Ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με το Βυζάντιο και τον Ελληνισμό κατά τον 8ο αιώνα μ.Χ.
700
700
Οι Άραβες υπό τον γιο του χαλίφη Αμπντουλάχ ιμπν αλ-Μαλίκ καταλαμβάνουν τη Θεοδοσιούπολη [μάλλον της Οσροηνής –στα σύνορα με τη Συρία– όχι της Αρμενίας] και τρία χρόνια αργότερα τη Μοψουεστία στην Κιλικία την οποία οχυρώνουν και μετατρέπουν σε ισχυρό μεθοριακό προπύργιο.
700
Μεγάλη εισβολή Αβάρων και Σλάβων στα νότια Βαλκάνια. Φτάνουν μέχρι την Πελοπόννησο.
700
Ο Ηράκλειος, αδερφός του αυτοκράτορα Τιβερίου Γ’, γίνεται δομέστικος των σχολών (αρχηγός του στρατού). Εισβάλλει στη Συρία φτάνοντας μέχρι τα Σαμόσατα και σκοτώνει πολλούς Άραβες (ιστορικές πηγές –όχι βυζαντινές– κάνουν λόγο για 200.000).
702
Αραβικός στρατός 10.000 υπό τον Αζάρ εισβάλλει στην Κιλικία. Ο δομέστικος Ηράκλειος τους αποκρούει με επιτυχία και συλλαμβάνει πολλούς αιχμαλώτους τους οποίους στέλνει στην Κωνσταντινούπολη.
704
O έκπτωτος αυτοκράτορας Ιουστινιανός Β’, μετά από εξορία 10 σχεδόν ετών δραπετεύει από τη Χερσώνα και καταφεύγει στον Χαγάνο των Χαζάρων. Ο Χαγάνος τον δέχεται πρόθυμα και τον παντρεύει με την αδερφή του Θεοδώρα.
704
Ο Τιβέριος Γ’ στέλνει απεσταλμένους στον Χαγάνο των Χαζάρων ζητώντας τη θανάτωση του εξόριστου Ιουστινιανού Β’. Ο Ιουστινιανός αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο και καταφεύγει μετά από περιπέτειες στη Βουλγαρία, όπου εξασφαλίζει τη βοήθεια του Βούλγαρου χάνου Τερβέλ τάζοντάς του μεγάλες ανταμοιβές όταν θα ξαναπάρει τον θρόνο.
704
Αραβικός στρατός υπό τον Αζίδ εισβάλλει ξανά στην Κιλικία και πολιορκεί το κάστρο Σίσσιον. Ο στρατηγός Ηράκλειος τους κατατροπώνει και πάλι σε μια μάχη με 12.000 Άραβες νεκρούς.
705 Άνοιξη
Εκθρόνιση Τιβερίου Γ’ Ο Ιουστινιανός Β’ εμφανίζεται κάτω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης με ένα στρατό 15.000 Σλάβων και Βουλγάρων ιππέων. Μετά από 3 μέρες οι πολιορκητές κατορθώνουν να μπουν μέσα στην Πόλη από ένα ξεχασμένο αγωγό μέσω του υδραγωγείου του Ουάλη. Ο Τιβέριος Γ’ φεύγει από την Κωνσταντινούπολη και κρύβεται για λίγους μήνες.
705
Ο Ιουστινιανός Β’ επανέρχεται στο θρόνο του Βυζαντίου στον οποίο θα παραμείνει μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου του 711. Παραχωρεί στους Βουλγάρους (που τον είχαν βοηθήσει) την περιοχή Ζαγόρα, γύρω από τη Βερόη, τη σημερινή Στάρα Ζαγόρα, νοτιοανατολικά από την οροσειρά του Αίμου.
705
Πεθαίνει ο γηραιός χαλίφης Αλ-Μαλίκ και τον διαδέχεται ο Αλ-Ουαλίντ Α’. Επί των ημερών του το αραβικό χαλιφάτο θα φτάσει στο απόγειο της ακμής του και της εδαφικής του επέκτασης.
706 15-2-706
Ο τέως αυτοκράτορας Τιβέριος Γ’, που μετά την εκθρόνισή του κρυβόταν για δύο μήνες, συλλαμβάνεται. Ακολουθεί δημόσια διαπόμπευση του Τιβερίου και του Λεοντίου στον Ιππόδρομο. Στο τέλος αποκεφαλίζονται. Ο πατριάρχης Καλλίνικος που τους είχε στέψει αυτοκράτορες τυφλώνεται και εξορίζεται στη Ρώμη.
706
Ο νέος χαλίφης Ουαλίντ Α’ τρέφει μίσος κατά των Χριστιανών. Πολλές εκκλησίες στις κατακτηθείσες περιοχές καταστρέφονται ή μετατρέπονται σε τζαμιά. Μεταξύ αυτών είναι ο λαμπρός ναός της Δαμασκού και η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στην Αλεξάνδρεια.
706
Τα Ελληνικά αντικαθίστανται από τα Αραβικά ως επίσημη γλώσσα του κράτους σε Συρία και Αίγυπτο. Προς το παρόν μόνο οι αριθμοί γράφονται στα ελληνικά, επειδή οι Άραβες δεν έχουν ακόμα σύστημα αρίθμησης.
707
Αραβικός στόλος από τη Βόρεια Αφρική καταλαμβάνει τις Βαλεαρίδες νήσους (Μαγιόρκα, Ίμπιζα κ.λπ. που τυπικά ήταν ακόμα βυζαντινή επαρχία).
708
Μετά από πολύμηνη πολιορκία οι Άραβες υπό τον Μασλάμα ιμπν αλ-Μαλίκ (ή Μωσλεμά, αδερφό του Χαλίφη) καταλαμβάνουν και λεηλατούν την πόλη Τύανα της Καππαδοκίας, που είναι σε στρατηγικό σημείο. Αργότερα την ίδια χρονιά ο Μωσλεμάς προωθείται πιο δυτικά στη Μικρά Ασία και, σύμφωνα με κάποιες πηγές, θα φτάσει μέχρι το Αμόριο και τη Χρυσούπολη.
708
★★
Μάχη της Αγχιάλου (1) Ο Ιουστινιανός Β’ ο Ρινότμητος εκστρατεύει εναντίον των Βουλγάρων για να πάρει πίσω τα εδάφη που τους δώρισε. Δέχεται αιφνιδιαστική επίθεση από τις δυνάμεις του χάνου Τερβέλ (Τερβέλης) στην Αγχίαλο, στη σημερινή νοτιοανατολική Βουλγαρία. Μεγάλη νίκη των Βουλγάρων και σημαντικά εδαφικά κέρδη, που παγιώνονται για 2 αιώνες.
709
Οι Άραβες καταλαμβάνουν το τελευταίο βυζαντινό φρούριο στη Βόρεια Αφρική, το Σεπτόν (σημερινή Θέουτα), απέναντι από το Γιβραλτάρ. Ο κυβερνήτης της επαρχίας κόμης Ιουλιανός παραδίδει την πόλη και προσφέρεται να βοηθήσει τους Άραβες στην κατάκτηση της Ισπανίας. Τα κίνητρά του είναι προσωπικά.
709
Ο Ιουστινιανός Β’ στέλνει τον πατρίκιο Θεόδωρο με στρατό από τη Σικελία στη Ραβέννα για να διευθετηθεί η διαμάχη μεταξύ του αρχιεπισκόπου Ραβέννας Φήλιξ και του πάπα Κωνσταντίνου. Ο Φήλιξ και οι προύχοντες της πόλης συλλαμβάνονται και οδηγούνται δέσμιοι στην Πόλη και από εκεί εξορίζονται στη Χερσώνα. Ο Φήλιξ τυφλώνεται. Μετά την εκθρόνιση του Ιουστινιανού θα επιστρέψει στη Ραβέννα.
710
710
Ο πάπας Κωνσταντίνος (που είναι Έλληνας) επισκέπτεται την Κωνσταντινούπολη κατ’ εντολή του Ιουστινιανού Β’ για να επικυρώσει τις αποφάσεις της Πενθέκτης Συνόδου. Κανένας Πάπας δεν θα ξανεπισκεφτεί την Πόλη μέχρι το 1967.
710
Ο Ιουστινιανός Β’ οργανώνει εκστρατεία με 100.000 στρατό και μεγάλο στόλο εναντίον της Χερσώνας, στη χερσόνησο Ταυρίδος, Θέλει να εκδικηθεί που όχι μόνο δεν τον βοήθησαν, όταν ήταν εξόριστος εκεί, αλλά που ήθελαν να τον παραδώσουν στον σφετεριστή Τιβέριο Αψίμαρο. Η εντολή του προς τον αρχηγό της εκστρατείας Στέφανο τον Άσμικρο είναι να σφάξει όλους τους κατοίκους στη Χερσώνα και στις γύρω πόλεις.
710
Ο στρατός του Ιουστινιανού καταλαμβάνει τη Χερσώνα και σκοτώνει πολλούς αμάχους. Οι στρατιώτες λυπούνται τα παιδιά και δεν τα σκοτώνουν και αυτό εξοργίζει τον αυτοκράτορα, που δίνει εντολή για άμεση επιστροφή του στόλου μαζί με τα παιδιά που έχουν γλυτώσει. Όμως ο στόλος καταστρέφεται σε μια θύελλα στη Μαύρη Θάλασσα και 73.000 στρατιώτες πνίγονται.
711
Ο Ιουστινιανός Β’ στέλνει νέο στόλο εναντίον της Χερσώνος χωρίς να πτοηθεί από την καταστροφή του προηγούμενου στόλου. Αυτή τη φορά οι Χερσωνίτες αντιστέκονται και πείθουν τον Φιλιππικό Βαρδάνη που ήταν εξόριστος εκεί από την εποχή του Αψίμαρου, να αυτοανακηρυχθεί βασιλεύς. Ο Ιουστινιανός το μαθαίνει και στέλνει νέες δυνάμεις.
711
Οι αυτοκρατορικές δυνάμεις που έχουν αποσταλεί στη Χερσώνα αδυνατούν να εκτελέσουν τις παρανοϊκές εντολές του Ιουστινιανού και ενώνονται με τους Χερσωνίτες αποδεχόμενοι τον Φιλιππικό Βαρδάνη για νέο βασιλέα. Ο εξεγερμένος στρατός κατευθύνεται προς την Κωνσταντινούπολη και την καταλαμβάνει εύκολα. Ο Ιουστινιανός που είχε καταφύγει στη Σινώπη συλλαμβάνεται και αποκεφαλίζεται.
711
Αραβική κατάκτηση Ισπανίας Αρχή της αραβικής κατάκτησης της Ισπανίας. Οι Άραβες με έναν στρατό 7.000 ιππέων εισβάλλουν στην Ιβηρική χερσόνησο. Νικούν τους Βησιγότθους κατ’ επανάληψιν και καταλαμβάνουν πολύ γρήγορα σημαντικές πόλεις, όπως το Τολέδο, την Κόρδοβα, τη Σεβίλλη.
711 11-12-711
Φιλιππικός Βαρδάνης Ο Φιλιππικός Βαρδάνης αναγορεύεται αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Θα παραμείνει στον θρόνο μέχρι τις 3 Ιουνίου του 713. Είναι αρμενικής ή περσικής καταγωγής και ένθερμος οπαδός του Μονοθελητισμού.
712
Οι Βούλγαροι με επικεφαλής τον ηγεμόνα Τερβέλ πραγματοποιούν επιδρομές στη Θράκη και φτάνουν για πρώτη φορά μέχρι τα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης. Ο αυτοκράτορας Φιλιππικός Βαρδάνης μεταφέρει τον στρατό του θέματος Οψικίου από τη Βιθυνία στη Θράκη για να τους αντιμετωπίσει. Οι Βούλγαροι επιστρέφουν στη χώρα τους με πολλά λάφυρα.
