Ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με το Βυζάντιο και τον Ελληνισμό κατά τον 15ο αιώνα (και λίγο από τον 16ο αι.)
1400
1400
Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β’ Παλαιολόγος αποβιβάζεται στη Βενετία τον Απρίλιο και συνεχίζει στη βόρεια Ιταλία. Γίνεται δεκτός από τον Δούκα του Μιλάνου και αργότερα φιλοξενείται από τον Γάλλο βασιλιά Κάρολο ΣΤ’ στο Λούβρο. Τον Δεκέμβριο βρίσκεται στην Αγγλία όπου μένει 2 μήνες με τον Άγγλο βασιλιά Ερρίκο Δ’. Παντού γίνεται δεκτός με εγκαρδιότητα, βαθύ σεβασμό και μεγάλες τιμές.
1400
Ο δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Α’ παραχωρεί όλο το Δεσποτάτο του Μυστρά στους Ιωαννίτες Ιππότες (μαζί με τον ίδιο τον Μυστρά) και αποσύρεται στη Μονεμβασιά. Υπάρχουν σοβαρότατες αντιδράσεις από τον ελληνικό πληθυσμό που απαιτεί ακύρωση της συμφωνίας.
1400
Ο Ταμερλάνος εισβάλλει στην ανατολική Μικρά Ασία και κυριεύει πόλεις που είναι στην κατοχή των Οθωμανών ή Τουρκομάνων εμίρηδων, όπως τη Σεβάστεια, όπου διαπράττονται οι συνήθεις θηριωδίες (4.000 Αρμένιοι στρατιώτες θάβονται ζωντανοί και όλα τα παιδιά ποδοπατιούνται από τους ιππείς στα αλώνια). Μετά εισβάλλει στη Συρία. Κυριεύει το Χαλέπι, τη Χομς και πολιορκεί τη Δαμασκό.
1401 Μάρτιος
Ο Ταμερλάνος νικά Οθωμανούς και Μαμελούκους και κυριεύει τη Δαμασκό μετά από πολύμηνη πολιορκία. Επακολουθεί μεγάλη σφαγή, όπως συμβαίνει σε όλες τις κατακτήσεις πόλεων από τους Τουρκομογγόλους. Η Δαμασκός θα παραμείνει πάντως κτήση των Μαμελούκων μέχρι την κατάληψή της από τους Τούρκους το 1516. Λίγο μετά ο Ταμερλάνος θα καταλάβει και τη Βαγδάτη.
1401 21-3-1401
Η πόλη της Πάργας γίνεται ενετική κτήση υπαγόμενη στην Κέρκυρα. Αυτό είναι απόφαση των κατοίκων τη Πάργας που στέλνουν τετραμελή επιτροπή στον βάιλο της Κέρκυρας Marino Caravello με τον οποίο υπογράφεται η σχετική συμφωνία. Τα ανταλλάγματα που ζητούν οι Παργιανοί είναι ασήμαντα. Η εξάρτηση στης Πάργας από τη Βενετία θα κρατήσει μέχρι το τέλος της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας, το 1797.
1401
Επιστρέφοντας από την Αγγλία ο Μανουήλ Β’ μένει 10 μήνες στο Παρίσι. Συναντάται με τον Πάπα της Αβινιόν και τον Πορτογάλο βασιλιά. Με τον Γάλλο βασιλιά δεν υπάρχει συνεννόηση, επειδή ο Κάρολος ΣΤ’ έχει τρελαθεί. Ο αυτοκράτορας πετυχαίνει να αποσπάσει πολλές υποσχέσεις, αλλά ελάχιστη πραγματική βοήθεια.
1401 περίπου
Η περιοδεία του Μανουήλ Β’ στις ευρωπαϊκές αυλές είναι μεγαλειώδης, σε αντίθεση με την αντίστοιχη προσπάθεια του πατέρα του. Οι Δυτικοί εντυπωσιάζονται από την ευγενική μορφή, τη βαθιά μόρφωση και το βασιλικό μεγαλείο του Μανουήλ. Γι’αυτούς είναι ο Αυτοκράτορας της Ανατολής, που αγωνίζεται «ως στρατιώτης του Χριστού στις επάλξεις των μαχών κατά των απίστων βαρβάρων». Πάντως, βοήθεια δεν θα πάρει.
1402
Η πείνα στην Κωνσταντινούπολη (από το 1400) είναι απερίγραπτη. Κάποιοι κάτοικοι προσπαθούν να φύγουν και αυτοί που έχουν μείνει θέλουν να παραδώσουν τα κλειδιά της Πόλης στον Βαγιαζήτ που τους πολιορκεί. Η κατάληψη αποσοβείται χάρη στον Jean de Chateaumorand που είναι ο επικεφαλής των 300 Γάλλων που έχει αφήσει ως ενίσχυση στη φρουρά της Πόλης το 1399 ο Μπουσικό.
1402 -5-1402
Πεθαίνει στην Γένοβα ο Αμεδαίος της Σαβοΐας-Πεδεμοντίου, ενώ ετοιμαζόταν να αποπλεύσει για τον Μοριά όπου θα αναλάμβανε το Πριγκιπάτο Αχαΐας. Ο Αμεδαίος είχε αναγνωριστεί ως Πρίγκιπας Αχαΐας από το 1391 χωρίς όμως να καταφέρει να έρθει από τότε στον Μοριά. Το μόνο που μένει από την προσπάθειά του είναι η χρήσιμη λίστα με τα φράγκικα φέουδα της Πελοποννήσου του 1391 που είχαν συντάξει γι’αυτόν οι Ναβαρραίοι.
1402 20-7-1402 ★★★
Μάχη της Άγκυρας Συντριπτική ήττα των Οθωμανών από τους Μογγόλους του Ταμερλάνου. Ο Βαγιαζήτ Α’ αιχμαλωτίζεται από τους Μογγόλους που τον κλείνουν σε ένα κλουβί. Οι Οθωμανοί αποδιοργανώνονται. Ξεσπά εμφύλιος για τη διαδοχή. Η μάχη της Άγκυρας θα αναβάλει την πτώση της Κωνσταντινούπολης για 50 χρόνια, αν και οι Έλληνες δεν εκμεταλλεύονται την ευκαιρία όσο θα έπρεπε.
1402
Πεθαίνει ο Ναβαρραίος πρίγκιπας Αχαΐας Πέτρος του Σαν Σουπεράνο. Θα τον διαδεχθεί ο ανήλικος γιος του υπό την επιτροπεία της μητέρας του Μαρίας Ζαχαρία. Όμως η Μαρία δεν θα μπορέσει να κρατήσει την εξουσία που θα τη σφετεριστεί ο ανιψιός της Κεντυρίων Β’ Ζαχαρία μετά από 2 χρόνια.
1402
Ο Αντόνιο Ατσαγιόλι, νόθος γιος του Νέριο Α’ (και της Μαρίας Ρέντη), αυθέντης Λιβαδειάς, επιτίθεται αιφνιδιαστικά στην Αθήνα. Πολιορκεί την Ακρόπολη που υπερασπίζεται ο ενετός podesta Νικόλαος Βιττούρι και κατορθώνει να αποκρούσει επίθεση αντιπερισπασμού 6.000 Ενετών της Εύβοιας στη Λιβαδειά στήνοντάς τους ενέδρα. Αιχμαλωτίζει μάλιστα σε αυτήν την επιχείρηση τον βάιλο Χαλκίδας.
1402
Μετά την πλήρη επικράτηση στη Μικρά Ασία, ο Ταμερλάνος επανιδρύει τα εμιράτα που είχαν καταλυθεί από τους Οθωμανούς την προηγούμενη δεκαετία: του Αϊδινίου, του Μεντεσέ, του Σαρουχάν, του Καραμάν κ.ά. Εννοείται πως όλα αυτά τα εμιράτα οφείλουν να του πληρώνουν φόρο υποτελείας.
1402
Ο δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Α’ Παλαιολόγος θέλει να εκμεταλλευτεί την εξασθένιση των Τούρκων και επιτίθεται στη Στερεά Ελλάδα. Καταλαμβάνει Άμφισσα, Λιδωρίκι, Γαλαξείδι, αλλά δέχεται επίθεση από τον Μπέη της Λαμίας. Αναγκάζεται να υποχωρήσει και πουλάει τις πόλεις αυτές στους ιππότες του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου ή όπως λέει το Χρονικό Γαλαξειδίου «είς κάτι Φραγκοπαπάδες, που ελέγοντο αδελφάτο της Ιερουσαλήμ».
1402
Ο Μανουήλ Β’ Παλαιολόγος βλέποντας ότι ο κίνδυνος για άλωση της Πόλης πέρασε, επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη μετά την 3ετή περιοδεία του στη Δύση. Με την επιστροφή του, απομακρύνει τον ανιψιό του Ιωάννη Ζ’ και τον στέλνει κυβερνήτη στη Λήμνο [ήταν κάτι σαν δυσμενής μετάθεση με το πρόσχημα ότι ο Ιωάννης διαπραγματευόταν την παράδοση της Πόλης ως μη ώφειλε].
1402 Δεκέμβριος
Ο Ταμερλάνος απαιτεί από τους χριστιανούς κατοίκους της Σμύρνης και από τους Ιωαννίτες ιππότες που κατέχουν το κάτω κάστρο της Σμύρνης να υποταχθούν και να παραδοθούν. Οι Ιωαννίτες αρνούνται και αποχωρούν. Οι Μογγόλοι μπαίνουν στην πόλη και αφανίζουν τον χριστιανικό πληθυσμό.
1403 αρχές ★★
Συνθήκη Καλλίπολης Ο Σουλεϊμάν, ο επικρατέστερος στη μάχη διαδοχής του Βαγιαζήτ, υποστηρίζεται ενεργά από τον Μανουήλ εναντίον των υπόλοιπων διεκδικητών. Υπογράφει συνθήκη στην Καλλίπολη με τις χριστιανικές δυνάμεις κάνοντας γενναίες παραχωρήσεις. Οι Βυζαντινοί παίρνουν πίσω τη Θεσσαλονίκη, τον Άθω, τη Λαμία, την περιοχή Στρυμόνα, τα νησιά Σκιάθο, Σκόπελο, Σκύρο, παράκτιες πόλεις στον Εύξεινο Πόντο και κάστρα στη μικρασιατική ακτή.
1403
Αντόνιο Ατσαγιόλι Η Ακρόπολη παραδίδεται μετά από πολιορκία 17 μηνών και ο Αντόνιο Ατσαγιόλι γίνεται ανεπίσημα ο νέος ηγέτης του Δουκάτου των Αθηνών. Οι Ενετοί τον επικηρύσσουν με 8.000 υπέρπυρα. Ο Αντόνιο παντρεύεται τη Μαρία Μελισσηνή παίρνοντας προίκα σημαντικά φέουδα σε Μεσσηνία και Λακωνία, βόρεια από τη Μονεμβασιά. Θα είναι Κύρης της Αθήνας μέχρι τον θάνατό του το 1435.
1403
Ο Μανουήλ Β’ Παλαιολόγος σπεύδει να δηλώσει υποταγή στον Ταμερλάνο, ο οποίος απαιτεί από τον Μανουήλ να του δώσει τον στόλο του για να περάσουν οι Μογγόλοι στα Βαλκάνια και στη Δύση. Ο Μανουήλ Β’ αποφεύγει να απαντήσει και στέλνει απεσταλμένους στον Πάπα για βοήθεια απέναντι στη νέα μεγάλη απειλή.
1403
Οι Μογγόλοι του Ταμερλάνου αιχμαλωτίζουν στην Έφεσο το χαρέμι του αιχμάλωτου σουλτάνου Βαγιαζήτ. Οι γυναίκες βιάζονται μπροστά στο κλουβί όπου είναι κλεισμένος ο Τούρκος σουλτάνος. Ο Βαγιαζήτ αυτοκτονεί χτυπώντας το κεφάλι του στα κάγκελα του κλουβιού.
1403
Οι κάτοικοι της Φώκαιας στην περιοχή της Σμύρνης στέλνουν απεσταλμένους στον Ταμερλάνο και δηλώνουν υποταγή. Θέλουν να αποφύγουν τη μοίρα των Ελλήνων της Σμύρνης που τους έσφαξε ο Ταμερλάνος επειδή αντιστάθηκαν.
1403 Φθινόπωρο
Ο Ιωάννης Ζ’ Παλαιολόγος φεύγει από τη Λήμνο, όπου τον έχει διορίσει άρχοντα ο αυτοκράτορας θείος του, και έρχεται στη Θεσσαλονίκη, που μόλις έχει επιστραφεί από τους Οθωμανούς στο Βυζάντιο, και αναλαμβάνει αυτοβούλως τη διακυβέρνηση της πόλης. Παράλληλα κρατάει και τη Λήμνο.
1403 26-10-1403
Ο Γενοβέζος ηγεμόνας της Λέσβου Φραγκίσκος Β’ Γατελούζος (Francesco Gattilusio) νοσηλεύεται μετά από δάγκωμα σκορπιού στον πύργο της Βρίσας στη Λέσβο. Καθώς συρρέει κόσμος για να επισκεφθεί τον ασθενή, ο δεύτερος όροφος του πύργου καταρρέει από το βάρος. Μεταξύ των νεκρών είναι και Φραγκίσκος Β’. Θα τον διαδεχθεί ο μεγάλος του γιος Τζιάκοπο Γατελούζος (μέχρι το 1428).
1404
Κεντυρίων Β’ Ζαχαρίας Ο Κεντυρίων Β’ Ζαχαρίας (Centurione Zaccaria), βαρόνος Χαλανδρίτσας και Αρκαδιάς (Κυπαρισσίας) και βάιλος του Πριγκιπάτου, ανατρέπει τη θεία του Μαρία Β’ Ζαχαρία και τη διαδέχεται ως Πρίγκιπας της Αχαΐας (θα είναι ο τελευταίος). Παντρεύεται την Κρέουσα, κόρη του Λεονάρδου Β’ Τόκκου, και παίρνει προίκα την Κεφαλλονιά, τη Λευκάδα και τμήματα της Ηπείρου και της Αιτωλοακαρνανίας.
1404 Μάιος
Οι ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου που από το 1400 είχαν αγοράσει σχεδόν όλο το Δεσποτάτο του Μυστρά από τον Θεόδωρο Α’ Παλαιολόγο, αδυνατούν να επιβληθούν στον Μοριά λόγω της αντίστασης του πληθυσμού και αναγκάζονται να το επιστρέψουν στον δεσπότη Θεόδωρο και να πάρουν πίσω τα λεφτά τους (46.500 χρυσά νομίσματα –σε δόσεις).
1404
Μέρος της συμφωνίας για την επιστροφή του Ακροκόρινθου από τους Ιωαννίτες στους Βυζαντινούς του Μυστρά είναι και η παραχώρηση στους Ιππότες των πόλεων Ζητούνι (Λαμία) και Σάλωνα (Άμφισσα) η κυριότητα των οποίων είχε επικυρωθεί στον Θεόδωρο Α’ Παλαιολόγο με τη συνθήκη της Καλλίπολης το 1403. Οι Ιωαννίτες θα προσπαθήσουν να επιβάλουν την παρουσία τους στα Σάλωνα, αλλά θα εκδιωχθούν από τους Έλληνες.
1404
Οι Ιωαννίτες Ιππότες, μετά την απώλεια και καταστροφή της Σμύρνης αρχίζουν να κατασκευάζουν κάστρο στην Αλικαρνασσό (Μποντρούμ), απέναντι από την Κω, για να υπερασπίσουν τις τελευταίες κτήσεις τους στη Μ. Ασία, αλλά κυρίως για την προστασία των Δωδεκανήσων. Το «κάστρο του Αγίου Πέτρου» εγκρίνεται από τον Πάπα το 1409 και η οχύρωσή του θα αποπερατωθεί το 1437.
1405 19-1-1405
Θάνατος του Ταμερλάνου στο σημερινό Καζακστάν. Αρχίζουν αμέσως έριδες ανάμεσα στους γιους του που οδηγούν την αυτοκρατορία του σε παρακμή και διάλυση. Το σκηνικό στη Μικρά Ασία αλλάζει άρδην. Οι Οθωμανοί Τούρκοι ανασυγκροτούνται.
1405 31-3-1405
Με την υποστήριξη του βασιλέα της Νάπολης, της οικογένειας Ατσαγιόλι και του Πάπα, ο Αντόνιο Ατσαγιόλι φτάνει σε συμφωνία με τη Βενετία που τον αναγνωρίζει ως Κύρη Αθηνών και ακυρώνει την επικήρυξη για το κεφάλι του. Ο Αντόνιο θα πρέπει να στέλνει μια μεταξωτή ενδυμασία κάθε χρόνο στον Άγιο Μάρκο και να αποζημιώσει τους κληρονόμους τού Βιττούρι. Δεν θα τηρήσει ποτέ τους όρους της συμφωνίας.
1405
Ο πληθυσμός του Μοριά έχει μειωθεί δραματικά λόγω των πολέμων και των επιδρομών των Τούρκων. Για να ενισχύσει την αγροτική παραγωγή, αλλά και την άμυνα, ο δεσπότης Θεόδωρος Α’ Παλαιολόγος προσκαλεί 10.000 Αλβανούς να εγκατασταθούν στην περιοχή Κορινθίας.
1406
Ο Αλβανός δεσπότης Αιτωλίας Σγούρος Μπούας υπερασπίζεται με επιτυχία το Αγγελόκαστρο (Αγρινίου) που δέχεται επίθεση από τον στρατηγό του Καρόλου Τόκκου Galasso Peccatore. Λίγο μετά όμως πεθαίνει. Τον διαδέχεται ο γιος του Παύλος Μπούας, ο οποίος καλεί τους Τούρκους να τον βοηθήσουν και στους οποίους παραχωρεί το Αγγελόκαστρο. Σε λιγότερο από ένα χρόνο, το Αγγελόκαστρο θα καταληφθεί από τον Κάρολο Τόκκο.
1407
Ο Λεονάρδος Β’ Τόκκος, άρχοντας Ζακύνθου και αδερφός του Καρόλου Τόκκου, εκστρατεύει στον Μοριά και λεηλατεί εδάφη του Πριγκιπάτου της Αχαΐας, επειδή ο φιλόδοξος Κεντυρίων μπαίνει στα χωράφια των Τόκκων. Ο Λεονάρδος καταλαμβάνει τα κάστρα Γλαρέντζας και Χλεμουτσίου. [Το «Χρονικό των Τόκκων» αφηγείται με γλαφυρότητα τα πλούτη που έκρυβε η Γλαρέντζα.]
1407
Μετά την απώλεια του Αγγελόκαστρου και της Ακαρνανίας, ο Παύλος Μπούας αποσύρεται στη Ναύπακτο. Όμως ο κίνδυνος από τον Τόκκο και από τους Οθωμανούς είναι ορατός και ο Μπούας προτιμά να πουλήσει στους Ενετούς την Ναύπακτο –πριν τη χάσει– για 1.500 δουκάτα. Η Βενετία θα κρατήσει την πόλη μέχρι το 1499, όταν ο Βαγιαζήτ Β’ θα αναγκάσει τους Ενετούς να την παραδώσουν, κατά τον Β’ Ενετοτουρκικό πόλεμο.
1407 24-6-1407
Δεσπότης Μυστρά Θεόδωρος Β’ Παλαιολόγος Ο δεσπότης Μορέως Θεόδωρος Α’ Παλαιολόγος πεθαίνει, ύστερα από ασθένεια, στον Μυστρά, σε ηλικία 52 ετών. Λίγο πριν είχε καρεί μοναχός με το όνομα Θεοδώρητος. Νέος Δεσπότης Μυστρά θα γίνει ο 11χρονος Θεόδωρος Β’ Παλαιολόγος, γιος του Μανουήλ Β’. Επειδή είναι ανήλικος, στον Μυστρά μεταβαίνει ως επίτροπός του ο μέγας δουξ Μανουήλ Φραγκόπουλος με τον τίτλο του πρωτοστράτορα.
1408
Ο Λατίνος αρχιεπίσκοπος Πατρών Στέφανος Ζαχαρία παραδίδει την Πάτρα, το λιμάνι της και τα περίχωρα, με μισθωτήριο, για 5 χρόνια στους Ενετούς, με μίσθιο 1.000 δουκάτα τον χρόνο. Ο αρχιεπίσκοπος αναχωρεί για την Πάδοβα όπου θα ζήσει τα επόμενα 3 χρόνια. Θα είναι μια καλή περίοδος για τη Πάτρα, επειδή οι Ενετοί έχουν ικανή διοίκηση και κάνουν έργα οχυρωματικά και άλλα.
1408
Πεθαίνει στο Άγιον Όρος ο Ιωάννης Ζ’ Παλαιολόγος (που υπήρξε για λίγο και Βυζαντινός Αυτοκράτορας) μετά από 5 χρόνια στη Θεσσαλονίκη. Κυβερνήτης Θεσσαλονίκης διορίζεται ένας από τους γιους τού Μανουήλ Β’, ο 8χρονος Ανδρόνικος Παλαιολόγος. Τη Λήμνο κληρονομεί η χήρα του Ευγενία, κόρη του άρχοντα της Λέσβου Φραγκίσκου Β’ Γατελούζου.
1409
Πεθαίνει ο άρχοντας της Αίνου Νικόλαος Γατελούζος. Τον διαδέχεται ο ανιψιός του Παλαμέντε ή Παλαμήδης Γατελούζος (Palamede Gattilusio) αδερφός του Φραγκίσκου Β’ της Λέσβου. Ο Παλαμέντε θα διαφεντεύει την Αίνο μέχρι το θάνατό του το 1455. Η πόλη θα κατακτηθεί από τους Τούρκους το 1456.
1409
Νέος Πάπας εκλέγεται ο αρχιεπίσκοπος Μιλάνου Πέτρος Φιλάργης ο οποίος είναι Έλληνας από την Κρήτη. Παίρνει το όνομα Αλέξανδρος Ε’ και είναι αντίπαπας (υπάρχουν ταυτόχρονα άλλοι δύο πάπες αυτήν την εποχή, σε Ρώμη και Αβινιόν). Η ουδετερότητα της καταγωγής του αναμένεται να διευκολύνει της συζητήσεις για την άρση του σχίσματος, αλλά οι προσδοκίες θα διαψευσθούν. Θα πεθάνει ξαφνικά μετά από ένα χρόνο.
1410
1411 6-2-1411
Πεθαίνει ο δεσπότης Ηπείρου Ησαύ Μπουοντελμόντι (Esau de Buondelmonti). Ο γιος του είναι νήπιο και οι άρχοντες των Ιωαννίνων παραδίδουν την πόλη στον ανιψιό τού Ησαύ, τον Κάρολο Α’ Τόκκο, που προσθέτει στους τίτλους του τον τίτλο του Δεσπότη Ιωαννίνων. Ο Αλβανός ηγεμόνας της Άρτας Μουρίκης Μπούας προσπαθεί να εμποδίσει αυτήν την εξέλιξη με ένοπλη επέμβαση, αλλά δεν τα καταφέρνει.
1411
Η Κωνσταντινούπολη πολιορκείται για λίγο από τον Μουσά, έναν από τους διεκδικητές του οθωμανικού θρόνου. Οι Τούρκοι έχουν μεγάλες απώλειες («ένας Βυζαντινός νεκρός αντιστοιχεί σε τρεις Τούρκους»), αλλά οι Τούρκοι είναι πολλοί και οι Βυζαντινοί απελπίζονται. Η πολιορκία θα λυθεί όταν ο Μανουήλ Β’ καλέσει σε βοήθεια τον αδελφό τού Μουσά, Μωάμεθ Α’, ο οποίος τελικά θα επικρατήσει στη μάχη διαδοχής.
1412 Άνοιξη
Οι Αλβανοί ηγεμόνες Μουρίκης Μπούας (Άρτας) και Γκιώνης Ζενεβέσης (Αργυροκάστρου) συγκεντρώνουν έναν μεγάλο στρατό και κατατροπώνουν τον στρατό του Καρόλου Α’ Τόκκου στη Νότια Αλβανία. Στην συνέχεια, οι Αλβανοί πολιορκούν τον Τόκκο στα Γιάννενα, αλλά δεν μπορούν να πάρουν την πόλη.
1413
Ο Μωάμεθ Α’ επικρατεί στον πόλεμο διαδοχής και γίνεται Σουλτάνος των Τούρκων. Επειδή οι Βυζαντινοί τον είχαν βοηθήσει, επικυρώνει την παραχώρηση της Θεσσαλονίκης και των άλλων πόλεων στο Βυζάντιο. Οι σχέσεις του με τον Μανουήλ Β’ θα είναι πολύ καλές.
