστος Α’ αφορίζει τον Στέφανο Δουσάν. Πρόκειται για κίνηση τακτικής του Καντακουζηνού για να αποτρέψει τους Έλληνες και τον υπόλοιπο χριστιανικό πληθυσμό των Βαλκανίων από το να αποδέχονται εύκολα σαν βασιλιά τους τον Δουσάν.
1350
Ο Ιωάννης ΣΤ’ Καντακουζηνός εκστρατεύει με σώμα Τούρκων μισθοφόρων στα δυτικά, εναντίον των Σέρβων. Απελευθερώνει τη Χαλκιδική, τη Βέροια και, με δυσκολία, την Έδεσσα. Αναχαιτίζεται στα Σέρβια από μια δύναμη 500 Σέρβων υπό τον Πρελούμπο (πατέρα του Θωμά Πρελούμπου). Ο Στέφανος Δουσάν, που έχει εκστρατεύσει στη Βοσνία, θα επιστρέψει στη Μακεδονία και θα ανακαταλάβει μέσα στο 1351 όλες τις πόλεις.
1350
Ο πατριάρχης Κάλλιστος Α’ εκδίδει σιγίλιον κατά των προστρεχόντων στους μάγους. Σώζεται και ιστορική ομιλία του επί του θέματος: «Κατά γοήτων και γοητευουσών».
1351
Εκκλησιαστική σύνοδος στο παλάτι των Βλαχερνών (27 Μαΐου-15 Αυγούστου). Υιοθετείται επίσημα από την Ορθόδοξη Εκκλησία το δόγμα και η μοναστική πρακτική του Ησυχασμού.
1351
Στόλος από 15 γενοβέζικες γαλέρες επιτίθεται στη Νάξο. Το κάστρο πέφτει και ο δούκας Ιωάννης Α’ Σανούδος που συμμετείχε ενεργά στον πόλεμο Βενετίας-Γένοβας (1350-1354) με το μέρος της Βενετίας αιχμαλωτίζεται μαζί με την οικογένειά του και μεταφέρεται στη Γένοβα. Οι εισβολείς ρημάζουν κι άλλα νησιά, όπως τη Μήλο και την Κέα. Ο δούκας θα μείνει αιχμάλωτος μέχρι το τέλος του πολέμου το 1354.
1352 13-2-1352
Ναυμαχία του Βοσπόρου. Μικτός ενετο-αραγωνέζικος στόλος, ενισχυμένος με 12 βυζαντινά πλοία υπό τον πρωτοστράτορα Κωνσταντίνο Ταρχανειώτη, συγκρούεται με τη γενοβέζικη αρμάδα στον Βόσπορο. Το αποτέλεσμα αμφίρροπο, αλλά οι Ενετοί εγκαταλείπουν προσωρινά τον Βόσπορο. Ο γενοβέζικος στόλος αποκτά την πρωτοβουλία κινήσεων και αποκλείει την Κωνσταντινούπολη.
1352 6-5-1352
Ο Ιωάννης Καντακουζηνός μη έχοντας άλλες επιλογές αναγκάζεται να κάνει συμφωνία ειρήνης με τους Γενοβέζους. Τους παραχωρεί τη Σηλυβρία και την Ηράκλεια. Τα εμπορικά προνόμια των Γενοβέζων ανανεώνονται, οι ανταγωνιστικοί βυζαντινοί δασμοί ακυρώνονται και τα λιμάνια του Βυζαντίου κλείνουν για Ενετούς και Αραγωνέζους.
1352
Ο Ιωάννης Ε’ πείθεται να αντιδράσει στην παραχώρηση της Θράκης στον Ματθαίο Καντακουζηνό. Οι Ενετοί του δανείζουν 20.000 δουκάτα με αντάλλαγμα την Τένεδο και ο Στέφανος Δουσάν του δίνει στρατό. Πρόκειται για την έναρξη ενός νέου βυζαντινού εμφυλίου μεταξύ Ιωάννη Ε’ και Ιωάννη ΣΤ’, που πάντως έχει μικρή διάρκεια (1352-1354). Ο Καντακουζηνός εξασφαλίζει βοήθεια από τους Οθωμανούς.
1352
Ο Ιωάννης ΣΤ’ Καντακουζηνός παραχωρεί –προσωρινά, που έγινε μόνιμα– το σημαντικό κάστρο της Τζύμπης (στην Καλλίπολη) στους Οθωμανούς Τούρκους, οι οποίοι είναι σύμμαχοί του στη σύγκρουση με τους Σέρβους. Ο Σουλεϊμάν πασάς, γιος του σουλτάνου Ορχάν, αναλαμβάνει φρούραρχος και διοικητής των 10.000 μισθοφόρων που προσλαμβάνει ο Καντακουζηνός. Είναι η πρώτη φορά που οι Οθωμανοί αποκτούν βάση σε ευρωπαϊκό έδαφος.
1352 Οκτώβριος
Μάχη Διδυμοτείχου. Οι δυνάμεις του αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ’ Καντακουζηνού που αποτελούνται από 10.000 μισθοφόρους Οθωμανούς Τούρκους εξοντώνουν έναν στρατό 4.000 Σέρβων, που είχαν διατεθεί στον Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγο. Μετά την ήττα, ο Ιωάννης Ε’ καταφεύγει στην Τένεδο. Οι Οθωμανοί του Καντακουζηνού επιδίδονται σε θηριωδίες και σφαγές στη Θράκη.
1353 Δεκέμβριος
Πεθαίνει ο Μέγας Μάγιστρος των ιπποτών της Ρόδου Dieudonne de Gozon. Μεγάλος Μάγιστρος γίνεται ο Pierre de Corneillan που θα αποβιώσει το 1355.
1354 Φεβρουάριος
Ο Ιωάννης ΣΤ’ Καντακουζηνός κάνει συναυτοκράτορα τον γιο του Ματθαίο. Ταυτόχρονα καταργεί τα δικαιώματα του Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγου στον θρόνο και απαγορεύει τη μνημόνευσή του στις λειτουργίες και τις δημόσιες τελετές. Η στέψη του Ματθαίου καθυστερεί, επειδή ο πατριάρχης Κάλλιστος αρνείται. Τελικά ο Κάλλιστος καθαιρείται και τη στέψη θα κάνει ο νέος πατριάρχης Φιλόθεος.
1354 2-3-1354
Οι Οθωμανοί στην Καλλίπολη Μεγάλος σεισμός καταστρέφει την Καλλίπολη και τα τείχη της. Οι Οθωμανοί από το φρούριο της Τζύμπης εκμεταλλεύονται την ευκαιρία και την καταλαμβάνουν. Έτσι για πρώτη φορά εγκαθίστανται σε ευρωπαϊκό έδαφος που γίνεται το ορμητήριό τους. Μέσα σε 10 χρόνια θα καταλάβουν το μεγαλύτερο μέρος της Θράκης.
1354
Μετά τη νίκη των Γενοβέζων στη μάχη της Σαπιέντζας (Νοέμβριος 1354) ο πόλεμος Βενετίας-Γένοβας τελειώνει. Ένας από τους όρους της συνθήκης ειρήνης είναι η απελευθέρωση του Δούκα της Νάξου Ιωάννη Α’ Σανούδου ο οποίος από το 1351 ήταν αιχμάλωτος των Γενοβέζων. Ο Δούκας επιστρέφοντας θα διαχειμάσει στη Σκύρο πριν μεταβεί στη Νάξο (μάλλον επειδή η Νάξος είναι ακόμα υπό τον έλεγχο των Γενοβέζων).
1354 10-12-1354
Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος Ο Ιωάννης Ε’ με τη βοήθεια του Γενοβέζου Gattilusio (στον οποίο υποσχέθηκε τη Λέσβο) έρχεται αιφνιδιαστικά στην Πόλη και εκμεταλλευόμενος τη δυσαρέσκεια του λαού εκθρονίζει τον Ιωάννη ΣΤ’ Καντακουζηνό. Οι λόγοι που ο Καντακουζηνός είχε χάσει την υποστήριξη του λαού είναι οι σφαγές στη Θράκη από τους Τούρκους συμμάχους του, οι νέοι φόροι και η οδυνηρή απώλεια της Καλλίπολης.
1354
Μετά από μια σύντομη περίοδο που συνυπήρξε ως ανενεργός συναυτοκράτορας, ο Ιωάννης Καντακουζηνός αποσύρεται στη μονή Αγίου Γεωργίου στα Μάγγανα και γίνεται μοναχός με το όνομα Ιωάσαφ. Ως μοναχός θα συγγράψει το 4τομο έργο «Ιστορίαι» όπου αφηγείται τα γεγονότα της περιόδου 1320-1356. Θα περάσει το τέλος της ζωής του στον Μυστρά, όπου ο γιος του Μανουήλ είναι Δεσπότης. Θα πεθάνει το 1383.
1355
Ο δεσπότης Μορέως Μανουήλ Καντακουζηνός αντιμετωπίζει με αποφασιστικό και ενίοτε βάναυσο τρόπο τοπικούς άρχοντες που τον αμφισβητούν. Επίσης αποκρούει την επέμβαση των Μιχαήλ και Ανδρέα Ασάν τους οποίους ο Ιωάννης Ε’ είχε στείλει για νέους κυβερνήτες και αναγκάζει τον αυτοκράτορα να τον αναγνωρίσει ως Δεσπότη. Ο Μανουήλ διοικεί ως ημιανεξάρτητος ηγεμών.
1355 Απρίλιος
Πεθαίνει ο Μεγάλος Μάγιστρος των Ιπποτών της Ρόδου Pierre de Corneillan. Θα το διαδεχθεί ο Roger des Pins που θα είναι ηγεμόνας των Ιωαννιτών μέχρι τον θάνατό του το 1365.
1355 17-7-1355 ★★
Γενουοκρατία στη Λέσβο Ο Γενοβέζος κουρσάρος Φραγκίσκος Γατελούζος (Francesco Gattilusio) γίνεται ηγεμόνας και ιδιοκτήτης της Λέσβου με απόφαση του Ιωάννη Ε’, ο οποίος του οφείλει την αποκατάστασή του στον θρόνο (τον είχε μεταφέρει από την Τένεδο και χάρη στους άντρες του διείσδυσε και επικράτησε στην Πόλη). Ο Γατελούζος θα είναι άρχων της Λέσβου μέχρι τον θάνατό του το 1384 έχοντας πάντα εξαιρετικές σχέσεις με τον Ιωάννη Ε’.
1355 15-12-1355
Ο Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος στέλνει επιστολή στον Πάπα Ιννοκέντιο ΣΤ’ με την οποία δεσμεύεται για Ένωση των Εκκλησιών και αναγνώριση των Πρωτείων του Πάπα, με αντάλλαγμα δυτική βοήθεια.
1355 20-12-1355
Πεθαίνει ξαφνικά στο Ντεβόλ της Αλβανίας ο Σέρβος αυτοκράτορας Στέφανος Δ’ Δουσάν ο οποίος σχεδίαζε «σταυροφορία» για εκδίωξη των Τούρκων από τα Βαλκάνια. Ο διάδοχός του Στέφανος Ούρος Ε’ δεν θα μπορέσει να διατηρήσει τη Σερβική αυτοκρατορία, που σύντομα θα διαλυθεί. Ο Συμεών Ούρος ή Ούρεσης, ετεροθαλής αδελφός του Δουσάν, αναλαμβάνει ως «Αυτοκράτωρ» μεγάλο μέρος της Ηπείρου και της Θεσσαλίας.
1356
Ο πάπας Ιννοκέντιος ΣΤ’ πιέζει για μεταφορά του τάγματος του Αγίου Ιωάννη από τη Ρόδο στην Αχαΐα. Οι Ιωαννίτες δεν το θέλουν, αλλά οι παπικοί πιστεύουν ότι το τάγμα πρέπει να αξιοποιηθεί στην πρώτη γραμμή του αγώνα κατά των Τούρκων και όχι να λουφάρει στη Ρόδο. Το σχέδιο ναυαγεί λόγω της άρνησης του πρίγκιπα Ροβέρτου του Τάραντα που έχει τον τίτλο του Πρίγκιπα της Αχαΐας.
1356 περίπου
Με τον θάνατο του Στέφανου Δουσάν, το σερβικό βασίλειο κατακερματίζεται σε πάνω από 10 ηγεμονίες. Στον ευρύτερο ελληνικό χώρο, προκύπτουν ανεξάρτητες ηγεμονίες στις Σέρρες, στη Ροδόπη, στην «περί Βαρδαρίου χώρα» (Δυτ.Μακεδονία μέχρι Σκόπια), περί την Οχρίδα (κυρίως Αλβανία). Για τα ελληνικά πράγματα, ο πιο σημαντικός Σέρβος τοπάρχης είναι ο Συμεών Ούρεσης σε Ήπειρο, Θεσσαλία.
1356
Ο Νικηφόρος Β’ Ορσίνι –έκπτωτος Δεσπότης Ηπείρου και γαμπρός του Καντακουζηνού– είναι κυβερνήτης Αίνου, στο δέλτα του Έβρου, από το 1351. Θέλοντας να εκμεταλλευτεί την αστάθεια μετά τον θάνατο του Δουσάν, αλλά και λόγω της επικράτησης του Ιωάννη Ε’, επιστρέφει στην Ήπειρο, όπου οι Έλληνες τον βοηθούν. Καταλαμβάνει την Άρτα και άλλες πόλεις, διώχνει τον Συμεών Ούρεση και ξαναγίνεται Δεσπότης Ηπείρου.
1356
Ο Ροβέρτος του Τάραντα επανέρχεται στα νησιά του Ιονίου μετά από χρόνια που τα είχε παραμελήσει λόγω του πολέμου με τους Ούγγρους και της αιχμαλωσίας του. Καθαρίζει το Ιόνιο από τους πειρατές με τη βοήθεια του Λεονάρδου Τόκκου. Όταν επιστρέψει στη Νάπολη, θα παντρέψει την αδερφή του Φραντζέσκα με τον Λεονάρδο Τόκκο και θα του δώσει προίκα την κομητεία Κεφαλληνίας και Ζακύνθου.
1356
Ο αδερφός του Δουσάν, ο Συμεών Ούρεσης Παλαιολόγος, που αναγκάστηκε να φύγει από την Ήπειρο εξαιτίας τού Νικηφόρου Β’ Ορσίνι (με τον οποίο είναι σύγγαμβροι έχοντας παντρευτεί αμφότεροι κόρες του Καντακουζηνού), καταφεύγει στην Καστοριά όπου αυτοανακηρύσσεται «Αυτοκράτωρ Ρωμαίων και Σέρβων». Θα κάνει προσπάθειες να επιβληθεί σε Σερβία, Μαυροβούνιο χωρίς επιτυχία.
1356 περίπου
Ο Άγιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης αρχίζει την κατασκευή της μονής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ή του «Μεγάλου Μετεώρου» στην κορυφή του ψηλού, επιβλητικού βράχου που ο ίδιος είχε ονομάσει Μετέωρον. Ανεγείρει και ναό αφιερωμένο στην Παναγία Μετεωρίτισσα. Σταδιακά θα οργανώσει μοναστική κοινότητα κατά τα κοινοβιακά πρότυπα του Αγίου Όρους, με Τυπικό που ο ίδιος θα διαμορφώσει.
1356 19-9-1356
Ο Γκωτιέ ΣΤ’ ντε Μπριέν, τιτουλάριος Δούκας Αθηνών, σκοτώνεται στη μάχη του Πουατιέ στη Γαλλία. Είναι άτεκνος. Τους τίτλους του (που περιλαμβάνουν και Ναύπλιο, Αργολίδα) κληρονομεί η αδελφή του Ισαβέλλα ντε Μπριέν και μέσω αυτής ο σύζυγός της Γκωτιέ Γ’ του Ανγκιάν (Gautier III d’Enghien). Η Ισαβέλλα δεν θα ασχοληθεί και θα χαρίσει τους τίτλους στον γιο της Γκυ ντ’ Ανγκιάν.
1357
Ο Γκυ ντ’ Ανγκιάν (Guy d‘ Enghien), ένας από τους γιους της Ισαβέλλας ντε Μπριέν, γίνεται ο βαρόνος της Αργολίδας και θεωρητικά κύριος του Δουκάτου της Αθήνας, το οποίο όμως κατέχουν οι Καταλανοί. Ο ντ’ Ανγκιάν διορίζει επιτρόπους του στην Αργολίδα δύο αδέρφια, τους Πέτρο και Αβεράρδο ντε Μέντιτσι (Medici-Ιατρού). Το 1363 θα τους διώξει μετά από τοπική εξέγερση και θα αναλάβει ο ίδιος.