712
Ο Φιλιππικός Βαρδάνης με έδικτο αποκηρύττει τις αποφάσεις της ΣΤ’ Οικουμενικής Συνόδου και αναβιώνει τη διαμάχη περί του Μονοφυσιτισμού και Μονοθελητισμού. (Το βυζαντινό κράτος δεν θέλει με τίποτα να δυσαρεστήσει τους Χριστιανούς της Ανατολής που είναι στην πλειοψηφία τους μονοφυσίτες, δεδομένης μάλιστα της αραβικής απειλής.) Η εξέλιξη αυτή οδηγεί σε σύγκρουση με την Εκκλησία της Ρώμης.
712
Ο πατριάρχης Κύρος απομακρύνεται από τον πατριαρχικό θρόνο Κωνσταντινουπόλεως, επειδή αντιτίθεται στη φιλοαιρετική πολιτική του αυτοκράτορα. Τον αντικαθιστά ο Ιωάννης ΣΤ’.
712
Ο Φιλιππικός Βαρδάνης καταργώντας τους κανόνες της ΣΤ’ Οικ. Συνόδου, διατάσσει την καταστροφή της εικόνας της συνόδου στα ανάκτορα. Οι ενέργειές του προετοιμάζουν το έδαφος για τη εικονομαχία.
712
Εισβολές αραβικών στρατευμάτων υπό τον Μωσλεμά (Μασλαμά ιμπν αλ-Μαλίκ) στα βυζαντινά εδάφη στη Μικρά Ασία. Καταλαμβάνουν την Αμάσεια και τη Γερμανικούπολη στον Πόντο και παραμένουν στην περιοχή, βαθιά μέσα στη βυζαντινή επικράτεια.
713
Ένα αραβικό στράτευμα υπό τον Άβας (αλ-Άβας ιμπν αλ-Ουαλίντ –γιος του χαλίφη) αποσπάται από τον στρατό του Μωσλεμά και επιτίθεται σε περιοχές της κεντρικής Μικράς Ασίας. Οι Σαρακηνοί λεηλατούν και καταστρέφουν την πρωτεύουσα της επαρχίας της Πισιδίας, την Αντιόχεια Πισιδίας, η οποία δεν θα ανακάμψει ποτέ.
713
Επιδρομές των Σαρακηνών στη Σαρδηνία (που τυπικά ανήκει ακόμα στο Βυζάντιο).
713 3-6-713
Ο πατρίκιος Θεόδωρος ο Μυακίου και ο Γεώργιος ο Βούραφος, κόμης του Θέματος Οψικίου, συνωμοτούν για την ανατροπή του Φιλιππικού. Στέλνουν ένα απόσπασμα στην Πόλη υπό τον πρωτοστράτορα Ρούφο που πιάνει τον βασιλέα κυριολεκτικά στον ύπνο, τον οδηγεί στο ορνατώριον των Πρασίνων και τον τυφλώνει. Ο έκπτωτος αυτοκράτορας θα κλειστεί σε μοναστήρι και θα πεθάνει τον επόμενο χρόνο.
713 4-6-713
Αναστάσιος Β’ Αρτέμιος Ο Γεώργιος Βούραφος σχεδίαζε να πάρει τον θρόνο, αλλά ο λαός στην Αγιά Σοφιά κηρύσσει αυτοκράτορα τον πρωτοασήκρητη Αρτέμιο ο οποίος ανεβαίνει στον θρόνο ως Αναστάσιος Β’. Θα κυβερνήσει μέχρι τα μέσα του 715. Η πρώτη του ενέργεια είναι να διατάξει την εκτέλεση των πρωταιτίων της στάσης κατά του προκατόχου του, των Βούραφου και Μυάκη.
713
Οριστικό τέλος Μονοθελητισμού Ο αυτοκράτορας Αναστάσιος Β’ Αρτέμιος καταργεί αμέσως τα υπέρ του Μονοθελητισμού διατάγματα του προκατόχου του. Αυτό είναι, οριστικά, το τέλος του Μονοθελητισμού.
714
Νέα εισβολή του Μασλαμά ιμπν αλ-Μαλίκ (Μωσλεμάς) στα βυζαντινά εδάφη στη Μικρά Ασία. Καταλαμβάνει την Άγκυρα.
714
Σημαντικές προσπάθειες του Αναστάσιου Β’ για την αναδιοργάνωση του βυζαντινού στρατού. Αλλάζουν όλοι οι στρατηγοί των θεμάτων. Ο Κόνων (ο μετέπειτα αυτοκράτορας Λέων Γ’ ο Ίσαυρος) τοποθετείται στρατηγός του Ανατολικού Θέματος.
714
Οι Άραβες έχουν ουσιαστικά ολοκληρώσει μέσα σε 3 χρόνια την κατάκτηση της Ισπανίας και η προσοχή τους στρέφεται και πάλι προς τον διακαή πόθο τους, την Κωνσταντινούπολη.
714
Ο Αναστάσιος Β’ Αρτέμιος στέλνει απεσταλμένους στη Δαμασκό, τάχα για διαπραγματεύσεις, που επιστρέφουν με πληροφορίες ότι οι Άραβες ετοιμάζονται πυρετωδώς για μεγάλη εισβολή. Αρχίζει η προετοιμασία της Πόλης για να αντέξει σε μακρά πολιορκία, με αποθήκευση τροφίμων για 3 χρόνια, επισκευή των τειχών και ενίσχυση του στόλου.
715 Μάιος
Ενώ ο αυτοκράτορας προετοιμάζει χτύπημα εναντίον του αραβικού στόλου, επαναστατεί πάλι ο στρατός του Θέματος Οψικίου (που είχε σταθμεύσει στη Ρόδο ενόψει της επίθεσης) και με τη βοήθεια των Γοτθογραικών -εξελληνισμένων Οστρογότθων της Φρυγίας- πολιορκούν την Κ/Πολη έχοντας επιλέξει για νέο αυτοκράτορα τον φοροεισπράκτορα Αδραμυττίου Θεοδόσιο. Ο αυτοκράτορας Αρτέμιος έχει ήδη καταφύγει στη Νίκαια.
715 11-8-715
Ο Γερμανός Α’ γίνεται Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Θα είναι πατριάρχης μέχρι το 730. Επί των ημερών του θα ξεσπάσει η εικονομαχική έριδα. Θα συγκρουστεί με τον μελλοντικό αυτοκράτορα Λέοντα Γ’ και θα παραιτηθεί. Είναι άγιος για την Ορθόδοξη, την Αρμενική και τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.
715 Νοέμβριος
Θεοδόσιος Γ’ Μετά από 6μηνη πολιορκία οι στασιαστές καταλαμβάνουν την Κωνσταντινούπολη μετά από προδοσία και ο Θεοδόσιος Γ’ στέφεται επίσημα αυτοκράτορας. Θα παραμείνει στο θρόνο μέχρι τον Μάρτιο του 717. Οι περισσότεροι από τους στρατηγούς των θεμάτων δεν τον αναγνωρίζουν. Μεταξύ αυτών είναι και ο Λέων ο Ίσαυρος που πάντως δεν έκανε καμιά προσπάθεια να βοηθήσει τον Αρτέμιο.
716 αρχές
Ο Αναστάσιος Β’ Αρτέμιος που είχε καταφύγει στη Νίκαια μετά τη στάση του στρατού του Οψικίου αποφασίζει τα παραιτηθεί. Περιβάλλεται το μοναχικό σχήμα και ο Θεοδόσιος Γ’ του επιτρέπει να αποσυρθεί στη Θεσσαλονίκη.
716 αρχές
Ο Θεοδόσιος Γ’ συνάπτει συνθήκη ειρήνης με τους Βουλγάρους. Οριστικοποιείται η παραχώρηση της περιοχής Ζαγόρα (γύρω από τη Βερόη ή Στάρα Ζαγόρα) και εξασφαλίζεται η βοήθεια των Βουλγάρων εναντίον των Αράβων. Οι Βούλγαροι έμποροι αποκτούν δικαιώματα στην αγορά της Θεσσαλονίκης.
716 18-4-716
Ο στρατηγός Κόνων του Θέματος Ανατολικών ανακηρύσσεται αυτοκράτορας από τον στρατό του Θέματος ως Λέων Γ’ (ο Ίσαυρος). Υποστηρίζεται και από τον στρατηγό του Θέματος των Αρμενιακών Αρτάβασδο. Θα γίνει επίσημα αυτοκράτορας τον επόμενο χρόνο.
716
Αρχίζει η εκστρατεία των Αράβων εναντίον του Βυζαντίου. Δύο μεγάλες στρατιές μπαίνουν στη Μικρά Ασία και καταλαμβάνουν την Καππαδοκία και συνεχίζουν δυτικά ενώ ο στόλος τους περιπλέει τη Μ. Ασία. Οι Άραβες αποτυγχάνουν να εκπορθήσουν το Αμόριο χάρη στην παρελκυστική τακτική του Λέοντος που προσποιείται ότι επιζητεί την προστασία τους. Καταλαμβάνουν την Έφεσο όπου ξεχειμωνιάζουν.
716 τέλη
Ο στασιαστής Λέων, αποφασίζει να διεκδικήσει δυναμικά τον θρόνο, προχωρά προς τα βορειοδυτικά και καταλαμβάνει τη Νικομήδεια όπου νικά έναν στρατό που είχε σταλεί εναντίον του με επικεφαλής τον γιο του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Γ’.
717
Ο στρατός των στασιαστών του Λέοντος Γ’ φτάνει στη Χρυσούπολη απέναντι από την Κωνσταντινούπολη. Ο Θεοδόσιος Γ’ συμβουλεύεται του συγκλητικούς και τον πατριάρχη Γερμανό Α’ και όλοι του λένε να παραιτηθεί. Έτσι ο Θεοδόσιος παραιτείται μετά από συμφωνία με τον Λέοντα ότι δεν θα τον πειράξει. Αυτός και ο γιος του γίνονται κληρικοί. Ο Θεοδόσιος θα πεθάνει πολλά χρόνια αργότερα ως Μητροπολίτης Εφέσου.
717 25-3-717 ★★
Λέων Γ’ Ίσαυρος Ο Λέων Γ’ ο Ίσαυρος στέφεται επισήμως Αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Θα μείνει στον θρόνο μέχρι τον Ιούνιο του 741. Είναι ο ιδρυτής της δυναστείας των Ισαύρων. Με την ανάρρησή του στον θρόνο τελειώνει μια περίοδος 25 ετών αλλεπάληλλων αλλαγών στην εξουσία, χάους και αναρχίας, που κόστισαν στο Βυζάντιο.
717 15-8-717 ★★★
Δεύτερη Πολιορκία Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες Ο Μωσλεμάς (Μασλάμα ιμπν αλ-Μαλίκ) επικεφαλής στρατιάς 80.000 αντρών βαδίζει από την Πέργαμο στην Άβυδο και από εκεί περνά τον Ελλήσποντο. Την Κωνσταντινούπολη υπερασπίζουν 30.000. Οι εχθροί περικυκλώνουν τα χερσαία τείχη με τάφρο και ξηρολιθικό τείχος. Η πολιορκία θα διαρκέσει ένα χρόνο και θα τελειώσει με πανωλεθρία των Αράβων.
717 1-9-717
Καταφτάνει ο αραβικός στόλος από 1800 πλοία που καθώς κινείται στην Προποντίδα και στον Βόσπορο σε πυκνή διάταξη, και εν μέσω νηνεμίας που δυσκόλευε τις κινήσεις του, δέχεται αιφνιδιαστική επίθεση του Βυζαντινού στόλου και έχει τεράστιες απώλειες από το υγρό πυρ. Οι Άραβες τρομοκρατούνται «τὴν τοῦ ὑγροῦ πυρὸς ἐγνωκότες δραστικωτάτην ἐνέργειαν».