1413
Ο ρέκτωρ Τήνου και Μυκόνου Τζιοβάνι Δ’ Κουερίνι (Giovanni IV Querini) κάνει προσπάθειες για να εποικιστεί και πάλι το νησί της οικογενείας του, η Αστυπάλαια, που έχει εγκαταλειφθεί μετά την επιδρομή του Τούρκου εμίρη του Αϊδινίου το 1341. Ο εποικισμός είναι πετυχημένος, αλλά το εγχείρημα δεν αρέσει στον Ενετό Δούκα της Κρήτης, επειδή αποδυναμώνονται άλλα νησιά. Ο Κουερίνι χάνει το αξίωμα του ρέκτορος.
1414 20-6-1414
Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν οριστικά τη Βοδονίτσα (Μενδενίτσα). 1600 κάτοικοι εξανδραποδίζονται. Ο τελευταίος ηγεμόνας, ο Niccolo IΙ Zorzi καταφεύγει στη Βενετία αναζητώντας μάταια βοήθεια. Πολύ αργότερα, επί Τουρκοκρατίας, η «Μοντονίτσα» θα αποκτήσει φήμη ανάμεσα στους μουσουλμάνους για τον τεκέ (μοναστήρι) των μπεκτασήδων δερβίσηδων που θα ιδρυθεί εκεί.
1414
Ο πρίγκιπας Αχαΐας Κεντυρίων Β’ Ζαχαρίας ζητά στρατιωτική βοήθεια από τους Ιουστινιάνι της Χίου (οι Ζαχαρία έχουν ρίζες στη Χίο) οι οποίοι του στέλνουν Αρβανίτες μισθοφόρους. Με τη βοήθειά τους ο Κεντυρίων ανακτά τη Γλαρέντζα. Σε αντάλλαγμα, παραδίδει την εμπορική εκμετάλλευση των λιμανιών της Γλαρέντζας και του Ναυαρίνου στους Γενοβέζους της Χίου.
1414 Καλοκαίρι
Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β’ ξεκινάει με ένα μικρό στόλο από 4 γαλέρες και 2 βοηθητικά πλοία, με στρατό, για Θεσσαλονίκη. Ο στόλος σταθμεύει για 2 μήνες στη Θάσο η οποία έχει προσαρτηθεί άτυπα από τους Γατελούζους της Λέσβου. Αφού εξασφαλίσει τον έλεγχο του νησιού, συνεχίζει για Θεσσαλονίκη όπου τον υποδέχεται ο έφηβος γιος του Ανδρόνικος. Από εκεί θα αναχωρήσει την άνοιξη του 1415 για τον Μοριά.
1414 16-11-1414
Αρχίζει η εκκλησιαστική σύνοδος της Κωνσταντίας (ή Κωνστάντζας – Konstanz) στη Γερμανία με κύριο θέμα τον τερματισμό του Δυτικού Σχίσματος. Η σύνοδος είναι πρωτοβουλία του Σιγισμούνδου του Λουξεμβούργου, βασιλιά της Βοημίας και της Ουγγαρίας και αυτοκράτορα της (Γερμανικής) Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
1415 Άνοιξη
Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β’ έρχεται στην Πελοπόννησο και επιβλέπει τις εργασίες επισκευής του Ιουστινιανείου τείχους του Εξαμιλίου, στα Ίσθμια. Το τείχος ανακατασκευάζεται μέσα σε 25 μέρες. Έχει 153 πύργους και η οχύρωση είναι εντυπωσιακή. Οι Ενετοί αποφεύγουν να τσοντάρουν, ενώ οι τοπικοί άρχοντες από τους οποίους ζητείται να καλύψουν τη δαπάνη αγανακτούν και εξεγείρονται.
1415
Πεθαίνει ο Βλαχοαλβανός δεσπότης της Άρτας Μουρίκης Μπούας. Τον διαδέχεται ο αδερφός του Γιακούμπ Μπούας στην Άρτα και ο ετεροθαλής αδερφός του Καρλ Μαρκεσάνο στο κάστρο των Ρωγών. Ο Γιακούμπ Μπούας είναι ο μόνος μουσουλμάνος από τους Μπούες. Είναι ανεπιθύμητος από τον λαό που τον διώχνει. Με τη βοήθεια των Οθωμανών, ο Γιακούμπ θα επιστρέψει και για λίγο θα επικρατήσει διώχνοντας και τον Μαρκεσάνο.
1415
Ο Μανουήλ Β’ παραμένει στον Μυστρά για να ελέγξει την κατάσταση με τους δύστροπους Έλληνες υπηκόους. Δύο είναι οι βασικές επιδιώξεις του: Η «Λύσις των Φρουρίων» (καταστροφή κάστρων των τοπικών αρχόντων για να μην πολεμούν μεταξύ τους) και «Η λύσις του εθίμου του μασχαλισμού» (κόβουν τα δάχτυλα των εχθρών και τα βουτάνε σε κρασί που το πίνουν). Γκρεμίζονται πολλά κάστρα στη Λακωνία αυτήν την περίοδο.
1415
Ο Μανουήλ Β’ αντιδρά με δυναμισμό στην εξέγερση των κεφαλών του Μοριά. Τους νικά σε μάχη στην Καλαμάτα και μετά τους στέλνει στην Κωνσταντινούπολη.
1415
Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β’ απονέμει στον Κάρολο Α’ Τόκκο τον τίτλο του Δεσπότη (Ιωαννίνων).
1415 25-10-1415
Μάχη του Αζινκούρ Σε μια από τις πιο καθοριστικές μάχες του εκατονταετούς πολέμου, ο στρατός του Ερρίκου Ε’ της Αγγλίας, χάρη στους τοξότες του, νικά το γαλλικό στρατό στη Μάχη του Αζινκούρ. 10.000 Γάλλοι νεκροί.
1416 Φθινόπωρο
Ο σουλτάνος Μωάμεθ Α’ στέλνει στόλο στις Κυκλάδες για να εκδικηθεί τον δούκα Ιάκωβο Α’ Κρίσπο που δεν του υπέβαλε τα σέβη του όταν ο σουλτάνος ανέβηκε στον θρόνο. Οι Τούρκοι ρημάζουν την Άνδρο, την Πάρο και τη Μήλο. Ανάμεσα στις άλλες συμφορές, καταστρέφονται οι σοδειές και η κτηνοτροφία. Μετά οι Τούρκοι πολιορκούν τη Νάξο. Αποχωρούν όταν επεμβαίνει ο ενετικός στόλος υπό τον Pietro Loredano.
1416
Ναυμαχία Καλλίπολης Ο ενετός ναύαρχος Πέτρος Λορεντάνος (Pietro Loredan) με 10 γαλέρες, διώχνει τον οθωμανικό στόλο από τις Κυκλάδες και κατευθύνεται προς τα Δαρδανέλλια σε διπλωματική αποστολή. Στην Καλλίπολη δέχεται επίθεση από τους Τούρκους. Μετά από πολυήμερη ναυμαχία, 32 τουρκικά πλοία καταστρέφονται ή αιχμαλωτίζονται. Για λίγα χρόνια το Αιγαίο θα ησυχάσει από τις επιδρομές των Τούρκων.
1416 Οκτώβριος
Τέλος του Αλβανικού Δεσποτάτου Εν μέσω νέων συγκρούσεων με τον Κάρολο Τόκκο, ο Αλβανός δεσπότης Άρτας Γιακούμπ Μπούας αιχμαλωτίζεται σε ενέδρα και εκτελείται. Η Άρτα και οι Ρωγοί παραδίδονται στον Κάρολο Τόκκο. Αυτό είναι το τέλος του αλβανικού Δεσποτάτου Άρτας. Ο Κάρολος Α’ Τόκκος φέρει τον διευρυμένο τίτλο «Δεσπότης Άρτας και Ιωαννίνων». Στην αυλή του επικρατεί η ελληνική γλώσσα.
1417 5-3-1417
Πεθαίνει ο αυτοκράτορας Τραπεζούντας Μανουήλ Γ’ Μέγας Κομνηνός σε ηλικία 53 ετών, μετά από βασιλεία 27 ετών. Τον διαδέχεται ο γιος του Αλέξιος Δ’ Μέγας Κομνηνός που θα βασιλεύσει μέχρι το 1429.
1417
Ο Λατίνος αρχιεπίσκοπος Πάτρας δίνει και πάλι την πόλη στους Ενετούς. Αυτή τη φορά οι Ενετοί θα μείνουν μόνο για 2 χρόνια στη διοίκηση της Πάτρας, επειδή ο Πάπας διαφωνεί με την απόδοση της πόλης στη Βενετία, οπότε το 1419 η Πάτρα θα επιστρέψει υπό την αδύναμη διοίκηση του Λατίνου αρχιεπισκόπου Ζαχαρία.
1417 23-5-1417
Το Δυτικό Σχίσμα φτάνει στο τέλος του με την καθαίρεση του αντίπαπα Βενέδικτου ΙΓ’ της Αβινιόν.
1417
Οι Βυζαντινοί, με επικεφαλής τον δεσπότη Θεόδωρο Β’ και τον αδερφό του Ιωάννη Η’ εισβάλλουν στα εδάφη του Πριγκιπάτου της Αχαΐας και καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος του (Μεσσήνη, Ηλεία) χωρίς να συναντήσουν σοβαρή αντίσταση. Οι Φράγκοι μένουν με την Πάτρα και ελάχιστα πλέον κάστρα (Χαλανδρίτσα, Κυπαρισσία κ.λπ.). Ο Κεντυρίων οχυρώνεται στην Γλαρέντζα που θα χαθεί κι αυτή τον επόμενο χρόνο.
1418 Απρίλιος
Τελειώνει η εκκλησιαστική σύνοδος της Κωνσταντίας έχοντας καταφέρει να τερματίσει το Δυτικό Σχίσμα και να εκλέξει νέο Πάπα, τον Μαρτίνο Ε’. Η εξουσία των παπών μειώνεται και υποτάσσεται πλέον στις αποφάσεις των οικουμενικών συνόδων που επιβάλλεται να γίνονται τακτικά.
1418
Ο 10χρονος Θωμάς Παλαιολόγος, ο νεώτερος από τους 6 εν ζωή γιους του Μανουήλ Β’, αποστέλλεται στον Μυστρά, όπου θα ζήσει μέχρι να ενηλικιωθεί εξοικειούμενος με θέματα άσκησης εξουσίας πλάι στον αδερφό του, τον δεσπότη Θεόδωρο Β’.
1418
Πεθαίνει στη Φερράρα ο δούκας της Νάξου Ιάκωβος Α’ Κρίσπος. Βρισκόταν στην Ιταλία για να συναντηθεί με τον πάπα Μαρτίνο Ε’ για να ζητήσει βοήθεια. [Γενικά ο Ιάκωβος έκανε αρκετές τέτοιες επισκέψεις στο εξωτερικό όπου παρουσιαζόταν ως ο τελευταίος υπερασπιστής της Χριστιανοσύνης.] Τον διαδέχεται ο αδερφός του και άρχων της Μήλου Ιωάννης Β’ Κρίσπος (Giovanni II Crispo) που θα είναι Δούκας μέχρι το 1433.
1418
Σε ένα επεισόδιο του πολέμου ανάμεσα στη Γένοβα και στο Δουκάτο του Μιλάνου, ο Ιταλός πειρατής Oliverio Franco καταλαμβάνει το φρούριο της Γλαρέντζας, που μόλις το 1414 είχε επανέλθει στην κυριότητα του Πρίγκιπα της Αχαΐας. Ο Κεντυρίων Β’ που είχε οχυρωθεί εδώ μετά την εισβολή των Βυζαντινών τον προηγούμενο χρόνο, εγκαταλείπει την πόλη με ένα πλοίο και καταφεύγει στη Χαλανδρίτσα.
1420
1420
Εγκαινιάζεται στο Διδυμότειχο το τζαμί του Μωάμεθ Α’.
1420
Σκληρές μάχες των Οθωμανών για να επιβάλουν την κυριαρχία τους σε Βλαχία και Μολδαβία, στη σημερινή Ρουμανία.
1421 Ιανουάριος
Ο Ιωάννης Η’ Παλαιολόγος αναγορεύεται συναυτοκράτορας του πατέρα του και παντρεύεται τη Σοφία του Μομφεράτου. Προηγουμένως, ο Μανουήλ Β’ κατόρθωσε να έχει τη συγκατάθεση του Πάπα για τον γάμο μελών της οικογενείας του με δυτικές πριγκίπισσες υπό το όρο ότι οι νύφες δεν θα χρειαζόταν να απαρνηθούν τη Ρωμαιοκαθολική τους πίστη.
1421 Μάιος
Πεθαίνει ξαφνικά στην Αδριανούπολη ο Μωάμεθ Α’ και τον διαδέχεται –μετά από μια σύντομη μάχη διαδοχής– ο γιος του Μουράτ Β’. Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί την αρχή νέων επιθέσεων εναντίον του Βυζαντίου από τους Τούρκους.
1421
Ο Ιωάννης Η’, ως συναυτοκράτωρ, υποστηρίζει έναν διεκδικητή του οθωμανικού θρόνου τον Μουσταφά Τσελεπή, αδερφό του Μωάμεθ Α’. Ο Μουσταφά καταλαμβάνει την Αδριανούπολη, την Καλλίπολη και άλλες θρακικές πόλεις, αλλά ηττάται στη Νίκαια από τον Μουράτ, και εκτελείται. Μετά την αποτυχία τού Μουσταφά, ο Μουράτ Β’ στρέφεται εναντίον του Βυζαντίου.
1421
Πεθαίνει ο μεγάλος μάγιστρος των Ιπποτών της Ρόδου Philibert de Naillac. Τον διαδέχεται ο καταλανικής καταγωγής Antoni de Fluvià de Ripa που θα είναι ηγέτης του τάγματος μέχρι το 1437.
1421
Ο Κάρολος Α’ Τόκκος αγοράζει από τον Ιταλό τυχοδιώκτη Oliverio Franco τη Γλαρέντζα στην Αχαΐα.
1421
Ο σουλτάνος Μουράτ Β’ παραχωρεί το Περιθεώριον (στη Βιστωνίδα) εφ’ όρου ζωής στον Giovanni Adorno ή Ιωάννη Αδούρνο, Γενοβέζο podesta της Νέας Φώκαιας στη Μ.Ασία. Ο Αντόρνο είχε βοηθήσει τον Σουλτάνο στον πόλεμο εναντίον του διεκδικητή Μουσταφά, παραχωρώντας του 9 πλοία για να περάσει τις δυνάμεις του στην Ευρώπη από τη Λάμψακο.
1422 10-6-1422 ★★
Πολιορκία Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους Μεγάλης κλίμακας πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τον Μουράτ Β’, με 200.000 πολεμιστές και χρήση κανονιών. Η πολιορκία αρχίζει στις 10 Ιουνίου και τελειώνει στις 6 Σεπτεμβρίου, όταν ο Μουράτ αποχωρεί για να αντιμετωπίσει έναν νέο διεκδικητή του θρόνου, έναν άλλο αδερφό του που ξεκίνησε από το Καραμάν, ονόματι επίσης Μουσταφά, που ίσως έχει υποκινηθεί από τους Βυζαντινούς.
1422
Ο δούκας Αθηνών Αντόνιο Ατσαγιόλι παραχωρεί εμπορικά προνόμια στους συμπατριώτες του Φλωρεντίνους, οι οποίοι αποκτούν αντίστοιχα δικαιώματα και στην Κωνσταντινούπολη.
1422
Φτάνει στην Κωνσταντινούπολη ο νούντσιος του Πάπα Αντόνιο ντα Μάσα για να συζητήσει τρόπους βοήθειας από τους Δυτικούς. Θέτει ως απαράβατο όρο σύγκληση Συνόδου στην Κωνσταντινούπολη που θα επικυρώσει την Ένωση των Εκκλησιών και το Πρωτείο του Πάπα. Ο αυτοκράτορας αποφεύγει να δεσμευθεί με διάφορες δικαιολογίες και οι Δυτικοί αποχωρούν μεταφέροντας το μήνυμα ότι οι Έλληνες είναι άξιοι της μοίρας τους.
1422 1-10-1422
Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β’ Παλαιολόγος παθαίνει εγκεφαλικό. Την εξουσία ασκεί πλέον ο γιος του Ιωάννης Η’, ο πρωτότοκος από τους 8 γιους του (οι 6 ζουν, έχει και μια-δυο κόρες).
1423 Ιανουάριος
Ο Ιωάννης Η’ φεύγει για τη Δύση προς αναζήτηση βοήθειας. Το ταξίδι του είναι λιγότερο πετυχημένο από αυτό του πατέρα του πριν 24 χρόνια. Συναντά με δυσκολία τον βασιλιά της Ουγγαρίας και κάποιους ηγεμόνες στη βόρεια Ιταλία. Οι εκκλήσεις του για νέα σταυροφορία εναντίον των Τούρκων δεν εισακούγονται. Θα επιστρέψει μετά από 10 μήνες στην Πόλη, όπου είχε αφήσει αντιβασιλέα τον 18χρονο αδερφό του Κωνσταντίνο.
1423
Ο Τουραχάν Μπέης (ή Τουραχάνης ή Τουραχάμπεης) κατακτά οριστικά τη Θεσσαλία. Χωρίς σφαγές και λεηλασίες, επειδή οι Οθωμανοί έχουν περάσει διά πυρός και σιδήρου αυτές τις περιοχές και κανένας δεν έχει δυνάμεις για την παραμικρή αντίσταση. Τα μόνα κάστρα που γλυτώνουν είναι του Πτελεού και του Γαρδικίου (Πελασγία) που είναι στα χέρια των Ενετών. Η Λαμία αντιστέκεται χάρη στον Στραβομύτη Καντακουζηνό.
1423 Μάιος
Επιδρομή Τουραχάν στον Μοριά Επιδρομή του Τουραχάν στην Πελοπόννησο με 25.000 άντρες. Τον συνοδεύει και ο Αντόνιο Ατσαγιόλι ως υποτελής. Ο Τουραχάν περνάει εύκολα το Εξαμίλιο τείχος και το γκρεμίζει. H ορδή του ρημάζει την Πελοπόννησο. Ονομαστά κάστρα όπως της Άκοβας, του Λεονταρίου και της Δαβιάς καταστρέφονται και ερημώνουν. Οι Τούρκοι στήνουν πυραμίδες με τα κεφάλια των σφαγιασθέντων υπερασπιστών, κατά το ταταρομογγολικόν έθιμον.
1423 13-9-1423
Η Θεσαλονίκη στους Ενετούς Ο δεσπότης Θεσσαλονίκης Ανδρόνικος Παλαιολόγος (ο 23χρονος αδελφός του Ιωάννη Η’, πάσχων από ελεφαντίαση) πουλάει για 50.000 φιορίνια την πόλη (που υποφέρει όντας αποκλεισμένη από τους Οθωμανούς) στη Βενετία εκτιμώντας ότι οι Ενετοί έχουν τα μέσα να την υπερασπιστούν. Μοναδικός όρος, να διατηρηθούν οι θρησκευτικοί θεσμοί. Αμέσως καταφτάνουν 6 ενετικά πλοία με προμήθειες.
1423
Ο 18χρονος Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (ο μελλοντικός αυτοκράτορας) διορίζεται από τον Ιωάννη Η’ Δεσπότης σε Μεσημβρία και Αγχίαλο, στον Εύξεινο Πόντο. Ο Κωνσταντίνος ήταν μέχρι προ τινος αντιβασιλέας κατά τη 10μηνη απουσία του Ιωάννη Η’ στη Δύση. Όταν το 1427 θα αναχωρήσει για τον Μυστρά, άρχοντας της περιοχής θα γίνει ο αδερφός του Δημήτριος.
1423
Οι Ενετοί αγοράζουν από τον Κεντυρίωνα Β’ το κάστρο του Ναβαρίνου [το Παλιόκαστρο όχι τη σημερινή Πύλο] που το θεωρούν σημαντικό για τον έλεγχο της ναυσιπλοΐας στο νότιο Ιόνιο και κυρίως για την προστασία της Μεθώνης. Το κάστρο θα αντέξει στην κατάκτηση του Μοριά από τους Οθωμανούς και θα παραδοθεί όταν λήξει η Α’ Ενετοκρατία, το 1500. Με την ίδια συμφωνία αγοράζουν και τα χωριά της Πυλίας Γρίζι και Μανιατοχώρι.
1423
Ο Τουραχάν Μπέης, διοικητής Θεσσαλίας, φέρνει 6.000 Τούρκους εποίκους (που θα ονομαστούν Κονιαρέοι ή Κόνιαροι) από το Ικόνιο και τους εγκαθιστά σε 12 οχυρωμένους οικισμούς στη βορειοανατολική Θεσσαλία. Ως πρωτεύουσα αυτής της αγροτο-στρατιωτικής παροικίας ο Τουραχάμπέης ιδρύει τον Τύρναβο, για τον οποίον εξασφαλίζει άνευ προηγουμένου προνόμια από τον Σουλτάνο.
1424 20-1-1424
Οι Βυζαντινοί υπογράφουν συνθήκη ειρήνης με τους Οθωμανούς για να αποφύγουν νέα επίθεση εναντίον της Κωνσταντινούπολης. Ο Ιωάννης Η’ αναγνωρίζει ότι είναι υπόσπονδος του σουλτάνου (κάτι που δεν ίσχυε από το 1394), του παραδίδει τις περισσότερες πόλεις στον Εύξεινο Πόντο και θα πρέπει να πληρώνει ετησίως 300.000 άσπρα. Κρατάει πάντως το Ζητούνι που υπεράσπισε γενναία ο Στραβομύτης Καντακουζηνός.
1424
Μετά από τις τελευταίες εξελίξεις, τα εδάφη του Βυζαντίου είναι το Δεσποτάτο του Μυστρά, η Λήμνος και η Θάσος στο Βόρειο Αιγαίο, η Κωνσταντινούπολη, η Λαμία, οι πόλεις του Ευξείνου Πόντου Μεσημβρία, και Αγχίαλος (αμφότερες στη σημερινή Βουλγαρία) και η Συληβρία (στην Ανατολική Θράκη στην ακτή της Προποντίδας). Αυτά.
1425
Οι Οθωμανοί χτίζουν εκ θεμελίων κάστρο στην Καβάλα. Η πόλη και το κάστρο είναι εντελώς ερειπωμένα μετά την τουρκική κατάκτηση του 1391. Ο σκοπός ύπαρξης του κάστρου φαίνεται πως είναι η επιτήρηση της Εγνατίας (το λιμάνι δεν είναι ενεργό ακόμα αυτήν την εποχή). Λίγο μετά, το κάστρο θα καταληφθεί από έναν ενετικό στόλο με 10 γαλέρες. Οι Ενετοί όμως θα εκδιωχθούν σύντομα.
1425 21-7-1425
Ιωάννης Η’ Παλαιολόγος Σε ηλικία 75 ετών, πεθαίνει ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β’ Παλαιολόγος μετά από βασιλεία 29 ετών. Κηδεύεται εν μέσω άφατης και πρωτοφανούς θλίψης των Βυζαντινών που στην πραγματικότητα θρηνούν για το επικείμενο τέλος. Νέος αυτοκράτορας ο Ιωάννης Η’ Παλαιολόγος που τα τελευταία χρόνια ήταν αυτός που ουσιαστικά διοικούσε το Βυζάντιο.
1425
Οι Ενετοί καταλαμβάνουν το κάστρο του Πλαταμώνα το οποίο είναι στα χέρια των Τούρκων από το 1385. Κατά την επιχείρηση 100 Τούρκοι υπερασπιστές καίγονται ζωντανοί μέσα στο κάστρο. Το 1427 οι Τούρκοι θα ανακαταλάβουν τον Πλαταμώνα.
1426
Ο Σουλτάνος της Αιγύπτου συμμαχώντας με τους Γενοβέζους εισβάλλει στην Κύπρο, και μετά τη νίκη του στη Μάχη της Χοιροκοιτίας αιχμαλωτίζει τον Φράγκο βασιλιά Ιανό. Οι επιδρομείς αποχωρούν αφού λεηλατήσουν το νησί και αποσπώντας συμφωνία για καταβολή φόρου υποτελείας. Ο Ιανός, μετά από απερίγραπτες ταπεινώσεις, θα απελευθερωθεί με καταβολή λύτρων που θα συγκεντρωθούν από όλη την Ευρώπη.
1426 Αύγουστος
Η αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Σοφία του Μομφεράτου καταφεύγει στους Γενοβέζους του Γαλατά και από εκεί γυρίζει στην πατρίδα της εγκαταλείποντας τον άντρα της και τον θρόνο. Η Σοφία θεωρείται άσχημη. Ο ιστορικός Μιχαήλ Δούκας την περιγράφει «Σαρακοστή από μπροστά και Πάσχα από πίσω». Ο σύζυγός της Ιωάννης Η’ έψαχνε να βρει τρόπο να την ξεφορτωθεί και στο μεταξύ η Σοφία ζούσε απομονωμένη.
1427 Μάιος
Επανάσταση του Ρε Αλέξη στην Κύπρο. Ο Αλέξης που ήταν ιπποκόμος ηγείται μιας πετυχημένης εξέγερσης και αναγορεύεται Ρήγας (Ρε). Οι Ιωαννίτες ιππότες που προστρέχουν σε βοήθεια νικούν τους επαναστάτες και ο Ρε Αλέξης απαγχονίζεται το Μάιο μετά από φρικτά βασανιστήρια.