1357
★★
Αρχή της εποχής των Τόκκο Ο Λεονάρδος Τόκκος (Leonardo Tocco), γιος του Ανδεγαυού κυβερνήτη της Κέρκυρας Γουλιέλμου Τόκκου, μετά τον γάμο του με τη αδερφή τού πρίγκιπα Ροβέρτου του Τάραντα, γίνεται Κόμης Παλατινός Κεφαλληνίας και Ζακύνθου. Αυτή είναι η αρχή της εποχής της ηγεμονίας των Τόκκων στη δυτική Ελλάδα.
1357
Ο Γενοβέζος ηγεμόνας της Λέσβου Φραγκίσκος Α’ Γατελούζος παντρεύεται την αδερφή του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε’ Μαρία Παλαιολογίνα.
1357
Ο Ματθαίος Καντακουζηνός, παρά την εκθρόνιση του πατέρα του, παραμένει άρχων Αδριανουπόλεως. Σε μια μάχη εναντίον των Σέρβων αιχμαλωτίζεται και οι Σέρβοι τον παραδίδουν στον Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγο. Ο πατέρας του μεσολαβεί και ο Ματθαίος απελευθερώνεται το 1358, αφού πρώτα πείθεται να παραιτηθεί από τα δικαιώματά του στον θρόνο και στην Αδριανούπολη. Ο Ματθαίος και ο πατέρας του θα αποσυρθούν στον Μυστρά.
1357
Δύο αδέλφια, ο μέγας στρατοπεδάρχης Αλέξιος και ο μέγας πριμικήριος Ιωάννης, ανακαταλαμβάνουν για το Βυζάντιο τα παράλια της Ανατολικής Μακεδονίας από τη Χριστούπολη (Καβάλα) μέχρι τις εκβολές του Στρυμόνα και γίνονται άρχοντες της περιοχής. Με χρυσόβουλο τούς απονέμονται τα κάστρα Χριστούπολης και Θάσου. Ο Αλέξιος θα πεθάνει το 1373 και ο Ιωάννης θα παραμείνει άρχων μέχρι το 1384.
1357
Ο Ροβέρτος του Τάραντα μεταβαίνει στην Αχαΐα με τη σύζυγό του Μαρία των Βουρβώνων. Το πριγκιπικό ζεύγος θα μείνει εκεί μέχρι το 1363. Δημιουργούν και επισκευάζουν πολλές οχυρώσεις για να ενισχυθεί η άμυνα έναντι Σέρβων και Τούρκων. Ναυπηγούν και μικρό στόλο.
1358
Νικόλαος Ατσαγιόλι Ο πρίγκιπας Ροβέρτος του Τάραντα δωρίζει την Καστελλανία της Κορίνθου στο Φλωρεντίνο Νικόλαο Ατσαγιόλι ή Ατζαγιόλι (Niccolò Acciaiuoli) ως ανταμοιβή για τις υπηρεσίες του στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας και στο Βασίλειο της Νάπολης (όπου ήταν Σενεσάλος). Η καστελλανία περιλαμβάνει 8 κάστρα μαζί με τον Ακροκόρινθο και θα εξελιχθεί σε ένα ακόμα ημιανεξάρτητο φράγκικο κρατίδιο στην Ελλάδα.
1358
Ο Νικολό Ατσαγιόλι, εκτός από την Καστελλανία Κορίνθου, έχει και πολλά άλλα φέουδα στην Πελοπόννησο, τα οποία είτε του τα είχε χαρίσει η Αικατερίνη του Βαλουά είτε τα είχε αγοράσει. Με δικά του έξοδα επισκευάζονται οι εκτεταμένες οχυρώσεις του Ακροκόρινθου. Πάντως δεν θα έρθει ξανά στην Ελλάδα. Την καστελλανία και τις άλλες κτήσεις του διαφεντεύει επ’ ονόματί του ο ανιψιός του Δονάτος Ατσαγιόλι.
1358
Πεθαίνει η Γουλιέλμα (Guglielma), η «κυρά των Θερμοπυλών», τελευταία απόγονος της δυναστείας των Pallavicini, του Λομβαρδικού οίκου που κατείχε τη Βοδονίτσα (Μενδενίτσα) από τότε που κατέβηκαν οι Φράγκοι στην Ελλάδα το 1205. Η μαρκιωνία (ή το «Μαρκιζάτο») κληροδοτείται στον Φραντζέσκο, τον γιο που απέκτησε από τον Ενετό σύζυγό της Νικόλαο Ζόρζι. Η Μενδενίτσα περνάει έτσι στον ενετικό οίκο Zorzi.
1359
Μάχη Αχελώου Ο δεσπότης Ηπείρου Νικηφόρος Β’ Ορσίνι συγκρούεται συνεχώς με τους Αλβανούς. Σε μάχη στην Αιτωλία, κοντά στον Αχελώο, ο στρατός του Ορσίνι (Τούρκοι μισθοφόροι κυρίως) εξολοθρεύεται από τον στρατό των Αλβανών πολέμαρχων Πέτρου Λιόσα και Γκίνη Μπούα Σπάτα, και ο ίδιος σκοτώνεται. Με αυτόν τον τρόπο τελειώνει η ιστορία των Ορσίνι στην Ελλάδα.
1359
Μετά τον θάνατο του Νικηφόρου Β’ Ορσίνι, ο Συμεών Ούρεσης επεμβαίνει και καταλαμβάνει τη Θεσσαλία, ενώ αποκαθιστά την ηγεμονία του στην Ήπειρο, όπου η κατάσταση είναι εύθραυστη λόγω των Αλβανών. Λίγο μετά, στη Θεσσαλία εισβάλλει και ο στρατηγός του Δουσάν και κυβερνήτης της Έδεσσας Ραντοσλάβ Χλάπεν για να πάρει πίσω τα εδάφη που είχε κληρονομήσει ο θετός του γιος Θωμάς Πρελούμποβιτς (ή Πρελούμπος για τους Έλληνες).
1360
1360 περίπου
Ο δραστήριος πατριάρχης Κάλλιστος Α’ βοηθά τον Άγιο Αθανάσιο των Μετεώρων στην κατασκευή του μοναστηριού της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στα Μετέωρα (του Μεγάλου Μετεώρου). Επίσης βοηθά τους αδερφούς (κατά σάρκα) Αλέξιο τον στρατοπεδάρχη και Ιωάννη τον πριμικήριο να χτίσουν τη μονή Παντοκράτορος στο Άγιον Όρος.
1360
Μετά τη μάχη του Αχελώου, οι Αλβανοί έχουν υπό τον έλεγχό τους τη νότια Ήπειρο και την Αιτωλοακαρνανία. Ο Συμεών Ούρεσης που δεν θέλει να μπλέξει σε πόλεμο με τους Αλβανούς, αποδέχεται τη δημιουργία δύο Αλβανικών κρατιδίων: Ο Πέτρος Λιόσα γίνεται «Δεσπότης» στην Άρτα διαφεντεύοντας και την Αμφιλοχία και το κάστρο Ρωγών. Ο Γκίνης Μπούας Σπάτα γίνεται «Δεσπότης» στο Αγγελόκαστρο Αγρινίου και στην Ακαρνανία.
1360
Η Κέρκυρα κατακλύζεται από Ρομά. Δημιουργείται ένα φέουδο που παραχωρείται στους Ρομά αποκλειστικά. Επιβάλλονται περιορισμοί στις μετακινήσεις τους σε άλλες περιοχές.
1360
Ο Συμεών Ούρεσης τα βρίσκει με τον Ραντοσλάβ Χλάπεν και του παραχωρεί την Καστοριά, ενώ παντρεύει την κόρη του με τον Θωμά Πρελούμπο, θετό γιο του Χλάπεν. Ο ίδιος εγκαθίσταται στα Τρίκαλα από όπου θα διοικεί τις περιοχές που του απέμειναν (περίπου η σημερινή Θεσσαλία και ο νομός Ιωαννίνων) μέχρι τον θάνατό του, 10 χρόνια μετά.
1360
Ο Αλβανός Γκίνης Μπούας Σπάτα καταλαμβάνει το κάστρο της Ναυπάκτου. Η πόλη θα μείνει –με ένα μικρό διάλειμμα το 1378–υπό την κατοχή του μέχρι την έλευση των Ενετών το 1407.
1360
Κατάληψη Διδυμοτείχου. Ο Τούρκος Λαλά Σαχίν, ως πρώτος «Μπεηλέρμπεης της Ρωμυλίας» αποστέλλεται με εκστρατευτικό σώμα στη Θράκη. Λεηλατεί και καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της Θράκης. Το 1360 κυριεύει το Διδυμότειχο που για λίγο θα γίνει πρωτεύουσα των Οθωμανών.
1361
Οι Λουζινιάν, οι Φράγκοι ηγεμόνες της Κύπρου καταλαμβάνουν την Αττάλεια στην Μικρασιατική ακτή. Θα την κρατήσουν μέχρι το 1372.
1361
Πεθαίνει ο δούκας της Νάξου Ιωάννης Α’ Σανούδος. Τον διαδέχεται η κόρη του Φιορέντσα Σανούντο (ή Φλωρεντία Σανούδου) η οποία είναι χήρα. Οι Ενετοί την αναγκάζουν να παντρευτεί τον δεύτερο ξάδερφό της Νικόλαο Β’ Σανούδο Σπετσαμπάντα με τον οποίο θα ηγεμονεύσουν μαζί για 10 χρόνια. Η Φιορέντσα είναι ονομαστή για την ομορφιά της και ο Σπετσαμπάντα (ο «ανεμοστρόβιλος») για την ανδρεία του.
1362 περίπου ★★
Κατάκτηση Αδριανούπολης από τους Οθωμανούς Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν την Αδριανούπολη. Οι κάτοικοι παραδίνονται όταν ο Βυζαντινός διοικητής της πόλης την εγκαταλείπει έχοντας χάσει μάχες εκτός των τειχών. [Η χρονολογία της κατάληψης της πόλης είναι αβέβαιη, το μόνο σίγουρο είναι ότι η πόλη κατελήφθη μεταξύ 1360 και 1371.]
1362
Στη Χίο, οι αρχικοί μέτοχοι της Μαόνα (της εταιρείας που εξουσιάζει τη Χίο) πουλάνε τις μετοχές τους και η Μαόνα περνάει υπό τον έλεγχο μελών της οικογενείας των Ιουστινιάνι (Giustiniani). Η πολυπρόσωπη εξουσία των Ιουστινιάνι θα διαρκέσει μέχρι την τουρκική κατάκτηση το 1566. Οι Ιουστινάνι θα πληρώνουν ευπειθώς φόρο υποτελείας στους Βυζαντινούς και, μετά το 1453, στους Οθωμανούς.
1362
Πεθαίνει ο δούκας της Λευκάδας Ζώρζης Γκρατσιάνο και η Λευκάδα παραχωρείται στον κόμη Κεφαλληνίας και Ζακύνθου Λεονάρδο Τόκκο, ο οποίος προσθέτει έτσι στην επικράτειά του τη Λευκάδα (με το κάστρο της Αγίας Μαύρας) και τη Βόνιτσα. Έχουν προηγηθεί ταραχές του τοπικού πληθυσμού εναντίον της ηγεσίας του Γκρατσιάνο εξαιτίας των οποίων είχε επέμβει πυροσβεστικά ο μετριοπαθής Λεονάρδος.
1362
Πεθαίνει ο ηγέτης των Οθωμανών Ορχάν Α’ επί των ημερών του οποίου οι Οσμανλήδες εξελίχθηκαν από ένα μικρό τουρκικό κρατίδιο σε κυρίαρχη δύναμη σε Βαλκάνια και Μικρά Ασία. Νέος σουλτάνος ο Μουράτ Α’, o οποίος ασκεί ήδη την εξουσία, τουλάχιστον από το 1359.
1362
Πεθαίνει ο Λουδοβίκος του Τάραντα, Βασιλιάς της Νάπολης. Στον θρόνο μένει μόνη της η σύζυγός του Ιωάννα A’ της Νάπολης, η οποία ήταν εξ αρχής η κληρονόμος του βασιλείου (ο Λουδοβίκος έγινε βασιλιάς λόγω του γάμου του). Επειδή ο Λουδοβίκος ήταν γιος του Φιλίππου Α’ του Τάραντος και της Αικατερίνης των Βαλουά, η βασίλισσα Ιωάννα θα διεκδικήσει και το Πριγκιπάτο της Αχαΐας τα επόμενα χρόνια.
1363
Οι Οθωμανοί Τούρκοι καταλαμβάνουν τη Φιλιππούπολη. Επίσης αυτή τη χρονιά καταλαμβάνουν την Κομοτηνή και όλη τη σημερινή νότια Βουλγαρία και δυτική Θράκη. Ο εκ των αρχηγών αυτής της εκστρατείας, ο ελληνικής καταγωγής πολέμαρχος Γαζή Αχμέτ Εβρενός εγκαθίσταται στην Κομοτηνή μέχρι το 1371.
1363
Ο Νέριο Ατσαγιόλι, ανιψιός του Νικολό Ατσαγιόλι, αγοράζει από τη Μαρία των Βουρβώνων τα κάστρα της Βοστίτσας (Αιγίου) και Φαναρίου (παλιό φέουδο του Nivelet, μάλλον στην Τροιζηνία). Η Μαρία των Βουρβώνων είναι σύζυγος του Ροβέρτου του Τάραντα που έχει τον τίτλο του Πρίγκιπα Αχαΐας, αλλά τα εν λόγω κάστρα ήταν προσωπική της περιουσία (της τα είχε κάνει δώρο ο άντρας της).
1363
Στην Κρήτη ξεσπά η Επανάσταση του Αγίου Τίτου εναντίον των Ενετών εξαιτίας της αύξησης των φόρων για την κατασκευή του λιμανιού. Οι εξεγερμένοι τιμαριούχοι της ενδοχώρας, πολλοί από τους οποίους είναι Ενετοί, ρίχνουν στη φυλακή τον Ενετό δούκα Λεονάρδο Δάνδολο και κηρύσσουν την ίδρυση της αυτόνομης Δημοκρατίας του Αγίου Τίτου. Η Βενετία θα στείλει στόλο και τον Ιούνιο του 1364 η εξέγερση θα κατασταλεί.
1363
Βυζαντινή εκστρατεία για να ανακτηθούν πόλεις στον Εύξεινο Πόντο που είναι στην κατοχή των Βουλγάρων από την εποχή του Ανδρόνικου Γ’. Καταλαμβάνεται με έφοδο η Αγχίαλος. Η Μεσημβρία αντιστέκεται και πολιορκείται. Τελικά ο αποκλεισμός της Μεσημβρίας τερματίζεται έναντι χρηματικού ποσού και οι Βυζαντινοί αποχωρούν.
1363
Τούρκοι μισθοφόροι, που είχαν χρησιμοποιηθεί σε ασήμαντη διένεξη Καταλανών με Ενετούς, εγκαθίστανται στη Θήβα. Η παρουσία τους είναι σοβαρή απειλή. Οι Βυζαντινοί του Μυστρά, οι Γάλλοι βαρόνοι του Μοριά, οι Ιωαννίτες ιππότες, οι Ενετοί της Χαλκίδας κ.ά., σε μια σπάνια σύμπνοια, ενώνονται και καταστρέφουν έναν στόλο 35 τουρκικών πλοίων στα Μέγαρα. Οι Τούρκοι σύντομα θα εγκαταλείψουν τη Θήβα.
1364 10-9-1364
Πεθαίνει στη Νάπολη σε ηλικία 46 ετών ο πρίγκιπας του Τάραντα Ροβέρτος. Τα δικαιώματά του στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας τα κληρονομεί η γυναίκα του, η Μαρία των Βουρβώνων. Τον τίτλο του πρίγκιπα του Τάραντος και του Λατίνου αυτοκράτορα Κωνσταντινουπόλεως κληρονομεί ο μικρός αδερφός του, ο Φίλιππος Β’ του Τάραντος (ο οποίος θα διεκδικήσει και την Αχαΐα).