717
Στις Συρακούσες φτάνουν πληροφορίες ότι η Πόλη έχει πέσει και κάποιος ευγενής ονόματι Βασίλειος Ονομάγουλος ανακηρύσσεται αυτοκράτορας με την υποστήριξη του κυβερνήτη Σικελίας Σεργίου. Ο Λέων Γ’ στέλνει τον χαρτουλάριο Παύλο (τον οποίο προβίβασε σε στρατηγό) με γραπτές οδηγίες προς τον στρατό της Σικελίας. Ο Ονομάγουλος εκτελείται και οι συνεργάτες του τιμωρούνται.
717
Τον χειμώνα οι Άραβες πολιορκητές της Πόλης παραμένουν στις θέσεις τους, αλλά μετά την καταστροφή του στόλου τους υποφέρουν από έλλειψη εφοδίων. Επιπλέον, η δριμύτητα του χειμώνα είναι πρωτοφανής. Επί 100 μέρες η γη είναι σκεπασμένη από παγωμένο χιόνι. Πολλοί από τους πολιορκητές και πάρα πολλά από τα ζώα τους πεθαίνουν από το ψύχος.
718
Ένας αραβικός στόλος 760 πλοίων προσπαθεί να ενισχύσει τις αραβικές δυνάμεις που πολιορκούν την Πόλη κρυφά (έχοντας τρομάξει από το τρομερό όπλο των Βυζαντινών). Η παρουσία του στόλου γίνεται γνωστή από ένα πλήθος Αιγυπτίων χριστιανών ναυτών που αυτομολούν. Οι Βυζαντινοί επιτίθενται και αραβικός στόλος καταστρέφεται από το υγρό πυρ.
718
Οι Άραβες πολιορκητές της Πόλης πλήττονται από λοιμό αλλά και από λιμό. Κατά τον Θεοφάνη «πάντα τὰ ἀποθνήσκοντα ζῶα αὐτῶν κατήσθιον, ἵππους τε καὶ ὄνους καὶ καμήλους· φασὶ δέ τινες ὅτι καὶ ἀνθρώπους τεθνεῶτας καὶ τὴν ἑαυτῶν κόπρον εἰς τὰ κλίβανα βάλλοντες καὶ ζυμοῦντες ἤσθιον».
718
Οι Βούλγαροι επιτίθενται από τα δυτικά με το ιππικό τους στους εξουθενωμένους πολιορκητές της Κωνσταντινούπολης. Οι Άραβες έχουν βαριές απώλειες με 22.000 νεκρούς. [Λόγω αυτής της νικηφόρας μάχης οι Βούλγαροι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι οι Βούλγαροι έσωσαν τότε την Πόλη, το Βυζάντιο και την Ευρώπη.]
718 15-8-718
Ο Μωσλεμάς αποφασίζει να λύσει την πολιορκία της Πόλης. Οι ταλαιπωρημένοι πολιορκητές επιβιβάζονται στα εναπομείναντα πλοία, όμως κατά την αναχώρησή τους μια μεγάλη καταιγίδα, μέσα στην Προποντίδα, βυθίζει τα περισσότερα πλοία. Τελικά, μετά και από μία νέα τρικυμία στο Αιγαίο, 5 μόνο καράβια φτάνουν στη Συρία. Οι συνολικές απώλειες των Αράβων ήταν 2.555 πλοία και τουλάχιστον 150.000 άντρες.
718
Ο τίτλος ευγενείας «Πρωτοσπαθάριος» αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Θεοφάνη («Σέργιος, πρωτοσπαθάριος και στρατηγός της Σικελίας»). Είναι από τους περισσότερο διαδεδομένους τίτλους της Μεσοβυζαντινής Περιόδου και συνήθως ο ελάχιστος προαπαιτούμενος τίτλος για κατόχους ανωτέρων και ανωτάτων αξιωμάτων στο κράτος και στον στρατό.
718
Πιθανή έκρηξη ηφαιστείου στο Αιγαίο, καθώς κατά την επιστροφή του αραβικού στόλου ο Θεοφάνης αναφέρει ότι «ἐπῆλθεν αὐτοῖς θεομηνία φοβερά· χάλαζα γὰρ πύρινος κατελθοῦσα ἐπ’ αὐτοὺς τὸ ὕδωρ τῆς θαλάσσης καχλάσαι πεποίηκεν, καὶ τῆς πίσσης λυθείσης, αὔτανδροι αἱ ναῦς εἰς βυθὸν κατηνέχθησαν».
719 25-12-719
Σε μια ασυνήθιστη πολιτική πράξη, ο Λέων Γ’ καλεί ως αναδόχους του γιου του Κωνσταντίνου Ε’ (του «Κοπρώνυμου») τους προύχοντες των θεμάτων και μέλη της Συγκλήτου.
720
721
Ο Λέων Γ’ διατάσσει τον βίαιο εκχριστιανισμό των Εβραίων στην Αυτοκρατορία. Επίσης επιβάλλει τη βάπτιση των Μοντανιστών. Ο Μοντανισμός ήταν πρωτοχριστιανική αίρεση της Φρυγίας με έντονα μυστικιστικά και εκστασιακά στοιχεία προερχόμενα από τη λατρεία της Κυβέλης.
721 Ιούλιος
Ο νέος χαλίφης των Ουμαγιάδων Γιαζίντ Β’ απαγορεύει την εμπορία οίνου και κάθε απεικόνιση ανθρώπου ή ζώου. Πολλά αρχαία αγάλματα και χριστιανικές εικόνες καταστρέφονται στην Ανατολή. Το μέτρο αυτό θα έχει θεμελιώδη επίδραση στην ισλαμική τέχνη, αλλά κάνει αίσθηση και στο Βυζάντιο όπου θεωρείται ότι έπαιξε ρόλο στη διαμόρφωση εικονοκλαστικών απόψεων από μερίδα κληρικών και αρχόντων του Βυζαντίου.
723
Ο άγιος Βονιφάτιος κηρύσσει το Ευαγγέλιο στη Γερμανία.
724
Ο Λέων Γ’ συγκαλεί συμβούλιο με τους σοφούς του Πανδιδακτηρίου Κωνσταντινουπόλεως για να τους βολιδοσκοπήσει για το ενδεχόμενο απαγόρευσης της προσκύνησης των εικόνων, με σκοπό να αντιμετωπισθούν οι παραλογισμοί, που έκαναν τους πιστούς άλλων θρησκειών (Μωαμεθανούς, Ιουδαίους) αλλά και κάποιους αιρετικούς να αποκαλούν τους Χριστιανούς ειδωλολάτρες. Η γνώμη των σοφών είναι ξεκάθαρα αρνητική.
726 31-3-726 ★★
Εκλογή Νόμων Δημοσιεύεται η «Εκλογή Νόμων» (των αυτοκρατόρων Λέοντα και Κωνσταντίνου), συλλογή των σπουδαιότερων διατάξεων του ιδιωτικού και ποινικού δικαίου στα Ελληνικά, με έμφαση στο οικογενειακό και κληρονομικό δίκαιο. Εισάγονται κανόνες εθιμικού δικαίου που παρεκκλίνουν «επί το φιλανθρωπικότερον» από το ιουστινιάνειο δίκαιο. Καθιερώνονται κάποια ανατολίτικα στοιχεία, όπως οι σωματικές ποινές.
726
Οι Άραβες κάνουν τακτικά και συστηματικά ετήσιες επιδρομές εναντίον των βυζαντινών εδαφών. Το 726 καταλαμβάνουν την Καισάρεια και το επόμενο έτος προωθούνται περισσότερο και πολιορκούν τη Νίκαια.
726
★★
Έναρξη της Εικονομαχίας Σε συνεδρίαση της Συγκλήτου (Σιλέντιον) εγκρίνεται διάταγμα του Λέοντος Γ’ με το οποίο αποδοκιμάζεται η προσκύνηση των εικόνων και ορίζεται η «ανύψωσις των εικόνων», δηλαδή η τοποθέτησή τους ψηλότερα για να μη τις φτάνουν οι πιστοί. Ο αυτοκράτορας έχει επηρεασθεί από τις εικονοκλαστικές απόψεις κάποιων επισκόπων της Μ. Ασίας και του πατρικίου Βίσηρ.
726
★★★
Εικονομαχία Με το διάταγμα περί ανύψωσης των εικόνων αρχίζει η περίοδος της Εικονομαχίας που θα διχάσει το Βυζάντιο για 120 χρόνια σχεδόν. Θα έχει 2 φάσεις: πρώτη φάση από το 726 έως το 787 (την 7η Οικουμενική Σύνοδο) και δεύτερη φάση από το 815 έως την οριστική αναστήλωση των εικόνων το 843.
726
Το αυτοκρατορικό διάταγμα κατά της προσκύνησης των εικόνων γίνεται δεκτό με χλιαρές αντιδράσεις στις ανατολικές επαρχίες όπου ήδη υπάρχει εικονοκλαστικό κλίμα, που έχει διαμορφωθεί υπό την επιρροή αιρετικών και Μωαμεθανών. Όμως στη Δύση, ο πάπας Γρηγόριος Β’ αντιδρά με σφοδρότητα παρακινούμενος και από πολιτικές σκοπιμότητες.
726 Καλοκαίρι
Ισχυρή και πολυήμερη έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας που εκτοξεύει «γαιώδη ουσία» σε όλο το Αιγαίο και τα μικρασιατικά παράλια. Οι εικονολάτρες ερμηνεύουν το γεγονός ως σημείο της οργής του Θεού για τις θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις του Λέοντος Γ’. ΟΙ εικονομάχοι αποδίδουν το φαινόμενο στην οργή του Θεού για τις υπερβολές των εικονολατρών που φτάνουν τα όρια της ειδωλολατρίας.
726
Αρχή αυτονόμησης Βενετίας Η Βενετία δυσφορεί για την πολιτική κατά των εικόνων του Βυζαντίου. Εκλέγεται νέος δόγης Βενετίας ο Orso Ipato χωρίς την έγκριση του βυζαντινού Εξαρχάτου Ραβέννας. Ο Πάπας ενθαρρύνει τη στάση των Βενετών. Η Βενετία γίνεται ημιαυτόνομη.
726
Ο Ιωάννης Δαμασκηνός συγγράφει τον πρώτο από τους τρεις απολογητικούς «προς τους διαβάλλοντας τας αγίας εικόνας» λόγους με ισχυρά επιχειρήματα εναντίον της Εικονομαχίας. Η επιχειρηματολογία του έχει μεγάλη απήχηση και ο Δαμασκηνός εξελίσσεται σε πρωταγωνιστή της υπεράσπισης των εικόνων και σε σοβαρό εμπόδιο για την εικονομαχική πολιτική του αυτοκράτορα Λέοντα Γ’.
727
Εξέγερση στην Ελλάδα (που υπάγεται εκκλησιαστικώς στη Ρώμη) εξαιτίας των εικονομαχικών διατάξεων. Οι εξεγερμένοι ανακηρύσσουν αυτοκράτορα κάποιον Κοσμά. Την εξέγερση υποστηρίζει ο Αγαλλιανός Κοντοσκέλης, τουρμάρχης του Θέματος Ελλαδικών.
727 18-4-727
Ο Αγαλλιανός με τον εξεγερμένο στρατό του Θέματος Ελλαδικών μαζί με τον στόλο των Κυκλάδων, που έχει επικεφαλής κάποιον Στέφανο, εκστρατεύει εναντίον της Κ/Πολης. Οι επαναστάτες συντρίβονται από τον αυτοκρατορικό στρατό που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά το υγρό πυρ. Ο Αγαλλιανός αυτοκτονεί πέφτοντας στη θάλασσα, ενώ οι Κοσμάς και Στέφανος συλλαμβάνονται και εκτελούνται. Στους υπόλοιπους δίνεται χάρη.