1427
Ο δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Β’ Παλαιολόγος εκδηλώνει την επιθυμία να γίνει μοναχός. Νέος δεσπότης διορίζεται ο αδερφός του Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (ο τελευταίος αυτοκράτορας). Όμως, όταν ο Κωνσταντίνος φτάσει στον Μυστρά (μαζί με τον αυτοκράτορα Ιωάννη Η’), ο κυκλοθυμικός Θεόδωρος Β’ έχει αλλάξει γνώμη και παραμένει Δεσπότης.
1427
Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Η’ έρχεται στον Μοριά μαζί με τον αδερφό του Κωνσταντίνο για να τον εγκαταστήσει στην ηγεσία του Δεσποτάτου. Επειδή όμως ο Θεόδωρος Β’ άλλαξε γνώμη και θα παραμείνει Δεσπότης, στον Κωνσταντίνο παραχωρούνται κάποιες περιοχές όπως η Βοστίτσα (Αίγιο), η Καλαμάτα, η Μεσσηνία. Κάποιες από αυτές είναι ακόμα φράγκικες και αυτό γίνεται αιτία για πόλεμο με το Πριγκιπάτο.
1427
Με αφορμή κάποιο επεισόδιο κατάσχεσης κοπαδιών στα χειμαδιά της Ηλείας από τους Φράγκους, χαλάνε οι σχέσεις μεταξύ Παλαιολόγων και Τόκκων. Οι Βυζαντινοί υπό τον Ιωάννη Η’ πολιορκούν από στεριά και θάλασσα τη Γλαρέντζα που ανήκει στον Κάρολο Α’ Τόκο. Ο Κάρολος συγκεντρώνει ένα στόλο από την Ήπειρο και τα Επτάνησα υπό την αρχηγία του νόθου γιου του Τύρνο, και τον στέλνει εναντίον των Βυζαντινών.
1427
Ναυμαχία στις Εχινάδες νήσους Ο βυζαντινός στόλος υπό την ηγεσία του Λεοντάριο κατανικά τον στόλο του Καρόλου Α’ Τόκκου. Ο Τόκκος συνθηκολογεί και παραδίδει τη Γλαρέντζα. Αναγκάζεται να παντρέψει την ανιψιά του Μαγδαληνή, κόρη του αδερφού του Λεονάρδου, με τον δεσπότη Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, που παίρνει σαν προίκα τα εδάφη του Τόκκο στο Πριγκιπάτο και τα δικαιώματά του σε Μέγαρα και Κόρινθο.
1428
Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Η’ μαζί με αδερφούς του, τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και τον Θεόδωρο Β’ εκκαθαρίζουν την Πελοπόννησο από τους τελευταίους Φράγκους φεουδάρχες. Τον Ιούλιο πολιορκούν την Πάτρα, αλλά αποσύρονται όταν οι Λατίνοι της Πάτρας συμφωνούν στην καταβολή ετησίου φόρου υποτελείας (300 χρυσά νομίσματα).
1428
Πεθαίνει ο Γενοβέζος ηγεμόνας της Λέσβου Τζιάκοπο ή Τζιάκομο Γατελούζος. Τον διαδέχεται ο αδερφός του Ντορίνο Α’ Γατελούζος (μέχρι το 1455).
1429 26-4-1429
Στην Τραπεζούντα, ο Ιωάννης Μεγαλοκομνηνός, γιος του Αλεξίου Δ’ Μεγαλοκομνηνού έχει στασιάσει εναντίον του πατέρα του και παίρνει με το μέρος του την ανακτορική φρουρά που δολοφονεί τον Αλέξιο. Έτσι τερματίζεται η βασιλεία του Αλεξίου Δ’ μετά από 12 χρόνια. Τον διαδέχεται ο σφετεριστής γιος του Ιωάννης Δ’ Μέγας Κομνηνός (με το προσωνύμιο «Καλογιάννης») που θα είναι στον θρόνο μέχρι το 1459.
1429 7-5-1429
Jeanne d’ Arc Η 17χρονη Ιωάννα της Λωραίνης (Jeanne d’ Arc), που βλέπει θεϊκά οράματα, ακούει φωνές και κάνει προφητείες, τίθεται επικεφαλής του γαλλικού στρατού και νικά τους Άγγλους που πολιορκούν την Ορλεάνη. Ο Κάρολος Ζ’ γίνεται βασιλιάς της Γαλλίας μετά τη νίκη αυτή. Μετά από 2 χρόνια, το 1431, η Ιωάννα θα δικαστεί ως αιρετική από τους Άγγλους επειδή φορούσε ανδρικά ρούχα, και θα καεί στην πυρά.
1429 Μάιος
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος πολιορκεί ξανά την Πάτρα παρά τις αντιρρήσεις του αδερφού του Θεόδωρου Β’ (επειδή ο αρχιεπίσκοπος και άρχων της πόλης, ο Pandolfo Malatesta, είναι κουνιάδος του). Τελικά ο Κωνσταντίνος κυριεύει την Πάτρα παρόλο που παραλίγο να σκοτωθεί. Οι κάτοικοι ανοίγουν τις πύλες όταν καταλαβαίνουν ότι ο Πάπας δεν πρόκειται να στείλει ενισχύσεις.
1429
Σχεδόν ταυτόχρονα με την πολιορκία της Πάτρας, και με δική του πρωτοβουλία, ο φιλόδοξος Θωμάς Παλαιολόγος πολιορκεί τον Πρίγκιπα Αχαΐας Κεντυρίωνα Β’ Ζαχαρία στη Χαλανδρίτσα. Ο Κεντυρίων συνθηκολογεί με την εξής συμφωνία: Ο Θωμάς θα παντρευτεί την κόρη του Αικατερίνη, και όταν πεθάνει ο Κεντυρίων, θα κληροδοτήσει τον τίτλο του Πρίγκιπα Αχαΐας στον Θωμά.
1429
Ένας εμίρης ονόματι Αρταβίλης επικεφαλής μιας ορδής ατάκτων Τουρκομάνων επιτίθεται στην Τραπεζούντα. Ο Ιωάννης Δ’ τους αντιμετωπίζει στην πόλη Κορδύλη και ηττάται. Οι Τουρκομάνοι φτάνουν στην Τραπεζούντα και την πυρπολούν. Οι κάτοικοι την εγκαταλείπουν πανικόβλητοι. Όμως ο Ιωάννης επιστρέφει, και με 50 άντρες καταφέρνει να γλυτώσει την πόλη και να διώξει τους Τούρκους.
1429 4-7-1429
Πεθαίνει στα Ιωάννινα ο Δεσπότης Άρτας και Ιωαννίνων και Κόμης Παλατιανός Κεφαλληνίας και Ζακύνθου Κάρολος Α’ Τόκκος. Τον διαδέχεται ο υιοθετημένος γιος και ανιψιός του, γιος του αδερφού του Λεονάρδου, Κάρολος Β’ Τόκκος.
1429 Σεπτέμβριος
Ο Φραντζής επισκέπτεται τη Λάρισα ως απεσταλμένος του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και καταφέρνει να πάρει την έγκριση του Τουραχάν για την προσάρτηση της Πάτρας στο Δεσποτάτο του Μυστρά.
1429 Νοέμβριος
Η σύζυγος του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου Μαγδαληνή Τόκκου, που είχε πάρει μετά τον γάμο της το όνομα Θεοδώρα, πεθαίνει πάνω στη γέννα. Ενταφιάζεται στο κάστρο του Σανταμερίου (νότια από την Πάτρα) όπου διέμενε. Αργότερα τα οστά της θα μεταφερθούν στον Μυστρά.
1430
1430 29-3-1430 ★★
Άλωση Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους Οι δυνάμεις του Οθωμανού σουλτάνου Μουράτ Β’ καταλαμβάνουν την πόλη της Θεσσαλονίκης που ήταν υπό ενετικό έλεγχο. Η πολιορκία είχε αρχίσει από το 1422. Η πόλη λεηλατείται και το ένα πέμπτο του πληθυσμού στέλνεται στα σκλαβοπάζαρα. Η Θεσσαλονίκη θα παραμείνει υπό οθωμανική κατοχή μέχρι το 1912.
1430 Μάιος
Μετά την πόλη της Πάτρας παραδίδεται από την πείνα και το κάστρο της στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Ο Φραντζής θα αναλάβει κυβερνήτης της πόλης.
1430 9-10-1430
Κατάληψη Ιωαννίνων από τους Τούρκους Ο Μέμνων, ένας από τους νόθους γιους του Καρόλου Α’ Τόκκου, δυσαρεστημένος από τη διαθήκη του πατέρα του, ζητάει βοήθεια από τους Τούρκους εναντίον του Καρόλου Β’ Τόκκου. Ο Μουράτ Β’ στέλνει στρατό υπό τον βεζύρη Καρά Σινάν. Εξαιτίας του αιματοκυλίσματος που υπέστη η Θεσσαλονίκη κατά την άλωσή της από τους Τούρκους, η πόλη των Ιωαννίνων παραδίδεται αμαχητί.
1430 περίπου
Με τη Συνθήκη του Βοϊνίκου, 14 χωριά του κεντρικού Ζαγορίου στην Ήπειρο αποκτούν καθεστώς αυτονομίας ως «Κοινό των Ζαγορισίων». Η συνθήκη εξασφαλίζει αυτονομία και αυτοδιοίκηση στα Ζαγοροχώρια. Απαλλάσσονται από φόρους, αλλά κάθε χωριό έχει την υποχρέωση να στέλνει άντρες για να υπηρετήσουν στον οθωμανικό στρατό.
1430
Ο Κάρολος Β’ Τόκκος γίνεται υποτελής του Σουλτάνου και περιορίζεται στην ηγεμονία της Άρτας (έχοντας και Λευκάδα, Κεφαλληνία, Ιθάκη, Ζάκυνθο). Οι νόθοι γιοι τού Καρόλου Α’ Τόκκου, Μέμνων, Τύρνος, Ηρακλής και Ορλάνδος, αποσπούν την υπόλοιπη επικράτεια των Τόκκων σε Ακαρνανία και Αιτωλία και διοικούν αυτές τις περιοχές ως τοπάρχες των Οθωμανών.
1431 Άνοιξη
Ο Τουραχάν μπέης κάνει νέα επιδρομή στην Πελοπόννησο. Καταστρέφει ξανά το Εξαμίλιον τείχος στον Ισθμό.
1431
Ο περιηγητής Bertrandon de la Broquiere αναφέρει το 1433 ότι η Σαμοθράκη είναι κτήση του Παλαμέντε Γατελούζου, του Γενοβέζου ηγεμόνα της Αίνου. Οι Γατελούζοι έγιναν κύριοι του νησιού μάλλον το 1431. [Και όχι το 1355 μαζί με τη Λέσβο.] Οι Γατελούζοι Λέσβου και οι Γατελούζοι Αίνου-Σαμοθράκης είναι ξεχωριστές ηγεμονίες, αλλά είναι συγγενείς και σε αγαστή συνεργασία.
1432
★★
Τέλος του Πριγκιπάτου Αχαΐας Πεθαίνει στο κάστρο Αρκαδιάς (Κυπαρισσία) ο τελευταίος Πρίγκιπας Αχαΐας Κεντυρίων Β’ Ζαχαρίας. Το κάστρο και τον τίτλο του κληρονομεί ο γαμπρός του Θωμάς Παλαιολόγος. Αυτό είναι το επίσημο τέλος του φράγκικου Πριγκιπάτου της Αχαΐας.
1432
Βυζαντινή Πελοπόννησος Ολόκληρη η Πελοπόννησος είναι πλέον βυζαντινή εκτός από τις ενετικές κτήσεις –Κορώνη, Μεθώνη, Ναύπλιο, Ναβαρίνο. Το δεσποτάτο μοιράζονται οι 3 αδελφοί Παλαιολόγοι έχοντας κάνει ανταλλαγές εδαφών: Ο Θεόδωρος έχει τον Μυστρά (με τον κεντρικό και νότιο Μοριά), ο Κωνσταντίνος τα Καλάβρυτα (με τη βόρεια Πελοπόννησο) και ο Θωμάς τη Γλαρέντζα (με την δυτική Πελοπόννησο). Πρώτος μεταξύ ίσων είναι ο Θεόδωρος.
1433
Ο Μουράτ Β’ επιστρέφοντας από τα Βαλκάνια σταθμεύει στη Θεσσαλονίκη. Κατάσχει όλα τα σκεύη και τις περιουσίες των εκκλησιών. Επίσης παίρνει τα πιο καλά σπίτια των Ελλήνων και τα δίνει σε Τούρκους. Στους Έλληνες αφήνει μόνο 4 εκκλησίες.
1433
Πεθαίνει ο δούκας της Νάξου Ιωάννης Β’ Κρίσπος μετά από 25 χρόνια στην εξουσία. Τον διαδέχεται ο ανήλικος γιος του Ιάκωβος Β’ υπό την κηδεμονία της μητέρας του, ενώ επίτροπος του δουκάτου ορίζεται ο θείος του Γουλιέλμος Β’ Κρίσπος, που μέχρι την ενηλικίωση του 7ετούς Ιακώβου θα είναι ο ηγεμόνας του αρχιπελάγους.
1434
Ο γενοβέζος ηγεμόνας της Λέσβου Ντορίνο Γατελούζος καταλαμβάνει τη Θάσο. Λίγα χρόνια μετά, το 1440, μετά τον θάνατο της αδερφής του Ευγενίας, χήρας του Ιωάννη Ζ’, θα αναλάβει και τον έλεγχο της πόλης του Κότζινου στη Λήμνο από όπου οι Γενοβέζοι θα εκδιωχθούν από τους ντόπιους το 1455.
1434 29-1-1434
Μεγάλη πυρκαγιά στην Κωνσταντινούπολη. Καταστρέφεται η Παναγία των Βλαχερνών. Ήταν η τελευταία από τις 39 μεγάλες πυρκαγιές της βυζαντινής Κωνσταντινούπολης.
1435 Καλοκαίρι
Πεθαίνει στον ύπνο του ο δούκας Αθηνών Αντόνιο Ατσαγιόλι. Ήταν άτεκνος. Η σύζυγός του Μαρία Μελισσηνή προσπαθεί να βρει υποστηρικτές για να κρατήσει υπό τον έλεγχό της το δουκάτο. Στέλνει τον συγγενή της Γεώργιο Χαλκοκονδύλη στον σουλτάνο Μουράτ Β’ για να την αναγνωρίσει ως νόμιμη διάδοχο στην Αθήνα, με αντάλλαγμα εκτάσεις στην Πελοπόννησο. Οι Αθηναίο το μαθαίνουν, εξεγείρονται και τη διώχνουν.
1435
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στέλνει τον Γεώργιο Φραντζή να εισβάλει στο Δουκάτο Αθηνών επειδή μετά τον θάνατο του δούκα, η χήρα του θέλει να δώσει στον Σουλτάνο την τεράστια κτηματική της περιουσία στον Μοριά με αντάλλαγμα τη στήριξη των Τούρκων στην εξουσία της. Ο Φραντζής καταλαμβάνει την Αθήνα και απειλεί τη Θήβα. Αποσύρεται όταν ο Τουραχάν τον προλαβαίνει και παίρνει τη Θήβα.
1435
Ο Νέριο Β’ Ατσαγιόλι (Nerio II Acciaioli) που τον είχε ορίσει διάδοχό του ο θείος του Αντόνιο Α’, γίνεται Δούκας Αθηνών χάρη στην υποστήριξη που είχε από τους προύχοντες και από τους Τούρκους. Θα είναι Δούκας μέχρι τον θάνατό του το 1451 εκτός από την περίοδο 1439-41 όταν θα σφετεριστεί τον θρόνο ο αδερφός του. Ο Νέριο Β’ είναι ελληνολάτρης και διαθέτει μια μοναδική συλλογή έργων αρχαιοελληνικής τέχνης.
1437
Πεθαίνει ο μεγάλος μάγιστρος των Ιπποτών της Ρόδου Antoni de Fluvià και τον διαδέχεται ο Jean de Lastic που θα είναι ηγέτης του τάγματος μέχρι το 1454.
1437
Η ελληνική αντιπροσωπεία για τη εκκλησιαστική Σύνοδο της Φερράρας αποτελούμενη από 700 άτομα με επικεφαλής τον ίδιο τον αυτοκράτορα Ιωάννη Η’ Παλαιολόγο, ξεκινά από την Κωνσταντινούπολη. Οι Βυζαντινοί είναι αποφασισμένοι να δεχτούν Ένωση των Εκκλησιών.
1438 9-1-1438
Αρχίζει στη Φερράρα της Ιταλίας η ομώνυμη σύνοδος των Εκκλησιών της Ρώμης και της Κωνσταντινούπολης με στόχο την άρση του σχίσματος του 1054. Τον Ιανουάριο του 1439 η σύνοδος θα μεταφερθεί στη Φλωρεντία λόγω της επιδημίας πανώλης (ή κατά μία άλλη εκδοχή επειδή οι Μέδικοι προσφέρθηκαν να πληρώνουν τα έξοδα της πολυάριθμης ελληνικής αντιπροσωπείας που δεν άντεχε πια ο Πάπας).
1438
Ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων συναντά στη Φλωρεντία τον μεγιστάνα και ισχυρό άντρα της Φλωρεντίας Κόζιμο των Μεδίκων και τον πείθει να ιδρύσει πλατωνική ακαδημία. Η ιδέα θα υλοποιηθεί το 1459 και η Accademia Platonica, υπό τον ουμανιστή Μαρσίλιο Φιτσίνο, θα μεταφράσει στα λατινικά όλα τα έργα του Πλάτωνα και πολλά έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.
1438
Ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων συγγράφει στη Φλωρεντία το «Περί ων Αριστοτέλης προς Πλάτωνα διαφέρεται» που θα μεταφραστεί αμέσως στα Λατινικά με τίτλο “De Differentiis” και θα επηρεάσει τους Ιταλούς στοχαστές ενσπείροντας τις πρώτες αμφιβολίες για τις ιδέες του Σχολαστικισμού, του φιλοσοφικού ρεύματος που από τον 12ο αιώνα μελετούσε τη φυσική και αρχαία φιλοσοφία μέσα από το πρίσμα των αρχών του Χριστιανισμού.
1439 6-7-1439 ★★★
Σύνοδος της Φλωρεντίας Συμφωνείται η Ένωση των Εκκλησιών. Αναγνωρίζεται από τους Βυζαντινούς το πρωτείο του Πάπα. Ο πάπας Ευγένιος Δ’ εκδίδει το διάταγμα “Laetentur Caeli: Bulla Unionis Graecorum” με τους όρους της Ένωσης, το οποίο διαβάζεται από άμβωνος στον καθεδρικό της Φλωρεντίας σε κοινή λειτουργία. Το συνυπογράφουν όλοι οι Έλληνες συμμετέχοντες πλην ενός (δεν υπογράφει ο Μάρκος ο Ευγενικός, Μητροπολίτης Εφέσου).
1439
Ο Τραπεζούντιος Βησσαρίων και ο Μονεμβασίτης Αρχιεπίσκοπος Κιέβου και Μόσχας Ισίδωρος, που είναι οι πιο ισχυρές προσωπικότητες από τους ενωτικούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας, παίρνουν από τον Πάπα τον τίτλο του Καρδιναλίου, σπάνια τιμή για κάποιον που δεν ανήκει στον λατινικό κλήρο. Είναι αναγνώριση για τη συμβολή τους στην έκβαση της Συνόδου της Φλωρεντίας που αποφάσισε την Ψευδή Ένωση.
1440
1440 Φεβρουάριος
Λαός και κλήρος στην Κωνσταντινούπολη αποδοκιμάζουν έντονα τον αυτοκράτορα και τους εκπροσώπους στη Σύνοδο της Φλωρεντίας κατά την επιστροφή τους. Οι αποφάσεις σχετικά με την ένωση της Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας δεν θα εφαρμοστούν στην πράξη. Ο Βησσαρίων που είχε αναγνώσει την ενωτική διακήρυξη αποκλείεται από τη δημόσια ζωή. Ξεσπά εμφύλιος διχασμός μεταξύ ενωτικών και ανθενωτικών.
1440 4-5-1440
Εν μέσω γενικευμένης λαϊκής οργής, ο γηραιός μητροπολίτης Κυζίκου Μητροφάνης Β’ ορίζεται Οικουμενικός Πατριάρχης αντικαθιστώντας τον Ιωσήφ Β’ που είχε πεθάνει στη Φλωρεντία. Προσπαθεί να επιβάλει τους όρους της Ένωσης των Εκκλησιών, αλλά δέχεται σφοδρές επιθέσεις. Τον αποκαλούν «Μητροφόνο». Απομονώνεται καθώς πολλοί αρχιερείς αρνούνται να συλλειτουργήσουν μαζί του ενώ άλλοι τον αφορίζουν.
1440 περίπου
Εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Ιωάννη Γουτεμβέργιο (Johannes Gutenberg) στο Mainz της Γερμανίας.
1440
Σε ηλικία άνω των 85 ετών ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων εκδίδει το magnus opus του «Περί Νόμων Συγγραφή». Το έργο θα γίνει αιτία αντιπαράθεσης με τον Γεννάδιο Σχολάριο ο οποίος υποστηρίζει αριστοτελικές απόψεις και επιπλέον αγανακτεί με την αποστασιοποίηση του Γεμιστού από τον Χριστιανισμό.
1440
Μετά από 57 χρόνια διεκδικήσεων και αντιπαραθέσεων, δικαστήριο στη Βενετία αποφαίνεται ότι το νησί της Άνδρου ανήκει στον Κρουσίνο Σομαρίππα. Δικαιώνεται έτσι ο αγώνας της γιαγιάς του Μαρίας Σανούδου που της είχε πάρει αυθαίρετα το νησί ο Φραγκίκος Α’ Κρίσπος το 1383.
1440
Πειρατική επιδρομή των Μαμελούκων της Αιγύπτου σε Ρόδο και Κω αποκρούεται από τους Ιωαννίτες ιππότες.
1441
Ο Αρχιεπίσκοπος Κιέβου καρδινάλιος Ισίδωρος φτάνει στη Μόσχα επιστρέφοντας από τη Φλωρεντία και απαγγέλλει την ενωτική διακήρυξη στον ναό του Κρεμλίνου παρουσία του Μεγάλου Δούκα Βασιλείου. Οι Ρώσοι τον χαρακτηρίζουν «αποστάτη» και τον φυλακίζουν για 2 χρόνια σε μοναστήρι. Θα απελευθερωθεί όταν αποκηρύξει τη Λατινοφροσύνη. Θα δραπετεύσει και θα καταφύγει στη Ρώμη το 1443.
1442
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος αναχωρεί από τον Μυστρά μετά από πρόσκληση του αδερφού του Ιωάννη Η’ που τον χρειάζεται στην Κωνσταντινούπολη. Κατά το ταξίδι του εγκλωβίζεται από τους Οθωμανούς στη Λήμνο, στο κάστρο Κότζινου, όπου πολιορκείται επί 27 μέρες. Η έγκυος δεύτερη σύζυγός του Αικατερίνη Γατελούζου αποβάλλει και πεθαίνει εκεί. Τελικά ο Κωνσταντίνος θα ξεφύγει και θα πάει στην Πόλη.
1442
Μετά από μια σειρά νικών, ο Ούγγρος αντιβασιλέας Ιωάννης Ουνυάδης (Γιάνος Χουνυάντ) διώχνει τους Τούρκους από την Τρανσυλβανία και τα βόρεια Βαλκάνια. Τον επόμενο χρόνο θα είναι εκ των αρχηγών των σταυροφόρων που θα βαδίσουν εναντίον της Αδριανούπολης πετυχαίνοντας καθ’ οδόν μεγάλη νίκη στη Νις.
1442 2-6-1442
O Αλφόνσος Ε’ της Αραγωνίας γίνεται Βασιλιάς της Νάπολης, αφού προηγήθηκε μια μακρά και σκληρή μάχη διαδοχής της Ιωάννας B’. Για πρώτη φορά μετά την ίδρυσή του το 1282, το Βασίλειο της Νάπολης παύει να ανήκει στη γαλλική δυναστεία των Ανζού (δηλ. των Ανδεγαυών) και περνάει στο Στέμμα της Αραγωνίας. Ο Αλφόνσος είναι επίσης Βασιλιάς Σικελίας, Σαρδηνίας, Μαγιόρκας, Κορσικής, Βαλένθιας και Κόμης Βαρκελώνης.