1364
Η Μαρία των Βουρβώνων, χήρα του Ροβέρτου του Τάραντα, κληρονομεί τον τίτλο του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. Έχει στην κατοχή της 16 κάστρα μεταξύ των οποίων το Χλεμούτσι, της Καλαμάτας, του Ναβαρίνου και το Ποντικόκαστρο (στο Κατάκωλο). Μέχρι το 1363 είχε και τα κάστρα της Βοστίτσας (Αίγιο) και του Φαναρίου (στην Τροιζηνία) που τα πούλησε στον Νέριο Ατσαγιόλι.
1364
Ο κληρονόμος του πριγκιπάτου του Τάραντα Φίλιππος Β’, αδερφός του αποθανόντος Ροβέρτου, δεν αναγνωρίζει τα δικαιώματα της Μαρίας των Βουρβώνων στον θρόνο του Πριγκιπάτου της Αχαΐας και αυτοανακηρύσσεται ο ίδιος Πρίγκιπας Αχαΐας. Τον υποστηρίζουν οι βαρόνοι της Αχαΐας που έχουν ήδη εκλέξει βάιλο τον βαρόνο Χαλανδρίτσας Κεντυρίων Α’ Ζαχαρία και τον στέλνουν να δηλώσει υποταγή στον Φίλιππο.
1365
Πεθαίνει ο Μεγάλος Μάγιστρος των Ιπποτών της Ρόδου Roger des Pins. Νέος μάγιστρος θα γίνει ο Raymond Berenger που θα είναι σε αυτή τη θέση μέχρι τον θάνατό του το 1374.
1365
Οι Οθωμανοί εισβάλλουν στη Βουλγαρία. Καταλαμβάνουν τη Σωζόπολη και την περιοχή της Ζαγοράς (νοτίως του Αίμου).
1365
Οικοδομείται η Μονή Σίμωνος Πέτρας στο Άγιο Όρος από τον Σέρβο ηγεμόνα των Σερρών Ιωάννη Ούγγλεση. Η μονή προϋπήρχε ως ασκηταριό του Οσίου Σίμωνα από τον 13ο αιώνα.
1365 Οκτώβριος
Αλεξανδρινή Σταυροφορία Οργανώνεται «σταυροφορία» (στην ουσία επιδρομή στην Αίγυπτο) με επικεφαλής τον Λατίνο βασιλιά της Κύπρου Πέτρο Α’ με τη συμμετοχή των ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου. Οι Δυτικοί με 165 πλοία καταλαμβάνουν την Αλεξάνδρεια. Λεηλατούν και σφάζουν επί 2 μέρες. 20.000 Αλεξανδρινοί νεκροί και 5.000 σκλάβοι. Θα περάσουν αιώνες μέχρι να συνέλθει η Αλεξάνδρεια από την καταστροφή.
1365 8-11-1365
Πεθαίνει στη Νάπολη ο Νικολό Ατσαγιόλι. Το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του, συμπεριλαμβανομένης της Καστελλανίας Κορίνθου, το κληρονομεί ο γιος του Άντζελο Ατσαγιόλι.
1366
Ο Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος μεταβαίνει στην Ουγγαρία –μέσω Δούναβη– για να ζητήσει βοήθεια εναντίον των Οθωμανών. Ο Ούγγρος βασιλιάς Λουδοβίκος Α’ (που ο Πάπας τον έχει ορίσει αρχηγό σταυροφορίας κατά των Τούρκων) του συμπεριφέρεται μειωτικά και ζητά άνευ όρων υποταγή των Ορθοδόξων στον Πάπα. Ο Ιωάννης φεύγει άπρακτος. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που Βυζαντινός αυτοκράτορας έκανε επίσημη επίσκεψη στο εξωτερικό!
1366
Η Μαρία των Βουρβώνων και ο γιος της από τον πρώτο της γάμο Ούγκο Λουζινιάν έρχονται στον Μοριά με 12.000 στρατό για να διεκδικήσουν το Πριγκιπάτο της Αχαΐας. Βρίσκουν όλα τα κάστρα, ακόμα και της δικής τους ιδιοκτησίας, υπό τον έλεγχο των οπαδών του Φιλίππου Β’ του Τάραντα, εκτός από το κάστρο Ναβαρίνου. Πολιορκούν το κάστρο της Πάτρας, έδρα του αρχιεπισκόπου Πατρών Άγγελου Α’ Ατσαγιόλι.
1366
Ο Ενετός ιερέας Κάρολος Ζένος (που αργότερα θα γίνει βάιλος του Πριγκιπάτου) οργανώνει εξαιρετικά την άμυνα στο κάστρο της Πάτρας. Μετά από πολιορκία 6 μηνών αντεπιτίθεται και πολιορκεί τη Μαρία των Βουρβώνων στο Ναβαρίνο. Την κατάσταση σώζει ο Αμεδαίος της Σαβοΐας ο στόλος του οποίου έτυχε να σταθμεύσει στην Κορώνη. Με τη μεσολάβησή του επιτυγχάνεται συμφωνία μεταξύ των διεκδικητών του Πριγκιπάτου.
1366
Ο πάπας Ουρβανός Ε’, μετά από τα συνεχείς εκκλήσεις για βοήθεια από τον Ιωάννη Ε’, οργανώνει σταυροφορία κατά των Τούρκων. Ορίζει αρχηγό τον βασιλιά Λουδοβίκο της Ουγγαρίας. Δηλώνουν συμμετοχή πρόθυμα ο βασιλιάς της Κύπρου Πέτρος Α’ και ο Αμεδαίος της Σαβοΐας. Ενετοί και Γενοβέζοι απέχουν. Μέσα στην ίδια χρονιά ο Πάπας δίνει εντολή για αναβολή της σταυροφορίας μέχρι να γίνει πράξη η Ένωση των Εκκλησιών.
1366
Οι κάτοικοι των Ιωαννίνων ζητούν από τον Συμεών Ούρεση, του οποίου είναι τυπικά υπήκοοι, να ορίσει κυβερνήτη στην πόλη τους που θα μπορέσει να τους οργανώσει και να τους προστατέψει από τους Αλβανούς. Ο Ούρεσης τούς υποδεικνύει τον γαμπρό του Θωμά Πρελούμπο.
1366
Ο Αμεδαίος ΣΤ’ της Σαβοΐας, ξάδερφος του Ιωάννη Ε’ ηγείται «σταυροφορίας» εναντίον των Οθωμανών με 16 ενετικά πλοία και 1700 άντρες, σε συνεργασία με τον Φραγκίσκο Γατελούζο της Λέσβου και τον βασιλιά της Ουγγαρίας Λουδοβίκο. Απελευθερώνει την Καλλίπολη και τη δίνει στους Βυζαντινούς. Μετά εισβάλλει στη Μαύρη Θάλασσα και αναγκάζει τους Βούλγαρους να επιτρέψουν τη διέλευση στον Ιωάννη Ε’.
1367 Άνοιξη
Ο Ούγγρος βασιλιάς Λουδοβίκος καταλαμβάνει τη βουλγαρική πόλη Βιδίνιο (Βίντιν). Ο Ιωάννης επιστρέφοντας από την Ουγγαρία μέσω Δούναβη περνάει από το Βιδίνιο και οι Βούλγαροι τον μπλοκάρουν εκεί και δεν τον αφήνουν να περάσει. Ο γιος του Ιωάννη, ο Ανδρόνικος Δ’ Παλαιολόγος που τον είχε αφήσει στο πόδι του στην Κωνσταντινούπολη αδρανεί χαρακτηριστικά και δεν κάνει καμιά ενέργεια για να βοηθήσει.
1367
Χάρη στον Αμεδαίο ΣΤ’ της Σαβοΐας και στον «σταυροφορικό» στόλο του, επιστρέφουν για λίγο στο Βυζάντιο οι πόλεις του Ευξείνου Πόντου Μεσημβρία, Αγχίαλος και Σωζόπολις. Ο Αμεδαίος και ο απελευθερωθείς Ιωάννης Ε’ επιστρέφουν μαζί στην Κωνσταντινούπολη. Ο Αμεδαίος θέλει να βοηθήσει, αλλά βλέποντας την οικτρή κατάσταση στο Βυζάντιο αποχωρεί.
1367
Θωμάς Πρελούμπος Ο Σέρβος Θωμάς Β’ Πρελούμπος ή Πρελιούμποβιτς εισέρχεται στα Γιάννενα ως ο νέος Δεσπότης Ηπείρου. Θα είναι Δεσπότης (τίτλος που θα του δοθεί επίσημα από τον Ιωάννη Ε’ το 1382) μέχρι τη δολοφονία του το 1384. Έχει ικανότητες, αλλά θα αποδειχθεί σκληρός, αλαζόνας και άπληστος. Θα γίνει εξαιρετικά αντιδημοφιλής.
1368
Ο Αλβανός πολέμαρχος Καρλ Τόπια (ή Κάρλας Θεωπίας ή Θώπιας) καταλαμβάνει το Δυρράχιο, που το είχαν οι Ανδεγαυοί, και ιδρύει το Πριγκιπάτο της Αλβανίας. Θα παραμείνει στην εξουσία (με διαλείμματα) μέχρι τον θάνατό του το 1388. Προς το τέλος θα γίνει υποτελής της Βενετίας.
1368
Καθώς η επιδημία πανώλης έχει θερίσει τον πληθυσμό των Ιωαννίνων, ο νέος δεσπότης Πρελούμπος βγάζει διαταγή όλες οι χήρες να παντρευτούν Σέρβους, κάτι που εξαγριώνει τους Έλληνες.
1369 περίπου
Ο σουλτάνος των Τούρκων Μουράτ Α’ μεταφέρει την έδρα του στην Αδριανούπολη, η οποία μέχρι το 1453 θα είναι η πρωτεύουσα του σουλτανάτου των Οθωμανών. Το κράτος του χωρίζεται σε δύο μέρη στην Ανατόλια (Μ.Ασία) και στο βιλαέτι της Ρούμελης (Βαλκάνια).
1369
Ο Τουρκο-Μογγόλος πολέμαρχος Τιμούρ ή Ταμερλάνος, που διατείνεται ότι είναι απόγονος του Τζένγκις Χαν, κατορθώνει να γίνει ηγεμόνας της Σαμαρκάνδης.
1369 18-10-1369
Ο Ιωάννης Ε’ πηγαίνει στη Ρώμη για να ζητήσει βοήθεια εναντίον των Τούρκων από τον Πάπα. Την όλη προσπάθεια έχει οργανώσει ο λόγιος Δημήτριος Χρυσολωράς. Στη Ρώμη, ο αυτοκράτορας αποδέχεται την Ένωση των δύο Εκκλησιών και την υπαγωγή στους Καθολικούς. Φιλάει το πόδι του πάπα Ουρβανού Ε’ τρεις φορές. (Σημειωτέον ότι ο Πάπας βρίσκεται εκτάκτως στη Ρώμη αφού ή παπική έδρα είναι ακόμα στην Αβινιόν.)
1370
1370
Κατά την επιστροφή του από τη Ρώμη ο Ιωάννης Ε’ περνάει από τη Βενετία όπου κρατείται για χρέη (τα 20.000 δουκάτα που πήρε όσο ήταν ακόμα κεφαλή Θεσσαλονίκης). Αναγκάζεται να συμφωνήσει να πουλήσει την Τένεδο στους Ενετούς έναντι 25.000 Δουκάτων (από τα οποία θα πάρει μόνο τα 5.000). Όμως ο γιος του Ανδρόνικος που έχει μείνει να κυβερνά την Κ/Πολη αρνείται και η κράτηση του αυτοκράτορα συνεχίζεται.
1370
Ο Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος τελικά απελευθερώνεται από τους Ενετούς χάρη στη μεσολάβηση του ξαδέρφου του Αμεδαίου της Σαβοΐας και δεσμευόμενος ότι θα παραχωρήσει τελικά την Τένεδο. Ο δευτερότοκος γιος του Μανουήλ σπεύδει στη Βενετία να βοηθήσει οικονομικά για να γίνει δυνατή η επιστροφή. Ο Ιωάννης θα είναι πίσω στην Πόλη τον Οκτώβριο του 1371.
1370
Γράφει ο Παπαρρηγόπουλος για την επιστροφή του αυτοκράτορα: «ο Ιωάννης ηδυνήθη να ανακτήση την ελευθερίαν και να επιστρέψη εις Κωνσταντινούπολιν, αφού επί ματαίω εταπεινώθη εν Ρώμη, επί ματαίω εξηυτελίσθη εν Ενετία και έλαβεν απόδειξιν θλιβεράν της κακοηθείας του πρεσβυτέρου αυτού υιού και διαδόχου.»
1370
Η Μαρία των Βουρβώνων και ο γιος της Ούγος συμφωνούν να παραιτηθούν από τα δικαιώματά τους στην Αχαΐα και από τα κάστρα της Πελοποννήσου εκτός από την Καλαμάτα, με αντάλλαγμα 6.000 φιορίνια ετησίως που θα καταβάλλει ο Φίλιππος Β’ του Τάραντος που αποκτά έτσι και νομότυπα τον τίτλο του Πρίγκιπα της Αχαΐας.
1371 Φεβρουάριος
Μετά τον θάνατο του μακροημερεύσαντος (40 χρόνια!) τσάρου της Βουλγαρίας Ιβάν-Αλεξάνταρ, τον διαδέχονται οι δυο γιοι του Ιβάν Σρατσιμίρ και Ιβάν Σισμάν ως συναυτοκράτορες. Η διάσπαση της ηγεσίας στη Βουλγαρία την αποδυναμώνει, ενώ οι Τούρκοι ήδη τη λεηλατούν.
1371 Άνοιξη
Τα 3 αδέρφια ντ’ Ανγκιάν (d’ Enghien), ο Γκυ, βαρόνος Αργολίδας, ο Λουδοβίκος, βάιλος του Πριγκιπάτου Αχαΐας και ο Ιωάννης, κόμης του Λέτσε που κατέφθασε με 1.000 πεζούς και 500 ιππείς, εισβάλλουν στην Αττική με τη φιλοδοξία να καταλύσουν το καταλανικό Δουκάτο Αθηνών. Όμως θα αποτύχουν να καταλάβουν την Ακρόπολη και θα αποσυρθούν. Στα τέλη της χρονιάς θα συμφωνήσουν ειρήνη με τους Καταλανούς.
1371 26-9-1371
Μάχη του Έβρου (Μάχη της Μαρίτσας). Αποφασιστική νίκη των Οθωμανών υπό τον Λαλά Σαχίν και τον Γαζή Αχμέτ Εβρενός επί των Σέρβων (τους έπιασαν κυριολεκτικά στον ύπνο) κοντά στο Ορμένιο, επί του ποταμού Έβρου.
1371
Ο Άντζελο, γιος του Νικολό Ατσαγιόλι, μη έχοντας χρόνο να ασχοληθεί με την περιουσία του στην Ελλάδα, αναθέτει στον ξάδερφό του Νέριο Ατσαγιόλι τη διαχείριση των κτήσεών του στην Πελοπόννησο. Ο Νέριο που αναλαμβάνει ως εκπρόσωπός του την Καστελλανία Κορίνθου, έχει ήδη περιουσιακά στοιχεία στην Ελλάδα που απέκτησε 10 χρόνια πριν: τη Βοστίτσα και το Nivelet (Φανάρι Τροιζηνίας, μάλλον).
1371
Ο Άντζελο, γιος του Νικολό Ατσαγιόλι που έχει αναθέσει τη διαχείριση της περιουσίας του στην Ελλάδα στο ξάδερφό του Νέριο Ατσαγιόλι, παίρνει ένα μεγάλο ποσό ως δάνειο από τον Νέριο βάζοντας ως υποθήκη τα κάστρα της Καστελλανίας Κορίνθου. Το δάνειο δεν θα πληρωθεί ποτέ και ο Νέριο θα γίνει τελικά ο νόμιμος κύριος της περιοχής αυτής.
1371
Πεθαίνει η δούκισσα της Νάξου Φιορέντσα Σανούντο. Θα τη διαδεχθεί ο ανήλικος γιος της από τον πρώτο της γάμο Νικόλαος Γ’ νταλε Κάρτσερι (Nicolò dalle Carceri, και ενίοτε Δαλλεκάρτσερης) ο οποίος είναι και κύριος των 2/3 της Εύβοιας, από τον πατέρα του. Ο δεύτερος σύζυγός της Φιορέντσας, ο Σανούδος-Σπετσαμπάντα θα είναι επίτροπός του μέχρι να ενηλικιωθεί.