727 Ιούλιος
Αρχή της αυτονόμησης της Ρώμης Ο πάπας Γρηγόριος Β’ αναθεματίζει τον έξαρχο Ραβέννας Παύλο που προσπαθεί να επιβάλει την εφαρμογή των διαταγμάτων κατά των εικόνων. Τα στρατεύματα στην Ιταλία επαναστατούν και ο Πάπας διακόπτει την εξάρτηση από το Βυζάντιο. Σταδιακά –μέχρι το 750– οι Πάπες θα γίνουν οι de facto κυβερνήτες των βυζαντινών κτήσεων στην Ιταλία.
727
Ο Λομβαρδός βασιλιάς Λιουτπράνδος, μάλλον σε συνεννόηση με τον Πάπα, παραβιάζει τη συμφωνία με το Βυζάντιο και επιτίθεται νότια από τον Πάδο. Καταλαμβάνει τη Μπολόνια, την Αγκώνα και το Κλασσίς, το λιμάνι της Ραβέννας. Τελικά μετά το λιντσάρισμα του εξάρχου Παύλου, καταλαμβάνει και την ίδια τη Ραβέννα.
727
Ο έξαρχος της Ραβέννας Παύλος σκοτώνεται κατά τη διάρκεια ταραχών στη Ραβέννα εξαιτίας του εικονομαχικού ζητήματος. Μετά από αυτό, η Ραβέννα πέφτει στα χέρια των Λομβαρδών.
728
Πεισμωμένος, ίσως, από τις αντιδράσεις κατά της ανύψωσης των εικόνων, ο Λέων Γ’ εκδίδει νέο, πιο αυστηρό διάταγμα με το οποίο απαγορεύεται ολοσχερώς η ανάρτηση εικόνων αγίων, αγγέλων κ.λπ., όχι μόνο σε εκκλησίες αλλά οπουδήποτε. Επίσης επιδιώκει να μετριάσει την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη του μοναχισμού που βλάπτει πολλαπλά το κράτος.
728
Ο Ευτύχιος διορίζεται νέος έξαρχος στη Ραβέννα. Αποβιβάζεται στη Νάπολη αλλά δεν μπορεί να πάει στη Ραβέννα που την κατέχουν οι Λομβαρδοί ούτε έχει στρατό για να επιβληθεί. Στέλνει τους ανθρώπους του για να συλλάβουν ή να σκοτώσουν τον Πάπα (που θεωρείται ότι έχει στραφεί εναντίον του Βυζαντίου) αλλά η αποστολή αποτυγχάνει.
728
★★
Ανεξαρτητοποίηση του Πάπα από το Βυζάντιο Δωρεά του Σουτρίου. Ο βασιλιάς των Λομβαρδών Λιουτπράνδος συναντά στην πόλη Σούτριο τον πάπα Γρηγόριο Β’ και του δωρίζει εδάφη πέριξ της Ρώμης. Αυτή καθαυτή η δωρεά δεν είναι σπουδαία ούτε διαρκεί, αλλά είναι η αρχή μιας νέας εποχής με τον Πάπα να έχει κοσμική εξουσία πέρα από τη Ρώμη, να διαπραγματεύεται με ξένους ηγεμόνες και να αποφασίζει ανεξάρτητα από το Βυζάντιο.
729
Προσωρινή αποκατάσταση της βυζαντινής κυριαρχίας στο Εξαρχάτο της Ραβέννας. Ο πάπας Γρηγόριος φοβούμενος την αυξανόμενη δύναμη του Λομβαρδού βασιλιά πείθει τους Βενετούς να βοηθήσουν τον έξαρχο Ευτύχιο και έτσι ανακτάται η Ραβέννα και, μετά από νίκη εναντίον Λομβαρδικών ενισχύσεων, ανακτάται και η Πεντάπολις. Ο Έξαρχος στη συνέχεια μπαίνει και στη Ρώμη χωρίς να τολμήσει να συγκρουστεί με τον Πάπα.
730
730 17-1-730 ★★
Κλιμάκωση Εικονομαχίας Ο αυτοκράτορας Λέων Γ’ συγκαλεί συνέλευση όλων των ανώτερων κοσμικών και εκκλησιαστικών αξιωματούχων («σιλέντιον»), και ζητά να εγκρίνουν νέο, αυστηρότερο διάταγμα κατά των εικόνων. Ο πατριάρχης Γερμανός Α’ αρνείται και αναγκάζεται να παραιτηθεί.
730 22-1-730
Ο Αναστάσιος, σύγκελος του πρώην πατριάρχη Γερμανού, γίνεται Πατριάρχης και συνυπογράφει το νέο εικονοκλαστικό διάταγμα. Διατάσσεται η καταστροφή όλων των εικόνων. Η εικονομαχία παίρνει τη μορφή διωγμού των εικονόφιλων και μπαίνει στη χειρότερη φάση της. Πολλοί μοναχοί αναζητούν καταφύγιο στην Ιταλία κρύβοντας εικόνες κάτω από τα ράσα τους.
730 ή 726
Ένας σπαθάριος προσπαθεί να καταστρέψει την ψηφιδωτή εικόνα του Χριστού πάνω από τη Χαλκή Πύλη του Παλατίου. Το αγανακτισμένο πλήθος με επικεφαλής τη μοναχή Θεοδοσία τον εμποδίζει και τον σκοτώνει. Στη συνέχεια το πλήθος κινείται με άγριες διαθέσεις προς το Πατριαρχείο. Η φρουρά της Πόλης σκοτώνει πολλούς από τους διαδηλωτές. Η εικόνα καταστρέφεται και στη θέση της χαράσσεται σταυρός.
730 αρχές
Κάποιος Πετάσιος αυτοανακηρύσσεται Βασιλεύς των Ρωμαίων με το όνομα Τιβέριος στην περιοχή Τούσκια της Τοσκάνης. Για μερικούς μήνες έχει απήχηση στον τοπικό πληθυσμό λόγω της Εικονομαχίας. Ο έξαρχος Ραβέννας Ευτύχιος με την υποστήριξη του Πάπα κατορθώνει να μαζέψει ένα στράτευμα και να το στείλει εναντίον του. Η εξέγερση καταστέλλεται και το κεφάλι του Τιβερίου Πετασίου αποστέλλεται στην Κ/Πολη.
730
Αραβικές δυνάμεις πολιορκούν και καταλαμβάνουν το φρούριο της Κλεισούρας Χαρσιανού στα ανατολικά σύνορα.
731 11-2-731
Ο πάπας Γρηγόριος Β’ πεθαίνει. Η θητεία του στον παπικό θρόνο συνέβαλε στην αποδυνάμωση της βυζαντινής κυριαρχίας στην Ιταλία (συνηγορούσης βέβαια και της εικονομαχικής πολιτικής του Βυζαντίου). Τον διαδέχεται ο πάπας Γρηγόριος Γ’ (ο τελευταίος που εκλέγεται από τον λαό της Ρώμης) επί των ημερών του οποίου η Ρώμη θα απομακρυνθεί ακόμα περισσότερο από το Βυζάντιο.
732
★★
Μάχη του Πουατιέ ή της Τουρ Ο Κάρολος Μαρτέλος (Charles Martel), ηγέτης των Φράγκων, αναχαιτίζει και εξοντώνει μια δύναμη Αράβων επιδρομέων στο Πουατιέ, κοντά στην πόλη Τουρ της κεντρικής Γαλλίας. Η νίκη θεωρείται ορόσημο στην παγκόσμια ιστορία, καθώς σταματά την προέλαση των Αράβων στη Δυτική Ευρώπη.
732 περίπου
Ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Ιωάννης Ε’ συγκαλεί τοπική σύνοδο η οποία χαρακτηρίζει την εικονομαχία αίρεση. Ο αυτοκράτορας Λέων Γ’ καταδικάζεται ως αιρετικός.
732
Ο 15χρονος γιος τού Λέοντα Γ’ –και συναυτοκράτορας– Κωνσταντίνος, παντρεύεται την πριγκίπισσα των Χαζάρων Τζιτζάκ που βαφτίζεται Ειρήνη. Με τον γάμο αυτό σφραγίζεται η συμμαχία ανάμεσα στο Βυζάντιο και τους Χαζάρους. Είναι ο πρώτος γάμος Βυζαντινού αυτοκράτορα με αλλοεθνή και μη χριστιανή. [Υπάρχει βέβαια και το προηγούμενο του Ιουστινιανού Β’ που έγινε υπό ειδικές συνθήκες.]
732 1-11-732
Ο πάπας Γρηγόριος Γ’ συγκαλεί σύνοδο 193 δυτικών επισκόπων στο Βατικανό που παίρνει αποφάσεις κατά των εικονοκλαστών. Αφορίζονται όσοι καταστρέφουν ή παραμορφώνουν τις άγιες εικόνες. Όσοι δεν προσκυνούν τις εικόνες θεωρούνται εχθροί της πίστεως. Με αυτόν τον τρόπο η Ρώμη αψηφά τον αυτοκράτορα έχοντας και την υποστήριξη των χριστιανών του Εξαρχάτου Ραβέννας.
732
Ο Λέων Γ’ υποχρεώνει τους κατοίκους της Καλαβρίας και της Σικελίας να πληρώνουν κεφαλικό φόρο, ενώ συγχρόνως μεταβιβάζει τα εισοδήματα των παπικών κτημάτων της νότιας Ιταλίας στο αυτοκρατορικό ταμείο. Ο Πάπας στερείται την πιο σημαντική πηγή εσόδων.
732
Εκκλησιαστική δικαιοδοσία Νότιας Ιταλίας-Ελλάδας Με απόφαση του αυτοκράτορα Λέοντος οι περιοχές Σικελίας, Κάτω Ιταλίας, Ιλλυρικού και Ελλάδος φεύγουν από τη δικαιοδοσία της Ρώμης και περιέρχονται στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, η περιοχή του οποίου συμπίπτει πλέον με τη βυζαντινή επικράτεια (με εξαίρεση –προσωρινή– το Εξαρχάτο της Ραβέννας).
733 26-7-733
Ο Λέων Γ’ στέλνει έναν στόλο στη Ραβέννα για να καταστείλει την εξέγερση του λαού εξαιτίας της εικονομαχίας, αλλά και για να θέσει ξανά υπό τον έλεγχο του Βυζαντίου τον Πάπα. Ο στόλος βυθίζεται από μεγάλη καταιγίδα στα ανοιχτά της Ραβέννας. Οι επιζώντες αιχμαλωτίζονται από τους κατοίκους. [Αβέβαιη χρονολόγηση.]
738
Εκλέγεται νέος δόγης στη Βενετία που είναι βυζαντινός ύπατος και magister militum της Βενετίας, τυπικά υπαγόμενος στο Εξαρχάτο Ραβέννας. Έτσι, η Βενετία επανέρχεται για λίγο υπό τη βυζαντινή επικυριαρχία, έστω και τυπικά.
739
Δριμύτατος χειμώνας. Ο Βόσπορος παγώνει εντελώς. Οι πιστοί αποδίδουν τις ακραίες συνθήκες στην εικονομαχική πολιτική του Λέοντος Γ’.
739
Οι Λομβαρδοί καταλαμβάνουν και λεηλατούν τη Ραβέννα που δεν έχει πλέον την προστασία του Βυζαντίου ούτε μπορεί να βοηθηθεί αποτελεσματικά από τον Πάπα. Ο Πάπας ζητάει τη βοήθεια των Φράγκων εναντίον των Λομβαρδών. Οι Φράγκοι δεν επεμβαίνουν, αλλά οι Λομβαρδοί τελικά φεύγουν. Βοήθησαν και οι Ενετοί που τους κάλεσε ο έξαρχος Ευτύχιος.
740
740 26-10-740
Πολύ μεγάλος σεισμός στη Κωνσταντινούπολη που γίνεται αισθητός μέχρι τη Θεσσαλονίκη. Πάνω από 1000 νεκροί. Πέφτει μέρος των τειχών και το άγαλμα του Μεγάλου Θεοδοσίου. Οι μετασεισμοί συνεχίζονται για ένα χρόνο. Οι κάτοικοι μένουν σε καλύβες στην ύπαιθρο.