1442
Ένας από τους αδερφούς του αυτοκράτορα, ο Δημήτριος Παλαιολόγος, συνεννοείται με τον σουλτάνο Μουράτ για να του παραδώσει την Κωνσταντινούπολη. Ο Σουλτάνος δεν μπορεί να του δώσει μεγάλο στράτευμα, αλλά ο Δημήτριος σε συνεργασία με τον κουνιάδο του Ματθαίο Παλαιολόγο Ασάνη, πολιορκεί την Πόλη. Αποτυγχάνει και ο Ιωάννης Η’ τον φυλακίζει και του κατάσχει τη Συληβρία την οποία δίνει στον Κωνσταντίνο.
1443 1-1-1443
Ο πάπας Ευγένιος Δ’ κηρύσσει επιτέλους την έναρξη σταυροφορίας εναντίον των Τούρκων, κάτι στο οποίο είχε δεσμευτεί στη Σύνοδο της Φλωρεντίας. Την αρχηγία της σταυροφορίας αναλαμβάνει ο βασιλιάς της Πολωνίας Βλαδισλάβος Γ’ ο οποίος συγκροτεί έναν στρατό Ούγγρων (κυρίως) και Πολωνών. Συναρχηγός είναι ο έμπειρος αντιβασιλέας Ουγγαρίας Ιωάννης Ουνυάδης.
1443
Οι τρεις πατριάρχες της Ανατολής συναντώνται στα Ιεροσόλυμα και αποκηρύσσουν την Ένωση των Εκκλησιών. Στέλνουν μήνυμα στον Αυτοκράτορα ότι θα σταματήσουν να τον μνημονεύουν αν επιμείνει στην υιοθέτηση των δογμάτων των αιρετικών παπικών. Επίσης απειλούν να αφορίσουν όσους ιεράρχες υποστηρίζουν την Ένωση.
1443
Ο δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Β’ Παλαιολόγος παραιτείται από το Δεσποτάτο (δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα δυναμικός, αν και ευφυέστατος) και έρχεται στη Σηλυβρία που ανήκε στον Κωνσταντίνο με τον οποίο ανταλλάσσει τον Μυστρά. Θα πεθάνει εκεί, μάλλον από πανώλη, το 1448, λίγο πριν τον αδερφό του Ιωάννη Η’. Στο Δεσποτάτο θα μείνουν οι αδερφοί του Κωνσταντίνος και Θωμάς.
1443
Πεθαίνει, πολύ πικραμένος, ο πατριάρχης Μητροφάνης Β’ που απέτυχε να επιβάλει την Ένωση των Εκκλησιών. Στη θέση του εκλέγεται ο Γρηγόριος Γ’ Μαμμής ή Μάμμας, ο οποίος είναι κι αυτός ενωτικός. Το 1451 θα αναγκαστεί, λόγω των αντιδράσεων των ανθενωτικών, να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη και να καταφύγει στη Ρώμη. [Δεν είναι σαφές αν υπήρξε άλλος Πατριάρχης πριν την Άλωση.]
1443 28-11-1443
Ο Σκεντέρμπεης ή Γεώργιος Καστριώτης απελευθερώνει την Κρούγια στην κεντρική Αλβανία και κηρύσσει την ανεξαρτησία του από τους Οθωμανούς. Σύντομα θα απελευθερώσει το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής Αλβανίας ενώνοντας τις φάρες των Αλβανών. Το διάστημα 1444–1466, θα αντιμετωπίσει με επιτυχία 13 τουρκικές εισβολές και θα γίνει διάσημος στη Δύση.
1444
Ο δεσπότης του Μυστρά Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ανοικοδομεί το τείχος του Εξαμιλίου στον Ισθμό της Κορίνθου περιμένοντας τους Τούρκους. [Είναι ενδιαφέρον ότι αυτή η ισχυρή και πολυδάπανη οχύρωση, στην οποία στηρίζονταν οι σχεδιασμοί για την άμυνα της Πελοποννήσου, δεν σταμάτησε ποτέ κανέναν.]
1444
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος είναι αισιόδοξος περιμένοντας τον Ουνυάδη και τους Ούγγρους να τον βοηθήσουν. Σε αυτό το κλίμα, μετά από παρότρυνση του Πάπα, βγαίνει από τον Ισθμό και επιτίθεται σε Αττική, Βοιωτία και πιο βόρεια. Αποχωρεί όταν ο υπόσπονδος στους Τούρκους Δούκας Αθηνών Νέριος Β’ συμφωνεί να πληρώνει και στον Μυστρά φόρο υποτελείας 30.000 ετησίως.
1444
Πεθαίνει ο Μάρκος ο Ευγενικός, Μητροπολίτης Εφέσου, που ήταν ο μοναδικός από τους 700 Έλληνες που συμμετείχαν στη Σύνοδο της Φλωρεντίας που δεν είχε υπογράψει τη διακήρυξη της Ένωσης των Εκκλησιών. Μετά τον θάνατό του, η νέα ηγετική φυσιογνωμία των ανθενωτικών είναι ο Γεννάδιος Σχολάριος.
1444 Αύγουστος
Επίθεση Μαμελούκων στη Ρόδο Επιδρομή των Μαμελούκων στη Ρόδο με 75 πλοία και 18.000 άντρες. Πολιορκούν την πόλη της Ρόδου για πάνω από ένα μήνα. Οι ιππότες του Αγίου Ιωάννη υπό την αρχηγία του Μεγάλου Μάγιστρου Jean de Lastic καταφέρνουν να αποκρούσουν τις επιθέσεις στα τείχη της πόλης. Μετά την αποχώρηση των Μαμελούκων, οι Ιωαννίτες ξεκινούν έναν εντατικό πρόγραμμα ενίσχυσης όλων των οχυρώσεων στα Δωδεκάνησα.
1444 10-11-1444 ★★
Μάχη της Βάρνας. Ο Μουράτ Β’ νικά κοντά στη Βάρνα της Βουλγαρίας έναν σταυροφορικό Ουγγρο-Πολωνικό στρατό με επικεφαλής τον Βλαδισλάβο Γ’ Βασιλιά της Πολωνίας (και θεωρητικά Ουγγαρίας, Κροατίας) και τον Ιωάννη Ουνυάδη (Γιάνος Χουνυάντ). Οι απώλειες είναι βαρύτατες και από τις δύο πλευρές. Ο Βλαδισλάβος σκοτώνεται. Η βαριά ήττα θα αποθαρρύνει τους Δυτικούς να επαναλάβουν παρόμοιες εκστρατείες βοήθειας προς το Βυζάντιο.
1444 Νοέμβριος
Ο Πάπας δίνει εντολή σε όλα τα μέλη του τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου που είναι σκορπισμένα σε διάφορα εκκλησιαστικά ιδρύματα και αυλές της Ευρώπης να επιστρέψουν στη Ρόδο για να ενισχύσουν την άμυνα του νησιού.
1445 Φεβρουάριος
Ο στρατηγός του Μυστρά Κωνσταντίνος Καντακουζηνός νικά τους Τούρκους στην Υπάτη. Καταλαμβάνει τη Δαύλεια, το Λιδωρίκι τη Βιτρινίτζα (Τολοφώνας) και το Γαλαξείδι. Στη νότια Θεσσαλία, Βλάχοι και Αλβανοί συμμαχούν με τους Βυζαντινούς και διώχνουν τους Τούρκους. Αλλά η περίοδος αυτή με τις επιτυχίες θα αποδειχθεί προσωρινή.
1446 Οκτώβριος
Έχοντας ξενοιάσει από την απειλή των Ούγγρων, ο σουλτάνος Μουράτ Β’ δίνει εντολή στον Ομέρ, γιο του Τουραχάν να τιμωρήσει τον Νέριο Β’ που δεν προστάτεψε τη χώρα του από τους Βυζαντινούς. Οι Τούρκοι εισβάλλουν στη νότια Ελλάδα. Η Λαμία περιέρχεται οριστικά στην κυριαρχία των Οθωμανών. Αρχίζει για την πόλη η περίοδος της Τουρκοκρατίας, που θα διαρκέσει έως το 1833. Η Θήβα επιστρέφει στο Δουκάτο Αθηνών.
1446 Νοέμβριος
Μετά την επέμβαση του Ομέρ Τουραχάνογλου, ο Νέριο Β’ γίνεται ξανά υποτελής των Τούρκων και δεν εκπληρώνει την υπόσχεσή του για την πληρωμή φόρου στον Μυστρά. Για τον λόγο αυτό, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος πολιορκεί τη Αθήνα. Ο Δούκας Αθηνών ζητά τη βοήθεια του Σουλτάνου, ο οποίος άμεσα κατεβαίνει με μεγάλο στρατό παρόλο που είναι χειμώνας.
1446 Δεκέμβριος
Ο σουλτάνος Μουράτ Β’ εισβάλλει στην Πελοπόννησο. Δυσκολεύεται λίγο στο τείχος του Εξαμιλίου αλλά μετά από προτροπή του γέρου Τουραχάν μπέη, οι Τούρκοι επιμένουν. Βομβαρδίζουν το τείχος και τελικά το γκρεμίζουν και περνούν. Οι Έλληνες έχουν βαριές απώλειες και παρόλο που έχουν μεγάλο στρατό υποχωρούν άτακτα μετά την πτώση του τείχους.
1446
Μετά το Εξαμίλιο, οι Τούρκοι χωρίζονται σε δύο τμήματα: ένα υπό τον Τουραχάν, που κινείται προς την Αρκαδία και το άλλο υπό τον Σουλτάνο που προχωρά ταχύτατα προς την Αχαΐα. Το τμήμα αυτό καταλαμβάνει το κάστρο Βασιλικών (Σικυώνα) και το Αίγιο. Στην Πάτρα θα κάψουν την πόλη, αλλά θα αποτύχουν να πάρουν το κάστρο. Τέλος, οι Παλαιολόγοι συνθηκολογούν και οι Τούρκοι αποχωρούν με 60.000 αιχμαλώτους.
1447
Γενοβέζικος στόλος από τον Καφφά της Κριμαίας αποκλείει το λιμάνι της Τραπεζούντας λόγω οικονομικών διαφορών με τον αυτοκράτορα Ιωάννη Δ’ Μεγαλοκομνηνό. Οι διαφορές θα μείνουν σε εκκρεμότητα και οι δυσκολίες στη συνεργασία με τους Γενοβέζους θα συνεχιστούν τα επόμενα χρόνια ζημιώνοντας την οικονομία της Τραπεζούντας, αλλά και το εμπόριο των Γενοβέζων στη Μαύρη Θάλασσα.
1447
Πεθαίνει ο Δούκας της Νάξου Ιάκωβος Β’ Κρίσπο. Θα τον διαδεχθεί ο αγέννητος γιος του Ιωάννης Ιάκωβος υπό την επιτροπεία των θείων τού Ιακώβου Β’, Γουλιέλμου Β’ και Νικολό. Ο Ιάκωβος Ιωάννης θα πεθάνει στα 6 του χρόνια.
1448
Πεθαίνει στην Ιταλία ο Κάρολος Β’ Τόκκος, Δεσπότης Άρτας και Ιωαννίνων. Τον διαδέχεται ο γιος του Λεονάρδος Γ’ Τόκκος που είναι όμηρος των Τούρκων στη Θεσσαλονίκη. Κατορθώνει να δραπετεύσει και φτάνει στη Λευκάδα όπου αναλαμβάνει την ηγεμονία.
1448 17-10-1448
Δεύτερη μάχη του Κοσσυφοπεδίου. Ο σουλτάνος Μουράτ Β’ νικά τον Ούγγρο αντιβασιλέα Γιάνο Ουνυάδη στο Κοσσυφοπέδιο μετά από 3μερη σκληρή μάχη. Με τη νίκη αυτοί οι Οθωμανοί οριστικοποιούν την κατάκτηση της Σερβίας, ενώ η απειλή από έναν μεγάλο εχθρό, τους Ούγγρους, εξουδετερώνεται.
1448 31-10-1448
Πεθαίνει ο Ιωάννης Η’ Παλαιολόγος σε ηλικία 57 ετών. Αν και παντρεύτηκε 3 φορές, παρέμεινε άτεκνος. Τον διαδέχεται ο αδερφός του Κωνσταντίνος Παλαιολόγος που στέφεται Αυτοκράτορας στον Μυστρά το 1449. Ο Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος θα είναι ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου…
1448 15-12-1448
Η Εκκλησία της Ρωσίας εκλέγει τον δικό της αρχιερέα, τον Ιωνά του Ρεϊζάν, για πρώτη φορά χωρίς ανάμειξη της Κωνσταντινούπολης. Ο τίτλος του είναι «Μητροπολίτης Μόσχας και πάντων των Ρως». Έτσι η Εκκλησία της Ρωσίας γίνεται de facto αυτοκέφαλη. Οι προκαθήμενοι της Ρωσικής Εκκλησίας δεν θα ζητούν στο εξής την έγκριση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, μέχρι το 1589.
1449 6-1-1449 ★★
Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος Ο Δεσπότης Μορέως Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στέφεται στον Μυστρά αυτοκράτορας του Βυζαντίου ως Κωνσταντίνος ΙΑ’. Διαδέχεται στον θρόνο τον αδερφό του, Ιωάννη Η’. Φτάνει στην Κωνσταντινούπολη μετά από δύο μήνες με ένα καταλανικό πλοίο. Θα αποφύγει να (ξανα)στεφθεί και στην Αγια-Σοφιά φοβούμενος τις αποδοκιμασίες των ανθενωτικών.
1449
Τα εδάφη του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στην Πελοπόννησο παίρνει ο αδερφός του Δημήτριος Παλαιολόγος που θα έχει έδρα τον Μυστρά (με Κορινθία, Αρκαδία, Λακωνία). Ο Θωμάς παραμένει δεσπότης στη δυτική Πελοπόννησο (Αχαΐα, Ηλεία και Μεσσηνία) με έδρα την Πάτρα. Αμφότεροι οι δεσπότες ακολουθούν επιθετική πολιτική εναντίον ενετικών κτήσεων στον Μοριά.
1449 24-3-1449 ★★★
Τέλος του Δεσποτάτου Ηπείρου Οι Οθωμανοί αποβιβάζουν μεγάλες δυνάμεις στην Ήπειρο και καταλαμβάνουν χωρίς δυσκολία την Άρτα. Την ίδια περίπου περίοδο παίρνουν την Πρέβεζα, την Αμφιλοχία και το Αγγελόκαστρο. Απομένουν 2 κάστρα του άλλοτε δεσποτάτου: της Βόνιτσας (θα πέσει το 1479) και του Βάρνακα (θα πέσει το 1460). Η κατάληψη της Άρτας σηματοδοτεί το τέλος του Δεσποτάτου της Ηπείρου μετά από 245 χρόνια.
1450
1451 3-2-1451
Μωάμεθ Β’ Πεθαίνει ο σουλτάνος Μουράτ Β’. Τον διαδέχεται ο Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής που είναι μόλις 19 ετών. Ο νέος Σουλτάνος έχει από μικρός τη φιλοδοξία να είναι αυτός που θα πάρει την Πόλη. Πάντως δέχεται με αβροφροσύνη τους πρέσβεις των υποτελών χριστιανών ηγεμόνων και των γειτονικών κρατών που σπεύδουν στην Αδριανούπολη για να τον συγχαρούν για την ανάρρησή του στον θρόνο των Οθωμανών.
1451
Πεθαίνει άτεκνος ο Καταλανός άρχοντας της Αίγινας Αντωνέλλο Β’ Καοπένα (γνωστός και ως «Αρνάς», με ιδιοκτησίες και στην Αργολίδα). Με βάση παλιότερη συμφωνία που είχε κάνει ο πατέρας του, ο Αλιότο Καοπένα, η Αίγινα περνάει στους Ενετούς του Ναυπλίου. (Η Αίγινα ανήκε στους Καταλανούς από το 1317, την εποχή του κόμη Σαλώνων Αλφόνσου Φαντρίκ. Από το 1394 το είχε, λόγω σώγαμπρου, ο οίκος Καοπένα.)
1451
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ’ ζητά βοήθεια από τον πάπα Νικόλαο Ε’ για να αντιμετωπίσει τον επερχόμενο τουρκικό κίνδυνο. Υπόσχεται άμεση εφαρμογή της απόφασης της Συνόδου Φερράρας-Φλωρεντίας για Ένωση των δύο Εκκλησιών. Ο Πάπας έχει αμφιβολίες για την τήρηση των όρων της Ένωσης, αλλά βασικά αυτά είναι δικαιολογίες γιατί στην πραγματικότητα δεν έχει δυνατότητα να βοηθήσει.
1451
Πεθαίνει ο Δούκας Αθηνών Νέριο Β’ Ατσαγιόλι και τον διαδέχεται ο νεαρός γιος του Φραγκίσκος (Francesco) υπό την επιτροπεία της μητέρας του Κιάρας ή ΚλάραςΤζόρτζι (Chiara Zorzi). Η μητέρα του Κιάρα θα αναλάβει τα ηνία της εξουσίας στην Αθήνα, μαζί με τον εραστή της Βαρθολομαίο Κονταρίνι. Στον λαό της Αθήνας δεν αρέσει αυτή η κατάσταση.
1451
Ο Λεονάρδος Γ’ Τόκκος δηλώνει υποτελής του βασιλιά της Νάπολης Αλφόνσου τερματίζοντας τη σχέση υποτελείας με τους Οθωμανούς που ίσχυε από το 1430. Φέρει επίσημα τον τίτλο «Δεσπότης Ηπείρου, Δούκας Λευκάδος και Κόμης Κεφαλληνίας, Ζακύνθου και Ιθάκης». Η Ήπειρος έχει χαθεί, αλλά ο Λεονάρδος έχει ακόμα τα νησιά που θα μπορέσει να τα κρατήσει μέχρι το 1479, και μάλιστα σε μια άνευ προηγουμένου ευημερία.
1452
Οι Τούρκοι χτίζουν στην ευρωπαϊκή ακτή του Βοσπόρου το φρούριο Ρούμελι Χισάρ, στο πιο στενό σημείο που ονομάζεται Λαιμοκοπία, με σκοπό να ελέγξουν την πρόσβαση της Κ/Πολης από τη Μαύρη Θάλασσα σε συνδυασμό με το οχυρό που υπήρχε ήδη από το 1394 στην απέναντι ασιατική ακτή, το Ανατολού Χισάρ,. Η κατασκευή γίνεται μέσα σε 4 μήνες. Στο κάστρο τοποθετούν φρουρά 400 αντρών και «πετροβόλους μηχανάς» (κανόνια).
1452 τέλη
Νέα εισβολή των Τούρκων στην Πελοπόννησο με επικεφαλής τον υπερήλικα Τουραχάν Μπέη. Και πάλι υπήρξε ελάχιστη αντίσταση στο Εξαμίλιον που και πάλι δεν σταμάτησε τους Τούρκους. Ο κύριος λόγος που γίνεται η εισβολή αυτή είναι για να σιγουρευτούν οι Τούρκοι ότι ο Μυστράς δεν θα βοηθήσει την Πόλη στην επικείμενη πολιορκία. Οι Τούρκοι φτάνουν μέχρι την Ιθώμη και καταλαμβάνουν το κάστρο του Μίλα.
1452
Ο άρχων Παύλος Ασάνης νικά μια μονάδα Τούρκων υπό τη διοίκηση του Αχμέτ, γιου του Τουραχάν μπέη, στο Λεοντάρι της Αρκαδίας. Ο Αχμέτ αιχμαλωτίζεται και φυλακίζεται στον Μυστρά. Κατά τα άλλα, για άλλη μια φορά οι Τούρκοι κάνουν σφαγές και ερημώνουν Αρκαδία και Μεσσηνία.
1452
Ο Γιάννος Ουνυάδης, αντιβασιλέας Ουγγαρίας που έχει νικήσει κατ’ επανάληψιν τους Τούρκους, ζητάει τη Συληβρία και τη Μεσημβρία ως αντάλλαγμα για να βοηθήσει στη σωτηρία της Πόλης. Αντίστοιχα, ο Αραγωνέζος βασιλιάς της Νάπολης Αλφόνσος ζητάει τη Λήμνο. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος συμφωνεί και στα δύο αιτήματα. Πάντως ούτε βοήθεια θα σταλεί εγκαίρως ούτε ο Δυτικοί θα πάρουν αυτά που ζήτησαν.
1452 Νοέμβριος
Η μόνη βοήθεια που στέλνει ο πάπας Νικόλαος Ε’ είναι ο καρδινάλιος Ισίδωρος του Κιέβου με 200 στρατιώτες (οι 150 από τη Χίο). Αποστολή του πολυμαθούς Ισιδώρου είναι να πιέσει για την Ένωση των Εκκλησιών. Ο Ισίδωρος θα επισκευάσει με δικά του έξοδα τμήμα των τειχών και θα πολεμήσει τους Τούρκους. Αργότερα, σε επιστολές του, θα περιγράψει με γλαφυρότητα την Άλωση και την περιπετειώδη δραπέτευσή του.
1452 12-12-1452 ★★★
Ενωτικό Συλλείτουργο Επίσημη λειτουργία στην Αγια-Σοφιά χοροστατούντων του καρδιναλίου Ισιδώρου του Κιέβου και του Λατίνου αρχιεπισκόπου Λέσβου Λεονάρδου του Χίου, παρουσία του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ’. Στις προσευχές μνημονεύεται ο Πάπας και επικυρώνεται το ψήφισμα της συνόδου της Φλωρεντίας για Ένωση των Εκκλησιών. To εκκλησίασμα αντιδρά, αρνείται το «μιαρόν» αντίδωρο και γεμίζει τις εκκλησίες των ανθενωτικών.
1452
Μετά το «ενωτικό συλλείτουργο» οι ανθενωτικοί είναι έξαλλοι. Ο μεγάλος δούκας Λουκάς Νοταράς συνοψίζει τη στάση τους ως εξής : «κρειττότερον εστίν ειδέναι εν τη μέση τη πόλει φακίολον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν Λατινικήν». Ακούγεται και το: «Την γαρ Λατίνων ούτε βοήθειαν ούτε την ένωσιν χρήζομεν. Απέστω αφ’ ημών η των αζύμων λατρεία».
1452 τέλη
Ένα ενετικό πλοίο προσπαθεί να περάσει τον Βόσπορο χωρίς να πληρώσει δασμό στο νέο οθωμανικό οχυρό. ΟΙ Τούρκοι το βυθίζουν με μία βολή από το πρώτο κανόνι που κατασκεύασε ο Ουρβανός. Οι 30 διασωθέντες του πληρώματος μεταφέρονται στο Διδυμότειχο όπου βρίσκεται ο Σουλτάνος. Ο καπετάνιος του πλοίου ονόματι Αντώνιος Ρίτσος θανατώνεται με ανασκολοπισμό και τα μέλη του πληρώματος αποκεφαλίζονται.
1453 Ιανουάριος
Ο Ούγγρος (κατ’ άλλους, Σάξονας ή εκ Βλαχίας) οπλουργός Ουρβανός (Orban) ολοκληρώνει την κατασκευή ενός μεγάλου κανονιού που θα ονομαστεί «Βασιλική». Έχει μήκος 9,2μ. και διάμετρο κάννης 1,152μ. Τα βλήματα είναι σφαιρικά, διαμέτρου 75εκ., από γρανίτη, με βάρος 600 κιλά. Χρειάζονται 3 ώρες για να γεμίσει και έτσι δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί πάνω από 7 φορές την ημέρα.
1453 26-1-1453
Φτάνει στην Πόλη ο Γενοβέζος Ιωάννης Ιουστινιάνης (Giovanni Giustiniani Longo) με 2 πλοία και 700 πολεμιστές. Είναι η μοναδική αξιόλογη βοήθεια από τη Δύση και είναι πρωτοβουλία των Γενοβέζων της Χίου. Ο Ιουστινιάνης, που έχει διατελέσει κυβερνήτης στη γενοβέζικη πόλη της Κριμαίας Καφφάς (Θεοδοσία), θα διακριθεί στην άμυνα της Πόλης, θα τραυματιστεί και θα πεθάνει λίγο μετά την Άλωση.
1453 1-2-1453
Η «Βασιλική», το μεγάλο κανόνι που κατασκεύασε για τους Τούρκους ο Ουρβανός, ξεκινάει την πορεία του από τη Αδριανούπολη προς την Κωνσταντινούπολη. Κινείται με 4 χλμ. την ώρα. Είναι φορτωμένο σε πολλές άμαξες δεμένες μεταξύ τους που τις σέρνουν 60 βόδια. Το συνοδεύουν 2.000 άντρες. Οι 200 από αυτούς προηγούνται για να προετοιμάσουν τον δρόμο.
1453 Φεβρουάριος
Ο Καρατζά πασάς επιτίθεται στις τελευταίες βυζαντινές κτήσεις στην Ανατολική Θράκη. Η Συληβρία, οι Επιβάτες και η Ηράκλεια (Πέρινθος) που αντιστέκονται καταστρέφονται και οι υπερασπιστές αποκεφαλίζονται, ενώ, στον Εύξεινο Πόντο, η Βιζύη, η Αγχίαλος και η Μεσημβρία παραδίδονται αμαχητί. Η Κ/Πολη είναι πια εντελώς απομονωμένη. [Σύμφωνα με μια εκδοχή η Συληβρία άντεξε και έπεσε μετά την Άλωση της Πόλης.]