1371
Ο κυβερνήτης Θεσσαλονίκης Μανουήλ Παλαιολόγος εκμεταλλεύεται την ήττα των Σέρβων στη Μαρίτσα και ανακαταλαμβάνει τη Δράμα και τις Σέρρες που ανήκαν στον Σέρβο δεσπότη Ιωάννη Ούγγλεση, ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη της Μαρίτσας. Οι Οθωμανοί θα καταλάβουν την πόλη και την Ανατολική Μακεδονία το 1383.
1372
★★
Το Βυζάντιο υποτελές στους Τούρκους Ο Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος δηλώνει υποτελής του Τούρκου σουλτάνου Μουράτ Α’ για να τον αποτρέψει από το να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη. Δεν συμμετέχει στη συμμαχία των υπολοίπων Βαλκανικών χωρών εναντίον των Τούρκων που σχηματίζεται αυτήν την εποχή.
1372
Πεθαίνει ο Πέτρος Α’, και ο Πέτρος Β’ Λουζινιάν γίνεται βασιλιάς στην Κύπρο ενώ Ενετοί και Γενοβέζοι διαγκωνίζονται για να αποκομίσουν όσο περισσότερα οφέλη κατά τη μεταβατική περίοδο. Ξεσπούν ταραχές και η παροικία των Γενοβέζων στην Αμμόχωστο –σπίτια, αποθήκες και καταστήματα– καίγεται.
1373
Ο Φίλιππος Β’ του Τάραντα παραχωρεί το Πριγκιπάτο της Αχαΐας στην εξαδέλφη του, Ιωάννα Α’ Βασίλισσα της Νάπολης. (Εξαναγκάζεται μάλλον να το κάνει επειδή είναι υπήκοος της Ιωάννας.)
1373 Μάιος
Ο συμβασιλέας Ανδρόνικος συνωμοτεί κατά τού πατέρα του Ιωάννη Ε’, επειδή ο Ιωάννης δήλωσε υπόσπονδος των Τούρκων. Συνεργάζεται με έναν γιο τού Μουράτ, τον Σαουντζί Τσελεμπί, που θέλει κι αυτός να ανατρέψει τον δικό του πατέρα. Το σχέδιο αποκαλύπτεται. Ο Μουράτ απαιτεί από τον Ιωάννη να τυφλώσει το γιο του. Ο Ανδρόνικος τυφλώνεται (μαζί με το γιο του Ιωάννη) αλλά όχι εντελώς –η όραση θα αποκατασταθεί μερικώς.
1373 Ιούνιος
Ένας γενοβέζικος στόλος υπό τον Damiano Cattaneo με 7 γαλέρες καταφθάνει στην Κύπρο. Οι Γενοβέζοι επιτίθενται σε Φαμαγκούστα (Αμμόχωστο) και Λευκωσία. Λίγο αργότερα στην Πάφο. Στο μεταξύ 36 ακόμα γαλέρες με 14.000 άντρες αναχωρούν από τη Γένοβα με προορισμό την Κύπρο. Μεγάλο μέρος της νήσου περνάει υπό των έλεγχο των Γενοβέζων.
1373 25-9-1373
Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του πρωτότοκου γιου του Ανδρόνικου Παλαιολόγου, ο Ιωάννης Ε’ στέφει συναυτοκράτορα τον 23χρονο δευτερότοκο γιο του Μανουήλ Παλαιολόγο.
1374
Πεθαίνει ο Αλβανός Πέτρος Λιόσα, που κατείχε την Άρτα και άλλα κάστρα της περιοχής. Αιτία θανάτου είναι η πανώλη που μαστίζει την πόλη. Ο έτερος από τους 2 Αλβανούς δεσπότες που προέκυψαν μετά τη μάχη του Αχελώου, ο Γκίνης Μπούας Σπάτα, εκμεταλλεύεται την ευκαιρία και αρπάζει τα εδάφη του Λιόσα και γίνεται ο ίδιος αφέντης στην Άρτα, ενώ αφήνει το Αγγελόκαστρο Ακαρνανίας στον αδερφό του Σγουρό.
1374
Πεθαίνει ο Μεγάλος Μάγιστρος των Ιπποτών της Ρόδου Raymond Berenger. Νέος μάγιστρος θα γίνει ο Robert de Juilly που θα είναι ηγεμόνας των Ιωαννιτών για 3 χρόνια, μέχρι το 1377.
1374 Σεπτέμβριος
Ο αυτοκράτωρ Τραπεζούντος Αλέξιος Γ’ Μέγας Κομνηνός χρηματοδοτεί με 10 εκατομμύρια άσπρα την οικοδόμηση της Μονής Διονυσίου στο Άγιο Όρος από τον όσιο Διονύσιο, από την Κορησό Καστοριάς.
1374 Οκτώβριος
Στην Κύπρο, η εισβολή των Γενοβέζων έχει τεράστιο κόστος για τους Φράγκους ηγεμόνες Λουζινιάν που αναγκάζονται να πληρώσουν υπέρογκη αποζημίωση στη Γένοβα. Οι Γενοβέζοι επιστρέφουν στον βασιλιά Πέτρο Β’ τα εδάφη που είχαν αποσπάσει, με εξαίρεση τη Φαμαγκούστα (Αμμόχωστο) που θα είναι στην κυριότητά τους για 90 χρόνια μέχρι το 1464. (Οι Ενετοί θα την πάρουν το 1489.)
1374 25-11-1374
Πεθαίνει ο Φίλιππος Β’ του Τάραντα. Τον διαδέχεται ο ανιψιός του Ιάκωβος του Μπω (Jacques des Baux ή Giacomo Del Balzo), γιος της αδερφής του Μαργαρίτας των Ανζού, που κληρονομεί τους τίτλους του πρίγκιπα του Τάραντα, του πρίγκιπα της Αχαΐας και του αυτοκράτορα της Κ/Πολης. Η βασίλισσα της Νάπολης Ιωάννα θεωρεί δική της την Αχαΐα και κατάσχει την περιουσία του Ιακώβου, ο οποίος καταφεύγει στην Κέρκυρα.
1374 τέλη
Ο άρχοντας της Κορίνθου Νέριο Ατσαγιόλι εκμεταλλεύεται τη διχόνοια ανάμεσα στους Καταλανούς του Δουκάτου των Αθηνών και τις έριδες που ξέσπασαν μετά τον θάνατο του επιτρόπου Ματθαίου ντε Περάλτα, και με πρόφαση τη μη έκδοση κάποιων υπηκόων του που είχαν καταφύγει στην Αθήνα, καταλαμβάνει τα Μέγαρα. Φυλακίζει τον Καταλανό κυβερνήτη της πόλης. Από τα Μέγαρα ο Νέριο ελέγχει τη διαδρομή από Αθήνα προς Θήβα.
1375
Ο Λουδοβίκος Φαντρίκ (ή Φαδρίγος), ο Αραγωνέζος κόμης Σαλώνων, εκλέγεται ομόφωνα από τους Καταλανούς του Δουκάτου των Αθηνών νέος επίτροπος χωρίς να περιμένουν διορισμό από τον βασιλικό αραγωνικό οίκο της Σικελίας.
1375 Απρίλιος
Οι Μαμελούκοι της Αιγύπτου κατακτούν και την υπόλοιπη Κιλικία (έχουν παρουσία εκεί από το 1352). Το Αρμενικό Βασίλειο της Κιλικίας (στη ΝΑ Μ.Ασία) καταλύεται. Ο τελευταίος βασιλιάς, ο Λέων Ε’ Λουζινιάν, θα μείνει φυλακισμένος για πολλά χρόνια στο Κάιρο. Ιδρύεται το Εμιράτο του Ραμαντάν, με πληθυσμό κυρίως Τουρκομάνους και Αρμενίους, το οποίο θα είναι υποτελές στον Σουλτάνο της Αιγύπτου μέχρι το 1516.
1376 περίπου
Κάρολος Α’ Τόκκος Πεθαίνει ο Λεονάρδος Α’ Τόκκος, Παλατινός Κόμης Κεφαλληνίας και Ζακύνθου, Δούκας Λευκάδας και Αυθέντης της Βόνιτσας. (Η πρωτεύουσα των Τόκκων είναι πλέον η Λευκάδα και το κάστρο της Αγίας Μαύρας.) Τον Λεονάρδο διαδέχεται ο γιος του Κάρολος Α’ Τόκκος ο οποίος μέχρι τον θάνατό του το 1429 θα φτάσει να είναι ένας από τους ισχυρότερους ηγεμόνες στον Ελληνικό χώρο.
1376
Ο Ιωάννης Ε’ μετά την αποτυχημένη απόπειρα το 1369 να πουλήσει την Τένεδο στη Βενετία για 25.000 δουκάτα, κατορθώνει να την πουλήσει τώρα με τους ίδιους όρους. Οι Γενοβέζοι του Γαλατά αντιδρούν και απελευθερώνουν τον Ανδρόνικο, τον γιο τού Ιωάννη. Ανεξάρτητα από αυτό, η φρουρά του νησιού το παραδίνει στους Ενετούς.
1376
Οι Ανδεγαυοί ξαναπαίρνουν το Δυρράχιο, που το είχαν χάσει από τους Αλβανούς το 1368. Για την κατάληψη της πόλης ο Λουδοβίκος του Εβρέ (Louis d’Évreux) ή Λουδοβίκος της Ναβάρρας (που έγινε Δούκας Δυρραχίου από τον γάμο του με την Ιωάννα των Καπετιδών, εγγονή του Ιωάννη της Γραβίνας) χρησιμοποιεί τη μισθοφορική Εταιρεία των Ναβαρραίων. Το Δυρράχιο θα ανακτηθεί από το Κάρολο Τόπια το 1383.
1376 12-8-1376
Προσωρινή εκθρόνιση του Ιωάννη Ε’ Ο Ιωάννης Ε’ ανατρέπεται και φυλακίζεται στον πύργο του Ανεμά από τον πρωτότοκο γιο του Ανδρόνικο Δ’ Παλαιολόγο, ο οποίος σφετερίζεται το θρόνο με τη βοήθεια του στόλου των Γενοβέζων και με την ανοχή των Οθωμανών Τούρκων στους οποίους υποσχέθηκε την Καλλίπολη. Ο Ιωάννης θα επανέλθει στον θρόνο το 1379.
1376 23-8-1376
Ο Ανδρόνικος Δ’ Παλαιολόγος παραχωρεί την Τένεδο στους Γενοβέζους, την οποία ο πατέρας του Ιωάννης Ε’ είχε παραχωρήσει λίγους μήνες πριν στους Ενετούς. Παρά την απόφαση του Ανδρόνικου, η φρουρά του νησιού το παραδίνει στους Ενετούς. Ξεσπά νέος γύρος πολέμου μεταξύ Γένοβας και Βενετίας που θα διαρκέσει μέχρι το 1381. Πρόκειται για τον πόλεμο της Κιότζα (Chioggia) που θα διεξαχθεί μακριά από το Αιγαίο.
1376
Η Ιωάννα Α’, βασίλισσα της Νάπολης παραχωρεί για 5 χρόνια τις φραγκικές κτήσεις της Πελοποννήσου στους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου, οι οποίοι θα πρέπει να πληρώνουν στη Νάπολη 4.000 χρυσά δουκάτα το χρόνο. Τη διοίκηση στην Αχαΐα αναλαμβάνει ο ιππότης Daniel de Carreto.
1376 περίπου
Η Αίνος (στην Ανατολική Θράκη, απέναντι από την Αλεξανδρούπολη) παραχωρείται από τον Ανδρόνικο Δ’ στους Γενοβέζους και ο Νικόλαος Γατελούζος (Niccolò Gattilusio), αδερφός του ηγεμόνα της Λέσβου Φραγκίσκου Γατελούζου, γίνεται άρχοντας της πόλης.
1377 Ιανουάριος
Ο πάπας Γρηγόριος ΙΑ’ μεταφέρει την παπική έδρα από την Αβινιόν στη Ρώμη. Μέσα στην ίδια χρονιά, οι ταραχές στη Ρώμη θα αναγκάσουν τον Πάπα να επιστρέψει προσωρινά στην Αβινιόν, αλλά σύντομα θα έλθει ξανά στη Ρώμη. Έτσι τελειώνει η περίοδος που η Αβινιόν ήταν έδρα του Πάπα. Η «Βαβυλώνια αιχμαλωσία» του παπισμού διήρκεσε 67 χρόνια και 7 πάπες.
1377
Πεθαίνει ο Μάγιστρος των Ιπποτών της Ρόδου Robert de Juilly. Με εντολή του πάπα Γρηγορίου ΙΑ’, νέος μάγιστρος εκλέγεται ο Χουάν Φερνάντε δε Ερέντια, (Juan Fernandes de Heredia), έμπιστος της παπικής αυλής και φρούραρχος της Αβινιόν (της τέως παπικής έδρας). Ο Herredia δεν είναι στη Ρόδο, όπου θα έρθει το 1379 και θα ξαναφύγει οριστικά το 1382. Πάντως, θα μείνει ηγέτης του τάγματος μέχρι το 1396.
1377
Ο Ανδρόνικος Δ’ Παλαιολόγος αναγορεύει το 7ετή γιο του Ιωάννη Ζ’ συναυτοκράτορα.
1377
Πεθαίνει ο βαρόνος της Αργολίδας Γκυ ντ’ Ανγκιάν. Τον διαδέχεται η ανήλικη κόρη του Μαρία, υπό την επιτροπεία του θείου της Λουδοβίκου, κόμη του Κονβερσάνο, ο οποίος υπογράφει συμφωνία με τη Βενετία και συγκατατίθεται στον γάμο της Μαρίας με τον Πέτρο Κορνάρο (Cornaro), Ενετό του Άργους, από πλούσια οικογένεια της Βενετίας. Το ζεύγος μένει στη Βενετία και ο Λουδοβίκος θα είναι στο Ναύπλιο μέχρι το 1381.
1377
Ο Ανδρόνικος Δ’ Παλαιολόγος επιστρέφει την Καλλίπολη στους Τούρκους σε αντάλλαγμα για την υποστήριξή τους στην ανατροπή του πατέρα του. (Την Καλλίπολη είχε ανακτήσει για τους Βυζαντινούς ο Αμεδαίος της Σαβοΐας το 1366.) Όμως, η Καλλίπολη δεν έχει πλέον τόσο μεγάλη στρατηγική σημασία, όπως το 1354, με τη Θράκη να είναι ήδη εξ ολοκλήρου στα χέρια των Οθωμανών.
1378
Ο Heredia, μετά την εκλογή του, αντί να έρθει στη Ρόδο, θέλει να ικανοποιήσει μια παλιά έμμονη ιδέα των Παπών: ότι οι Ιωαννίτες πρέπει να πολεμούν συνεχώς τους αλλόθρησκους. Αποβιβάζεται με 400 ιππότες στην Ήπειρο, αλλά παρά κάποιες αρχικές επιτυχίες (προσωρινή κατάληψη Ναυπάκτου), πέφτει σε ενέδρα και αιχμαλωτίζεται από Αλβανούς υπό τον Σγουρό Μπούα που τον απελευθερώνουν παίρνοντας λύτρα 9.000 φράγκα.
1378
Ο Ιωαννίτης ιππότης Γκωσέ ντε λα Μπαστίντ (Gaucher de La Bastide) προσλαμβάνει για 8 μήνες την Εταιρία των Ναβαρραίων, αποτελούμενη από μισθοφόρους από τη Ναβάρρα, τη Γασκόνη, την Καταλονία και λίγους από τη Σικελία, η οποία φρουρεί το Δυρράχιο. Η πρόθεση των Ιωαννιτών είναι να χρησιμοποιήσουν τους Ναβαρραίους εναντίον των Αλβανών που αιχμαλώτισαν τον μεγάλο μάγιστρο του τάγματος Χερέντια.
1378 Σεπτέμβριος
Δυτικό Σχίσμα Οι Γάλλοι καρδινάλιοι, που έχουν την πλειοψηφία, εκλέγουν δικό τους Πάπα που εγκαθίσταται στην Αβινιόν ως αντίπαπας. Έτσι τώρα υπάρχουν δύο πάπες. Αυτό είναι το Δυτικό Σχίσμα που θα λήξει το 1417 στη σύνοδο της Κωνσταντίας. Με τους αντίπαπες της Αβινιόν τάσσονται κυρίως οι Γάλλοι και τα κράτη της επιρροής τους: Νάπολη, Κύπρος, Αραγωνία, Καστίλλη, Βουργουνδία, Σκωτία.