740 Άνοιξη ★★
Μάχη στο Ακροϊνόν Ο Λέων Γ’ πετυχαίνει μεγάλη νίκη επί ενός στρατού 20.000 Αράβων επιδρομέων στο Ακροϊνό (Αφιόν Καραχισάρ). Ως απόρροια αυτής της νίκης, οι αραβικές ληστρικές επιδρομές στη Μικρά Ασία που επαναλαμβάνονταν τακτικά κάθε καλοκαίρι, μετά το 692, σταματούν για τα επόμενα 30 χρόνια.
740
Μεγάλες επιδρομές των Σαρακηνών σε Σαρδηνία, Σικελία, Ελλάδα, Αιγαίο.
740 περίπου
Το ισχυρό, αυτήν την περίοδο, Χαγανάτο των Χαζάρων, που καταλαμβάνει μια τεράστια έκταση δυτικά της Κασπίας στη σημερινή Ουκρανία, ασπάζεται τον Ιουδαϊσμό για να αποφύγει ανεπιθύμητες επιρροές είτε από τη χριστιανική Δύση είτε από τη μουσουλμανική Ανατολή.
741 18-6-741
Πεθαίνει από υδρωπικία, σε ηλικία 56 ετών, ο αυτοκράτορας Λέων Γ’ ο Ίσαυρος, μετά από μία 24ετή βασιλεία που έσωσε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία από την αραβική απειλή, αλλά κληροδότησε σοβαρότατα προβλήματα με την Εικονομαχία.
741 19-6-741 ★★
Κωνσταντίνος Ε’ Κοπρώνυμος Ο Κωνσταντίνος Ε’, ο επονομασθείς Κοπρώνυμος, αναγορεύεται αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Διαδέχεται τον πατέρα του, Λέοντα. Θα παραμείνει στον θρόνο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 775.
741 περίπου
50.000 μοναχοί από την Ελλάδα και τη Μικρά Ασία καταφεύγουν τα επόμενα χρόνια στην Ιταλία εξαιτίας των εικονομαχικών διώξεων στο Βυζάντιο.
741 22-10-741
Πεθαίνει ο ηγεμόνας των Φράγκων Κάρολος Μαρτέλος. Τον διαδέχονται οι δυο γιοι του: Ο Καρλομάν και ο Πιπίνος ο Βραχύς.
741 28-11-741
Πεθαίνει ο πάπας Γρηγόριος Γ’ και τον διαδέχεται ο πάπας Ζαχαρίας, που θα συνεχίσει την πολιτική των προκατόχων του για ανεξαρτητοποίηση της Ρώμης από το Βυζάντιο.
742 27-6-742 ★★
Αρτάβασδος Ο κόμης του Οψικίου Αρτάβασδος, γαμπρός του Κωνσταντίνου Ε’, επιτίθεται αιφνιδιαστικά στον αυτοκράτορα καθώς διέρχεται με στρατό από την περιοχή του. Ο Κωνσταντίνος Ε’ γλυτώνει και καταφεύγει στο Αμόριο, ενώ ο Αρτάβασδος με τη βοήθεια του μαγίστρου Θεοφάνους του Μονωτίου καταλαμβάνει τον θρόνο στην Κωνσταντινούπολη διαδίδοντας ότι ο αυτοκράτορας είναι νεκρός.
742
Ο Αρτάβασδος στέφει τον γιο του Νικηφόρο συναυτοκράτορα και τον άλλο του γιο Νικήτα στρατηγό του Θέματος Αρμενιάκων. Αναγνωρίζεται από τον πάπα Ζαχαρία (ο οποίος δεν είχε αναγνωρίσει τον Κωνσταντίνο Ε’). Ο Αρτάβασδος αν και παραμένει στον θρόνο για ενάμιση χρόνο (ή ίσως δυόμιση) δεν συγκαταλέγεται στους αυτοκράτορες.
742
Αρχίζει εμφύλιος πόλεμος με πρόσχημα την εικονομαχία, που στην πραγματικότητα οφείλεται σε πολιτικούς λόγους και προσωπικές φιλοδοξίες παρά σε θρησκευτικές διαφορές. Ο σφετεριστής Αρτάβασδος, αν και ο ίδιος δεν πρέπει να είναι εικονόφιλος, ακυρώνει τα εικονομαχικά διατάγματα του Λέοντος Γ’.
742
Ενώ ο Αρτάβασδος έχει σφετεριστεί τον θρόνο στην Κωνσταντινούπολη, ο νόμιμος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ε’ έχει καταφύγει στο Αμόριο. Κατορθώνει να εξασφαλίσει την υποστήριξη του Θέματος των Ανατολικών (ίσως λόγω πατρικής παράδοσης) και του Θέματος Θρακησίων που έχουν μεγάλους θεματικούς στρατούς.
742
Ο πάπας Ζαχαρίας συναντάται με τον βασιλιά των Λομβαρδών Λιουτπράνδο στο Τέρνι. Συνάπτεται 20ετής συμφωνία ειρήνης. Ο Πάπας εξασφαλίζει την επιστροφή πόλεων του Δουκάτου της Ρώμης (Ducatus Romanus). Το δουκάτο τυπικά είναι επαρχία του Εξαρχάτου Ραβέννας και υποτίθεται ότι ανήκει στο Βυζάντιο, αλλά όλα αυτά διαδραματίζονται ερήμην του Βυζαντίου.
743 Μάιος
Μάχη των Σάρδεων. Ο Αρτάβασδος βαδίζει εναντίον του Κωνσταντίνου Ε’. Οι αντίπαλοι συγκρούονται στην περιοχή των Σάρδεων και ο στρατός του Κωνσταντίνου επικρατεί. Ο Αρτάβασδος υποχωρεί άτακτα και επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη.
743 Ιούνιος
Ο πάπας Ζαχαρίας συναντάται με τον βασιλιά των Λομβαρδών Λιουτπράνδο στην Παβία μετά από παράκληση του Εξάρχου Ραβέννας Ευτυχίου. Ο Λιουτπράνδος συμφωνεί να απέχει από επιθέσεις στο Εξαρχάτο και ο Πάπας που θέλει σε αυτή τη φάση να τα έχει καλά με το Βυζάντιο, συμφωνεί ειρήνη για λογαριασμό του Εξαρχάτου Ραβέννας.
743 Αύγουστος
Ο στρατός του Κωνσταντίνου Ε’ αντιμετωπίζει τον στρατό του Νικήτα, γιου του Αρτάβασδου, στη Μοδρηνή (βορειοδυτικά της Άγκυρας). Νέα ήττα των σφετεριστών. Ο Κωνσταντίνος επικρατεί στη Μικρά Ασία, ενώ ο Αρτάβασδος μένει με ελάχιστες στρατιωτικές δυνάμεις.
743 2-11-743
Μετά από δίμηνη πολιορκία, ο Κωνσταντίνος Ε’ εισέρχεται στην Κωνσταντινούπολη (που υποφέρει από έλλειψη εφοδίων), αποκαθίσταται στον θρόνο και ο Αρτάβασδος με τους δυο γιους του τυφλώνονται και κλείνονται σε μοναστήρι. Ο πατριάρχης Αναστάσιος, που δέχτηκε να στέψει τον Αρτάβασδο, διαπομπεύεται καθισμένος ανάποδα επάνω σε ένα γαϊδούρι.
743
Μεταρρυθμίσεις στον στρατό - Ίδρυση ταγμάτων Ο Κωνσταντίνος Ε’ αναμορφώνει τον στρατό που βασίζεται πλέον σε τάγματα τακτικού στρατού που εδρεύουν πέριξ της Κ/Πολης (Οπτιμάτοι, Νούμεροι, Σχολαί κ.λπ.). Ο θεματικός στρατός του Οψικίου που είχε πρωταγωνιστήσει στη στάση του Αρτάβασδου (αλλά και σε άλλες ανατροπές αυτοκρατόρων πριν τον Λέοντα Γ’) υποβαθμίζεται και μετατρέπεται σε βοηθητικό σώμα μεταφορών (μουλαράδων).
744
Πεθαίνει ο βασιλιάς των Λομβαρδών Λιουτπράνδος μετά από βασιλεία 32 ετών κατά την οποία εδραιώθηκε το κράτος των Λομβαρδών στη Βόρεια Ιταλία επεκτεινόμενο σε βάρος των βυζαντινών κτήσεων εν μέσω πολυκύμαντων σχέσεων με τον εκάστοτε Πάπα. Επί των ημερών του οι Λομβαρδοί έγιναν ρυθμιστές των πολιτικών εξελίξεων στην Ιταλία παραμερίζοντας και εκτοπίζοντας τους Βυζαντινούς.
744
Ο Μαρουάν Β’, βετεράνος των επιδρομών εναντίον των Βυζαντινών στη Μικρά Ασία, γίνεται χαλίφης ως σφετεριστής μετά από μια περίοδο εντάσεων και αλληλοσπαραγμού μεταξύ των Αράβων. Θα παραμείνει χαλίφης για 6 σχεδόν χρόνια και ενόσω μαίνεται ο τρίτος ισλαμικός εμφύλιος. Θα είναι ο τελευταίος χαλίφης της δυναστείας των Ουμαγιάδων.
745
Μεγάλη επιδημία πανώλης που περνάει από Σικελία στη Μονεμβασιά, στην Πελοπόννησο, στη Μακεδονία και στην Κωνσταντινούπολη. Θα έχει ως αποτέλεσμα τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων. Στη Μικρά Ασία το 1/3 του πληθυσμού χάνεται.
746
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος εισβάλλει στη Συρία και καταλαμβάνει τη Γερμανίκεια (Μαράς), τη γενέτειρα των προγόνων του. Στη συνέχεια μεταφέρει χριστιανούς κατοίκους της Συρίας στη Θράκη.
747
Ο Κωνσταντίνος Ε’ ανακτά την Κύπρο αφού προηγουμένως ο διοικητής του ναυτικού των Βυζαντινών και στρατηγός του Θέματος των Κιβυρραιωτών έχει συντρίψει τον αραβικό στόλο παγιδεύοντάς τον στον κόλπο της Κεραμαίας. Από τα 1000 πλοία των Αράβων μόνο 3 γλύτωσαν από το υγρό πυρ. Θα περάσουν χρόνια πριν ανακάμψει ο αραβικός στόλος.
749
Πεθαίνει σε ηλικία 104 ετών ο όσιος Ιωάννης Δαμασκηνός, ο μεγαλύτερος υπέρμαχος των εικόνων στην Ανατολή. Είχε και πλούσιο συγγραφικό έργο. Τα έργα του διακρίνονται σε δογματικά, αντιρρητικά, απολογητικά, ηθικά, ομιλίες, ερμηνευτικά, αγιολογικά και υμνογραφικά. Στην αρχή της ζωής του ήταν γραμματέας του χαλίφη στη Δαμασκό και μετά το 715 μόνασε στη Μονή του Αγίου Σάββα στην Ιερουσαλήμ.
749 Ιούλιος
Ο Αϊστούλφος αναγορεύεται βασιλιάς των Λομβαρδών στη Βόρεια Ιταλία. Θα είναι αυτός που θα καταλύσει το Εξαρχάτο της Ραβέννας και θα εξωθήσει τον Πάπα στην ίδρυση Παπικού Κράτους.
750
750
Αββασίδες Οι Αββασίδες Άραβες νικούν κατά κράτος τους Ουμαγιάδες (ή Ουμαϋάδες) στον μουσουλμανικό εμφύλιο. Ο πρώτος Αββασίδης χαλίφης είναι ο Αμπού αλ Αμπάς ας Σαφάχ.