1453 Μάρτιος
Για πρώτη φορά οι Οθωμανοί διαθέτουν αξιόλογο στόλο: 145 πλοία, από τα οποία τα 15 είναι πολεμικές γαλέρες. Επικεφαλής είναι ο εξισλαμισθείς Βούλγαρος Σουλεϊμάν Μπάλτογλου. Ο τουρκικός στόλος αποκλείει αρχικά τα Δαρδανέλια και όταν αρχίσει η πολιορκία θα εμφανιστεί μπροστά στα τείχη.
1453 25-3-1453
Στην Κωνσταντινούπολη φτάνουν τα νέα ότι ο Σουλτάνος ξεκίνησε από την Αδριανούπολη με τεράστιο στρατό και πολλά πλοία. Οι Βυζαντινοί ετοιμάζονται. Ο Κεράτιος κλείνει με την αλυσίδα. Γίνονται ολονύκτια συμβούλια και σχεδιάζεται η άμυνα. Οι πρώτοι Τούρκοι θα φτάσουν έξω από τα τείχη τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, στις 2 Απριλίου.
1453 6-4-1453 ★★
Πολιορκία της Πόλης Φτάνει έξω από την Πόλη ο Μωάμεθ Β’ με το στρατό του και αρχίζει την πολιορκία. Ο οθωμανικός στρατός είναι περί τις 45.000 (κατ’ άλλους 150.000). Από αυτούς 11.000 είναι οι φοβεροί γενίτσαροι. Έχει και 145 καράβια. Οι υπερασπιστές είναι 7.000 από τους οποίους 2.000 είναι Δυτικοί. Υπάρχουν και 26 πολεμικά πλοία από τα οποία 10 βυζαντινά, 5 ενετικά και 5 γενοβέζικα. Οι άμαχοι είναι 50.000.
1453 12-4-1453
Ξεκινά ο βομβαρδισμός των τειχών της Πόλης από 14 σημεία. Συνεχίζεται αδιάκοπα μέχρι το τέλος. Τα τείχη υφίστανται σοβαρές ζημιές, αλλά οι αμυνόμενοι καταφέρνουν να τα επισκευάζουν με αξιοθαύμαστη ταχύτητα. Το μεγάλο κανόνι η «Βασιλική» δεν μπορεί να ρίξει πάνω από 7 φορές τη μέρα και απογοητεύει, ενώ αχρηστεύεται γρήγορα. Ειδικά αυτό το κανόνι προκάλεσε περισσότερο τρόμο παρά αποτελέσματα.
1453 20-4-1453
Μια μικρή ομάδα χριστιανικών πλοίων που μεταφέρει εφόδια, 3 γενοβέζικα και ένα ελληνικό με καπετάνιο τον Φλαντανελά, διασπούν τον κλοιό και μπαίνουν στον Κεράτιο κόλπο μετά από μια συγκλονιστική ναυμαχία που έκανε έξω φρενών τον Σουλτάνο. Ο Καπουδάν πασάς Μπάλτογλου μαστιγώνεται. Η περιουσία του δημεύεται και αντικαθίσταται.
1453 22-4-1453
Οι Τούρκοι κατορθώνουν να περάσουν 70 πλοία μέσα στον Κεράτιο. Τα μεταφέρουν από έναν ξύλινο διάδρομο, που κατασκεύασαν σε μια νύχτα, πάνω από την ξηρά (εν είδει διόλκου). Τώρα ο βυζαντινός στόλος είναι εγκλωβισμένος, ενώ πρέπει να επανδρωθούν και τα χαμηλά, μονά τείχη του Κερατίου αδυνατίζοντας την άμυνα στα χερσαία τείχη.
1453 28-4-1453
Αιματηρές συμπλοκές μεταξύ Ενετών και Γενοβέζων στην Πόλη. Όλοι υποψιάζονται ότι οι Γενοβέζοι πρόδωσαν ένα σχέδιο για νυχτερινή επίθεση πυρπολητών εναντίον του τουρκικού στόλου. Η προδοσία κόστισε τη ζωή στον επικεφαλής Τζιάκοµο Κόκο και σε 40 Ενετούς. Οι Γενοβέζοι είναι ύποπτοι για συνεργασία με τον εχθρό, επειδή οι Τούρκοι δεν πειράζουν καθόλου τη συνοικία τους στον Γαλατά, που είναι εκτός των τειχών.
1453 Μάιος
Ανακαλύπτεται μια υπόγεια σήραγγα που έσκαβαν οι Τούρκοι κάτω από τα τείχη. Με τις οδηγίες ενός Σκωτσέζου μηχανικού της μονάδας του Ιουστινιάνη, του Γιοχάνες Γκραντ, η σήραγγα ανατινάζεται και καταπλακώνει πολλούς εχθρούς. Τις επόμενες μέρες ανακαλύπτονται και άλλες παρόμοιες σήραγγες που καταστρέφονται από τους αμυνομένους, σε έναν ιδιότυπο πόλεμο των λαγουμιών.
1453 Μάιος
Ένα μπριγκαντίνι με 10 θαρραλέους ναύτες, που κατόρθωσε να ξανοιχτεί στο Αιγαίο για να δει αν έρχεται βενετσιάνικη βοήθεια, επιστρέφει με δυσάρεστα μαντάτα: Δεν φαίνεται καμιά βοήθεια στον ορίζοντα παρά τις φήμες που κυκλοφορούσαν στην Πόλη για μεγάλη αρμάδα που ερχόταν να βοηθήσει. Το ηθικό των αμυνομένων καταρρακώνεται.
1453 18-5-1453
Μέσα σε μια νύχτα, οι Τούρκοι στήνουν έναν τεράστιο ξύλινο πολιορκητικό πύργο απέναντι από την Πύλη του Αγίου Ρωμανού και προσπαθούν να πλησιάσουν με αυτόν στα τείχη, για να κάνουν ρεσάλτο μέσα στην Πόλη. Την επόμενη νύχτα όμως οι άντρες του Ιουστινιάνη τον ανατινάζουν με δυναμίτιδα σκοτώνοντας τους επιτιθέμενους που βρίσκονταν μέσα. Ο σουλτάνος Μωάμεθ μένει εμβρόντητος από αυτήν την αποτυχία.
1453 22-5-1453
Μερική έκλειψη Σελήνης που είναι ορατή από την Κωνσταντινούπολη μέσα από μια πολύ περίεργη καλοκαιρινή ομίχλη. Θεωρείται κακός οιωνός. Επιπλέον υπάρχει και μια σχετική παλιά προφητεία που συσχετίζει το σκοτείνιασμα της Σελήνης με την πτώση της Πόλης.
1453 24-5-1453
Μεγάλη λιτανεία στους δρόμους της Πόλης και στα τείχη, με την Εικόνα της Παναγίας των Βλαχερνών. Η λιτανεία διακόπτεται λόγω ραγδαίας βροχής, ενώ η εικόνα της Θεοτόκου πέφτει από το βάθρο στο οποίο ήταν τοποθετημένη. Εμφανίζονται και κάτι παράξενα φώτα μέσα στην ομίχλη, γύρω από τον τρούλο της Αγίας Σοφίας. Ο λαός τρομοκρατείται με όλα αυτά τα σημάδια. Χάνονται και οι τελευταίες ελπίδες για σωτηρία.
1453 25-5-1453
Ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β’ στέλνει πρεσβεία στον αυτοκράτορα και του ζητάει να παραδώσει την Πόλη υποσχόμενος ότι θα τον αφήσει να φύγει με τη συνοδεία του και την περιουσία του. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος απαντάει: «Το δε την Πόλην σοι δούναι, ουκ εµόν εστίν, ουτ’ άλλου των κατοικούντων εν ταύτη, κοινή γαρ γνώµη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθάννουµεν και ου φεισόµεθα της ζωής ηµών».
1453 29-5-1453 ★★★★★
Άλωση της Πόλης Εάλω η Πόλις. Μετά από γενική επίθεση κατά κύματα που άρχισε τα χαράματα, οι Οθωμανοί Τούρκοι υπό την ηγεσία του σουλτάνου Μωάμεθ Β’, καταλαμβάνουν την Κωνσταντινούπολη. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος σκοτώνεται. Ακολουθεί 3μερη λεηλασία. Είναι το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας 1100 και πλέον χρόνια από την ίδρυσή της.
1453 1-6-1453
Ο Ιουστινιάνης που είχε τραυματιστεί από βέλος στον μηρό, στην Πόλη την ημέρα της αλώσεως, πεθαίνει από γάγγραινα και θάβεται στη Λήμνο.
1453 3-6-1453
Ο Μωάμεθ Β’ διατάσσει τον αποκεφαλισμό του Λουκά Νοταρά μαζί με έναν από τους γιους του και τον γαμπρό του. Ο Σουλτάνος είχε φερθεί καλά στον Νοταρά και τον προόριζε για κυβερνήτη της Πόλης, αλλά άλλαξε γνώμη όταν ο Ναταράς αρνήθηκε να στείλει τον 14ετή γιο του στο χαρέμι του. Όλοι οι άλλοι Έλληνες ευγενείς στην Πόλη καρατομούνται επίσης, ενώ τα κορίτσια και τα νεαρά αγόρια οδηγούνται στα χαρέμια.
1453 Ιούλιος
Τελειώνει ο Εκατονταετής Πόλεμος με τη μάχη της Καστιγιόν, στη Γασκώνη, όπου οι γαλλικές δυνάμεις νικούν τις αγγλικές.
1453
Με την έγκριση της Βενετίας, ο Γουλιέλμος Β’ Κρίσπος γίνεται Δούκας της Νάξου μετά τον θάνατο του 6ετούς Ιωάννη Ιακώβου. Ο έτερος επίτροπος του Ιωάννη Ιακώβου και αδερφός του Γουλιέλμου, ο Νικολό έχει πεθάνει. Ο Γουλιέλμος Β’ έχει κάνει συμφωνία με το γιο τού Νικολό, τον Φραγκίσκο, ότι θα είναι ο διάδοχός του.
1454
★★
Γεννάδιος Σχολάριος Ο ανθενωτικός μοναχός Γεννάδιος Σχολάριος εκλέγεται Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Μετά την εκλογή του, ο Μωάμεθ Β’ τον απελευθερώνει (ήταν αιχμάλωτος στην Αδριανούπολη). Ο Γεννάδιος χειροτονείται με συνοπτικές διαδικασίες διάκονος, πρεσβύτερος, επίσκοπος και πατριάρχης. Ο Σουλτάνος τού παραχωρεί τον Ναό των Αγίων Αποστόλων όπου θα εγκατασταθεί το Πατριαρχείο. Ο Γεννάδιος θα παραιτηθεί 2 χρόνια μετά.
1454 Ιανουάριος
Μεγάλη του Γένους Σχολή Ιδρύεται η Μεγάλη του Γένους Σχολής στην Κωνσταντινούπολη από τον Πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο, ως συνέχεια της Οικουμενικής Πατριαρχικής Σχολής που υπήρχε από τον 4ο αιώνα. Πρώτος διευθυντής ο Ματθαίος Καμαριώτης (1454 - 1490), λόγιος από τη Θεσσαλονίκη.
1454
Μετά από παράπονα των Αθηναίων, ο σουλτάνος Μωάμεθ Β’ επεμβαίνει και καλεί την Κλάρα Τζόρτζι και τον σύζυγό της, που κυβερνούν εν ονόματι του ανήλικου Φραγκίσκου Α’ το Δουκάτο των Αθηνών, και τους αφαιρεί την εξουσία. Ο Σουλτάνος κάνει Δούκα Αθηνών τον «ευνοούμενό» του Φραγκίσκο Β’ Ατσαγιόλι, ανιψιό τού Νέριο Β’ και γιο τού Αντόνιο Β’, ο οποίος Αντόνιο είχε σφετεριστεί για 2 χρόνια τον θρόνο το 1439.
1454
Πεθαίνει ο μεγάλος μάγιστρος των Ιπποτών της Ρόδου Jean de Lastic. Νέος ηγέτης των Ιπποτών εκλέγεται ο Jacques de Milly (μέχρι το 1461).
1454
Εξέγερση των Αλβανών στον Μοριά με αρχηγό τον Πέτρο τον Χωλό «ανδρός τον τρόπον ουκ αγαθού, δεξιού δε άλλως». Οι Δεσπότες Παλαιολόγοι ζητούν τη βοήθεια των Τούρκων. Ο Τουραχάν Μπέης κατεβαίνει ξανά στον Μοριά και θα καταστείλει την εξέγερση παίρνοντας μαζί του, εκτός Πελοποννήσου, 10.000 Αλβανούς. Οι Ενετοί της Αργολίδας βρίσκουν ευκαιρία και απορροφούν πολλούς Αλβανούς στα δικά τους μέρη.
1454
Ως αντάλλαγμα για την υπηρεσία που τους πρόσφερε ο Τουραχάν μπέης με την καταστολή της εξέγερσης των Αλβανών, οι δεσπότες του Μοριά Δημήτριος και Θωμάς απελευθερώνουν τον γιο του Αχμέτ και υποχρεώνονται να πληρώνουν στους Τούρκους έναν υπέρογκο ετήσιο φόρο 12.000 χρυσών δουκάτων.
1454
Τα νησιά των Βορείων Σποράδων –Σκιάθος, Σκόπελος, Σκύρος– που είχαν περάσει ξανά στο Βυζάντιο με τη Συνθήκη της Καλλίπολης του 1403, προσαρτώνται από τους Ενετούς (που δεν τα πολυήθελαν) μετά από πρόσκληση των κατοίκων που έθεσαν ως όρους να διατηρήσουν τα προνόμιά τους και να έχουν ορθόδοξο δεσπότη. Τα νησιά θα παραμείνουν ενετικά μέχρι το 1538.
1455
Πεθαίνει ο Γενοβέζος ηγεμόνας της Αίνου Παλαμέντε Γατελούζος. Στην ηγεμονία του ανήκαν η Αίνος, οι Φέρες, τα Ύψαλα (απέναντι από τους Κήπους Έβρου) και τα νησιά Σαμοθράκη και Ίμβρος (του την έδωσαν οι Τούρκοι λίγο πριν πεθάνει). Τον διαδέχεται ο δευτερότοκος γιος του Ντορίνο Β’. Η χήρα τού πρωτότοκου γιου του Τζιόρτζιο (κόρη του Λ.Νοταρά) αισθάνεται αδικημένη και ζητά τη βοήθεια του Μωάμεθ Β’.
1455 Μάιος
Αρχίζει ο εμφύλιος πόλεμος για τη διαδοχή του θρόνου της Αγγλίας, γνωστός ως ο Πόλεμος το Ρόδων. Θα διαρκέσει πάνω από 30 χρόνια, μέχρι το 1487.
1455
Ο Φραγκίσκος Β’ (γνωστός και ως Φράνκο) έρχεται στην Αθήνα ως Δούκας Αθηνών, ενώ ο έκπτωτος ξάδερφός του Φραγκίσκος Α’ μένει στην Αδριανούπολη. Ο Φράνκο κατηγορεί τη θεία του Κιάρα Τζόρτζι για φόνο και τη σκοτώνει. (Φημολογείται ότι τη σκότωσε με τα ίδια του τα χέρια στο Δαφνί.) Ο σύζυγός της Bartolomeo Contarini που έχει μείνει στην Αδριανούπολη, διαμαρτύρεται έντονα στον Σουλτάνο.
1455
Τυπώνεται η Βίβλος του Γουτεμβέργιου. Είναι το πρώτο βιβλίο μαζικής παραγωγής (180 αντίτυπα) που είναι ταυτόχρονα και υψηλής αισθητικής.
1455 30-6-1455
Πεθαίνει ο γενοβέζος ηγεμόνας της Λέσβου Ντορίνο Α’ Γατελούζος που ήταν κατάκοιτος από το 1449. Τον διαδέχεται ο γιος του Δομήνικος Γατελούζος (Domenico Gattilusio) που ήδη κυβερνούσε. Θα είναι άρχων μέχρι το 1458. Η επικράτειά του περιλαμβάνει τη Λέσβο, τη Νέα Φώκαια στη μικρασιατική ακτή και τα νησιά Σάμος, Ικαρία, Λήμνος, Θάσος.
1455 Αύγουστος
Ο ηγεμόνας Λέσβου Δομήνικος Γατελούζος στέλνει τον ετήσιο φόρο στον Σουλτάνο, στην Αδριανούπολη, με τον έμπιστό του Δούκα (τον ιστορικό). Ο Μωάμεθ οργίζεται που η διαδοχή έγινε χωρίς να τον ρωτήσουν. Ο Δομήνικος τελικά γίνεται αποδεκτός, αλλά αναγκάζεται να παραχωρήσει τη Θάσο στους Τούρκους και να πληρώνει φόρο 4.000 χρυσά αντί για 3.000. Λίγο αργότερα οι Τούρκοι του παίρνουν και τη Φώκαια.
1455 1455-1465
O Λαόνικος Χαλκοκονδύλης αρχίζει τη συγγραφή του έργου «Απόδειξις Ιστοριών» που θα ολοκληρώσει σε 10 χρόνια. Το έργο αποτελείται από 10 τόμους και καλύπτει την περίοδο 1298 –1463. Αφηγείται τη βαθμιαία πτώση της αυτοκρατορίας και την άνοδο των Οθωμανών. Χρησιμοποιεί ευρέως τον όρο «Έλληνες» αντί «Ρωμαίοι». Ο τόμος Α’ δίνει πληροφορίες για την προέλευση και την επέκταση των Τούρκων.
1455
Στη Λήμνο οι κάτοικοι είναι αγανακτισμένοι με τον κυβερνήτη του νησιού Νικόλαο Γατελούζο, αδερφό του ηγεμόνα της Λέσβου. (Οι Γατελούζοι είχαν πάρει όλο το νησί μετά το 1453, ενώ είχαν το κάστρο Κότζινου από το 1440). Ο Νικόλαος είναι αλαζόνας, άπληστος και τύραννος. Οι προύχοντες της Λήμνου ζητούν τη βοήθεια του Σουλτάνου. Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν το νησί και ο Νικόλαος καταφεύγει στη Λέσβο.
1455
Μετά τον θάνατο του Παλαμέντε Γατελούζου οι Τούρκοι δεν θέλουν να αφήσουν την Ίμβρο στον διάδοχό του Ντορίνο. Την ηγεμονία του νησιού αναλαμβάνει ως υποτελής του Σουλτάνου ο ιστορικός Μιχαήλ Κριτόβουλος που θα πετύχει να παραμείνει η Ίμβρος επί μια δεκαετία χωρίς Τούρκους. Θα διαφεντεύει το νησί μέχρι το 1466 (για λίγο ως εκπρόσωπος του Δημητρίου Παλαιολόγου), οπότε θα καταληφθεί από τους Ενετούς.
1455
Οι Οθωμανοί, μετά από 3μηνη προσπάθεια καταλαμβάνουν τη Φώκαια (στη μικρασιατική ακτή, απέναντι από τη Χίο) που ήταν κτήση των Γενοβέζων της Χίου.
1456 24-1-1456
Η Αίνος στο δέλτα του Έβρου, που ανήκε στους Γατελούζους, πολιορκείται και παραδίδεται αμέσως στον Μωάμεθ Β’, που υποτίθεται ότι επεμβαίνει επειδή δεν συμφωνεί με τη διαδικασία διαδοχής του προηγούμενου ηγεμόνα. Συγχρόνως, τουρκικός στόλος 10 πλοίων καταλαμβάνει τη Σαμοθράκη και λίγο αργότερα την Ίμβρο.
1456
Η έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη μεταφέρεται από τον ναό των Αγίων Αποστόλων (που είναι ερειπωμένος) στη Μονή Παμμακάριστου, όπου θα παραμείνει για πάνω από 30 χρόνια.
1456
Ο Μωάμεθ Β’ δίνει εντολή στον κυβερνήτη της Αμάσειας Χιζίρ Μπέη να καταλάβει την Τραπεζούντα. Ο Χιζίρ επιτίθεται από στεριά και θάλασσα. Λεηλατεί τα περίχωρα και μπαίνει και μέσα στην πόλη όπου πιάνει 2.000 αιχμαλώτους. Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Δ’ Μεγαλοκομνηνός δηλώνει υποταγή και προσφέρεται να πληρώσει 2.000 νομίσματα ετήσιο φόρο. Ο Σουλτάνος το αποδέχεται ανεβάζοντας τον φόρο στα 3.000.
1456 22-7-1456
Πολιορκία του Βελιγραδίου. Ο Ούγγρος στρατάρχης Γιοχάνες Ουνυάδης, αντιβασιλιάς του Βασιλείου της Ουγγαρίας, νικά τους Τούρκους υπό τον Μωάμεθ Β’.
1456
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γεννάδιος Σχολάριος παραιτείται για «λόγους υγείας» και αποσύρεται στη μονή Βατοπεδίου στο Άγιον Όρος, αρχικά, και αργότερα στη Μονή Τιμίου Προδρόμου στις Σέρρες, όπου θα πεθάνει το 1473.
1456
Ο Γενοβέζος ηγεμόνας Αίνου Ντορίνο Β’ Γατελούζος που βρισκόταν στη Σαμοθράκη όταν καταλύθηκε η ηγεμονία του, σπεύδει με δώρα να συναντήσει τον Μωάμεθ Β’ επιζητώντας να διατηρήσει το νησί ως υποτελής. Ο Σουλτάνος δεν πείθεται, αλλά του παραχωρεί τη Ζίχνα. Όταν θα φτάσει εκεί ο Ντορίνο θα σκοτώσει τη φρουρά που τον συνοδεύει και θα καταφύγει στον θείο της γυναίκας του Γουλιέλμο Κρίσπο στη Νάξο.
1456 4-6-1456 ★★
Τέλος του Δουκάτου των Αθηνών Ο σουλτάνος Μωάμεθ Β’ δίνει εντολή στον Ομέρ, γιο του Τουραχάν μπέη, να εισβάλει στην Αθήνα με αφορμή τη δολοφονία της δούκισσας Κιάρας Τζόρτζι. Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν την Αθήνα, αλλά ο Δούκας Αθηνών Φραγκίσκος Β’ και πολλοί από τους υπηκόους του καταφεύγουν και οχυρώνονται στην Ακρόπολη. Θα αντέξουν πολιορκημένοι για 2 χρόνια.
1456
Ένας νεοσύστατος παπικός στόλος με διοικητή τον καρδινάλιο Ludovico Trevisan καταφτάνει στο Βόρειο Αιγαίο για να βοηθήσει –υποτίθεται– τους Γατελούζους. Καταλαμβάνει προσωρινά τα νησιά Θάσο, Σαμοθράκη και Λήμνο, αλλά αντί να τα δώσει στους Γατελούζους τα κρατάει ως παπικές κτήσεις. Ο Σουλτάνος θεωρεί υπαίτιους για αυτήν την εξέλιξη τους Γατελούζους.
1457
Έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης.
1457 περίπου
Στο Δεσποτάτο Μορέως επικρατεί χαώδης κατάσταση. Οι δύο δεσπότες Θωμάς και Δημήτριος συγκρούονται συνεχώς, ενώ πολλοί γαιοκτήμονες εξεγείρονται. Η κεντρική εξουσία παραπαίει, η οικονομία καταρρέει και είναι αδύνατο να συγκεντρωθούν τα χρήματα της ετήσιας εισφοράς προς τους Τούρκους. Ο Σουλτάνος στέλνει πρέσβεις για να εισπράξουν τα χρήματα οι οποίοι επί 3 χρόνια επιστρέφουν με άδεια χέρια.
1457 Αύγουστος
Ένας οθωμανικός στόλος υπό τον Ισμαήλ επιτίθεται στη Λέσβο. Οι Γατελούζοι αμύνονται πολύ αποτελεσματικά στο κάστρο Μολύβου, ενώ επεμβαίνει και ο παπικός στόλος του καρδιναλίου Trevisan που βυθίζει και αιχμαλωτίζει πολλά τουρκικά πλοία. Οι ηττημένοι Τούρκοι εγκαταλείπουν την προσπάθεια. Λίγο μετά ο παπικός στόλος θα αποχωρήσει από το Αιγαίο.
1457 τέλη
Η Κωνσταντινούπολη γίνεται η νέα πρωτεύουσα των Οθωμανών.
1458 περίπου
Με την πρόσκαιρη αποδυνάμωση του Οθωμανικού στόλου μετά την ήττα στη Λέσβο και με την αποχώρηση του παπικού στόλου, το κενό εκμεταλλεύονται οι Ενετοί οι οποίοι εγκαθιστούν φρουρές σε κάποια νησιά του Βορείου Αιγαίου (Χίο, Λήμνο κ.λπ.). Από τη Λήμνο θα εκδιωχθούν κακήν κακώς το 1460, μετά από εξέγερση των κατοίκων που θα ξεκινήσει από τον Κότζινο.