1379
Ένα απόσπασμα της μισθοφορικής Εταιρείας των Ναβαρραίων προσλαμβάνεται από τον άρχοντα της Κορίνθου Νέριο Ατσαγιόλι (μάλλον μετά τη λήξη του συμβολαίου τους με τους Ιωαννίτες). Οι Ναβαρραίοι με αρχηγό τον Χουάν ντε Ουρτούμπια περνούν στη Στερεά Ελλάδα και καταλαμβάνουν για λογαριασμό τού Νέριο τη Θήβα, τη Λιβαδειά και τα Σάλωνα.
1379 1-7-1379
Ο Ιωάννης Ε’ και ο γιος του Μανουήλ δραπετεύουν από την Κ/Πολη και καταφεύγουν στην αυλή του σουλτάνου Μουράτ στην Αδριανούπολη. Υπόσχονται στον σουλτάνο ότι θα του παραδώσουν τη Φιλαδέλφεια. Επίσης συμφωνούν σε φόρο υποτελείας 30.000 χρυσών νομισμάτων. Έτσι, Ενετοί και Οθωμανοί αποκαθιστούν τον Ιωάννη Ε’ στον θρόνο του Βυζαντίου. Ο εκπεσών Ανδρόνικος Δ’ θα καταφύγει για 3 χρόνια στο Πέραν, στους Γενοβέζους.
1380
1380 10-4-1380
Πεθαίνει ο δεσπότης Μορέως Μανουήλ Καντακουζηνός. Επί των ημερών του ο Μυστράς γνώρισε περίοδο ακμής. Θα τον διαδεχθεί ο μεγαλύτερος αδερφός του Ματθαίος Καντακουζηνός, τέως Δεσπότης Αδριανουπόλεως.
1380
Ο Γεώργιος Γεμιστός, ένας νέος, 25 ετών περίπου, που έχει μαθητεύσει κοντά στον Δημήτριο Κυδώνη, που τον μύησε στην πλατωνική και νεοπλατωνική σκέψη, κάνει μια ασυνήθιστη επιλογή για τη συνέχεια των σπουδών του: αφήνει την Κωνσταντινούπολη και έρχεται στην τουρκοκρατούμενη Αδριανούπολη. Μαθητεύει κοντά σε έναν Εβραίο σοφό, τον Ελισσαίο, που είναι οπαδός του Ζωροαστρισμού και του πολυθεϊσμού.
1380
Ο επίτροπος του δουκάτου των Αθηνών Λουδοβίκος Φαδρίκ ζητά από τον Αραγωνέζο βασιλιά της Σικελίας Πέτρο Δ’ (στον οποίο υπάγεται το δουκάτο) να τού παραχωρηθούν η κομητεία της Μάλτας, το κάστρο του Σιδηρόκαστρου (στην Οίτη) και η Αίγινα. Όλα αυτά ήταν φέουδα της οικογενείας του παλαιόθεν. Ο Πέτρος Δ’ το εγκρίνει, καθώς ο Λουδοβίκος τον ειχε υποστηρίξει στη μάχη διαδοχής του στέμματος της Σικελίας.
1380
Με την ευκαιρία της απονομής νέων τίτλων στον Φαντρίκ, ο βασιλιάς της Αραγωνίας και δούκας της Αθήνας (στο διάστημα 1379-1387) Πέτρος Δ’ της Αραγωνίας χαρακτηρίζει την Ακρόπολη «το πιο ακριβό στολίδι που υπάρχει στον κόσμο». [Να σημειωθεί ότι από το 1311 που οι δούκες των Αθηνών ήταν Καταλανοί, δεν πάτησε κανένας τους το πόδι του στην Ελλάδα· την εξουσία ασκούσε, ως εκπρόσωπός τους, ο Γενικός Επίτροπος ή Βικάριος]
1380
Οι μισθοφόροι της Εταιρείας των Ναβαρραίων στην υπηρεσία του Νέριο Ατσαγιόλι καταλαμβάνουν τα Σάλωνα και τη Λιβαδειά, ενώ ήδη έχουν πάρει τη Θήβα (το 1379). Οι Καταλανοί ζητούν τη συνδρομή των Ενετών και οι Ναβαρέζοι επιστρέφουν στον Μοριά. Η Λιβαδειά και ίσως η Θήβα παραμένουν στην κυριότητα του Ατσαγιόλι, ενώ τα Σάλωνα ανακαταλαμβάνονται αμέσως από τον Λουδοβίκο Φαδρίγο.
1380
Ο σουλτάνος των Οθωμανών Μουράτ Α’ καταλαμβάνει το Μοναστήρι και την Αχρίδα.
1381
Οι Ιωαννίτες Ιππότες επιστρέφουν την ηγεμονία του Πριγκιπάτου Αχαΐας στην Ιωάννα της Νάπολης. Η μισθοφορική εταιρεία των Ναβαρραίων, οι οποίοι είχαν προσληφθεί στην υπηρεσία των Ιωαννιτών, βρίσκονται ξαφνικά να είναι ο μοναδικός πόλος εξουσίας στο πριγκιπάτο.
1381
Η βασίλισσα Ιωάννα Α’ της Νάπολης ως Ανδεγαυή (του οίκου ντ’Ανζού) υποστηρίζει τον αντίπαπα της Αβινιόν. Για το λόγο αυτό, ο πάπας Ουρβανός ΣΤ’ ορίζει ότι η Νάπολη ανήκει στον δούκα του Δυρραχίου Κάρολο (εγγονό του κόμη της Γραβίνας). Ο Κάρολος με τη βοήθεια των Ούγγρων καταλαμβάνει τη Νάπολη, στέφεται βασιλιάς ως Κάρολος Γ’ και φυλακίζει την Ιωάννα.
1381
Μετά από διαπραγματεύσεις μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων μερών, συμφωνείται ότι η Τένεδος δεν θα ανήκει σε κανένα, ούτε στους Ενετούς ούτε στους Γενοβέζους. Οι Ενετοί πριν την εγκαταλείψουν, την επόμενη χρονιά, θα γκρεμίσουν το κάστρο και θα μεταφέρουν τους κατοίκους είτε στην Κρήτη είτε στην Εύβοια. Το νησί που βρίσκεται σε στρατηγική θέση λίγο πριν τα στενά των Δαρδανελίων, για πολλά χρόνια ερημώνει.
1381
Με την εκθρόνιση της Ιωάννας της Νάπολης, ο Ιάκωβος του Μπω βρίσκει την ευκαιρία να διεκδικήσει τα κληρονομικά του δικαιώματα. Εξασφαλίζει την υποστήριξη της μισθοφορικής εταιρείας των Ναβαρραίων και με τη βοήθεια κάποιων βαρόνων της Κέρκυρας, αποκτά την εξουσία στο νησί. Η Κέρκυρα θα επιστρέψει στο Βασίλειο της Νάπολης το 1383, όταν φύγει ο Ιάκωβος για την Αχαΐα.
1381 26-11-1381
O Ιάκωβος του Μπω παραχωρεί τους Παξούς στον Ενετό βαρόνο της Κέρκυρας Αδάμ Σαν Ιππόλυτο (Adam San Ippolito), ο οποίος τον είχε υποστηρίξει για να επικρατήσει στην Κέρκυρα. Ο Σαν Ιππόλυτο θα συνεχίσει να είναι κύριος του νησιού και μετά την κατάληψή του από τους Ενετούς το 1386.
1381
Ιάκωβος του Μπω Έχοντας ήδη την Κέρκυρα, ο Ιάκωβος του Μπω θέλει να αξιοποιήσει έναν άλλο τίτλο του, αυτόν του Πρίγκιπα της Αχαΐας. Κατεβαίνει στον Μοριά με τους μισθοφόρους της Εταιρείας Ναβαρραίων και καταλαμβάνουν τη Βοστίτσα, το Ναβαρίνο, την Ανδρούσα και την Καλαμάτα. Για λίγο θα είναι Πρίγκιπας Αχαΐας. Βάιλος γίνεται ο αρχηγός των Ναβαρραίων Μαχιό ντε Κοκερέλ.
1382
Ο Σέρβος δεσπότης Ηπείρου Θωμάς Πρελούμπος, αδυνατώντας να αντιμετωπίσει τους Αλβανούς, ζητά βοήθεια από τους Τούρκους. Με τη βοήθειά τους νικά τα διάφορα αλβανικά φύλα που λυμαίνονται τη Θεσπρωτία.
1382
Η Ρόδος έχει απομονωθεί, αποκλεισμένη και απειλούμενη πανταχόθεν. Οι ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη αποφασίζουν να στείλουν τον Μεγάλο Μάγιστρο Juan Fernandes de Heredia για να φέρει ενισχύσεις και οικονομική βοήθεια. Ο αναξιόπιστος Heredia (που στο δυτικό σχίσμα υποστηρίζει τον αντίπαπα) αναχωρεί, αλλά η βοήθεια που θα στείλει είναι ελάχιστη, ενώ ο ίδιος θα κάνει τεράστια περιουσία…
1382
Οι Οθωμανοί επιμένουν στη Βουλγαρία. Κυριεύουν τη Σόφια μετά από πολιορκία 2 ετών.
1382
Η κόμισσα των Σαλώνων Πεθαίνει ο Αραγωνέζος κόμης Σαλώνων Λουδοβίκος Φαδρίγος (ή Φαδρίκ ή Φαντρίκ) και στην ηγεσία της κομητείας τον διαδέχεται η κόρη του Μαρία υπό την επιτροπεία της μητέρας της Ελένης Καντακουζηνής. Η Ελένη, που είναι κόρη του δεσπότη του Μυστρά Ματθαίου και εγγονή του αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ’, θα ερωτευθεί παράφορα κάποιον παπα-Στράτο, που θα πάρει στα χέρια του τα ηνία της εξουσίας στην κομητεία.
1382 2-11-1382
Ο έκπτωτος Ανδρόνικος Δ’ που τα τελευταία 3 χρόνια ζει στον Γαλατά υπό την προστασία των Γενοβέζων, τα βρίσκει με τον πατέρα του. Συμφωνείται να διατηρήσει το δικαίωμά του στη διαδοχή, όπως και ο γιος του Ιωάννης Ζ’. Αποσύρεται στη Σηλυβρία, της οποίας γίνεται ηγεμόνας (μαζί με Ηράκλεια, Ραιδεστό –όλες υπό γενοβέζικο έλεγχο). Θα πεθάνει εκεί το 1385 εν μέσω μιας νέας προσπάθειας να υφαρπάξει τον θρόνο.
1382
Στο πλαίσιο των δυναστικών διακανονισμών μεταξύ των γιων τού Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγου, ο Ανδρόνικος ορίζεται διάδοχος, ο Μανουήλ επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη ως «κεφαλή» και ο τρίτος γιος, ο Θεόδωρος Παλαιολόγος παίρνει το αξίωμα του Δεσπότη Μορέως. Ο Θεόδωρος (που είναι και εξάδελφος των Ματθαίου Καντακουζηνού) θα μεταβεί αμέσως στην Πελοπόννησο. Εκεί όμως οι Καντακουζηνοί δεν του παραχωρούν το Δεσποτάτο.
1383 23-6-1383
Πεθαίνει ο δεσπότης του Μυστρά Ματθαίος Καντακουζηνός (μία εβδομάδα μετά τον θάνατο του πατέρα του Ιωάννη ΣΤ’, του τέως Βυζαντινού Αυτοκράτορα). Θα τον διαδεχθεί ο γιος του Δημήτριος, ενώ την εξουσία στο Δεσποτάτο διεκδικεί και ο Θεόδωρος Α’ Παλαιολόγος.
1383 7-7-1383
Πεθαίνει χωρίς απογόνους ο Ιάκωβος του Μπω που μόλις δυο χρόνια πριν κατόρθωσε να γίνει επίσημα Πρίγκιπας Αχαΐας. Στο μεταξύ, στη Νάπολη, θανατώνεται στη φυλακή η έκπτωτη βασίλισσα της Νάπολης Ιωάννα Α’. Τα δικαιώματα στον θρόνο του Πριγκιπάτου της Αχαΐας κληρονομεί ο σφετεριστής βασιλιάς Κάρολος Γ’ της Νάπολης.
1383
Φραντζέσκο Α΄ Κρίσπο Ο Φραντζέσκο Α’ Κρίσπο δολοφονεί στη διάρκεια ενός κυνηγιού τον δούκα της Νάξου Νικολό νταλε Κάρτσερι. Ο Κρίσπο είναι σύζυγος της Φιορέντσας Σανούδου που είναι αρχόντισσα στη Μήλο και ξαδέρφη της συνονόματης Φιορέντσας, της μακαρίτισσας δούκισσας της Νάξου. Μετά τον φόνο, ο Κρίσπο γίνεται ο ίδιος Δούκας της Νάξου. Οι Ενετοί, που είχαν προβλήματα με τον προκάτοχό του, τον αναγνωρίζουν αμέσως.
1383
Με τον θάνατο του Ιακώβου του Μπω, ο τίτλος του Λατίνου Αυτοκράτορα κληρονομείται από τον Λουδοβίκο Α’ ντ’ Ανζού (δευτερότοκο γιο του Γάλλου βασιλιά) που είχε οριστεί από την άτεκνη Ιωάννα της Νάπολης διάδοχός της. Ο Λουδοβίκος δεν ενδιαφέρεται να κάνει αποδοχή των τίτλων από την Ιωάννα, έτσι ο τίτλος του Λατίνου Αυτοκράτορα Κωνσταντινουπόλεως χάνεται. Ο τελευταίος «Αυτοκράτορας» ήταν ο Ιάκωβος του Μπω.
1383
Ο νέος δούκας της Νάξου Φραγκίσκος Α’ Κρίσπος (Francesco Crispo) έχει την υποστήριξη των αρχόντων του νησιού. Επιπλέον ο Κρίσπος γίνεται υποτελής της Βενετίας (το Δουκάτο μέχρι τώρα υπαγόταν στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας) συμπεριλαμβανομένων των 2/3 της Εύβοιας που ανήκαν στον Νταλε Κάρτσερι, τον προηγούμενο δούκα. Έτσι η Βενετία αποκτά και τυπικά την επικυριαρχία του μεγαλύτερου μέρους της Εύβοιας.
1383
Ο Φραγκίσκος Κρίσπος παίρνει την Άνδρο από τη Μαρία Σανούδου (που της είχε δοθεί πριν 10 χρόνια), ετεροθαλή αδερφή τού δολοφονηθέντος Νικολό νταλε Κάρτσερι και την παραχωρεί στην κόρη του Πετρινίλα (μαζί με τη Σύρο). Εξασφαλίζει την έγκριση των Ενετών παντρεύοντας την Πετρινίλα με τον Ενετό βάιλο της Χαλκίδας Πιέτρο Ζένο.
1383
Ως αποζημίωση για την απώλεια της Άνδρου, ο Κρίσπο δίνει στη Μαρία Σανούδου την Πάρο (και ενώ η Μαρία έχει ήδη την Αντίπαρο) υπό τον όρο ότι θα παντρευτεί τον άσημο Γάλλο ευγενή Γκασπάρ Σομμαρίπα (παραφθορά του Γαλλικού de Sommerive). Η Μαρία δεν θα πάψει ποτέ να διεκδικεί την Άνδρο. Σαν αποζημίωση, θα αποδοθεί σε αυτήν από τη Βενετία η κυριότητα των 2/3 της Εύβοιας που είχε ο αδερφός της Νταλε Κάρτσερι.
1383
Οι Ναβαρραίοι αρνούνται, με διάφορα προσχήματα, να αναγνωρίσουν τα δικαιώματα του Καρόλου Γ’ της Νάπολης στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας. Ο βάιλος που είχε διορίσει ο Ιάκωβος του Μπω, ο Μαχιό ντε Κοκερέλ, ασκεί πλέον την εξουσία στο πριγκιπάτο της Αχαΐας με έδρα το κάστρο της Ανδρούσας στη Μεσσηνία.
1383
Η ανεξάρτητη πολιτική του κυβερνήτη Θεσσαλονίκης Μανουήλ Παλαιολόγου, που αποστασιοποιείται από την ενδοτική πολιτική του πατέρα του, προκαλούν την αντίδραση των Τούρκων. Με αρχηγό τον Χαϊρεντίν πασά οι Οθωμανοί καταλαμβάνουν τη Δράμα, τις Σέρρες και άλλα μακεδονικά κάστρα. Μετά από δύσκολη, σχετικά, πολιορκία καταλαμβάνουν το Γυναικόκαστρο (στον σημ. νομό Κιλκίς). Μετά πολιορκούν τη Θεσσαλονίκη.