751
★★
Το τέλος του Εξαρχάτου Ραβέννας Ο βασιλιάς των Λομβαρδών Αϊστούλφος καταλαμβάνει τη Ραβέννα. Ο έξαρχος Ευτύχιος σκοτώνεται. Καμιά αντίδραση από το Βυζάντιο. Μέσα στο 752 οι Λαμβαρδοί θα καταλάβουν και τις πόλεις της Πενταπόλεως (Ρίμινι, Αγκώνα, Περούτζια, Φάνο, Σενιγκάλλια). Αυτό είναι το οριστικό τέλος του Εξαρχάτου της Ραβέννας και της βυζαντινής κυριαρχίας στην περιοχή.
751
Ο βασιλιάς των Λομβαρδών Αϊστούλφος δεν σέβεται τον Πάπα όπως οι προκάτοχοί του. Πλησιάζει απειλητικά τη Ρώμη και απαιτεί κεφαλικό φόρο από τους Ρωμαίους. Ο Πάπας μάταια περιμένει βοήθεια από την Κωνσταντινούπολη και στρέφεται προς τη Δύση ζητώντας από το βασιλιά των Φράγκων Πιπίνο να παρέμβει.
751
Ο Κωνσταντίνος Ε’ εκστρατεύει στην ανατολική Μικρά Ασία και καταλαμβάνει τη Θεοδοσιούπολη [μάλλον της Οσροηνής, όχι της Αρμενίας] και τη Μελιτηνή (Μαλάτυα). Μεταφέρει πληθυσμό από αυτές τις περιοχές, που βρίσκονται υπό τη συνεχή απειλή των Αράβων, στη Θράκη.
752
Πεθαίνει ο πάπας Ζαχαρίας. Νέος Πάπας αναγορεύεται ο Στέφανος Β’ ο οποίος δεν έχει καμία εξάρτηση –ούτε καν τυπική πλέον– από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα. Θα παραμείνει στον παπικό θρόνο μέχρι το 757.
754 6-1-754
Παπικό Κράτος Ο πάπας Στέφανος Β’, αφού περνά τις Άλπεις συναντιέται με τον βασιλιά των Φράγκων Πιπίνο στην Ponthion της βόρειας Γαλλίας. Zητά επισήμως τη βοήθεια των Φράγκων για να αντιμετωπίσει τους Λομβαρδούς. Στη συνάντηση συμφωνείται η κοινή πορεία της Ρώμης με το κράτος των Φράγκων και έτσι ουσιαστικά αρχίζει να υπάρχει το ρωμαϊκό εκκλησιαστικό κράτος σαν ξεχωριστή και αυτόνομη κρατική οντότητα.
754 10-6-754
Μετά τον θάνατο του πρώτου Χαλίφη των Αββασιδών από ανεμοβλογιά, χαλίφης γίνεται ο Αλ-Μασούρ που θα βασιλεύσει για 21 χρόνια. Είναι αυτός στον οποίο πραγματικά οφείλεται η εδραίωση του Χαλιφάτου των Αββασιδών.
754 10-2-754
Σύνοδος της Ιέρειας Αρχίζει τις συνεδριάσεις της η εικονομαχικών προθέσεων Σύνοδος της Ιέρειας (η Ιέρεια είναι ανάκτορο στην ασιατική ακτή του Βοσπόρου) υπό την προεδρία του μητροπολίτη Εφέσου Θεοδοσίου. Σε αυτή συμμετέχουν 338 επίσκοποι, αλλά δεν εκπροσωπούνται τα πατριαρχεία Αλεξανδρείας, Ιεροσολύμων, Αντιοχείας ούτε η Εκκλησία της Ρώμης.
754 Καλοκαίρι
Δωρεά του Πιπίνου Ο Φράγκος βασιλιάς Πιπίνος Γ’ ο Βραχύς εισβάλλει στη Βόρεια Ιταλία και νικάει τους Λομβαρδούς σε μάχη στο Πεδεμόντιο (περιοχή Γένοβας). Αναγκάζει τους Λομβαρδούς να παραχωρήσουν τα εδάφη τού (τέως Βυζαντινού) Εξαρχάτου της Ραβέννας στον Πάπα. Η σημαντική αυτή εξέλιξη θα μείνει στην Ιστορία ως η «Δωρεά του Πιπίνου».
754 8-8-754
Η τελευταία συνεδρίαση της Συνόδου της Ιέρειας γίνεται στην Παναγία των Βλαχερνών παρουσία του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ε’, ο οποίος, κατά παράβαση της εκκλησιαστικής τάξης, τοποθετεί στον πατριαρχικό θρόνο που έχει χηρέψει από τον Ιανουάριο, τον μοναχό Κωνσταντίνο. Η σύνοδος τάσσεται κατά του προσκυνήματος των εικόνων. Εντείνονται και οι διώξεις κατά των μοναχών.
755
Ο Κωνσταντίνος Ε’ ιδρύει φρούρια και οχυρωμένους οικισμούς στη Θράκη και εγκαθιστά εκεί Σύριους και Αρμένιους, κυρίως μονοφυσίτες, για να ενισχύσει την άμυνα εναντίον των Βουλγάρων. Με αυτόν τον τρόπο τερματίζεται μια μακρόχρονη περίοδος ειρήνης με τους Βουλγάρους. Οι Βούλγαροι ζητούν αποζημίωση για τα νέα φρούρια και επιτίθενται. Φτάνουν μέχρι τα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης αλλά αποκρούονται.
755
Σύριοι και Αρμένιοι που έχουν μεταφερθεί από τη Μικρά Ασία στη Θράκη αρχίζουν να διαδίδουν στα Βαλκάνια την αίρεση του Παυλικιανισμού.
756
Πρώτη μάχη των Μαρκελλών. Νίκη των Βυζαντινών υπό τον Κωνσταντίνο Ε’ εναντίον των Βουλγάρων σε αιματηρή μάχη κοντά στο μεθοριακό φρούριο των Μαρκελλών στη Θράκη. Είναι η πρώτη μεγάλη εκστρατεία του Κωνσταντίνου εναντίον της Βουλγαρίας. Θα επιχειρήσει 9 εκστρατείες μέχρι το 765.
756
Ο βασιλιάς των Λομβαρδών Αϊστούλφος πεθαίνει και τον διαδέχεται ο Δεσιδέριος που θα βασιλεύσει έως το 776. Θα συγκρουσθεί με τον Πάπα και τους Φράγκους και θα είναι ο τελευταίος Λομβαρδός βασιλιάς.
756
Οι πόλεις της ανατολικής Μικράς Ασίας Θεοδοσιούπολις και Μελιτηνή που είχαν καταληφθεί από τον Κωνσταντίνο Ε’ το 751 ανακαταλαμβάνονται από τους Αββασίδες Άραβες.
756 15-5-756
Ο Αμπντ αλ-Ραχμάν Α’ νικά τους Αββασίδες και ιδρύει το Εμιράτο της Κόρδοβας στην Ισπανία που είναι το πρώτο εμιράτο που είναι ανεξάρτητο από το αραβικό χαλιφάτο.
757
Ένα [εκκλησιαστικό] όργανον αποστέλλεται ως δώρο από τον Κωνσταντίνο Ε’ στον Πιπίνο Γ’. Το όργανον (αρχαιοελληνική εφεύρεση του 3ου αι. π.Χ.) ήταν πολύ διαδεδομένο κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο στη Δύση, αλλά εξαφανίστηκε μετά τις βαρβαρικές επιδρομές. Η τελετουργική του χρήση είχε διατηρηθεί στη βυζαντινή αυλή. Με την ενέργεια αυτή επανεμφανίζεται το όργανο στη Δύση.
757 26-4-757
Πεθαίνει ο πάπας Στέφανος Β’ που ήταν ο πρωτεργάτης της στροφής προς τους Φράγκους και της τελικής αποδέσμευσης της Ρώμης από το Βυζάντιο. Στον παπικό θρόνο ανεβαίνει ο αδερφός του Παύλος Α’ που θα παραμείνει Πάπας μέχρι το 767.
758
Μετοικεσία Σλάβων Οι Σλάβοι στη Μακεδονία και στη Θράκη (όπου έχουν δημιουργηθεί διάφορες ημιαυτόνομες Σκλαβηνίες τα τελευταία 100 χρόνια) στασιάζουν εναντίον της Βυζαντινής εξουσίας. Η εξέγερση αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά από τον Κωνσταντίνο Ε’ και 208.000 Σλάβοι αναγκάζονται να μετοικήσουν στη Βιθυνία της Μικράς Ασίας.
759
Ήττα στη διάβαση Ρίσκι Μάχη στην κλεισούρα της Βερεγάβης (πέρασμα Ρίσκι). Ο Κωνσταντίνος Ε’ διεισδύει βαθιά στη Βουλγαρία προσπαθώντας να εμπλέξει τους αντιπάλους σε μάχη, αλλά πέφτει σε ενέδρα στη διάβαση Ρίσκι και υφίσταται βαρύτατες απώλειες. Ο χάνος Βίνεχ δεν εκμεταλλεύεται την ευκαιρία και επιδιώκει να συνάψει συμφωνία ειρήνης. Οι Βούλγαροι θα τον εκθρονίσουν.
759
Το αξίωμα Λογοθέτης του Δρόμου αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Θεοφάνη (κάποιος Λέων, από τους πεσόντες στη μάχη Βερεγάβης). Την περίοδο αυτή είναι ακόμα ένας από τους 4 λογοθέτες, μάλλον χαμηλά στην ιεραρχία. Είναι αρμόδιος για το οδικό δίκτυο, την επικοινωνία, την εξωτερική πολιτική. Αργότερα θα γίνει ανώτατος αξιωματούχος, κάτι σαν πρωθυπουργός, αρχής γενομένης από τον ευνούχο Σταυράκιο τη δεκαετία του 780.
759
Οι Άραβες επιτίθενται στην Αρμενία και αποχωρούν με πολλά λάφυρα και με 40 αιχμαλώτους Βυζαντινούς ευγενείς.
760
761
Νέα κλιμάκωση των διώξεων από τους εικονομάχους προς τους εικονολάτρες. Μοναχοί βασανίζονται και σκοτώνονται, αγιογραφίες καταστρέφονται, μοναστηριακές περιουσίες κατάσχονται.
762
Ο Αββασίδης χαλίφης Αλ-Μανσούρ ιδρύει τη Βαγδάτη όπου θα μεταφέρει την πρωτεύουσα του χαλιφάτου. Από το 749, πρωτεύουσα του Χαλιφάτου ήταν η Κούφα και πιο πριν η Δαμασκός. Την ίδια περίοδο, οι αυλικοί των Αββασιδών, που κατά κανόνα είναι Έλληνες και Ελληνόφωνοι της Συρίας, αντικαθίστανται από Αραβόφωνους.
763 30-6-763
Μάχη της Αγχιάλου (2): Τα βυζαντινά στρατεύματα με επικεφαλής τον Κωνσταντίνο Ε’ συντρίβουν μετά από ολοήμερη πολύνεκρη μάχη τους Βουλγάρους υπό τον χάνο Τέλετς (Τελέτζης) στην περιοχή της Αγχιάλου, στις ακτές του Εύξεινου Πόντου. Οι Βυζαντινοί υποστηρίζονταν από ένα στόλο 800 πλοίων.
763
Τέλος της βυζαντινής Νάπολης O δούκας Στέφανος Β’ της Νάπολης αναγνωρίζει την επικυριαρχία του Πάπα. Το Δουκάτο της Νάπολης υπαγόταν τυπικά στην Κωνσταντινούπολη. Ακόμα μια σημαντική επαρχία χάνεται για το Βυζάντιο στην Ιταλία.
763 Οκτώβριος
Η Μαύρη Θάλασσα, μέχρι τη Μεσημβρία της Βουλγαρίας στον νότο, παγώνει. Ο πάγος έχει πάχος 30 πήχεις και μετά καλύπτεται από χιόνι με πάχος 20 πήχεις («ὥστε συμμορφωθῆναι τὴν θάλασσαν τῇ ξηρᾷ, καὶ πεζοβατεῖσθαι ὕπερθεν τοῦ κρύους ἀπό τε Χαζαρίας, Βουλγαρίας καὶ τῶν λοιπῶν παρακειμένων ἐθνῶν»).