1458
Ο πρώην πατριάρχης Γρηγόριος Γ’ Μάμμης, που για τους Ενωτικούς είναι ακόμα Πατριάρχης, διορίζει έναν ενωτικό, τον Γρηγόριο, ως «Μητροπολίτη Κιέβου, Γαλικίας και πάντων των Ρως». Ιδρύεται έτσι η Ουνιτική Εκκλησία που υποστηρίζεται από τοπικούς ηγεμόνες, Πολωνούς και Λιθουανούς, για πολιτικούς λόγους. Η «Ουνία» ή «Ελληνόρυθμοι Καθολικοί» θα παραμείνει μια κοινότητα Ρωμαιοκαθολικών με βυζαντινό λειτουργικό.
1458
Στη Λέσβο, ο Δομήνικος Γατελούζος κατηγορείται για συνεργασία με τους Τούρκους από τον αδερφό του Νικόλαο. Ο Νικόλαος Γατελούζος (Niccolo Gattilusio) σφετερίζεται την ηγεμονία της Λέσβου και εκτελεί τον αδερφό του με στραγγαλισμό στην γκαρότα, μπροστά στη σύζυγό του. Ο Νικόλαος είναι ελεεινός χαρακτήρας και οι ενέργειές του θα προκαλέσουν την οργή του Σουλτάνου που θα πάρει τη Λέσβο το 1462.
1458 Μάιος
Ο Μωάμεθ Β’ στην Πελοπόννησο Ο σουλτάνος Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής με αφορμή την καθυστέρηση στην πληρωμή των φόρων από τους δεσπότες Μορέως εισβάλλει στην Πελοπόννησο. Πολιορκεί τον Ακροκόρινθο, όπου διοικητής είναι ο Ματθαίος Παλαιολόγος Ασάνης χωρίς αποτέλεσμα. Οι Τούρκοι προχωρούν δυτικά και καταλαμβάνουν τη βόρεια Πελοπόννησο μέχρι την Πάτρα, η οποία είναι έρημη, καθώς όλοι οι κάτοικοι καταφεύγουν στη Ναύπακτο.
1458
Ο Μωάμεθ Β’ στρατοπεδεύει στην Τεγέα για να σχεδιάσει τις επόμενες κινήσεις του. Διστάζει να επιτεθεί στον Μυστρά. Πολιορκεί το ισχυρό κάστρο του Παλαιομουχλίου που ελέγχει τη δίοδο προς την Αρκαδία (τον Αχλαδόκαμπο) το οποίο υπερασπίζεται ο Δημήτριος Ασάνης. Οι Τούρκοι κόβουν το νερό και μετά 3 μέρες το κάστρο παραδίνεται. Ο Ασάνης παίρνει δώρο από τον Σουλτάνο το Λιδωρίκι. Το Μουχλί θα καταστραφεί.
1458
Κατά τις επιχειρήσεις στη βόρεια Πελοπόννησο καταλαμβάνονται όλα τα κάστρα. Μερικά ονομαστά κάστρα πέφτουν εύκολα, όπως του Πολυφέγγους, των Καλαβρύτων, της Πάτρας. Υπάρχουν αντιστάσεις σε κάποια μικρά κάστρα όπως της Ταρσού που την υπεράσπιζαν 300 Αλβανοί στους οποίους ο Σουλτάνος αρχικά χαρίστηκε, αλλά όταν τους ξαναβρήκε μπροστά του στο κάστρο της Ρούπελης, έβαλε να τους σπάσουν τα σφυρά των ποδιών.
1458 Αύγουστος
Ο σουλτάνος Μωάμεθ Β’ έρχεται στην Αθήνα, όπου αναγκάζει τον Φραγκίσκο Β’ Ατσαγιόλι (τον αποκαλούμενο από όλους «Φράγκο») να παραδοθεί. Ο Φράγκος παίρνει για αντάλλαγμα τη Θήβα. Η Ακρόπολη πέφτει στα χέρια των Τούρκων. Ο Παρθενώνας θα μετατραπεί σε τζαμί αρκετά αργότερα, προς το τέλος του 15ου αιώνα.
1458 Αύγουστος
Αφού δήωσε όλη τη βόρεια Πελοπόννησο, ο Μωάμεθ Β’ επιστρέφει στον Ακροκόρινθο, που τελικά μετά από αντίσταση 4 μηνών παραδίνεται. Σε όλο αυτό το διάστημα που ο Σουλτάνος λεηλατεί και καταστρέφει, οι δύο δεσπότες κρύβονται. Ο Θωμάς είναι στη Μαντινεία της Μεσσηνίας και ο Δημήτριος στη Μονεμβασιά.
1458 Σεπτέμβριος
Με συνθήκη που υπογράφεται στην Κόρινθο, ολόκληρη η βόρεια Πελοπόννησος περιέρχεται απευθείας στους Τούρκους. Ο Σουλτάνος ορίζει Τούρκους κυβερνήτες σε Κόρινθο, Βοστίτσα, Καλάβρυτα, Πάτρα, και έναν γενικό διοικητή Πελοποννήσου, τον Ομέρ, γιο του Τουραχάν. Οι δύο Έλληνες δεσπότες διατηρούν τις υπόλοιπες κτήσεις τους υποχρεούμενοι σε καταβολή 3.000 δουκάτων έκαστος, ετησίως.
1458 Οκτώβριος
Ο Μωάμεθ στέλνει απεσταλμένο για να ρυθμίσει λεπτομέρειες της συνθήκης και ζητά από τον Δημήτριο Παλαιολόγο την 16χρονη κόρη του Ελένη για το χαρέμι του. Ο Δημήτριος δεν αντιστέκεται πιστεύοντας ότι έτσι θα κρατήσει το δεσποτάτο και ίσως το επεκτείνει σε βάρος του αδερφού του Θωμά. Ο Μωάμεθ τελικά θα πάρει την Ελένη όταν πέσει ο Μυστράς το 1460.
1458
Κατά την επιστροφή του, ο σουλτάνος Μωάμεθ Β’ περνάει με μια δύναμη 1.000 ιππέων από τη Χαλκίδα. Οι κάτοικοι πανικοβάλλονται πιστεύοντας ότι έφτασε η ώρα οι Τούρκοι να επιτεθούν και σ’ αυτούς. Όμως απλώς ο Σουλτάνος σεργιανίζει από απέναντι, περιεργάζεται τις οχυρώσεις και περνάει τη γέφυρα του Ευρίπου. Συγκεντρώνει πληροφορίες που θα του φανούν χρήσιμες 12 χρόνια μετά.
1459
Πεθαίνει ο αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Ιωάννης Δ’ Μεγαλοκομνηνός σε ηλικία 56 ετών μετά από 20 έτη βασιλείας. Δεν υπήρξε σπουδαίος ηγεμόνας, αλλά ήταν έμπειρος και επιτήδειος, και ίσως αν ζούσε λίγα χρόνια ακόμα, η Τραπεζούντα θα επιβίωνε περισσότερο. Τον διαδέχεται ο μικρότερος αδερφός του (50χρονος) Δαυίδ Μέγας Κομνηνός ο οποίος έχει ήδη τον τίτλο του συναυτοκράτορα.
1459 αρχές
Ο Θωμάς Παλαιολόγος, μετά από ενέργειες του καρδιναλίου Βησσαρίωνος στην Ιταλία (όπου έχει επιρροή στον νέο πάπα Πίο Β’), παίρνει βοήθεια 300 αντρών και πολιορκεί την Πάτρα. Ο στρατιώτες του μόλις έρχονται οι Τούρκοι το βάζουν στα πόδια. Πάντως ο Θωμάς καταφέρνει, σε συμμαχία με Αλβανούς, να καταλάβει τα Καλάβρυτα. Μετά, στρέφεται εναντίον του Δημητρίου και αρχίζει ένας μικρός εμφύλιος μεταξύ των αδερφών.
1460
1460
Ο σουλτάνος Μωάμεθ Β’ έξαλλος με την ασυνέπεια των Παλαιολόγων του Μυστρά και με την ανάμειξη των Δυτικών, εισβάλλει ξανά στην Πελοπόννησο και κατευθύνεται στον Μυστρά. Παραδόξως δεν κινείται από την αρχή εναντίον του Θωμά Παλαιολόγου (που είναι αυτός που δημιουργεί προβλήματα στους Τούρκους).
1460 30-5-1460 ★★★★
Τέλος του Δεσποτάτου του Μυστρά Ο Δεσπότης Μορέως Δημήτριος Παλαιολόγος παραδίδει τον Μυστρά στον Μωάμεθ Β’.
1460
Όσο είναι στον Μυστρά, ο Μωάμεθ επιτίθεται σε δύο κοντινά κάστρα. Το κάστρο στα Βορδώνια παραδίνεται. Στο Καστρί όμως βρίσκει σθεναρή αντίσταση με αρχηγό κάποιον Πρινοκοκκά. Το κάστρο πέφτει μετά από σκληρές μάχες. Η κατάληψη συνοδεύεται από απίστευτες βαρβαρότητες. Οι ελάχιστοι που γλυτώνουν οδηγούνται στα σκλαβοπάζαρα. Ο Πρινοκοκκάς γδέρνεται ζωντανός. Και τα δύο κάστρα καταστρέφονται ολοσχερώς.
1460
Μετά τη συνθηκολόγηση του Μυστρά, ο Σουλτάνος κινείται δυτικά, προς τις περιοχές που ελέγχει ο δεσπότης Θωμάς Παλαιολόγος. Καταλαμβάνει ένα-ένα τα κάστρα. Η Ανδρούσα και η Καρύταινα παραδίδονται αμαχητί. Ο Θωμάς δεν πολεμάει. Καταφεύγει στο Ναβαρίνο και από εκεί φυγαδεύεται από τους Ενετούς στην Ιταλία. Μαζί του έχει την κάρα του Αγίου Ανδρέα (θα επιστραφεί στην Ελλάδα το 1964).
1460
Ο Μωάμεθ Β’ καταλαμβάνει το κάστρο του Λεονταρίου και μετά κατευθύνεται προς το Γαρδίκι όπου έχουν καταφύγει πολλοί πρόσφυγες από άλλα μέρη. Μετά από πολιορκία οι υπερασπιστές παραδίνονται επειδή δεν έχουν καθόλου τρόφιμα. Οι Τούρκοι παρά το συμφωνηθέντα, τους σφάζουν. Οι νεκροί της σφαγής είναι 6.000. Το κάστρο θα γίνει γνωστό αργότερα ως «Κόκαλα».
1460
Τελειώνοντας με τη Μεσσηνία, ο Σουλτάνος επισκέπτεται τη Μεθώνη που την έχουν οι Ενετοί και όπου γίνεται δεκτός με μεγάλες τιμές και εγκαρδιότητα. Μετά συνεχίζει την εκστρατεία του στη βορειοδυτική Πελοπόννησο. Καταλαμβάνει το Χλεμούτσι και το Σανταμέρι που παραδίνεται εύκολα, αλλά ο Ζαγανός πασάς σφάζει τους υπερασπιστές. Καταλαμβάνεται και το Γρεβενό (Σπαρτιά), το οποίο προέβαλε ισχυρή αντίσταση.
1460 Οκτώβριος
Ο σουλτάνος Μωάμεθ Β’ αποχωρεί από την Πελοπόννησο. Παίρνει μαζί του 2.000 οικογένειες που τις μεταφέρει στην Κωνσταντινούπολη. [Από το 1459 έχουν αρχίσει σύντονες προπάθειες για να αυξηθεί ο πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης, το λεγόμενο «σουργκούνι».] Αρπάζει και 2.000 παιδιά για να τους κάνει γενίτσαρους. Κάτι ανάλογο είχε κάνει και στην πρώτη του επίσκεψη στην Πελοπόννησο το 1458.
1460
Ο Μωάμεθ Β’ πληροφορείται ότι ο τέως Δούκας Αθηνών Φραγκίσκος Β’ Ατσαγιόλι, που τον έχει κάνει άρχοντα στη Θήβα και Λιβαδειά, συνωμοτεί για να ξαναπάρει την Αθήνα. Δίνει εντολή να θανατωθεί. Ο Ζαγανός πασάς καλεί τον Φραγκίσκο στον Μοριά, και εκεί μετά από μια νύχτα κραιπάλης, τον πληροφορεί ότι έφτασε η ώρα του. Η τελευταία επιθυμία του Φραγκίσκου είναι να τον εκτελέσουν στη σκηνή του, όπερ και εγένετο.
1460
Ο Δημήτριος Παλαιολόγος παίρνει δώρο από τον Μωάμεθ Β’ τις παλιές κτήσεις των Γενοβέζων: Λήμνο, Ίμβρο, Θάσο, Σαμοθράκη. Επίσης παίρνει την Αίνο. Αργότερα θα πέσει σε δυσμένεια και θα περάσει μεγάλη φτώχεια. Θα πεθάνει το 1470 στην Αδριανούπολη έχοντας γίνει καλόγερος. Η κόρη του η Ελένη (που ο Σουλτάνος την έδιωξε από το χαρέμι) θα πεθάνει στα 28 της, πριν από τον πατέρα της, από πανώλη.
1460 12-9-1460
Η Μονεμβασιά μένει αλώβητη από την επέλαση των Τούρκων στον Μοριά, παρόλο που ο Δημήτριος Παλαιολόγος την παραχώρησε στον Μωάμεθ Β’. Οι κάτοικοι της Μονεμβασιάς αρνήθηκαν να παραδοθούν και ακολουθώντας τη συμβουλή του Θωμά Παλαιολόγου, προσφέρουν την πόλη στον πάπα Πίο Β’, ο οποίος δέχεται ευχαρίστως.
1460
Η εκστρατεία του Μωάμεθ Β’ στον Μοριά έχει στεφθεί από επιτυχία. Κυρίευσε 250 κάστρα και απήγαγε μεγάλο μέρος του πληθυσμού που στάλθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Τα μόνα μέρη στην Πελοπόννησο που δεν είναι ακόμα υπό τον ζυγό των Οθωμανών είναι το Ναύπλιο, το Άργος, το Θερμήσι, η Κορώνη, η Μεθώνη, το Ναβαρίνο και η Μονεμβασιά. Κυβερνήτης στον Μοριά είναι ο Ζαγανός πασάς.
1461
Πεθαίνει ο μεγάλος μάγιστρος των Ιπποτών της Ρόδου Jacques de Milly. Νέος ηγέτης των Ιπποτών εκλέγεται ο Piero Raimondo Zacosta (μέχρι το 1467).
1461
Οι Οθωμανοί κατεδαφίζουν τον άλλοτε περίλαμπρο ναό των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη. Ο ναός είχε υποστεί μεγάλες ζημιές και ήταν ήδη ερείπιο.
1461 Ιούλιος
Το τελευταίο ελληνικό κάστρο που πέφτει στον Μοριά είναι το κάστρο του Σαλμένικου Αχαΐας που το υπερασπίζεται ο Γραίτζας Παλαιολόγος. Η πολιορκία κρατάει ένα χρόνο παρόλο που ο οικισμός εκτός κάστρου καταλαμβάνεται και ο πληθυσμός (6.000) εξανδραποδίζεται. Στο τέλος το κάστρο παραδίνεται με συμφωνία και οι υπερασπιστές αποχωρούν εν τιμή. Ο Παλαιολόγος θα γίνει αργότερα στρατηγός της Βενετίας.
1461 15-8-1461 ★★★★
Τέλος της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας Ο αυτοκράτωρ Τραπεζούντος Δαβίδ έχει επαφές με ξένους ηγέτες για βοήθεια εναντίον των Τούρκων. Αυτό δεν αρέσει στον Μωάμεθ Β’ που εκστρατεύει με 300 πλοία κατά μήκος των μικρασιατικών ακτών του Ευξείνου Πόντου και πολιορκεί την Τραπεζούντα. Ο Δαβίδ δεν έχει καμία δύναμη να αντισταθεί και παραδίνει την πόλη με παρότρυνση του πρωτοβεστιαρίου Γεωργίου Αμιρούτζη (ο οποίος θα γίνει μυστικοσύμβουλος του Μωάμεθ).
1461
Μετά την πτώση της Τραπεζούντας, ο σουλτάνος Μωάμεθ Β’ χαρίζει γαίες στην περιοχή Στρυμόνα στον τέως αυτοκράτορα Δαβίδ Μεγαλοκομνηνό, ενώ πολλές οικογένειες μεταφέρονται από την Τραπεζούντα στην Κωνσταντινούπολη στο πλαίσιο των προσπαθειών να ενισχυθεί ο πληθυσμός της Πόλης. Αιχμαλωτίζονται 1500 νέοι της Τραπεζούντας που γίνονται γενίτσαροι.
1462
Αρχίζει από τους Ενετούς η ανοικοδόμηση των τειχών του Ηρακλείου που θα ολοκληρωθεί σε 100 χρόνια. Τα αρχικά σχέδια είναι του Καμποφρεγκόζο, αλλά στην πορεία θα χρησιμοποιηθούν σχέδια του εξαιρετικού μηχανικού Michel Sammicheli. Ακολουθούνται νέες προδιαγραφές, επειδή τώρα οι οχυρώσεις πρέπει να ανταποκρίνονται στα καινούργια δεδομένα με την εισαγωγή της πυρίτιδας και τη χρήση κανονιών.
1462
Ο Γεννάδιος Σχολάριος καίει δημόσια το χειρόγραφο του παλιού του δασκάλου Γεωργίου Πλήθωνα Γεμιστού «Νόμων Συγγραφή», το οποίο χαρακτηρίζει «ειδωλολατρικό» και «σατανικό», που περιέχει «τα σαπρά των Ελλήνων ληρήματα». Καλεί όσους κατέχουν αντίγραφα, να τα καταστρέψουν.
1462
Ο Γεώργιος Φραντζής ή Σφραντζής συγγράφει το [Μικρόν] «Χρονικόν της Αλώσεως». Ο πρωτοβεστιάριος και μέγας λογοθέτης Φραντζής, έμπιστος του Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου εγκαταστάθηκε μετά το 1460 στην Κέρκυρα, στο κάθισμα του Αγίου Νικολάου, όπου το 1468 θα γίνει μοναχός. Στο κάθισμα συγγράφει σε 10 τόμους το Χρονικόν όντας αυτόπτης μάρτυς σε πολλά γεγονότα της εποχής και βέβαια στην ίδια την Άλωση.
1462
Ένας Τουρκαλβανός από την Αθήνα, που είχε υπεξαιρέσει 100.000 ασημένια άσπρα από το τουρκικό θησαυροφυλάκιο, καταφεύγει στην Κορώνη. Οι Οθωμανοί ζητούν από τον Βενετσιάνο κυβερνήτη της Κορώνης Νικολό Δάνδολο να τους παραδώσει τον φυγά, αλλά εκείνος αρνείται. Αυτό γίνεται αφορμή για να ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ Ενετών και Τούρκων.
1462
Ο ηγεμόνας της Βλαχίας Βλαντ Δ’ αποτρέπει προσωρινά την πλήρη κατάληψη της χώρας από τους Οθωμανούς. Ο Βλαντ τρομοκρατεί τους Τούρκους με το θέαμα χιλιάδων παλουκωμένων αιχμαλώτων. Θα ονομαστεί «παλουκωτής» και υποτίθεται ότι θα αποτελέσει το πρότυπο για τον Δράκουλα των Καρπαθίων.
1462
★★
Πτώση της Μυτιλήνης Ο σφετεριστής Γενοβέζος ηγεμόνας της Λέσβου Νικολό Γατελούζος συνεργάζεται με Καταλανούς πειρατές που επιδίδονται σε δουλεμπόριο και λυμαίνονται τα παράλια της Μ. Ασίας. Ο Μωάμεθ Β’ κατεβαίνει με στρατό και στόλο και αποβιβάζεται στη Μυτιλήνη. Πολιορκεί το κάστρο που δεν θα αντέξει για πολύ, καθώς τα κανόνια του γκρεμίζουν τα τείχη. Ο Νικολό αναγκάζεται να παραδοθεί. Η Λέσβος γίνεται κτήση των Οθωμανών.
1462 Νοέμβριος
Στην πρώτη σοβαρή πράξη του Α’ Ενετοτουρκικού πολέμου, ο Ομέρ Τουραχάνογλου μπέης (Ομάρης ή Αμάρης για τους Έλληνες) επιτίθεται στη Ναύπακτο που ανήκει στη Βενετία, ως αντίποινα για την μη παράδοση του Τουρκαλαβανού που καταχράστηκε 100.000 στην Αθήνα. Οι Τούρκοι λίγο έλειψε να καταλάβουν τη Ναύπακτο που τελικά σώθηκε.
1463 3-4-1463
Ο Οθωμανός κυβερνήτης Πελοποννήσου Ισά-Μπέης Ισάκοβιτς καταλαμβάνει με προδοσία ενός ιερέα το Άργος. Οι Ενετοί θα το ξαναπάρουν την επόμενη χρονιά για να το ξαναχάσουν οριστικά τη μεθεπόμενη.
1463
Πεθαίνει στη Μήλο ο Δούκας της Νάξου Γουλιέλμος Β’ Κρίσπος. Τον διαδέχεται ο ανιψιός του Φραγκίσκος Β’ Κρίσπος, γιος του Νικολό, αυθέντης Σαντορίνης. Όμως ο Φραγκίσκος θα πεθάνει την ίδια χρονιά και θα τον διαδεχθεί ο γιος του Ιάκωβος Γ’ Κρίσπος που θα είναι δούκας μέχρι το 1480.
1463 28-7-1463
Α’ Ενετοτουρκικός πόλεμος Η Βενετία κηρύσσει επισήμως τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
1463 Αύγουστος
Στρατός από τη Βενετία 20.000 αντρών υπό τον Βερθόλδο τον Ατεστίνο (Μπερτόλντο Έστε) αποβιβάζεται στον Μοριά. Καλούν τους Έλληνες να βοηθήσουν και βρίσκουν κάποια ανταπόκριση, ιδιαίτερα από τους Μανιάτες υπό τον Μιχαήλ Ράλλη. Ανακαταλαμβάνεται το Άργος και οχυρώνεται ξανά το Εξαμίλιο που εφοδιάζεται και με κανόνια. Ανακτώνται κάστρα όπως η Καρύταινα, το Σανταμέρι, η Βοστίτσα, το Γούμερο, η Ώλενα, το Ποντικόκαστρο.
1463 19-10-1463
Η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας, ο Ούγγρος βασιλιάς Ματθαίος Κορβίνος και ο Φίλιππος Γ’ της Βουργουνδίας σχηματίζουν μαζί με τον Πάπα συμμαχία που κηρύσσει τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία υπό τον μανδύα σταυροφορίας. Σκοπός της συμμαχίας είναι να κατακτήσουν τα Βαλκάνια και να τα μοιράσουν μεταξύ τους. Η Βενετία ειδικά επικεντρώνεται στη νότια Ελλάδα και το Αιγαίο.
1463 20-10-1463
Οι ενετικές δυνάμεις πολιορκούν το κάστρο του Ακροκόρινθου που υπερασπίζεται ο Ομέρ, γιος του Τουραχάν. Οι Τούρκοι αντεπιτίθενται και τους συντρίβουν. Ο αρχηγός των Ενετών Μπερτόλντο Έστε τραυματίζεται θανάσιμα. Οι Ενετοί υποχωρούν άτακτα προς Εξαμίλιο και Ναύπλιο.
1463
Οι κάτοικοι της Μονεμβασιάς βλέποντας ότι η υπαγωγή στον Πάπα δεν τους δίνει καμιά σιγουριά παραδίδουν την πόλη στους Ενετούς (μάλλον με την έγκριση του Πάπα). Έτσι από το 1463 μέχρι το1540, η Μονεμβασιά θα είναι ενετική κτήση. Η Μονεμβασιά είναι ήδη γνωστή σε όλη την Ευρώπη για το μοναδικό κρασί της, τη Μαλβαζία, που θεωρείται το καλύτερο κρασί (μέχρι που οι Τούρκοι θα καταστρέψουν όλα τα αμπέλια).
1463 1-11-1463
Ο έκπτωτος αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Δαβίδ Μεγαλοκομνηνός κατηγορείται για συνωμοσία κατά του Σουλτάνου. Μεταφέρεται σιδηροδέσμιος στην Αδριανούπολη, όπου του προσφέρεται η επιλογή να γίνει μουσουλμάνος ή να πεθάνει. Ο Δαβίδ αρνείται να αλλαξοπιστήσει και αποκεφαλίζεται μαζί με τους 3 γιους του.
1463
Ο καρδινάλιος Βησσαρίων παίρνει το συμβολικό αξίωμα του (Λατίνου) Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Ο Βησσαρίων αυτήν την περίοδο βρίσκεται στη Ρώμη, είναι στενός συνεργάτης του πάπα Πίου Β’ και κάνει εντατικές αλλά ατελέσφορες προσπάθειες για να πείσει τους ηγέτες της Δύσης για την αναγκαιότητα μιας Σταυροφορίας εναντίον των Οθωμανών.