1384
Δεσπότης Θεόδωρος Α’ Παλαιολόγος Στον Μυστρά πεθαίνει ο 40χρονος Δημήτριος Καντακουζηνός και ενώ το Δεσποτάτο βρίσκεται στα πρόθυρα εμφυλίου. Νέος Δεσπότης Μορέως αναλαμβάνει ο Θεόδωρος Α’ Παλαιολόγος, τρίτος γιος του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε’. Με αυτόν τον τρόπο τερματίζεται η δυναστεία των Καντακουζηνών στον Μυστρά και αρχίζει η εποχή των Παλαιολόγων.
1384 6-8-1384
Μεγάλος σεισμός στη Μυτιλήνη. Η πόλη ισοπεδώνεται και το κάστρο παθαίνει μεγάλες ζημιές. Ο ηγεμόνας Φραγκίσκος Α’ σκοτώνεται μαζί με τη γυναίκα του και τους δύο μεγαλύτερους γιους του. Ηγεμόνας στη Λέσβο γίνεται ο τρίτος γιος του, ο Φραγκίσκος Β’ Γατελούζος.
1384
Ο δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Α’ Παλαιολόγος παντρεύεται τη Βαρθολομαία, κόρη του άρχοντα της Κορίνθου Νέριο Ατσαγιόλι και συμμαχεί με τον πεθερό του (που λίγα χρόνια μετά θα γίνει Δούκας Αθηνών).
1384 23-12-1384
Δολοφονείται από τη φρουρά του ο Σέρβος δεσπότης της Ηπείρου Θωμάς Πρελούμπος πέφτοντας θύμα συνωμοσίας στην οποία συμμετέχει και η σύζυγός του Μαρία. Ο λαός της πόλης ανακηρύσσει αρχόντισσα τη σύζυγό του Μαρία Νεμάνιτς Παλαιολογίνα, κόρη του Συμεών Ούρεση, η οποία καλεί τον αδερφό της Ιωάννη Ούρεση να τη βοηθήσει.
1385 Φεβρουάριος
Η αρχόντισσα των Ιωαννίνων Μαρία Νεμάνιτς παντρεύεται τον Ησαύ Μπουοντελμόντι (Esau de Buondelmonti, αποκαλούμενος και Ιζαού) από τη Φλωρεντία, αδερφό της χήρας του Λεονάρδου Τόκκου, και ανιψιό του Νικολό Ατσαγιόλι. Ο Ιζαού από το 1379 βρισκόταν στα Γιάννενα ως αιχμάλωτος πολέμου. Ο νέος δεσπότης καταργεί τις σκληρές πολικές του προκατόχου του.
1385
Ο Οθωμανός στρατηγός Γαζή Αχμέτ Εβρενός, απόγονος του Βυζαντινού οίκου των Ουρανών, καταλαμβάνει τη Δυτική Μακεδονία και κάνει τα Γιαννιτσά ορμητήριο για τις επιδρομές του στα Βαλκάνια και στην Ελλάδα.
1385
Ο Βλαχοαλβανός δεσπότης της Άρτας Γκίνης Μπούας Σπάτας επιτίθεται στα Ιωάννινα θεωρώντας ότι τώρα είναι η κατάλληλη ευκαιρία γι’ αυτόν να πάρει την πόλη. Όμως ο Ησαύ Μπουοντελμόντι έχει προετοιμάσει καλά την άμυνα και οι Αλβανοί γυρίζουν στην Άρτα.
1385
Η αρχόντισσα της Άμφισσας Ελένη Καντακουζηνή αρραβωνιάζει την κόρη της Μαρία Φαντρίκ με τον Στέφανο, γιο του Συμεών Ούρεση, του Σέρβου ηγεμόνα της Θεσσαλίας. Υπάρχουν σφοδρές αντιδράσεις από Φράγκους και Έλληνες. Ο γάμος δεν θα γίνει τελικά. Ο Νέριο Ατσαγιόλι βρίσκει αφορμή να πολιορκήσει τα Σάλωνα, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
1385
★★
Κατάλυση του Καταλανικού Δουκάτου Ο Νέριο Ατσαγιόλι εισβάλλει στην επικράτεια των Καταλανών και καταλαμβάνει την Αττική και τη Βοιωτία. Κυριεύει την Αθήνα, αλλά η Ακρόπολη αντιστέκεται και θα πέσει το 1388. Ο Ατσαγιόλι (ανα)καταλαμβάνει επίσης τη Θήβα και τη Λιβαδειά (που ίσως ήταν ήδη στην κατοχή του από το 1379, όταν είχαν εισβάλει οι Ναβαρέζοι). Το καταλανικό κρατίδιο ουσιαστικά καταλύεται.
1386
Πεθαίνει ο Μαχιό ντε Κοκερέλ, ο Ναβαρραίος βάιλος του Πριγκιπάτου Αχαΐας. Βάιλος γίνεται ο άλλος αρχηγός των Ναβαρραίων, ο Πέτρος Μπορντό του Σαν Σουπεράνο (Pierre Bordeaux de Saint Superán ή Pedro de San Superano).
1386 Φεβρουάριος
Δολοφονείται ο Κάρολος Γ’ της Νάπολης, ο οποίος είχε διεκδικήσει και κατόρθωσε να πάρει και το στέμμα της Ουγγαρίας. Ο Κάρολος Γ’ ήταν επίσης τιτουλάριος Πρίγκιπας Αχαΐας. Ο πάπας Ουρβανός ΣΤ’ τον είχε αφορίσει ένα χρόνο πριν, επειδή συνωμότησε εναντίον του. Με τον Κάρολο αφορισμένο και νεκρό, οι Ναβαρραίοι δεν έχουν απέναντί τους κανέναν ισχυρό ηγεμόνα να διεκδικήσει από αυτούς το Πριγκιπάτο της Αχαΐας.
1386 6-5-1386 ★★
Ενετοκρατία στην Κέρκυρα Νέα σελίδα στην ιστορία της Κέρκυρας. Οι Ενετοί καταλαμβάνουν την Κέρκυρα, που από το 1259 και την εποχή του Μανφρέδου, ήταν κτήση των Ανδεγαυών της Νάπολης. Η Κέρκυρα θα ανήκει στη Βενετία μέχρι τη διάλυση της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας το 1797. Το νησί δεν θα γνωρίσει ποτέ οθωμανικό ζυγό. Οι Παξοί περνούν και αυτοί υπό ενετική κυριαρχία.
1386
Ο δεσπότης Ιωαννίνων Ησαύ Μπουοντελμόντι αναζητεί υποστηρικτές στον πόλεμο με τους Αλβανούς και καταφεύγει στην αυλή του Τούρκου σουλτάνου Μουράτ Α’ του οποίου γίνεται υποτελής. Η υψηλή προστασία των Τούρκων φέρνει πρόσκαιρη ειρήνη στην Ήπειρο που θα διαρκέσει μέχρι το 1389, όταν ο Μουράτ θα σκοτωθεί στο Κοσσυφοπέδιο και οι Τούρκοι δεν θα μπορούν πλέον να ασχολούνται με τα τεκταινόμενα στην Ήπειρο.
1386
Ο πάπας Ουρβανός ΣΤ’ αποφαίνεται ότι οι Ανδεγαυοί της Νάπολης έχουν χάσει τα δικαιώματά τους στο πριγκιπάτο της Αχαΐας. Ο Πάπας διορίζει Γενικό Βικάριο τον βαρόνο και αρχιεπίσκοπο Πατρών Παύλο Φόσκαρι, ενώ ο Πέτρος του Σουπεράνο παραμένει στη θέση του βάιλου. Στην πράξη υπάρχει διαρχία στο πριγκιπάτο, αλλά χωρίς εσωτερικά προβλήματα.
1386
Ο Ταμερλάνος έχοντας κυριεύσει μεγάλο μέρος της Περσίας κινείται πιο δυτικά με 800.000 στρατό. Επιτίθεται στη Γεωργία και καταλαμβάνει την Τιφλίδα. Αιχμαλωτίζει τον βασιλέα Παγκράτ και την οικογένειά του.
1387 Φεβρουάριος
Αμεδαίος της Σαβοΐας Εμφανίζεται νέος διεκδικητής του θρόνου του Πριγκιπάτου της Αχαΐας: ο άρχων (Seigneur) Πεδεμοντίου (1368-1402) Αμεδαίος της Σαβοΐας (Amédée de Savoie-Achaïe). Εγείρει δικαιώματα στο πριγκιπάτο ως εγγονός του Φιλίππου της Σαβοΐας που υπήρξε 3ος σύζυγος της Ισαβέλλας Βιλλεαρδουίνου και Πρίγκιπας Αχαΐας (1302-1307). Τον βοηθά ο Έλληνας Ιωάννης Λάσκαρης Καλόφερος, πρώην συνεργάτης του Ιακώβου του Μπω.
1387 9-4-1387
Μετά από (χαλαρή) πολιορκία 4 ετών, η Θεσσαλονίκη καταλαμβάνεται για πρώτη φορά από τους Οθωμανούς Τούρκους. Οι κάτοικοι αποφασίζουν να παραδοθούν έχοντας κουραστεί και ταλαιπωρηθεί από τον συνεχή αποκλεισμό. Οι Τούρκοι παραχωρούν προνόμια στους κατοίκους της. Ο Μανουήλ Παλαιολόγος, που ήταν ο κυβερνήτης της πόλης κατά την πολιορκία, απογοητεύεται και αποσύρεται στη Λέσβο αρχικά και μετά στη Λήμνο.
1387 -4-1387
Ο αντίπαπας Κλημέντιος Ζ’ αναγνωρίζει τα δικαιώματα του Αμεδαίου της Σαβοΐας στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας. Ο Αμεδαίος ξεκινά προετοιμασίες και συνεννοήσεις (με τη Βενετία κ.ά.) για να έρθει στον Μοριά. [Ο εν λόγω Αμεδαίος της Σαβοΐας-Πεδεμοντίου είναι ανιψιός και προστατευόμενος τού γνωστού Αμεδαίου Στ’ της Σαβοΐας (1334-1383), ξαδέλφου τού Ιωάννη Ε’ και κόμη Σαβοΐας, στον οποίο υπάγεται το Πιεμόντε/Πεδεμόντιο.]
1387 Ιούλιος
Ο Αμεδαίος της Σαβοΐας προσπαθεί να αποσπάσει και την έγκριση του κανονικού πάπα Ουρβανού Στ’ για τις αξιώσεις του στο Πριγκιπάτο Αχαΐας. Στον στενό του συνεργάτη Ιωάννη Καλόφερο παραχωρεί πολλά φέουδα σε Κεφαλλονιά, Ζάκυνθο, Μεσσηνία (συμπεριλαμβανομένου του Παλιοναβαρίνου) και αλλού. Όλα αυτά στα χαρτιά, γιατί ο Αμεδαίος δεν είναι ακόμα ηγεμόνας στην Αχαΐα.
1388 2-5-1388
Μετά από 3ετή πολιορκία, οι δυνάμεις του Νέριο Ατσαγιόλι καταλαμβάνουν την Ακρόπολη των Αθηνών. Αρχίζει η εποχή των Φλωρεντίνων Ατσαγιόλι στο Δουκάτο των Αθηνών, που θα διαρκέσει μέχρι την οθωμανική κατάκτηση. Ο ικανός Νέριο εγκαθιστά ελληνο-ιταλική διοίκηση και κάνει τα Ελληνικά επίσημη γλώσσα.
1388
Το Καταλανικό Δουκάτο των Αθηνών έχει πλέον καταλυθεί, αλλά οι Καταλανοί έχουν ακόμα στην κατοχή τους το κάστρο της Νεοπάτρας (Υπάτης) και τα Σάλωνα (Άμφισσα). Η Υπάτη θα καταληφθεί από το Νέριο το 1390. Τα Σάλωνα θα διατηρήσουν τη μορφή ημιανεξάρτητης κομητείας υπαγομένης στον Αραγωνέζο βασιλιά της Σικελίας μέχρι την τουρκική κατάκτηση (το 1394).
1388
Σε συμμαχία με τον Νέριο Ατσαγιόλι, ο δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Α’ καταλαμβάνει το Άργος και το Ναύπλιο. Οι δύο αυτές πόλεις (τυπικά υπαγόμενες στο Πριγκιπάτο Αχαΐας) είχαν ηγεμόνα τον Ενετό Πέτρο Κορνάρο, ο οποίος πέθανε και η χήρα του Μαρία ντ’ Ανγκιάν διαπραγματεύεται την πώλησή τους στους Ενετούς. Οι Βυζαντινοί του Μυστρά και ο Ατσαγιόλι θέλουν να προλάβουν αυτήν την εξέλιξη.
1388
O δεσπότης Μορέως Θεόδωρος Α’ καλεί τους Τούρκους να τον βοηθήσουν εναντίον των Φράγκων και των Ναβαρραίων. Μια ορδή Τούρκων που υποτίθεται είναι σύμμαχοι των Ελλήνων θα φτάσει λεηλατώντας μέχρι τη Μεθώνη και την Κορώνη.
1388 12-12-1388
Η Μαρία ντ’ Ανγκιάν (d’ Enghien), απόγονος των Φράγκων δουκών των Αθηνών, πουλά το Άργος και το Ναύπλιο στους Ενετούς. Οι Βυζαντινοί του Μυστρά, σε συνεργασία με τον Νέριο Ατσαγιόλι, έχουν κυριεύσει ήδη την Αργολίδα πριν έρθουν οι Ενετοί, οι οποίοι θα κατορθώσουν να πάρουν το Ναύπλιο, αλλά όχι το Άργος. Επιβάλλουν κυρώσεις στον Μυστρά και συμμαχούν με τους Ναβαρραίους εναντίον του Νέριο Ατσαγιόλι.
1389 10-9-1389
Ο Ναβαρραίος βάιλος Πέτρος του Σαν Σουπεράνο καλεί τον Νέριο Ατσαγιόλι για διαπραγματεύσεις στη Βοστίτσα. Όταν ο ανυποψίαστος Νέριο έρχεται, τον συλλαμβάνει και τον φυλακίζει στο κάστρο της Λίστραινας. Ο Νέριο θα απελευθερωθεί την επόμενη χρονιά πληρώνοντας λύτρα και παραχωρώντας τα Μέγαρα στους Ενετούς. Επίσης υπόσχεται ότι θα πείσει τον δεσπότη Θεόδωρο να εγκαταλείψει το Άργος (δεν θα το καταφέρει).
1389 15-6-1389 ★★
Μάχη Κοσσυφοπεδίου Μάχη του Κοσσυφοπεδίου μεταξύ Οθωμανών και Σέρβων. Η μάχη είναι αιματηρή με βαρύτατες απώλειες και για τις δύο πλευρές. Ο Σέρβος ηγεμόνας Λαζάρ και ο Οθωμανός σουλτάνος Μουράτ Α’ σκοτώνονται στη μάχη. Οι Τούρκοι υποχωρούν προσωρινά, αλλά οι Σέρβοι δεν έχουν άλλες δυνάμεις για να αντισταθούν στις μελλοντικές επιθέσεις των Τούρκων.
1389
Νέος σουλτάνος των Οθωμανών γίνεται ο Βαγιαζήτ Α’, ο επονομαζόμενος Γιλντιρίμ (κεραυνός) ή κατά τον Χαλκοκονδύλη «Λαίλαψ». Θα είναι σουλτάνος μέχρι το 1402, όταν θα ηττηθεί και θα αιχμαλωτιστεί από τον Ταμερλάνο.
1389
Το Ναύπλιο παραδίνεται στους Ενετούς από τους κατοίκους του, που προτιμούν να είναι υπήκοοι της Βενετίας και όχι των Ατσαγιόλι. Οι Ενετοί θα κρατήσουν την πόλη μέχρι το 1540 και θα την αναδείξουν σε σημαντικό λιμάνι.
1390
1390 20-3-1390
Ο αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Αλέξιος Γ’ Μεγαλοκομνηνός πεθαίνει. Η 40χρονη βασιλεία του ήταν μια περίοδος ακμής, πλούτου και ευημερίας της Τραπεζούντας παρά τις μεγάλες αντιπαλότητες μεταξύ των ισχυρών αριστοκρατικών οικογενειών, κυρίως των Σχολαρίων και των Αμυτζαράντων. Τον διαδέχεται ο γιος του Μανουήλ Γ’.