764 Φεβρουάριος
Μετά από ένα βαρύ χειμώνα, παγόβουνα από τη Μαύρη Θάλασσα περνούν τον Βόσπορο με νότια κατεύθυνση. Κάποια από αυτά προσκρούουν στα επιθαλάσσια τείχη σπέρνοντας πανικό στην Πόλη. Το ύψος τους μερικές φορές ξεπερνά τα τείχη. Η Προποντίδα γεμίζει παγόβουνα.
764
Νέος δόγης Βενετίας εκλέγεται ο Maurizio Galbaio. Θα κυβερνήσει μέχρι το 787. Επί των ημερών του η Βενετία είναι στην πραγματικότητα ανεξάρτητη, αν και τυπικά υπάγεται ακόμα στο Βυζάντιο και ο δόγης φέρει τον ρωμαϊκό τίτλο του magister militum. Στη Βενετία αυτήν την περίοδο συγκρούονται 3 παρατάξεις: η φιλοβυζαντινή, η φιλολομβαρδική και η φιλοφραγκική.
765
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ε’ στέλνει αντιπροσωπεία στον βασιλιά των Φράγκων Πιπίνο Γ’, σε μια προσπάθεια να τον πείσει να ακολουθήσει και στη Δύση εικονομαχικές πολιτικές.
765
Πλήθος ασυμβίβαστων εικονόφιλων μοναχών διαπομπεύονται στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης. Αναγκάζονται να παρελάσουν αγκαλιά με πόρνες.
765
Θανάτωση έπειτα από διαταγή του Κωνσταντίνου Ε’ του ηγουμένου της Μονής Αυξεντίου, Στέφανου, ένθερμου υπερασπιστή των εικόνων.
766 Ιανουάριος
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ε’ στέλνει θεματικό στρατό κατά των Βουλγάρων με 2.600 πλοία (χελάνδια). Σχεδόν όλα βυθίζονται σε μια καταιγίδα στη Μαύρη Θάλασσα, κοντά στην Αγχίαλο.
766 21-8-766
Στο πλαίσιο της εικονομαχίας, μοναχοί και καλόγριες εξαναγκάζονται σε ομαδικούς γάμους στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης.
766
Ο πατρίκιος και λογοθέτης του δρόμου Κωνσταντίνος Ποδοπάγουρος μαζί με τον αδερφό του Στρατήγιο, που είναι Δομέστικος των Εξκουβιτόρων, συνωμοτούν κατά του Αυτοκράτορα διαφωνώντας με τις ακρότητες στην εικονομαχική πολιτική. Στη συνωμοσία συμμετέχουν 19 ανώτεροι αξιωματούχοι. Η συνωμοσία αποκαλύπτεται, οι 19 διαπομπεύονται στον Ιππόδρομο, τυφλώνονται και εξορίζονται, ενώ οι 2 πρωταίτιοι θανατώνονται.
767
Βυζαντινός στρατός με επικεφαλής τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ε’ εισβάλλει στη Βουλγαρία και φτάνει μέχρι την πρωτεύουσα Πλίσκα στον βορρά. Μετά αποχωρεί. Ο Βούλγαρος χάνος Παγάνος χάνει την εμπιστοσύνη του λαού του. Δολοφονείται και εκλέγεται νέος χάνος ο Τελέριχος.
767 7-10-767
Ο πατριάρχης Κωνσταντίνος Β’ που ήταν προσωπική επιλογή του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ε’ και ο οποίος έχει καθαιρεθεί από το 765 (μάλλον επειδή ήταν κρυφά εικονολάτρης), διαπομπεύεται στον Ιππόδρομο και αποκεφαλίζεται. (Στον πατριαρχικό θρόνο βρίσκεται ήδη από το 766 ο σλαβικής καταγωγής Νικήτας Α’.)
768 24-9-768
Πεθαίνει ο βασιλιάς των Φράγκων Πιπίνος Γ’. Tο βασίλειό του κληροδοτείται στους δυο γιους του, τον Καρλομάγνο και τον Καρλομάν Α’.
767
Δομέστικος των Σχολών Το αξίωμα Δομέστικος των Σχολών αναφέρεται για πρώτη φορά στον Θεοφάνη («Αντωνίου, φημί, πατρικίου καὶ δομεστίκου των σχολῶν»). Αρχικά πρόκειται για τον διοικητή του τάγματος των Σχολών (από το scholae palatinae). Μετά 100 χρόνια ο Δομέστικος των Σχολών θα είναι αρχηγός του στρατού. Μετά 200 χρόνια θα υπάρχει περιστασιακά και Δομέστικος της Δύσης ή της Ανατολής. Από τον 11ο αιώνα ο τίτλος θα γίνει Μέγας Δομέστικος.
769
Νέες εισβολές από τους Άραβες στα ανατολικά. Επανακτούν τη Γερμανίκεια και τα Σαμόσατα, ενώ πολιορκούν με μεγάλο στρατό το Camachum (Κάμαχον), το οποίο κατέχουν Αρμένιοι, στην Κιλικία.
769 17-12-769
Η Ειρήνη η Αθηναία παντρεύεται τον συναυτοκράτορα Λέοντα (αργότερα Λέων Δ’), γιο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ε’.
770
770
Ο στρατηγός του Θέματος Θρακησίων Μιχαήλ Λαχανοδράκων μαζεύει στην Έφεσο όλους τους μοναχούς του Θέματος και υπό την απειλή τύφλωσης και εξορίας τους διατάζει να βγάλουν το ράσο και να παντρευτούν. Αρκετοί είναι αυτοί που δεν υπακούν και γίνονται μάρτυρες.
771 4-12-771
Καρλομάγνος Ο Καρλομάν Α’ πεθαίνει και ο αδερφός του Καρλομάγνος γίνεται μονάρχης όλων των Φράγκων.
772 1-2-772
Νέος Πάπας είναι ο Αδριανός Α’ που θα παραμείνει Πάπας μέχρι το τέλος του 795. Ο Αδριανός, όπως όλος ο κλήρος της Δύσης, είναι αντίθετος στην Εικονομαχία και σταματά να μνημονεύει τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου.
772
Ο βασιλιάς των Λομβαρδών Δεσιδέριος εισβάλλει στις παπικές περιοχές και πολιορκεί τη Ρώμη, επειδή ο Πάπας αρνείται να συμπράξει εναντίον του Καρλομάγνου.
773
Ο Καρλομάγνος με τον στρατό του διασχίζει τις Άλπεις και επιτίθεται στους Λομβαρδούς, οι οποίοι αναγκάζονται να υποχωρήσουν. Οι Φράγκοι πολιορκούν την πρωτεύουσά τους την Παβία.
774
Κατάλυση Λομβαρδικού Βασιλείου Το Βασίλειο των Λομβαρδών καταλύεται από τον Καρλομάγνο ο οποίος παίρνει και τον τίτλο Rex Langobardorum. Οι περιοχές του Παπικού κράτους που είχε καταπατήσει ο βασιλιάς των Λομβαρδών Δεσιδέριος επιστρέφονται στη Ρώμη.
774 Οκτώβριος
Μάχη Βερζίτιας. Μεγάλη νίκη του Κωνστανίνου Ε’. Οι Βυζαντινοί αιφνιδιάζουν στη θέση Λιθοσώρια ένα στράτευμα 12.000 Βουλγάρων που κατευθυνόταν στη Βερζίτια (Σκλαβηνία μεταξύ Πρεσπών και Αχρίδας). Μετά τη νίκη ο αυτοκράτορας τελεί θρίαμβο στη Βασιλεύουσα.
774
Νέα εκστρατεία του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ε’ εναντίον των Βουλγάρων από ξηράς και θαλάσσης με μεγάλο στρατό και στόλο 2.000 πλοίων. Αποτυγχάνει λόγω μεγάλης καταιγίδας (ξανά) στη Μαύρη Θάλασσα που βυθίζει τα περισσότερα πλοία.
774 14-9-774
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ε’ ο Κοπρώνυμος πεθαίνει από άνθρακα στο πόδι σε ηλικία 57 ετών, στην Αρκαδιούπολη της ανατολικής Θράκης, ενώ είχε ξεκινήσει εκστρατεία εναντίον των Βουλγάρων. Βασίλευσε 34 χρόνια.
774 24-9-774
Ο Λέων Δ’ ο Χάζαρος, 25 ετών, γιος του Κωνσταντίνου Ε’ αναγορεύεται αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Θα παραμείνει στον θρόνο μέχρι το 780. [Το προσωνύμιο «Χάζαρος» οφείλεται στη Χαζάρα μητέρα του, αλλά και στην επιμονή των βυζαντινών ιστορικών να δίνουν μειωτικά παρατσούκλια σε εικονομάχους αυτοκράτορες.]
775
Πεθαίνει ο χαλίφης Αλ-Μανσούρ και τον διαδέχεται ο γιος του Αλ-Μαχντί.
776 24-4-776
Ο αυτοκράτορας Λέων Δ’ αναγορεύει τον 5χρονο γιο του Κωνσταντίνο συναυτοκράτορα. Πριν από αυτό, αναγκάζει τους συγκλητικούς και τους εκπροσώπους του στρατού και των αστικών τάξεων να ορκιστούν εγγράφως ότι αναγνωρίζουν τον νέο συναυτοκράτορα ως μοναδικό κληρονόμο του θρόνου.
776
Ο καίσαρας Νικηφόρος, νεώτερος ετεροθαλής αδερφός του Λέοντος Δ’, εξεγείρεται μετά την αναγόρευση του Κωνσταντίνου, γιου τού Λέοντος σε συναυτοκράτορα. Η εξέγερση αποτυγχάνει και ο Νικηφόρος απογυμνώνεται από τους τίτλους του, μαστιγώνεται και εξορίζεται. Οι συνεργάτες του τυφλώνονται και εξορίζονται στη Χερσώνα.
776
Επιδρομές Βυζαντινών στη βόρεια Συρία. Φτάνουν μέχρι τα Σαμόσατα. Οι Άραβες για αντίποινα επιτίθενται στη Μικρά Ασία και φτάνουν μέχρι την Άγκυρα.
777
Ο χάνος των Βουλγάρων Τέλεριγκ (Τελέριχος) καθαιρείται και στη θέση του εκλέγεται ο Καρντάμ. Ο Τελέριχος καταφεύγει στην Κωνσταντινούπολη όπου βαφτίζεται χριστιανός, παίρνει το όνομα Θεοφύλακτος, γίνεται πατρίκιος και παντρεύεται μια ξαδέρφη της αυτοκράτειρας Ειρήνης.
778
Ο στρατηγός του Θέματος Θρακησίων Μιχαήλ Λαχανοδράκων εισβάλλει στην Κομαγγηνή (ΝΑ Μ.Ασία), νικά τους Άραβες στη Γερμανίκεια (χωρίς να την κυριεύσει) και επιστρέφει με πολλά λάφυρα και αιχμαλώτους.
778
Οι Βυζαντινοί υιοθετούν μια νέα τακτική: αποφεύγουν ανοιχτή μάχη με τους Άραβες και αντί γι’ αυτό κρατούν πάση θυσία τα κάστρα. Σε κάθε κάστρο, μια δύναμη 3.000 αντρών έχει αποστολή να εμποδίζει τις κινήσεις των Αράβων και να τους παρενοχλεί στα μετόπισθεν.