1464
Ο Μωάμεθ Β’ στέλνει στον Μοριά μεγάλο στρατό υπό την αρχηγία του Μεγάλου Βεζύρη Μαχμούτ Πασά Αντζέλοβιτς (Έλληνας του παιδομαζώματος, απόγονος της δυναστείας των Αγγέλων). Ο Μαχμούτ πασάς αιφνιδιάζει τους Ενετούς στο Εξαμίλιο και το περνά χωρίς δυσκολία. Ισοπεδώνει το Άργος και σύντομα επικρατεί σε ολόκληρη την Πελοπόννησο.
1464
Η Βενετία στέλνει στην Πελοπόννησο κι άλλο στρατό με επικεφαλής τον κυβερνήτη του Ρίμινι Σιγισμόντο Μαλατέστα, ο οποίος ορμώμενος από την Πυλία ξεκινά την πολιορκία του Μυστρά χωρίς αποτέλεσμα. Οι ενετικές δυνάμεις είναι χωρίς ηθικό και τελματώνουν συγκρουόμενες συνεχώς, για ένα χρόνο, με τις δυνάμεις του Ομέρ μπέη. Ο Μοριάς ερημώνει.
1464
Λόγω του ενετοτουρκικού πολέμου, πολλοί κάτοικοι του Μοριά (Ενετοί, Έλληνες, Αρβανίτες) και στρατιώτες υπό την αρχηγία του καπετάνιου Μιχαήλ Ράλλη καταφεύγουν οικογενειακώς –συνολικά γύρω στις 10.000– στη Ζάκυνθο, όπου ο κόμης Λεονάρδος Γ’ τους παραχωρεί κτήματα. Ο ερχομός των προσφύγων θα φέρει πληθυσμιακή αύξηση, οικονομική άνθιση και ενίσχυση της επιρροής της Βενετίας.
1465 περίπου
Αποπερατώνεται από τους Ιωαννίτες ιππότες το εξωτερικό τείχος της πόλης της Ρόδου που προστατεύει μια συνολική έκταση 420 στρεμμάτων. Η παλιότερη βυζαντινή οχύρωση, που κάλυπτε μικρότερη έκταση, κατεδαφίζεται όλη εκτός από κάποια τμήματα που θα ενσωματωθούν σε μεταγενέστερα κτίσματα.
1466
Ο στόλος των Ενετών κινείται στο Βόρειο Αιγαίο. Επιτηρεί τα Δαρδανέλια και καταλαμβάνει υπό τον Vettore Cappello (Capitano generale da mar) τη Λήμνο, τη Θάσο, τη Σαμοθράκη και την Ίμβρο. Τον Ιούλιο θα καταλάβει την Αθήνα χωρίς να προσπαθήσει ιδιαίτερα να κυριεύσει την Ακρόπολη. Στη συνέχεια θα κινηθεί προς Πάτρα.
1466
Οικουμενικός Πατριάρχης εκλέγεται ο Συμεών Τραπεζούντιος. Για να γίνει δυνατή η εκλογή του, οι συμπατριώτες του συμφωνούν να καταβάλλουν στον Σουλτάνο ετήσιο πεσκέσι 1.000 χρυσών νομισμάτων, ενώ ο Πατριάρχης παραιτείται από τη χορηγία που ανέκαθεν έδινε ο θρόνος. Έτσι καταργείται το «αδιάσειστον» και «αφορολόγητον» του πατριάρχη. Από κάποια στιγμή και μετά το αξίωμα θα αποδίδεται με δημοπρασία!
1466 Άνοιξη
Ο Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής βαδίζει με 150.000 στρατό προς τις ακτές της Αδριατικής έχοντας στόχο τις ενετικές πόλεις Δυρράχιο και Σκόρδα (στη σημ. Αλβανία), αλλά και τις πόλεις που κρατά ο Σκεντέρμπεης. Χτίζει το κάστρο του Ελμπασάν στο τέρμα της Εγνατίας οδού και κατορθώνει να κόψει την Αλβανία στα δύο. Όμως αδυνατεί να καταλάβει την Κρούγια. Ο Σκεντέρμπεης υποχωρεί στα βουνά και αναζητεί βοήθεια στην Ιταλία.
1466 Καλοκαίρι
Πολιορκία της Πάτρας από 2.000 Ενετούς υπό τον Jacopo Barbarigo, Προβλεπτή (Provveditore) Μορέως. Και ενώ η πόλη είναι έτοιμη να πέσει, ενσκήπτει ο Τουραχάνογλου Ομέρ μπέης με 12.000 ιππείς. 600 Ενετοί νεκροί. Λίγες μέρες μετά καταφτάνει ένα άλλο ενετικό στράτευμα ερχόμενο από τον Πειραιά (έχοντας αποτύχει να καταλάβει την Ακρόπολη) υπό τον Vettore Cappello, που εξουδετερώνεται κι αυτό.
1466 10-8-1466
Οι χριστιανοί που αιχμαλωτίστηκαν κατά την αντεπίθεση του Τουραχάνογλου Ομέρ Μπέη στην Πάτρα θανατώνονται από του Τούρκους δια ανασκολοπισμού. Μεταξύ αυτών ο Ενετός προβλεπτής Ιάκωβος Βαρβαρίγος [Jacopo Barbarigo], ο μητροπολίτης Πάτρας Νεόφυτος και ο Μανιάτης αξιωματικός των Ενετών Μιχαήλ Ράλλης.
1467
Πεθαίνει στη Ρώμη (όπου ήρθε να συναντήσει τον Πάπα) ο Μεγάλος Μάγιστρος των Ιπποτών της Ρόδου Piero Raimondo Zacosta. Νέος ηγέτης των Ιπποτών εκλέγεται ο Giovanni Battista Orsini (μέχρι το 1476). Ο Ορσίνι θα δείξει ιδιαίτερο ζήλο για την ενίσχυση των κάστρων στα Δωδεκάνησα.
1468
Πεθαίνει ο Σκεντέρμπεης από πανώλη στο κάστρο της Λέζας στην Αλβανία. Μετά τον θάνατό του, η αντίσταση των Αλβανών εξασθενεί και ολόκληρη η Αλβανία θα κατακτηθεί από τους Οθωμανούς τα επόμενα χρόνια.
1469 19-10-1469
Ο βασιλιάς Φερδινάνδος Β’ της Αραγωνίας παντρεύεται την ξαδέρφη του βασίλισσα Ισαβέλλα Α’ της Καστίλλης. Αυτή είναι η πρώτη πράξη της επανένωσης της Αραγωνίας και της Καστίλλης σε μία χώρα, την Ισπανία. Η ένωση θα ολοκληρωθεί τυπικά το 1516.
1470
1470
★★
Άλωση της Χαλκίδας από τους Τούρκους Ο Μωάμεθ Β’ φτάνει στην Εύβοια με στόλο 300 πλοίων και 150.000 στρατιώτες που ήρθαν από τη στεριά. Γίνονται σκληρές μάχες στα τείχη και ναυμαχίες στο στενό της Χαλκίδας. Η πόλη αντέχει 25 μέρες, αλλά τελικά οι Τούρκοι στις 5 Αυγούστου την καταλαμβάνουν. Όλοι οι άρρενες άνω των 8 ετών σφαγιάζονται. Πάνω από 30.000 είναι οι νεκροί Χριστιανοί. Ολόκληρη η Εύβοια πέφτει στα χέρια των Τούρκων.
1470
Ο Μωάμεθ Β’ καταλαμβάνει τα τελευταία κάστρα της Θεσσαλίας, τον Πτελεό και το Γαρδίκι που τα είχαν οι Ενετοί. Η αντίσταση που συνάντησε ήταν σθεναρή. Ο Σουλτάνος μετά την κατάληψή τους διατάζει να ισοπεδωθούν οι οικισμοί και να θανατωθούν όλοι οι άρρενες άνω των 12 ετών. Το Γαρδίκι [κοντά στη σημ. Πελασγία] δεν θα κατοικηθεί ξανά.
1470
Μετά τη Χαλκίδα, ο σουλτάνος στέλνει τον Τουραχάνογλου Ομέρ μπέη με 25.000 στρατό στη Βόρεια Πελοπόννησο για να επανακτήσει πλήρως την περιοχή. Παραδίδονται αμαχητί τα κάστρα που είχαν πάρει οι Ενετοί το 1463: Βοστίτσα, Γούμερο, Ώλενα, Χελιδόνι και Ποντικόκαστρο «ὅπερ ὡς εἶναι εἰς τὸν αἰγιαλόν, ἐχάλασαν μέχρι καὶ θεμηλίων» (Σφραντζής). [Πιθανόν όχι μόνο το Ποντικόκαστρο, αλλά όλα αυτά τα κάστρα καταστράφηκαν τότε.]
1470
Ο τουρκικός στόλος επιστρέφοντας από τη Χαλκίδα, επιτίθεται στην Άνδρο και τη δηώνει. Όταν φεύγουν οι Τούρκοι, στο νησί έχουν μείνει μόνο 2.000 κάτοικοι. Τα επόμενα χρόνια και μέχρι το 1479 οι επιθέσεις των Τούρκων στις Κυκλάδες είναι συνεχείς.
1470 περίπου
Εμφανίζεται ένα νέο σώμα ελαφρού ιππικού στον ενετικό στρατό, αποτελούμενο κυρίως από Έλληνες και Αλβανούς, οι λεγόμενοι Στρατιώτες ή Stradioti οι οποίοι θα γίνουν ξακουστοί στη Δύση για τα ανδραγαθήματά τους αλλά και την απληστία τους. Τα όπλα των στρατιωτών είναι ένα βαρύ ακόντιο –με σιδερένιες αιχμές και στις δύο άκρες– και ένα ρόπαλο (κορίνα).
1472 12-11-1472
Η Ζωή Παλαιολογίνα, κόρη του Θωμά Παλαιολόγου και ανιψιά του τελευταίου Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ’, παντρεύεται τον Ρώσο πρίγκιπα της Μόσχας Ιβάν Γ’, μετά από διπλωματικές προσπάθειες του πάπα Παύλου Β’ (της δίνει και προίκα 6.000 χρυσά) που θέλει να προσεταιριστεί τους Ρώσους. Η ιταλοαναθρεμμένη Ζωή ασπάζεται την Ορθοδοξία και παίρνει το όνομα Σοφία. Εγγονός της θα είναι ο Ιβάν Δ’ ο Τρομερός.
1474
Ο Μεγάλος Μάγιστρος των Ιπποτών της Ρόδου Ορσίνι (Giovanni Battista Orsini) καταρτίζει σχέδιο άμυνας της Ρόδου και εκδίδει διάταγμα με οδηγίες για τα κάστρα στα οποία πρέπει να καταφύγει ο πληθυσμός σε περίπτωση εχθρικής επίθεσης. Το διάταγμα μας δίνει πολύ χρήσιμες πληροφορίες για τα κάστρα εκείνης της εποχής.
1474 18-7-1474
Αποκεφαλίζεται ο Μεγάλος Βεζύρης των Οθωμανών Μαχμούτ πασάς Ανγκέλοβιτς (ελληνικής καταγωγής, απόγονος της δυναστείας των Αγγέλων) με την κατηγορία ότι συνωμοτούσε με τη Βενετία για την ανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με τον ίδιο στον θρόνο.
1474 26-8-1474
Η Βενετσιάνα Αικατερίνη Κορνάρο γίνεται βασίλισσα της Κύπρου μετά τον θάνατο του γιου της και ενώ έχει ήδη πεθάνει από το 1473 ο άντρας της Ιάκωβος Β’ του οίκου Πουατιέ-Λουζινιάν (που πιθανόν δηλητηριάστηκε από Ενετούς). Έτσι η Κύπρος περνάει υπό τον έλεγχο της Βενετίας. Το 1489 η Αικατερίνη θα εξαναγκαστεί σε παραίτηση και το νησί θα περάσει απευθείας στη Βενετία που θα το κρατήσει έως το 1571.
1475
★★
Κατάληψη της Γοτθίας Οι Οθωμανοί Τούρκοι ολοκληρώνουν την κατάκτηση της Κριμαίας, σε μια προσπάθεια που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1440. Μεταξύ των εδαφών που κατακτούν είναι το ελληνικό πριγκιπάτο της Θεοδωρούς ή της Γοτθίας, απομεινάρι των παλιών Βυζαντινών και Τραπεζούντιων κτήσεων στην Ταυρική. Από μια άποψη, η Γοτθία είναι από τα τελευταία βυζαντινά εδάφη που χάνονται.
1475
Οι Οθωμανοί κατακτούν τη Σάμο που ανήκε στους Γενοβέζους.
1476
Πεθαίνει ο Μεγάλος Μάγιστρος των Ιπποτών της Ρόδου Giovanni Battista Orsini. Νέος ηγέτης των Ιπποτών εκλέγεται ο Πιερ ντ’ Ωμπυσόν (Pierre d’Aubusson) που θα είναι μάγιστρος για 27 χρόνια, μέχρι το 1503. Ίσως ο πιο σημαντικός μάγιστρος της Ροδιακής περιόδου των Ιωαννιτών ιπποτών. Ο ντ’ Ωμπυσόν ήταν το δεξί χέρι του προηγούμενου μάγιστρου και συντόνιζε το πρόγραμμα οχυρώσεων.
1476
Τυπώνεται στη Βενετία το πρώτο ελληνικό βιβλίο, η «Γραμματική Κωνσταντίνου Λασκάρεως του Βυζαντίου».
1478
Ο Ομέρ Τουραχάνογλου καταλαμβάνει το ισχυρό κάστρο Σκούταρι (Σκόδρα) στη βόρεια Αλβανία. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την κατάληψη της Κρούγιας από τον Μωάμεθ Β’ λίγα χρόνια πριν, σηματοδοτεί την οριστική υποδούλωση των Αλβανών στους Οθωμανούς.
1479
★★
Τέλος Α’ Ενετοτουρκικού πολέμου Ειρήνη μεταξύ Βενετίας και Οθωμανών με τη Συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως. Η Βενετία χάνει την Εύβοια, τη Λήμνο και το Άργος, αλλά κρατάει Μεθώνη, Κορώνη, Ναυαρίνο, Ναύπακτο (θα χαθούν το 1500, στο τέλος του Β’ Ενετοτουρκικού πολέμου) και επίσης το Ναύπλιο και τη Μονεμβασιά (που θα χαθούν το 1540, στο τέλος του Γ’ Ενετοτουρκικού πολέμου). Οι Βόρειες Σποράδες παραμένουν ενετικές (θα χαθούν το 1538).
1479 Αύγουστος
Ο πασάς του Αυλώνα Γκεντίκ Αχμέτ παίρνει εντολή από τον Σουλτάνο να κατακτήσει το τελευταίο λατινικό κρατίδιο στον Ελλαδικό χώρο, την Παλατινή Κομητεία Κεφαλληνίας και Ζακύνθου. Οι Τούρκοι με 28 πλοία καταλαμβάνουν τη Βόνιτσα, τη Λευκάδα και την Ιθάκη και κατευθύνονται προς τη Ζάκυνθο. Ο Λεονάρδος Γ’ Τόκκος φεύγει για την Ιταλία πουλώντας τα κτήματά του στους Ενετούς για 70.000 δουκάτα.
1479 8-9-1479
Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν τη Ζάκυνθο. Όσοι δεν πρόλαβαν να φύγουν με τον ενετικό στόλο σφαγιάζονται ή αιχμαλωτίζονται. Οι Τούρκοι καίνε χωριά, εκκλησίες, ελαιώνες, αμπέλια. Στο τέλος αποχωρούν αφήνοντας πίσω μια μικρή φρουρά. Οι Ενετοί θα διώξουν τους Τούρκους το 1483.
1479
Κροκόδειλος Κλαδάς Ένας από τους Έλληνες στην υπηρεσία των Ενετών, ο αξιωματικός των Stradioti Κροκόδειλος Κλαδάς (τιμηθείς από τους Ενετούς με το παράσημο του Αγίου Μάρκου) αρνείται να συμμορφωθεί με τη συνθήκη ειρήνης και να καταθέσει τα όπλα. Βαδίζει με τους άντρες του από την Κορώνη στη Μάνη και ξεσηκώνει τον λαό εναντίον των Τούρκων. Σύντομα θα έχει 16.000 άντρες. Καταλαμβάνει κάστρα και περάσματα στη Λακωνία.
1480
1480 Ιανουάριος
Τουρκικά στρατεύματα εκστρατεύουν στη νότια Πελοπόννησο, υπό τον μπεηλέρμπεη της Ρούμελης Αλή Μπούμικο, και τον σαντζάκμπεη του Μοριά Σουλεϊμάν, για να εξουδετερώσουν τον Κροκόδειλο Κλαδά. Ο Κλαδάς τους αντιμετωπίζει σε μάχη εκ παρατάξως στο Οίτυλο και τους τρέπει σε φυγή. 700 Τούρκοι νεκροί.
1480
Οι Ενετοί που μόλις έχουν κάνει ειρήνη με τους Τούρκους, δεν θέλουν να βάλουν σε κίνδυνο τη συμφωνία και επικηρύσσουν τον Κλαδά με το υπέρογκο ποσόν των 10.000 υπέρπυρων, για να δείξουν ότι δεν έχουν καμία σχέση με τη δράση του. Επίσης, ο ενετός διοικητής της Κορώνης, Νικολό Κονταρίνι, συλλαμβάνει τη σύζυγο και τα παιδιά του Κλαδά και τα στέλνει στη Βενετία.
1480
Ο δούκας της Νάξου Ιάκωβος Γ’ Κρίσπος, που δεν έχει γιο, παντρεύει την κόρη του Φιορέντσα με τον Ντομένικο Πιζάνι, γιο του Βενετού δούκα της Κρήτης. Δεδομένου ότι ο πόλεμος έχει τελειώσει, ο γάμος είναι λαμπρός. Ο δούκας δίνει προίκα τη Σαντορίνη και παραδίδει με κάθε επισημότητα στο ζεύγος τα κλειδιά του κάστρου του Σκάρου, που ανήκε παλιά στους Μπαρότση.
1480 Ιούλιος
Οθωμανική επίθεση εναντίον Ρόδου Ένας μεγάλος τουρκικός στόλος με 100.000 άντρες υπό το Μεσίχ πασά (εξισλαμισμένος Έλληνας, ονόματι Μιχαήλ Παλαιολόγος) επιτίθεται στη Ρόδο. Οι Ιωαννίτες ιππότες ενισχυμένοι με 500 ιππότες και 2.000 πεζούς από τη Γαλλία αντιστέκονται ηρωικά στις επιθέσεις των Οθωμανών, μέχρι τον Αύγουστο, οπότε οι Τούρκοι αναγκάζονται να αποσυρθούν με βαριές απώλειες. Ο Μεσίχ απολύεται από Καπουδάν Πασάς.
1480
Πεθαίνει ο δούκας της Νάξου Ιάκωβος Γ’ Κρίσπος. Τον διαδέχεται ο αδερφός του Ιωάννης Γ’ Κρίσπος (Giovanni Crispo) που θα είναι Δούκας μέχρι το 1496. Από τις πρώτες ενέργειες του νέου ηγεμόνα είναι να πάρει πίσω τη Σαντορίνη από την ανιψιά του Φιορέντσα και τον σύζυγό της Ντομένικο Πιζάνι. Ξεσπά εμφύλιος και η Βενετία δίνει συμβιβαστική λύση: ο Δούκας παίρνει τη Σαντορίνη αλλά θα πληρώσει τον Πιζάνι.
1480 περίπου
Η δεκαετία του 1480 είναι από τις χειρότερες περιόδους πειρατείας στο Αιγαίο που πλημμυρίζει από Τούρκους και πειρατές άλλων εθνικοτήτων, καθώς πολλοί μαχαιροβγάλτες μένουν άνεργοι μετά την ήττα των Τούρκων στη Ρόδο και το τέλος του ενετοτουρκικού πολέμου. Τα νησιά των Κυκλάδων, ιδίως η Πάρος, γίνονται άντρα πειρατών με την ανοχή του Δούκα της Νάξου, που κατηγορείται γι’ αυτό από Τούρκους και Ενετούς.
1481
Η Ικαρία που ανήκε στους Γενοβέζους από το 1325 περνάει στη δικαιοδοσία των ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου. Θα ανήκει σε αυτούς μέχρι την τουρκική κατάκτηση, το 1521.
1481 Άνοιξη
Ο Αχμέτ μπέης εκστρατεύει στην Πελοπόννησο και παίρνει τη Μάνη από τον Κροκόδειλο Κλαδά, ο οποίος αμύνεται στο κάστρο της Καστάνιας. Ο Κλαδάς βρίσκεται σε δύσκολη θέση, αλλά σώζεται όταν έρχονται στο Πόρτο Κάγιο γαλέρες του Βασιλιά της Νάπολης, Φερδινάνδου Β’. Τα φράγκικα πλοία μεταφέρουν τον Κλαδά με 50 άντρες του στη Νάπολη.
1481 3-5-1481
Πεθαίνει ο σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής. Με την υποστήριξη των γενιτσάρων, θα τον διαδεχθεί ο γιος του Βαγιαζήτ Β’ που θα είναι Σουλτάνος μέχρι το 1512.
1481 3-5-1481
Μεγάλος σεισμός στη Ρόδο που προκαλεί βιβλική καταστροφή. Οι νεκροί είναι 30.000. Οι οχυρώσεις παθαίνουν μεγάλες ζημιές και η επιδιόρθωσή τους γίνεται πρώτη προτεραιότητα για τους Ιωαννίτες ιππότες.
1481 Ιούνιος
Ο βασιλιάς Φερδινάνδος Β’ της Νάπολης οργανώνει εκστρατεία στη Ήπειρο εναντίον των Τούρκων. Επικεφαλής είναι ο Δούκας Καλαβρίας Αλφόνσο, ο γιος τού Σκεντέρμπεη Ιωάννης Καστριώτης και ο Κροκόδειλος Κλαδάς. Το εκστρατευτικό αυτό σώμα απελευθερώνει τον Αυλώνα και άλλες πόλεις στη Βόρεια Ήπειρο μαζί με τη Χειμάρρα. Σε ανταμοιβή, ο Κλαδάς παίρνει ετήσιο μισθό 300 χρυσών νομισμάτων.
1481
Ο Κροκόδειλος Κλαδάς δραστηριοποιείται στην Ήπειρο με 15.000 άντρες και 4 πυροβόλα. Στην αρχή ο Αχμέτ πασάς τον νικάει, αλλά αργότερα ο Κλαδάς πολιορκεί το κάστρο Σοποτού και το καταλαμβάνει. Για 10 σχεδόν χρόνια η Βόρεια Ήπειρος θα ανήκει στο Βασίλειο της Νάπολης με ηγεμόνα τον Ιωάννη Καστριώτη και με έδρα τη Χειμάρρα.
1482
Ο Λεονάρδος Γ’ Τόκκος ζητάει βοήθεια από τον Πάπα για την ανακατάληψη της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου. Μετά από μια πρώτη αποτυχημένη προσπάθεια, ο βασιλιάς της Νεάπολης Φερδινάνδος Α’ στέλνει μια αρμάδα από Καταλανούς μισθοφόρους υπό την αρχηγία του Αντόνιο Τόκκο, αδερφού του Λεονάρδου Γ’. Οι τουρκικές φρουρές στα νησιά είναι μικρές και ο Αντόνιο Τόκκο τα καταλαμβάνει εύκολα.
1482
Η Ιερά Εξέταση στην Ισπανία μπαίνει στην πιο δυναμική της φάση με επικεφαλής τον δομινικανό μοναχό Tomás de Torquemada.
1482
Στη Βενετία δεν αρέσει καθόλου η κατάληψη Κεφαλονιάς και Ζακύνθου από το Βασίλειο της Νάπολης. Με το πρόσχημα ότι τα δύο αυτά νησιά έχουν γίνει άντρα πειρατών εξαιτίας του Αντόνιο Τόκκο, στέλνει στόλο από τη Μεθώνη και καταλαμβάνει τη Ζάκυνθο.
1483
Ο Ανδρέας Παλαιολόγος που ζει στη Ρώμη, γιος του Θωμά Παλαιολόγου, έχει ήδη τον τίτλο του Δεσπότη Μορέως, και αρχίζει να υπογράφει ως «Ανδρέας εν Χριστώ τω Θεώ πιστὸς βασιλεὺς και αυτοκράτωρ Ρωμαίων ο Παλαιολόγος» και Imperator Constantinopolitanus. Αν και σε κάποιο βαθμο αυθαίρετος, ο τίτλος γίνεται αποδεκτός από τον Πάπα και οι Δυτικοί αναγνωρίζουν τον Ανδρέα ως κληρονόμο του θρόνου του Βυζαντίου.