1390 14-4-1390
Νέα ανατροπή του Ιωάννη Ε’ Ο 20χρονος Ιωάννης Ζ’ Παλαιολόγος, εγγονός του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε’, επικρατεί στην Κωνσταντινούπολη με τη βοήθεια Τούρκων και Γενοβέζων. Ανατρέπει τον Ιωάννη Ε’ και καταλαμβάνει για μερικούς μήνες τον θρόνο (από Απρίλιο μέχρι Σεπτέμβριο). Σε όλο αυτό το διάστημα, ο Ιωάννης Ε’ είναι αποκλεισμένος και πολιορκημένος σε πύργο της Χρυσής Πύλης.
1390
Στην πολιορκία του Ιωάννη Ε’ από τον εγγονό του στη Χρυσή Πύλη, αναφέρεται για πρώτη φορά χρήση πυροβόλων όπλων στο Βυζάντιο, από τον Ιωάννη Ζ’ εναντίον των δυνάμεων του παππού του. Πιθανότατα τα πυροβόλα τα είχαν δώσει οι Γενοβέζοι.
1390
Ο νέος αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Μανουήλ Γ’ Μέγας Κομνηνός αντιμετωπίζει τη σοβαρότατη απειλή της ορδής του Ταμερλάνου που έχει κυριεύσει τη Γεωργία. Ο Μανουήλ κλείνει ειρήνη με τον Ταμερλάνο και γίνεται φόρου υποτελής του.
1390
Οι Οθωμανοί Τούρκοι οργανώνουν στόλο και για πρώτη φορά εμφανίζονται απειλητικοί και στη θάλασσα. Ο σουλτάνος Βαγιαζήτ Α’ στέλνει 60 πλοία να οργώσουν το Αιγαίο. Η πόλη της Χίου παραδίδεται στις φλόγες. Τα τουρκικά πλοία λεηλατούν πολλά άλλα νησιά στο Αιγαίο και φτάνουν μέχρι την Εύβοια και την Αθήνα.
1390
Ο Οθωμανός σουλτάνος Βαγιαζήτ Α’ κάνει συμφωνία ειρήνης με τους Σέρβους. Οι Σέρβοι υποτάσσονται στους Οθωμανούς και υποχρεώνονται να υπηρετούν στον στρατό των Τούρκων διατηρώντας κάποια αυτονομία. Ο Βαγιαζήτ παντρεύεται την κόρη τού αποθανόντος ηγεμόνα Λαζάρ, την Ολιβέρα Λαζάρεβιτς που θα γίνει γνωστή ως Δέσποινα Χανούμ και θα γίνει η ευνοούμενη του χαρεμιού.
1390 17-9-1390
Ο Μανουήλ Παλαιολόγος, γιος του Ιωάννη Ε’, κατορθώνει να δραπετεύσει από την Κωνσταντινούπολη, και ανατρέπει τον σφετεριστή ανιψιό του Ιωάννη Ζ’, με τη βοήθεια των Ιπποτών της Ρόδου. Ο Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος αποκαθίσταται στον θρόνο. Ο Ιωάννης Ζ’ καταφεύγει στον Τούρκο σουλτάνο Βαγιαζήτ, με την υποστήριξη του οποίου διατηρεί τα δικαιώματά του στον βυζαντινό θρόνο.
1390
Κατάληψη της Φιλαδέλφειας Κατάληψη της Φιλαδέλφειας από τους Οθωμανούς. Ο Βαγιαζήτ αναγκάζει τους συναυτοκράτορες Ιωάννη Ζ’ και Μανουήλ Β’ να τον συνοδεύσουν στην πολιορκία της Φιλαδέλφειας που παραδίνεται όταν οι κάτοικοι βλέπουν το αυτοκρατορικό λάβαρο. Έτσι χάνεται η τελευταία βυζαντινή πόλη της Μικράς Ασίας. Ο Βαγιαζήτ καταλαμβάνει και την Αττάλεια που την κατείχαν για λίγο οι Φράγκοι της Κύπρου.
1390
Πεθαίνει άκληρος ο Γεώργιος Γ’ Γκίζι και με αυτόν τελειώνει η εποχή της ηγεμονίας της ενετικής οικογενείας Γκίζι σε Τήνο και Μύκονο. Τα νησιά περνάνε στη Βενετία που τα παραχωρεί στην οικογένεια Κουερίνι. Οι Γκίζι ήταν κύριοι των νησιών από το 1207. Οι Κουερίνι είναι ιδιοκτήτες της Αστυπάλαιας που είναι πλέον ακατοίκητη μετά την επιδρομή των Τούρκων πειρατών το 1341.
1390 τέλη
Οι δυνάμεις του Νέριο Ατσαγιόλι καταλαμβάνουν το κάστρο της Νεοπάτρας (Υπάτης) το τελευταίο κάστρο του καταλυθέντος Καταλανικού Δουκάτου Αθηνών.
1390 τέλη
Ο Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος θέλει να ξαναχτίσει τους γκρεμισμένους πύργους της Χρυσής Πύλης και επειδή οι Οθωμανοί δεν του επιτρέπουν να χτίζει ή να επισκευάζει οχυρώσεις, λέει στον Σουλτάνο ότι κάνει, τάχα, εργασίες καθαρισμού των δρόμων από τα ερείπια. Για το χτίσιμο των πύργων χρησιμοποιεί μάρμαρα για να δοθεί η εντύπωση ότι είναι κατοικίες.
1391 16-2-1391
Ο Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος υφίσταται μια τελευταία ταπείνωση, όταν ο σουλτάνος τον διατάζει να γκρεμίσει τη Χρυσή Πύλη που μόλις είχε επισκευαστεί με τη χρήση μαρμάρων από τις γκρεμισμένες εκκλησίες της Πόλης. Παθαίνει νευρικό κλονισμό και πεθαίνει σε ηλικία 58 ετών. Είναι το τέλος μιας άθλιας βασιλείας που κράτησε 50 ατέλειωτα χρόνια. Νέος αυτοκράτορας θα γίνει ο γιος του Μανουήλ Β’ Παλαιολόγος.
1391
★★
Μανουήλ Β’ Παλαιολόγος Το νέο τού θανάτου του Ιωάννη Ε’ βρίσκει τον γιο του Μανουήλ στην Προύσα της Μ.Ασίας επιστρέφοντας από την επονείδιστη συμμετοχή του στην κατάληψη της Φιλαδέλφειας από τον Τούρκο σουλτάνο Βαγιαζήτ. Ο Μανουήλ διαδέχεται τον πατέρα του στον θρόνο παραγκωνίζοντας τον ανιψιό του Ιωάννη Ζ’, που με βάση τη συμφωνία του 1382 ήταν ο νόμιμος διάδοχος.
1391 Ιούνιος
Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β’ διατάσσεται από τους Τούρκους να συμμετάσχει σε εκστρατεία στη Μικρά Ασία. Ο Μανουήλ γίνεται μάρτυρας της καταστροφής πόλεων που ήταν κάποτε Ελληνικές. Υφίσταται ταπεινώσεις και μεγάλη ταλαιπωρία.
1391
Ο φοβερός Εβρενός μπέης (γνωστός και ως Βρανέζης), καλείται από τους Ναβαρραίους να τους βοηθήσει στη σύγκρουσή τους με τον Δεσπότη του Μυστρά. Ο Εβρενός κατεβαίνει με τις ορδές του στον Μοριά, λεηλατεί και καταλαμβάνει το κάστρο Λεονταρίου και το κάστρο της Άκοβας.
1391 Οκτώβριος
Μετά την επιδρομή τους στην Πελοπόννησο, οι Οθωμανοί επιδράμουν στη Θεσσαλία. Νικούν τον Μανουήλ Άγγελο Φιλανθρωπηνό και ανακαταλαμβάνουν τη Λάρισα (που την είχαν πάρει και το 1386).
1391
Μετά από επίμονες και επιδέξιες διαπραγματεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη (τους Ενετούς, τους Έλληνες του Μυστρά, τους βαρόνους της Αχαΐας, τον Ατζαγιόλι και κυρίως τους Ναβαρραίους) ο Αμεδαίος της Σαβοΐας κατορθώνει να αναγνωριστεί από όλους ως Πρίγκιπας Αχαΐας και ετοιμάζεται να έρθει με μικρό στράτευμα στον Μοριά. Όμως ο ξαφνικός θάνατος τού εξαδέλφου του κόμη της Σαβοΐας Αμεδαίου Ζ’ ακυρώνει τα σχέδιά του.
1391
Οι Οθωμανοί καταλαμβάνουν τη Χριστούπολη (Καβάλα) και καταστρέφουν την πόλη και το κάστρο της. Η πόλη σχεδόν θα ερημώσει. Το 1425 θα χτίσουν εκεί καινούργιο κάστρο.
1392
Επιδρομή Τούρκων στη νότια Ελλάδα. Ο Εβρενός κυριεύει τη Λιβαδειά. Η πόλη θα απελευθερωθεί για λίγο το 1393 από τον Γασκόνο Μπερτρανέτο Μότα, πρώην στέλεχος των Ναβαρραίων (που ενεργεί με την υποστήριξη όλων των Δυτικών). Οι Τούρκοι υπό τον Τιμουρτάς θα την ανακαταλάβουν τον επόμενο χρόνο, αλλά και πάλι προσωρινά. Αποχωρούν όταν ο δούκας Αθηνών Νέριο Ατσαγιόλι δηλώνει υποτελής των Τούρκων.
1392 11-2-1392
Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Μανουήλ Β’ Παλαιολόγος στέφεται επίσημα αυτοκράτορας –ξανά– και παντρεύεται την Ελένη, κόρη τού Σέρβου ηγεμόνα Κωνσταντίνου Δραγάτση.
1392
Η Εκκλησία της Ρωσίας απαγορεύει να ψέλνεται το «Πολυχρόνιον» για τους βασιλείς του Βυζαντίου κατά τη θεία λειτουργία, επειδή το Βυζάντιο έγινε υποτελές των Τούρκων.
1392
Ο ηγεμόνας του Πριγκιπάτου Αλβανίας Γεώργιος Τόπια, που διαδέχθηκε τον πατέρα του Κάρολο Τόπια το 1388, αναγκάζεται να παραχωρήσει το Δυρράχιο στους Ενετούς, των οποίων ήταν υπόσπονδος. Οι Ενετοί θα κρατήσουν την πόλη μέχρι το 1501.
1393
Ο Βαγιαζήτ ασχολείται για λίγο με την επέκταση της επικράτειάς του στη Μικρά Ασία καταλύοντας ή προσαρτώντας τις διάφορες τουρκικές ηγεμονίες. Καταλαμβάνει το Ικόνιο, τη Σεβάστεια και την Καισάρεια.
1393
Οι Οθωμανοί, μετά από εκδήλωση στάσης εναντίον τους στη Βουλγαρία, καταλαμβάνουν το Τέρνοβο, την παλιά πρωτεύουσα της Βουλγαρίας (η Σόφια έχει καταληφθεί από το 1385). Επιτρέπουν στον τσάρο Ιβάν Σισμάν να παραμείνει ως υπόσπονδος ηγεμόνας της Ανατολικής Βουλγαρίας, αλλά θα τον εκτελέσουν λίγο μετά.
1393
Ο σουλτάνος Βαγιαζήτ είναι έξω φρενών με τις συνεχείς στάσεις των «απίστων». Διατάζει όλους τους υποτελείς του ηγέτες των Βαλκανίων να έρθουν να τον συναντήσουν στις Σέρρες, συμπεριλαμβανομένων των Μανουήλ Β’, του Ιωάννη Ζ’ και του Θεόδωρου Α’ (του Μυστρά). Σε μια βίαια έκρηξη παράνοιας θέλει να τους σκοτώσει όλους. Γλυτώνουν χάρη στην ψύχραιμη παρέμβαση του Αλή Πασά Τζανταρλή.
1393
Ο Γεώργιος Γεμιστός κατηγορείται για τις ιδέες του, που δεν είναι πολύ χριστιανικές, και εγκαθίσταται με τη βοήθεια του αυτοκράτορα Μανουήλ Β’ στον Μυστρά όπου θα ιδρύσει φιλοσοφική σχολή. Θα υιοθετήσει το προσωνύμιο «Πλήθων» για να θυμίζει το πρότυπό του, τον Πλάτωνα. Θα συμβουλεύει συχνά τους Παλαιολόγους (δεσπότες και αυτοκράτορες) σε πνευματικά και διοικητικά θέματα.
1393
Ο Βαγιαζήτ Α’ συνοδευόμενος από τους υπόσπονδους ηγεμόνες (μαζί και ο Θεόδωρος Α’) κυριεύει το κάστρο των Σερβίων και συνεχίζοντας νότια παίρνει τα Φάρσαλα και τον Δομοκό. Το ισχυρό φρούριο της Λαμίας παραδίδεται αμαχητί από τον Έλληνα επίσκοπο. Πέφτει και η Νέα Πάτρα (Υπάτη). Πάντως η οριστική κατάκτηση αυτών των περιοχών θα επέλθει το 1423.
1393
Με εντολή του Χερέδια, του μεγάλου μάγιστρου των ιπποτών της Ρόδου (που διαμένει στην Αβινιόν) συντάσσεται η αραγωνέζικη διασκευή του Χρονικού του Μορέως, γνωστή ως “Libro de los fechos” που περιγράφει την περίοδο της Φραγκοκρατίας στην Πελοπόννησο από το 1204 μέχρι το 1377.
1394 αρχές
Τα Σάλωνα παραδίδονται στον Βαγιαζήτ Α’ από τον επίσκοπο Σεραφείμ, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να απαλλαγεί από τον σατανικό παπα-Στράτο, εραστή της κόμισσας Ελένης Φαδρίκ-Καντακουζηνής (χήρας του Λουδοβίκου Φαδρίκ). Η κόμισσα δίνεται λάφυρο στους στρατιώτες και η ωραιοτάτη κόρη της Μαρία οδηγείται στο χαρέμι του Σουλτάνου, όπου θα θανατωθεί επειδή δεν είναι υπάκουη.
1394 11-1-1394
Ο Νέριο Ατσαγιόλι δηλώνει υποτελής του Ανδεγαυού βασιλιά της Νάπολης Λαδίσλαου Α’, ο οποίος του απονέμει και επίσημα, στον ίδιο και τους κληρονόμους του, τον τίτλο του Δούκα των Αθηνών. Ταυτόχρονα, ο αδερφός του, ο καρδινάλιος Άγγελος Β’ Ατσαγιόλι (Angelo Acciaiuoli), γίνεται αρχιεπίσκοπος και βαρόνος της Πάτρας και βάιλος του Πριγκιπάτου Αχαΐας (μέχρι το 1396).
1394
Μετά από την κατάληψη της Άμφισσας (που ήταν μακράν το μεγαλύτερο φέουδο του Δουκάτου Αθηνών) ο σουλτάνος Βαγιαζήτ Α’ ορίζει κυβερνήτη της πόλης κάποιον Μουράτ Μπέη, ο οποίος θα είναι ο πρώτος Οθωμανός διοικητής στη Στερεά Ελλάδα. Η Άμφισσα είναι το μόνο κάστρο όπου ο σουλτάνος άφησε φρουρά μετά την αποχώρησή του. Ο Μουράτ μπέης σύντομα θα επιχειρήσει να αυτονομηθεί, θα αποτύχει και θα αποκεφαλιστεί.
1394
Ο δεσπότης Μορέως Θεόδωρος Α’ Παλαιολόγος που είναι ακόμα υπό κράτηση στις Σέρρες μετά τη συνέλευση των υποτακτικών του Βαγιαζήτ, αναγκάζεται να υπογράψει την παραχώρηση του Άργους και της Μονεμβασιάς στους Τούρκους. Κατορθώνει όμως να αποδράσει πριν οι Τούρκοι πάρουν αυτά τα κάστρα. Η εξέλιξη αυτή είναι μια από τις αιτίες των κατοπινών εισβολών των Τούρκων στον Μοριά.
1394 περίπου ★★
Πρώτη πολιορκία Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους Πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τον Βαγιαζήτ Α’ που αποκλείει από ξηράς την Πόλη. Ο αποκλεισμός (που κατ’ άλλους άρχισε το 1391 ή το 1392) προκλήθηκε από την άρνηση του Μανουήλ Β’ να υπάρχει Καδής και τζαμί στην Πόλη. Συνεχίζεται με διαλείμματα μέχρι το 1402. Οι κάτοικοι υποφέρουν πολύ από την πείνα, ενώ ξεσπάει επιδημία πανούκλας που κορυφώνεται το 1397-1398.
1394 25-9-1394
Πεθαίνει ο δούκας Αθηνών Νέριο Ατσαγιόλι και θάβεται στον Παρθενώνα. Στην περίεργη διαθήκη του αφήνει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στη μικρότερη κόρη του Φραντζέσκα (σύζυγο Καρόλου Τόκκου). Στη μεγάλη του κόρη Βαρθολομαία αφήνει απλώς 9.700 δουκάτα (δεν θέλει να έχει αξιώσεις στις κτήσεις του επειδή είναι παντρεμένη με τον Δεσπότη του Μυστρά). Στον νόθο γιο του Αντόνιο αφήνει τη Λιβαδειά.
1394
Ο δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Α’ Παλαιολόγος υποκύπτει και παραδίδει το Άργος στους Ενετούς, επειδή ο ναυτικός αποκλεισμός της Βενετίας δημιουργεί σοβαρά προβλήματα. Παραδίδονται και τα κάστρα Θερμησίου και Λέρνης (Κίβερι). Μετά από αυτό, οι Ενετοί επιστρέφουν τα Μέγαρα στο Δουκάτο Αθηνών.
1394
Τον Νέριο Ατσαγιόλι διαδέχεται στην ηγεσία του Δουκάτου Αθηνών ο αδερφός του Δονάτος, ο οποίος βρίσκεται στη Φλωρεντία όπου έχει το αξίωμα του σημαιοφόρου (gonfaloniere). Αυτό του είναι αρκετό. Εξάλλου έχει πείρα από την Ελλάδα ως εκπρόσωπος, πριν 30 και βάλε χρόνια, του θείου του Νικολό στην Καστελλανία Κορίνθου. Εν πάση περιπτώσει δεν ενδιαφέρεται να αναλάβει το Δουκάτο. Είναι και ηλικιωμένος.
1394
Ο Ορθόδοξος μητροπολίτης Αθηνών Μακάριος θεωρεί ότι το κενό εξουσίας στο Δουκάτο Αθηνών είναι μια καλή ευκαιρία για να απαλλαγεί η πόλη από τους Λατίνους. Για το σκοπό αυτό καλεί τους Τούρκους να βοηθήσουν. Ο Τιμουρτάς μπέης καταλαμβάνει την Αθήνα και πολιορκεί την Ακρόπολη, όπου φρούραρχος είναι ο Ματθαίος ντε Μοντόνα, ένας από τους εκτελεστές της διαθήκης του Νέριο Ατσαγιόλι.
1395
Ο φρούραρχος της πολιορκημένης Αθήνας Ματθαίος ντε Μοντόνα ζητά βοήθεια από τον Ενετό βάιλο της Χαλκίδας Ανδρέα Μπέμπο με αντάλλαγμα την υπαγωγή της Αθήνας στους Ενετούς. Οι Ενετοί επεμβαίνουν και απαλλάσσουν την Αθήνα από τους Τούρκους πολιορκητές. Η σημαία με τον Λέοντα του Αγίου Μάρκου κυματίζει στην Ακρόπολη.
1395
Ο Εβρενός Μπέης περνάει εύκολα τα Εξαμίλια, νικάει τις δυνάμεις του Δεσποτάτου του Μυστρά και λεηλατεί τον Μοριά. [Ενδεχομένως η επιδρομή αυτή συγχέεται με την επέμβαση του 1391 ή του 1397.]
1395 18-3-1395
Ενετοκρατία στην Αθήνα για 10 χρόνια Μετά την επέμβαση των Ενετών για τη σωτηρία της Αθήνας από τους Τούρκους, οι Ενετοί εισπράττουν την αμοιβή τους. Η Γερουσία της Βενετίας κηρύσσει την προσάρτηση της Αθήνας. Έτσι για λίγα χρόνια, μέχρι το 1405, η Αθήνα θα είναι ενετική κτήση. Ο πρώτος podesta είναι κάποιος ευγενής ονόματι Κονταρίνι, Αλβανικής καταγωγής.
1395
Μεγάλος σεισμός στη Δυτική Μακεδονία. Το κάστρο των Βοδενών (Έδεσσα) καταστρέφεται και αλλάζει η γεωμορφολογία της περιοχής. Εξαιτίας του σεισμού δημιουργούνται οι καταρράκτες της Έδεσσας.
1395 15-4-1395
Μάχη του ποταμού Τέρεκ. Ο Ταμερλάνος νικά τον Τοχταμίς της Χρυσής Ορδής. Η πρωτεύουσα της Χρυσής Ορδής, Σαράι, ισοπεδώνεται. Μετά από αιώνες η κυριαρχία της Χρυσής Ορδής στη Ρωσία και την ανατολική Ευρώπη τερματίζεται. Ο Ταμερλάνος κατευθύνεται εν συνεχεία προς τη Μόσχα, αλλά ξαφνικά κάνει μεταβολή και αποχωρεί. Η Μόσχα σώζεται και αυτό αποδίδεται σε θαύμα της εικόνας της Παναγίας του Βλαδιμήρ.
1395 3-6-1395
Ο Βαγιαζήτ Α’, μετά από μια αποτυχημένη εκστρατεία εναντίον της Βλαχίας, αποκεφαλίζει τον Βούλγαρο ηγεμόνα Ιβάν Σισμάν, ο οποίος αν και είχε δηλώσει υποταγή στον Σουλτάνο έκανε διάφορες αδέξιες ενέργειες εναντίον των Τούρκων. Ο θάνατος του Σισμάν σηματοδοτεί την οριστική κατάκτηση της Βουλγαρίας από τους Οθωμανούς και το τέλος των τσάρων της Βουλγαρίας (αν και ο Σισμάν δεν ήταν πλήρως αποδεκτός τσάρος).
1395 4-6-1395
Μάχη Λεονταρίου. Οι Ναβαρραίοι συνεργάζονται με τον Κάρολο Τόκκο στη σύγκρουσή του με τον Μυστρά εξαιτίας της διεκδίκησης της Κορίνθου. Ο Βυζαντινός στρατηγός του Μυστρά Δημήτριος Ραούλ Παλαιολόγος κατατροπώνει τους Ναβαρραίους στο Λεοντάρι της Αρκαδίας και αιχμαλωτίζει τον αρχηγό τους –και βάιλο Αχαΐας– Πέτρο Σαν-Σουπεράν.
1396
Ο δεσπότης Θεόδωρος Α’ διεκδικεί την Κόρινθο και την πολιορκεί με την αιτιολογία ότι η Βαρθολομαία έχει αδικηθεί στη διαθήκη του πατέρα της Νέριο. Τον υποστηρίζει και ο γιος τού Νέριο, ο Αντόνιο, ηγεμόνας Βοιωτίας. Ο Κάρολος Α’ Τόκκος (σύζυγος της Φραντζέσκας που κληρονόμησε την Κόρινθο) προσπαθεί να πουλήσει την καστελλανία στη Βενετία, ανεπιτυχώς. Τελικά παραχωρεί Κόρινθο και Μέγαρα στον Θεόδωρο Α’.
1396
Ο Μανουήλ Χρυσολωράς (1355-1415) αρχίζει να διδάσκει Ελληνικά στο πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας. Είναι ο πρώτος που προωθεί τις ελληνικές σπουδές στην Ιταλία, στην αρχή της Αναγέννησης. Θα διδάξει μέχρι το 1399 και μετά θα χρησιμοποιηθεί σε διπλωματικές αποστολές από τον Μανουήλ Β’ Παλαιολόγο.
1396
Ο αυτοκράτορας Τραπεζούντας Μανουήλ Γ’ αναβαθμίζει τα εμπορικά προνόμια των Ενετών στο βασίλειό του. Οι Ενετοί έμποροι έχουν πλέον δικαίωμα να συναλλάσσονται απεριόριστα σε όλη την επικράτειά του και να δένουν τα πλοία τους σε όλα τα λιμάνια της. Τα προνόμια αυτά παραχωρούνται γιατί οι ανταγωνιστές τους οι Γενοβέζοι κάνουν οικονομικό πόλεμο στην Τραπεζούντα έχοντας διακόψει κάθε συναλλαγή μαζί της.
1396
Μετά από ένα νέο γύρο συγκρούσεων με τους Αλβανούς, ο δεσπότης Ιωαννίνων Ησαύ Μπουοντελμόντι που είχε χηρέψει από το 1394, παντρεύεται την Ειρήνη, κόρη του Γκίνου Μπούα, του μεγάλου αντιπάλου του. Ο γάμος γίνεται μετά από πιέσεις των αρχόντων των Ιωαννίνων. Ο Μπουοντελμόντι θα χωρίσει την Ειρήνη το 1402 για να κάνει έναν άλλο γάμο συμφέροντος.
1396 25-9-1396
Μάχη Νικόπολης Μάχη της Νικόπολης. Στην τελευταία Σταυροφορία της Δύσης, ένας σταυροφορικός στρατός 20.000 αντρών που συγκροτήθηκε από χριστιανικές δυνάμεις (Ουγγαρία, Γαλλία, Βλαχία, Αγγλία, Γερμανία) υπό την ηγεσία του Σιγισμούνδου της Ουγγαρίας κατεβαίνει από τον Δούναβη (συμμετέχουν και 10 βυζαντινά πλοία), αλλά ηττάται από τους Οθωμανούς στη Νικόπολη (Νικοπόλ Βουλγαρίας) υπό την ηγεσία του Βαγιαζήτ Α’.
1396
Ο βάιλος του Πριγκιπάτου της Αχαΐας Πέτρος του Σαν Σουπεράνο (Pierre Bordeaux de Saint Superán) αγοράζει τα νόμιμα δικαιώματα τού Πριγκιπάτου από τον βασιλιά Λαδίσλαο Α’ της Νάπολης για 3.000 δουκάτα. Ανακηρύσσεται Πρίγκιπας Αχαΐας. Οι Ναβαρραίοι ούτως ή άλλως έχουν υπό τον έλεγχό τους το Πριγκιπάτο από το 1381.
1396 28-8-1396
Ένας ενετικός στόλος κατορθώνει να διασπάσει τον αποκλεισμό της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς και να ανεφοδιάσει την Πόλη.
1396
Πεθαίνει στην Αβινιόν ο Juan Fernández de Heredia, ο μεγάλος μάγιστρος του τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου. Νέος μάγιστρος εκλέγεται ο Philibert de Naillac που θα είναι ηγέτης του τάγματος μέχρι τον θάνατό του το 1421. Ο Naillac ήταν διοικητής της μονάδας των Ιωαννιτών Ιπποτών που πήρε μέρος στη μάχη της Νικόπολης και έμαθε για την εκλογή του ενώ ήταν στην Κ/Πολη επιστρέφοντας από τον Δούναβη.
1397 Μάιος
Επιδρομή Τούρκων στον Μοριά Νέα επιδρομή στον Μοριά από 50.000 Τούρκους με αρχηγούς τον Εβρενός μπέη και τον Γιακούμπ πασά. Περνούν εύκολα το Εξαμίλιο και χωρίζονται σε 2 ομάδες Ο Γιακούμπ πασάς ισοπεδώνει το Άργος και στέλνει 30.000 αιχμαλώτους στη Μικρά Ασία. Το δεύτερο τμήμα, υπό τον Εβρενός, λεηλατεί μέχρι τη Μεθώνη και την Κορώνη. Νικούν στο Λεοντάριο τους Βυζαντινούς. Αφού σπείρουν τον όλεθρο επιστρέφουν στη Θεσσαλία.
1397
Κατά την επιστροφή από τον Μοριά, το στράτευμα του Εβρενός Μπέη καταλαμβάνει και λεηλατεί την Αθήνα εκτός από την Ακρόπολη. Η υπόλοιπη Αττική είναι ούτως ή άλλως σε μια κατάσταση συνεχούς δήωσης από Τούρκους και Αλβανούς.
1397
Πεθαίνει ο Δούκας της Νάξου Φραγκίσκος Α’ Κρίσπος μετά από 14 χρόνια στην εξουσία. Τον διαδέχεται ο γιος του Ιάκωβος Α’ Κρίσπος (Giacomo Crispo) που θα ηγεμονεύσει μέχρι το 1418. Ο νέος Δούκας διασπά το Δουκάτο και το μοιράζει στους αδερφούς του: ο Ιωάννης παίρνει τη Μήλο, ο Γουλιέλμος την Ανάφη, ο Νικολό τη Σύρο και ο Μάρκος την Ίο. Ο καλόβολος Δούκας θα κερδίσει το παρατσούκλι «ειρηνικός» (Il Pacifico).
1397
Ο δεσπότης Θεόδωρος Α’ Παλαιολόγος αποθαρρυμένος από την προέλαση των Τούρκων προσπαθεί να πουλήσει την Κόρινθο στους Ενετούς, με αντάλλαγμα συμμετοχή της Γαληνοτάτης στα έξοδα του τείχους του Εξαμιλίου στον Ισθμό. Τελικά πουλάει την Κόρινθο στους Ιωαννίτες ιππότες.
1397 Οκτώβριος
Δύο απεσταλμένοι του Μανουήλ Β’ φτάνουν στην αυλή του Γάλλου βασιλιά Καρόλου ΣΤ’ μεταφέροντας επιστολές του αυτοκράτορα με τις οποίες ζητάει βοήθεια εναντίον των Τούρκων. Η αποστολή έχει κάποια επιτυχία: οι πρέσβεις επιστρέφουν στην Πόλη με έναν γαλλικό στόλο από 6 πλοία και 1.200 άντρες, με επικεφαλής τον στρατάρχη Jean Le Meingre (ή Boucicaut).
1399
Ο Βαγιαζήτ Α’ εισβάλλει στη Συρία που την κατέχουν οι Μαμελούκοι. Η εισβολή αυτή γίνεται αφορμή να έρθει σε σύγκρουση με τον Ταμερλάνο που κι αυτός σχεδιάζει να επεκταθεί στη Συρία.
1399
Ο δεσπότης Ιωαννίνων Ησαύ Μπουοντελμόντι εκστρατεύει εναντίον του Αλβανού ηγεμόνα του Αργυροκάστρου, Ιωάννη Ζενεβέση (ή Γκιώνη Τζενεμπίση –γαμπρού του Γκίνη Μπούα), ο οποίος τον νικά και τον κρατά αιχμάλωτο στο Αργυρόκαστρο. Θα τον αφήσει ελεύθερο το 1400, ύστερα από ενέργειες των Φλωρεντινών και αφού πάρει λύτρα 10.000 δουκάτα. Την επόμενη 10ετία θα επικρατήσει ειρήνη στην Ήπειρο.
1399 Οκτώβριος
Πεθαίνει ο Αλβανός δεσπότης της Άρτας Γκίνης Μπούας Σπάτας, μέγας εχθρός του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Θα τον διαδεχθεί ο αδερφός του Σγούρος, ο οποίος όμως θα τα παρατήσει και θα επιστρέψει στη Ναύπακτο. Την Άρτα θα αναλάβει ο εγγονός του Γκίνη, ο Μουρίκης Μπούας.
1399 Δεκέμβριος ★★
Ευρωπαϊκή περιοδεία Μανουήλ Β’ Ο αυτοκράτωρ Μανουήλ Β’ φεύγει από την αποκλεισμένη Κωνσταντινούπολη με τα γαλλικά καράβια του Μπουσικό (Boucicaut), συνοδευόμενος από 40 αυλικούς. Αφήνει την οικογένειά του στον Μυστρά. Θα περιοδεύσει σε δυτικές χώρες σε αναζήτηση συμμάχων και βοήθειας εναντίον των Τούρκων. [Πάντως είναι πολύ πιθανόν να έφυγε απλά για να γλυτώσει καθώς η πτώση της Πόλης ήταν σχεδόν βέβαιη.]
1399
Ο Ιωάννης Ζ’ Παλαιολόγος επανέρχεται στην Κωνσταντινούπολη ως αναπληρωτής του Μανουήλ Β’, που ταξιδεύει στη Δύση για βοήθεια. Ο Ιωάννης δεν θα διστάσει να διαπραγματευτεί την παράδοση της Πόλης στον Βαγιαζήτ Α’ που την πολιορκεί από το 1396. Η παράδοση θα αποτραπεί μετά από την ήττα των Οθωμανών στη μάχη της Άγκυρας το 1402.
Μάχες 
Αυτοκράτορες 