1483
Οι κάτοικοι της Κεφαλονιάς δυσαρεστημένοι από τη διοίκηση του Αντόνιο Τόκκο ζητούν επέμβαση της Βενετίας. Οι Ενετοί στέλνουν στόλο υπό τον Χριστόφορο Δουόδο. Ο Αντόνιο πολιορκείται στο κάστρο Αγίου Γεωργίου. Ύστερα από συνωμοσία των Καταλανών μισθοφόρων του, ο Αντόνιο Τόκκο δολοφονείται και η Κεφαλονιά πέφτει στα χέρια των Ενετών.
1483
Ο Ριχάρδος Γ’ γίνεται βασιλιάς της Αγγλίας έχοντας δολοφονήσει προηγουμένως στον Πύργο του Λονδίνου τους δύο νεαρούς πρίγκιπες: τον Εδουάρδο Δ’ και τον Ριχάρδο, δούκα της Υόρκης. Ο Ριχάρδος Γ’ θα σκοτωθεί 2 χρόνια αργότερα στη Μάχη του Μπόσγουορθ.
1484 22-4-1484
Η κατάληψη Ζακύνθου και Κεφαλονιάς από τη Βενετία θέτει σε κίνδυνο τις εύθραυστες σχέσεις με τους Τούρκους. Η Βενετία ισχυρίζεται ότι αναγκάστηκε λόγω πειρατείας. Υπογράφεται συνθήκη στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ Βενετίας και Υψηλής Πύλης, με βάση την οποία η Κεφαλονιά περνάει στους Τούρκους και η Ζάκυνθος μένει στους Ενετούς. Η Κεφαλονιά θα ξαναγίνει ενετική κτήση το 1500.
1484
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Συμεών συγκαλεί εκκλησιαστική σύνοδο που αποκηρύσσει την Ένωση των Εκκλησιών που θεωρητικά ίσχυε ακόμα από τη Σύνοδο της Φερράρας/Φλωρεντίας. Η Ανατολική Εκκλησία ονομάζεται για πρώτη φορά επισήμως Ορθόδοξη, για την ακρίβεια «Ορθόδοξη Καθολική και Αποστολική Εκκλησία».
1485
Αρχίζει πόλεμος μεταξύ των Οθωμανών και των Μαμελούκων της Αιγύπτου που θα συνεχιστεί με διαλείμματα τις επόμενες δεκαετίες. Το 1485 οι Τούρκοι παίρνουν την Ταρσό και τα Άδανα. Το Εμιράτο του Ραμαντάμ στην Κιλικία, που είναι υποτελές στον Μαμελούκο Σουλτάνο της Αιγύπτου, θα κατακτηθεί από τους Οθωμανούς οριστικά το 1516.
1486
Ο αρχιδούκας του Τιρόλου Σιγισμούνδος εκδίδει το πρώτο μεγάλο ασημένιο νόμισμα της Ευρώπης, το γκούλντενγκροσεν, το οποίο θα έχει μεγάλη διάδοση. Τους επόμενους αιώνες θα εξελιχθεί στο «τάλερ», από το οποίο θα προέλθουν το «δολάριο» και το «τάληρο».
1489
Ενετοκρατία στην Κύπρο Η βασίλισσα της Κύπρου Αικατερίνη Κορνάρο, κληρονόμος του θρόνου των Λουζινιάν, αναγκάζεται να παραιτηθεί και πουλάει την Κύπρο στους Ενετούς. Αυτό είναι το τέλος του φράγκικου Βασιλείου της Κύπρου. Η Κύπρος γίνεται μέρος της επικράτειας της Βενετίας. Η Ενετοκρατία στη Μεγαλόνησο θα κρατήσει μέχρι το 1571 όταν η Αμμόχωστος θα πέσει στα χέρια των Τούρκων μετά από μια δραματική πολιορκία.
1490
1490
Μετά τις πολεμικές επιχειρήσεις στην Ήπειρο, ο Κροκόδειλος Κλαδάς επιστρέφει στην Πελοπόννησο και οργανώνει αντάρτικο στον Ταΰγετο. Όμως αιχμαλωτίζεται σε μια αψιμαχία στη Βέργα, έξω από την Καλαμάτα. Θα υποστεί μαρτυρικό θάνατο. Θα γδαρεί ζωντανός και θα διαμελιστεί. Το δέρμα του θα το γεμίσουν οι Τούρκοι με άχυρο και θα το στείλουν στον Σουλτάνο.
1492 31-7-1492
Με διάταγμα του Φερδινάνδου και της Ισαβέλλας της Ισπανίας, οι Εβραίοι που αρνούνται να ασπαστούν τον Χριστιανισμό πρέπει να φύγουν από την Ισπανία. Πάρα πολλοί –ίσως 200.000– Εβραίοι εκδιώκονται. Ο Οθωμανός σουλτάνος Βαγιαζήτ Β’ στέλνει πλοία για να φέρει πολλούς από αυτούς στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι περισσότεροι καταλήγουν στη Θεσσαλονίκη και στη Σμύρνη.
1492 Οκτώβριος
Ανακάλυψη της Αμερικής Ο Γενοβέζος θαλασσοπόρος Χριστόφορος Κολόμβος ανακαλύπτει την Αμερική ταξιδεύοντας στον Ατλαντικό με 3 πλοία, υπό τη σημαία του Βασιλείου της Καστίλλης αναζητώντας εναλλακτική διαδρομή για την Ινδία.
1492
Ο σουλτάνος Βαγιαζήτ εκστρατεύει με 30.000 άντρες στη Βόρεια Ήπειρο. Καταλαμβάνει τη Χειμάρρα και αποκαθιστά την οθωμανική κυριαρχία στη περιοχή. Πολλοί από τους κατοίκους εξισλαμίζονται.
1492 περίπου
Ο δούκας της Νάξου Ιωάννης Γ’ Κρίσπος αυξάνει τους φόρους και αυτό προκαλεί εξέγερση των Ελλήνων της Νάξου που πολιορκούν τον Δούκα και τους Ενετούς άρχοντες στο κάστρο της Νάξου. Τον Δούκα θα σώσει η επέμβαση του στόλου των Ιωαννιτών. Ο Ιωάννης Γ’ θα εκτελέσει τον αρχηγό των εξεγερμένων και αυτό θα τον κάνει ακόμα πιο μισητό στους υπηκόους του.
1494
Η αναταραχή στη Νάξο συνεχίζεται εναντίον του δούκα Ιωάννη Γ’ Κρίσπο, ο οποίος τελικά δολοφονείται με δηλητήριο. Οι κάτοικοι κάνουν έκκληση στη Βενετία να υπαχθούν απευθείας στη Γαληνοτάτη, αίτημα που καταρχήν γίνεται δεκτό. Ενετός διοικητής αναλαμβάνει ο Πιέτρο Κονταρίνι, που καθαρίζει τις Κυκλάδες από τους πειρατές. Θα παραδώσει το Δουκάτο το 1500 στον Φραγκίσκο Γ’ Κρίσπο μόλις ενηλικιωθεί.
1494 Φθινόπωρο
Ο Ανδρέας Παλαιολόγος μη έχοντας πόρους, πουλάει τα δικαιώματα που του έχουν αναγνωριστεί επί του βυζαντινού θρόνου στον βασιλιά της Γαλλίας Κάρολο Η’, ο οποίος σχεδιάζει Σταυροφορία εναντίον των Τούρκων. Ο Ανδρέας παίρνει εφάπαξ 2.000 δουκάτα και θα παίρνει 4.300 δουκάτα το χρόνο. Επίσης κρατά τον τίτλο του Δεσπότη Μορέως. Όμως οι πληρωμές θα σταματήσουν σύντομα.
1497 7-2-1497
Η «Πυρά της Ματαιοδοξίας» στη Φλωρεντία. Οι οπαδοί του δομινικανού μοναχού Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα (που έχει πάρει στα χέρια του την εξουσία στη Φλωρεντία) καίνε στην πυρά καθρέφτες, καλλυντικά, έργα τέχνης και χιλιάδες βιβλία. Τον επόμενο χρόνο, ο όχλος θα κάψει τον Σαβοναρόλα.
1497
Ο Βάσκο ντα Γκάμα ξεκινά από τη Λισσαβόνα και περνά το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδος αναζητώντας νέα ρότα προς την Ινδία. Θα φτάσει στην Καλκούτα τον Μάιο της επόμενης χρονιάς.
1498
Πεθαίνει ο Κάρολος Η’ της Γαλλίας που είχε αγοράσει τα δικαιώματα στον Βυζαντινό θρόνο. Ο Ανδρέας Παλαιολόγος διεκδικεί ξανά τα δικαιώματα, με το σκεπτικό ότι δεν έγινε η σταυροφορία, που ήταν μέρος της συμφωνίας και που θα του απέδιδε το Δεσποτάτο Μορέως. Επιπλέον έχουν σταματήσει οι ετήσιες πληρωμές. Ο Ανδρέας θα πεθάνει στη Ρώμη το 1502, χωρίς να δικαιωθεί, φτωχός, αλλά με παρουσία στην παπική αυλή.
1499
Β’ Ενετοτουρκικός πόλεμος Ξεσπά ο Β’ Ενετοτουρκικός πόλεμος όταν ένα τουρκικό πλοίο βυθίζεται από Ενετούς κοντά στη Μυτιλήνη, σε μια εποχή που υπήρχαν συνεχώς ναυτικά επεισόδια, σε Αιγαίο και Ιόνιο, μεταξύ Ενετών και Τούρκων. Οι Οθωμανοί λεηλατούν την Κέρκυρα και στη συνέχεια αποκλείουν από θαλάσσης τη Μεθώνη. Ένας μεγάλος ενετικός στόλος κατευθύνεται στην Πελοπόννησο για να βοηθήσει. Ο πόλεμος θα διαρκέσει μέχρι το 1503.
1499 Αύγουστος
Πρώτη ναυμαχία του Ναυαρίνου (ή ναυμαχία της Σαπιέντζας ή ναυμαχία του Ζόγκλου). Ο Οθωμανός ναύαρχος Κεμάλ Ρέις με 67 γαλέρες, 20 γαλιότες και 200 μικρότερα πλοία, κατανικά σε μια σειρά από 4 ναυμαχίες τον ενετικό στόλο που αποτελείται από 47 γαλέρες, 17 γαλιότες και 100 άλλα πλοία υπό τον Αντόνιο Γκριμάνι που είναι άπειρος παρόλο που είναι 65 ετών.
1499 29-8-1499
Τα υπολείμματα του ενετικού στόλου καταφεύγουν στην Κέρκυρα και οι Οθωμανοί καταλαμβάνουν εύκολα τη Ναύπακτο που παραδίδεται μετά από διαπραγματεύσεις. Τέλος Α’ Ενετοκρατίας και για τη Ναύπακτο που θα την κατέχουν οι Τούρκοι μέχρι το 1687.
1499
Ο σουλτάνος Βαγιαζήτ Β’ διατάσσει την κατασκευή δύο κάστρων για να προστατευτεί η είσοδος στον Κορινθιακό κόλπο, του κάστρου του Ρίου και του κάστρου του Αντιρρίου, πάνω στα θεμέλια παλαιότερων φρουρίων. Η κατασκευή θα γίνει μέσα σε 3 μήνες.
1499
Οι Τούρκοι επιτίθενται με μεγάλες δυνάμεις στο Ναύπλιο που το έχουν οι Ενετοί. Όμως η πόλη προστατεύεται από τους Stradioti και από 4 ισχυρές οχυρώσεις (παρόλο που δεν υπάρχει ακόμα το Παλαμήδι). Οι Τούρκοι ηττώνται και αποχωρούν. Θα υπάρξει και δεύτερος γύρος, όταν ο Βαγιαζήτ Β’ επιστρέφει από την κατάληψη της Μεσσηνίας, αλλά και πάλι η αντίσταση θα είναι λυσσαλέα και οι Τούρκοι θα τα παρατήσουν.
1500
1500 9-8-1500 ★★★
Τέλος Α’ Ενετοκρατίας Ο Βαγιαζήτ Β’ εκστρατεύει ο ίδιος στον Μοριά και κυριεύει τη Μεθώνη μετά από 28 μέρες πολιορκίας από ξηρά και θάλασσα, με συνεχείς κανονιοβολισμούς. Όλοι οι άνω των 12 άρρενες σφαγιάζονται, οπότε το Ναβαρίνο και η Κορώνη παραδίδονται αμαχητί. Αυτό είναι το τέλος της Α’ Ενετοκρατίας στη Πελοπόννησο, όπου οι ενετικές κτήσεις που απομένουν είναι η Μονεμβασιά και η Αργολίδα, που θα αντέξουν μέχρι το 1540.
1500
Ο Φραγκίσκος Γ’ Κρίσπος, νόθος γιος του Ιωάννη Γ’, ενηλικιώνεται και αναλαμβάνει Δούκας της Νάξου. Ο Φραγκίσκος Γ’ που είναι σχιζοφρενής, θα παραμείνει δούκας μέχρι το 1511, όταν θα τον διώξουν οι Ναξιώτες επειδή σκότωσε τη γυναίκα του.
1500
Ο Βαγιαζήτ Β’ χαρίζει τις προσόδους από τις νεοαποκτηθείσες Κορώνη και Μεθώνη στη Μέκκα. Στη Βενετία το σοκ είναι μεγάλο από την απώλεια των δύο «οφθαλμών της Γαληνοτάτης». Ξεσπά θρήνος στην πόλη. Ο διοικητής Ναβαρίνου Κονταρίνης, που παραδόθηκε χωρίς αντίσταση, αποκεφαλίζεται.
1500 24-12-1500
Οι νίκες των Τούρκων επί των Ενετών ανησυχούν τη Δύση. Οι Ισπανοί στέλνουν στόλο από 100 πλοία. Η κοινή προσπάθεια θα φέρει την κατάληψη της Κεφαλονιάς (την είχαν οι Τούρκοι από το 1484) και της Λευκάδας. Το 1503 η εξαντλημένη και ηττημένη Βενετία θα υπογράψει συνθήκη ειρήνης με την οποία θα χάσει όσα εδάφη κατέκτησαν οι Τούρκοι. Το μόνο καλό είναι ότι θα κρατήσει την Κεφαλονιά (αλλά όχι τη Λευκάδα).
1510
1517 Φεβρουάριος
Οθωμανική κατάκτηση Αιγύπτου Οι Οθωμανοί υπό τον Σελίμ Α’ καταλαμβάνουν την Αίγυπτο και καταλύουν το Σουλτανάτο των Μαμελούκων. Καταλαμβάνουν και την Ιερουσαλήμ. Ο σουλτάνος Σελίμ Α’ τον επόμενο χρόνο θα πάρει τον τίτλο του Χαλίφη.
1517 31-10-1517
Αρχή της Μεταρρύθμισης Ο Μαρτίνος Λούθηρος θυροκολλεί τις 95 Θέσεις του στον καθεδρικό ναό της Βιτεμβέργης.
1520
1522
★★★
Πολιορκία της Ρόδου και κατάκτηση από τους Τούρκους Μετά από 5μηνη ιστορική πολιορκία, οι Τούρκοι κυριεύουν τη Ρόδο. Οι επιζήσαντες Ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη θα εγκατασταθούν στη Μάλτα.
1529 Φθινόπωρο ★★
Πολιορκία της Βιέννης Ο Οθωμανός σουλτάνος Σουλεϊμάν Α’ ο Μεγαλοπρεπής πολιορκεί τη Βιέννη. Θα λύσει την πολιορκία μετά από 18 μέρες. H αποτυχία αυτή θα είναι ορόσημο για τη επέκταση των Τούρκων προς τα δυτικά.
1530
1532
★★
Ο Αντρέα Ντόρια καταλαμβάνει κάστρα στον Μοριά Ο Γενοβέζος ναύαρχος Andrea Doria επικεφαλής ενός πολυεθνικού χριστιανικού στόλου (ισπανο-γενοβέζικου κυρίως), που επιχειρεί κατά διαταγή του Ισπανού βασιλιά Καρόλου Κουίντου εναντίον των Οθωμανών στο Αιγαίο, καταλαμβάνει την Κορώνη και λίγο αργότερα την Πάτρα και τα κάστρα Ναυπάκτου, Ρίου και Αντιρρίου.
1534
Μετά από πολιορκία της Κορώνης από τους Τούρκους που διήρκεσε πάνω από 1 χρόνο, ο ισπανογενοβέζικος στόλος παραλαμβάνει τον χριστιανικό πληθυσμό της Κορώνης και τον μεταφέρει στη Δύση. Η Κορώνη ξαναπέφτει στα χέρια των Τούρκων. Η Πάτρα και η Ναύπακτος που είχε απελευθερώσει ο Αντρέα Ντόρια το 1532 ανακτώνται επίσης από τον Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα.
1537
★★
Γ΄ Ενετοτουρκικός Πόλεμος Ο τούρκος Καπουδάν πασάς (αρχιναύαρχος) Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα πολιορκεί την Κέρκυρα με μεγάλο στόλο, αλλά αποτυγχάνει να την καταλάβει. Καταστρέφει πάντως το υπόλοιπο νησί και οδηγεί στα σκλαβοπάζαρα όλους όσοι είχαν μείνει στην ύπαιθρο της Κέρκυρας.
1537 Αύγουστος ★★★
Καταστροφή των νησιών από τον Μπαρμπαρόσσα Μετά την αποτυχία στην Κέρκυρα, ο στόλος του Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα λεηλατεί το Ιόνιο και το Αιγαίο. Η καταστροφή είναι ολοκληρωτική σε Πάργα, Παξούς, Κεφαλονιά, στη Ζάκυνθο, Στροφάδες, Κύθηρα, Αίγινα. Επίσης δηώνονται σχεδόν όλες οι ενετικές κτήσεις στο Αιγαίο: Ίος, Ανάφη, Πάρος, Αντίπαρος, Αστυπάλαια, Αμοργός, Νάξος, Μύκονος, Άνδρος. Γλυτώνουν μόνο οι Σποράδες, η Κάρπαθος και η Τήνος.
1537
Μετά την καταστροφή και σφαγή στην Πάρο που αντιστάθηκε, ο δούκας της Νάξου Ιωάννης Δ’ Κρίσπος παραδίδει τη Νάξο στον Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα. Γίνεται υπήκοος του Σουλτάνου με φόρο 5.000 δουκάτα το χρόνο, ποσό πολύ υψηλό για τις ρημαγμένες Κυκλάδες. Θα παραμείνει Δούκας Αρχιπελάγους μέχρι τον θάνατό του το 1564. Θα τελειώσει τις μέρες του μισητός από το λαό και με το Δουκάτο σε πλήρη παρακμή.
1538 28-9-1538
Ναυμαχία της Πρέβεζας Ο οθωμανικός στόλος του υπό την αρχηγία του Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα και του Σινάν Ρέις, νικά τον Ιερό Συνασπισμό του Ισπανού βασιλιά Κάρολου Κουίντου υπό την αρχηγία του Αντρέα Ντόρια. Δεν πρόκειται για συντριπτική ήττα των Δυτικών, αλλά οι Τούρκοι κυριαρχούν στη Μεσόγειο τα επόμενα 30 χρόνια.
1538
Το επόμενο διάστημα μετά τη νίκη στην Πρέβεζα, ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα κάνει ακόμα μια γύρα στις ελληνικές θάλασσες καταστρέφοντας λεηλατώντας και σφάζοντας. Αυτήν τη φορά δεν γλυτώνουν οι Σποράδες, ενώ υποφέρουν οι Άνδρος, Σέριφος, Σκύρος.
1540 2-10-1540 ★★
Τέλος Γ’ Ενετοτουρκικού πολέμου Υπογράφεται συνθήκη ειρήνης μεταξύ Τούρκων και Ενετών. Η Βενετία παραδίνει στους Τούρκους Ναύπλιο, Μονεμβασιά, Β.Σποράδες, Αίγινα, Κυκλάδες. Διατηρεί Πάργα, Βουθρωτό, Τήνο, Κέρκυρα, Κύθηρα, Παξούς, Ιθάκη Κεφαλονιά. Θα πληρώνει ετήσιο φόρο για την Κύπρο 8.000 και για τη Ζάκυνθο 500 δουκάτα.
1560
1566
★★
Κατάληψη Χίου από τους Τούρκους Ο τούρκος ναύαρχος Πιαλή πασάς καταλαμβάνει τη Χίο. Αυτό είναι το τέλος της Γενουοκρατίας στο νησί που είχε αρχίσει τοο 1346. Στην πρώτη οθωμανική απογραφή καταγράφονται 12.000 Έλληνες και 2.500 Γενοβέζοι.
1566
★★
Τέλος Λατινοκρατίας στις Κυκλάδες Ο ενετός δούκας της Νάξου Ιάκωβος Δ’ Κρίσπος (από το 1564) έχει καθαιρεθεί από τον Σουλτάνο μετά από αντιδράσεις του πληθυσμού. Ο Πιαλή πασάς σπεύδει να καταλάβει τη Νάξο. Οι κάτοικοι των γύρω νησιών –Άνδρος, Κέα, Σίφνος– ξεσηκώνονται και διώχνουν του Ενετούς κυβερνήτες. Η εποχή της Ενετοκρατίας στις Κυκλάδες τελειώνει. Το μόνο νησί που θα παραμείνει ενετικό είναι η Τήνος (μέχρι το 1716).
1566
★★
Ιωσήφ Νάζη, ηγεμόνας Αρχιπελάγους Ο σουλτάνος Σελίμ Β’ δίνει στον στενό του φίλο, τον Ισπανοεβραίο Ιωσήφ Νάζη, το Δουκάτο της Νάξου με την υποχρέωση να αποδίδει 14.000 χρυσά δουκάτα τον χρόνο. Ο Νάζη θα είναι επί 13 χρόνια ο ηγεμόνας σε Νάξο, Άνδρο, Πάρο, Αντίπαρο, Θήρα, Μήλο, Σύρο, Κέα, Κύθνο, Σέριφο, Σίφνο, Αμοργό, Ίο, Ανάφη, Αστυπάλαια. Δεν θα επισκεφθεί ποτέ τα νησιά. Η διοίκηση θα ασκείται από τον επίσης Εβραίο Φραντζέσκο Κορονέλλο.
1570
1570
★★
Δ’ Ενετοτουρκικός πόλεμος Οι Τούρκοι με 60.000 στρατό εισβάλλουν στην Κύπρο. Καταλαμβάνουν τη Λευκωσία στις 9 Σεπτεμβρίου. Οι σφαγιασθέντες είναι 20.000.
1571 Αύγουστος ★★
Τέλος Ενετοκρατίας στην Κύπρο Η Αμμόχωστος πολιορκείται και, μετά από σκληρή πολιορκία σχεδόν ενός έτους, κυριεύεται από τους Τούρκους. Αυτό είναι το τέλος της Ενετοκρατίας για την Κύπρο και η έναρξη της Τουρκοκρατίας που θα κρατήσει μέχρι το 1878. Η Εκκλησία της Κύπρου επανέρχεται στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
1571 7-10-1571 ★★
Ναυμαχία Ναυπάκτου Ενωμένος στόλος 212 πλοίων του Ιερού Συνασπισμού (Holy League) της Ισπανίας, της Βενετίας, της Γένουας, της Σαβοΐας, της Νεάπολης και Σικελίας και του Παπικού Κράτους νικά σε ναυμαχία στη Ναύπακτο τον Οθωμανικό στόλο από 251 πλοία. Ο τουρκικός στόλος έχει τεράστιες απώλειες. Δυστυχώς δεν θα υπάρξει ανάλογη συνέχεια και οι Δυτικοί δεν θα αξιοποιήσουν την επιτυχία.
1579
★★
Τέλος του Δουκάτου της Νάξου Πεθαίνει στην Κωνσταντινούπολη άτεκνος ο Εβραίος ηγεμόνας του Δουκάτου του Αρχιπελάγους Ιωσήφ Νάζη. Η περιουσία του κατάσχεται από τον βεζύρη Σοκόλη και τα νησιά του Δουκάτου περνούν απευθείας στους Τούρκους.
1580
1587
★★
Φανάρι Ο ναός του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι γίνεται η νέα έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. [Εκεί παραμένει μέχρι σήμερα.]
1589
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιερεμίας Β’ αναγνωρίζει την ίδρυση του Πατριαρχείου της Μόσχας και τον χαρακτηρισμό της Μόσχας ως «Τρίτης Ρώμης».
1590
1600
Επανάσταση του Διονυσίου του Φιλοσόφου Ξεσπά επανάσταση στη Θεσσαλία, όταν οι Έλληνες στις περιοχές Τρικάλων και Καρδίτσας αρνούνται να πληρώσουν το χαράτσι έχοντας στήριξη από αρματολούς της Πίνδου. Οργανωτής της εξέγερσης είναι ο Διονύσιος Β’, μητροπολίτης Λαρίσης - Τρίκης, επονομαζόμενος και Φιλόσοφος ή Σκυλόσοφος. Οι Τούρκοι θα καταπνίξουν εύκολα την εξέγερση εφαρμόζοντας σκληρά αντίποινα. Ο Διονύσιος θα διαφύγει στην Ιταλία.
Μάχες 
Αυτοκράτορες 