779
Ο στρατηγός Μιχαήλ Λαχανοδράκων εισβάλλει ξανά στην περιοχή των Αράβων και καταστρέφει το μεθοριακό φρούριο Χαντάθ (Άδατα). Ο χαλίφης Αλ-Μαχντί αντεπιτίθεται στέλνοντας στρατό 30.000 αντρών στα βυζαντινά εδάφη που πολιορκεί το Δορύλαιον. Η πολιορκία λύεται μετά 15 μέρες λόγω έλλειψης εφοδίων (αποτέλεσμα της πολιτικής καμμένης γης των Βυζαντινών).
780
780 20-2-780
Ο Λέων Δ’ δίνει εντολή για τη θανάτωση αξιωματούχων του Παλατίου με την κατηγορία ότι έχουν προσηλυτίσει την αυτοκράτειρα Ειρήνη στη λατρεία των εικόνων. Η Ειρήνη εξορίζεται.
780 Σεπτέμβριος
Ο Χαρούν αλ-Ρασίντ, γιος του χαλίφη Αλ-Μαχντί, καταλαμβάνει το φρούριο Σημαλούος στην Αρμενία, το οποίο πολιορκούσε όλο το καλοκαίρι.
780 Σεπτέμβριος
Στρατός 50.000 Αράβων με επικεφαλής τον Οθμάν, τον αδερφό του Χαρούν αλ-Ρασίντ, εισβάλλει στη Μικρά Ασία. Ο στρατηγός Μιχαήλ Λαχανοδράκων τους αντιμετωπίζει επιτυχώς με πολύ μικρότερη δύναμη και ο Οθμάν σκοτώνεται.
780 8-9-780
Κωνσταντίνος ΣΤ΄ και Ειρήνη η Αθηναία Πεθαίνει ο Λέων Δ’ από φυματίωση, μάλλον. Ο γιος του Κωνσταντίνος ΣΤ’ αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 9 ετών. Συναυτοκράτειρα είναι η μητέρα του Ειρήνη. Ο Κωνσταντίνος θα παραμείνει στον θρόνο μέχρι τον Αύγουστο του 797.
780 18-10-780
Ο πρώην στρατηγός του Θέματος Αρμενιάκων Βάρδας, ο λογοθέτης Γρηγόριος και άλλοι προσπαθούν να υποστηρίξουν τον καίσαρα Νικηφόρο, ετεροθαλή αδερφό του Λέοντος Δ’ για να διεκδικήσει ξανά τον θρόνο. Χωρίς αποτέλεσμα. Τους συνωμότες η Ειρήνη «δείρασα και κουρεύσασα εξώρισεν εις διαφόρους τόπους». Τους δε καίσαρες-αδερφούς του άντρα της τους έκλεισε σε μοναστήρια.
781
Ο πατρίκιος Ελπίδιος διορίζεται στρατηγός του Θέματος Σικελίας από την αυτοκράτειρα Ειρήνη. Σε δύο μήνες ανακαλείται ως ύποπτος συμμετοχής στη συνωμοσία του Βάρδα. Ο Ελπίδιος αρνείται να υπακούσει και παραμένει στη θέση του με την υποστήριξη του τοπικού πληθυσμού παρόλο που η οικογένειά του κρατείται φυλακισμένη στην Κωνσταντινούπολη.
781
Η αυτοκράτειρα Ειρήνη στέλνει στρατό με επικεφαλής τον ευνούχο σακελάριο Ιωάννη να φυλάξει τις κλεισούρες και τα περάσματα της Μικράς Ασίας. Οι Άραβες επιχειρούν εκστρατεία, αλλά γνωρίζουν ντροπιαστική ήττα με πολλές απώλειες.
781
Η αυτοκράτειρα Ειρήνη στέλνει τον σακελάριο Κωνστάη και τον πριμικήριο Μάμαλο στη Ρώμη για να κανονίσουν τον μελλοντικό γάμο του Κωνσταντίνου ΣΤ’ με την κόρη του Καρλομάγνου Ροτρούδη (Ερυθρώ). Ο βυζαντινός ευνούχος Ελισσαίος μαθαίνει Ελληνικά στην πριγκίπισσα. Ο αρραβώνας θα ακυρωθεί από την Ειρήνη το 787.
782 Αρχές
Αποστέλλεται μεγάλος στόλος στη Σικελία με επικεφαλής τον ευνούχο πατρίκιο Θεόδωρο, «άνδρα δραστήριον», εναντίον του Ελπιδίου. Ο Ελπίδιος καταφεύγει με λίγους πιστούς και με το θησαυροφυλάκιο του Θέματος Σικελίας στο αραβικό Χαλιφάτο, όπου αναγνωρίζεται ως «Βασιλεύς των Ρωμαίων». Θα μείνει όλη την υπόλοιπη ζωή του εκεί.
782
★★
Εισβολή Χαρούν αλ-Ρασίντ Εισβολή μιας τεράστιας στρατιάς Αββασιδών Αράβων (>95.000) με επικεφαλής τον Χαρούν αλ-Ρασίντ. Νικούν σε διάφορες μάχες και φτάνουν μέχρι τη Χρυσούπολη, στην ασιατική πλευρά της Πόλης. Στην επιστροφή περικυκλώνονται, αλλά γλυτώνουν μετά από προδοσία του βυζαντινού στρατηγού Τατζάτη. Ο λογοθέτης Σταυράκιος και ο δομέστικος Αντώνιος αιχμαλωτίζονται. Η Ειρήνη συμφωνεί ταπεινωτική ειρήνη (160.000 σόλιδους ετήσιο φόρο).
783
Τα σλαβικά φύλα στην Ελλάδα εξεγείρονται, ενώ ο στρατός του Θέματος Ελλάδος έχει μεταφερθεί στη Σικελία εναντίον του Ελπιδίου. Ο Λογοθέτης του Δρόμου και ευνούχος Σταυράκιος εκστρατεύει και κατορθώνει να καταστείλει τις εξεγέρσεις. Μετά τελεί θρίαμβο στην Κωνσταντινούπολη ενισχύοντας την επιρροή του στα δημόσια πράγματα.
784 Αύγουστος
Ο πατριάρχης Παύλος αποσύρεται από τον πατριαρχικό θρόνο και λίγο μετά πεθαίνει. Στη θέση του εκλέγεται ο μετριοπαθής Ταράσιος που χειροτονείται στις 25 Δεκεμβρίου του 784. (Γίνεται απευθείας από λαϊκός Πατριάρχης.) Ανοίγει ο δρόμος για την αποκατάσταση της λατρείας των εικόνων.
785
Η Ειρήνη αρνείται να συνεχίσει την ετήσια καταβολή του φόρου υποτελείας προς τους Άραβες και έτσι τερματίζεται η μικρή περίοδος ειρήνης (από το 782) με τους Αββασίδες.
786 14-9-786
Ο Χαρούν αλ-Ρασίντ, γιος του Αλ-Μαχντί, είναι ο νέος Αββασίδης Χαλίφης των Αράβων. Είναι χαρισματικός ηγέτης και επί των ημερών του η Βαγδάτη θα γνωρίσει τη χρυσή εποχή της.
786 31-7-786
Αρχίζει στον Ναό των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη τις εργασίες της οικουμενική σύνοδος που έχει στην ημερησία διάταξη την ακύρωση των αποφάσεων της συνόδου της Ιέρειας του 754. Η σύνοδος διαλύεται βίαια από στρατιώτες των εξκουβιτόρων και των σχολών που ακολουθώντας διαταγές επεμβαίνουν με γυμνά ξίφη.
786 Σεπτέμβριος
Αφοπλισμός εικονομαχικών μονάδων του στρατού Η αυτοκράτειρα Ειρήνη, με το πρόσχημα του αραβικού κινδύνου, στέλνει τα εικονομαχικά στρατεύματα στη Μικρά Ασία και συγχρόνως ο λογοθέτης Σταυράκιος φέρνει από τη Θράκη εικονόφιλα, στα οποία ανατίθεται η φρούρηση της Κωνσταντινούπολης. Στη συνέχεια, πολλοί από τους εικονομάχους στρατιωτικούς που βρέθηκαν χωρίς οπλισμό στη Μικρά Ασία απαλλάσσονται από τα καθήκοντά τους.
786
Οι Βυζαντινοί παραβιάζουν έμπρακτα τη συνθήκη ειρήνης με τους Αββασίδες. Εισβάλλουν και καταστρέφουν ξανά το μεθοριακό φρούριο Χαντάθ (Άδατα) που οι Άραβες είχαν ξανακτίσει μετά την καταστροφή του από τους Βυζαντινούς το 779.
787
Η αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία ακυρώνει τον αρραβώνα του γιου της Κωνσταντίνου ΣΤ’ και της πριγκίπισσας Ροτρούδης, κόρης του βασιλιά Καρλομάγνου. Παντρεύει τον Κωνσταντίνο ΣΤ’ με τη Μαρία από το Θέμα Αρμενιάκων, μετά από διαγωνισμό ομορφιάς. Οι χειρισμοί της στο θέμα αυτό έχουν αποκλειστικό σκοπό την αποφυγή ισχυροποίησης του γιου της.
787 24-9-787 ★★★
Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος Αρχίζει στη Νίκαια της Βιθυνίας η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος υπό την προεδρία του πατριάρχη Ταρασίου παρουσία 350 επισκόπων και ηγουμένων. Είναι η τελευταία σύνοδος που αναγνωρίζει η Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία. Οι εργασίες της διαρκούν μέχρι τις 13 Οκτωβρίου του ιδίου έτους και οδηγούν στην αναστήλωση των ιερών εικόνων. Αναθεματίζονται οι 3 εικονομάχοι πατριάρχες (Αναστάσιος, Κωνσταντίνος, Νικήτας).
787 23-10-787 ★★★
Αναστήλωση των Εικόνων Τα αποτελέσματα της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου παρουσιάζονται από τους αρχιερείς στην αυτοκράτειρα Ειρήνη και στον Κωνσταντίνο ΣΤ’ στη Μαγναύρα με κάθε επισημότητα. Γίνεται επίσημα η αναστήλωση των εικόνων και αυτό είναι το τέλος της πρώτης περιόδου της εικονομαχίας. (Θεοφάνης: «ἡ τοῦ θεοῦ ἐκκλησία πάντοτε πολεμουμένη νικᾷ»).
787
Η Ζ' Οικουμενική Σύνοδος θέτει κανόνες για τον διάκοσμο των ναών. Στην εικονογράφηση επιβάλλεται τάξη και ιεράρχηση. Οι τοιχογραφίες πρέπει να είναι πλέον σε καθορισμένη διάταξη. Δημιουργούνται τρεις εικονογραφικοί κύκλοι: ο δογματικός, ο λειτουργικός και ο ιστορικός (εορταστικός), σε αντίθεση με τη δυτική θρησκευτική εικονογραφία η οποία είναι απλά ιστορική.
787
Οι Βούλγαροι έχουν ξεπεράσει μια περίοδο εσωτερικής αναταραχής και γίνονται ξανά απειλητικοί. Ο στρατηγός του Θέματος Θράκης Φιλητός δέχεται αιφνιδιαστική επίθεση από Βουλγάρους και σκοτώνεται μαζί με πολλούς από τους άντρες του. Το επεισόδιο είναι ενδεικτικό της υποβάθμισης του στρατού μετά την αποπομπή των εικονομάχων και την κατάταξη νέων στρατιωτών χωρίς εμπειρία.
787
Η Ειρήνη στέλνει στη Σικελία στρατό υπό τον λογοθέτη του στρατιωτικού Ιωάννη και με τη συνεργασία του Θεοδότου (ή Άδαλγις) γιου τού τελευταίου Λομβαρδού βασιλιά, που είχε καταφύγει στην Κ/Πολη μετά την κατάλυση του κράτους των Λομβαρδών. Ο στόχος είναι να ανακτηθεί ο έλεγχος σε Λομβαρδικές περιοχές όπως το Μπενεβέντο, όμως οι Βυζαντινοί ηττώνται από τους Φράγκους και ο Ιωάννης σκοτώνεται.
788 Σεπτέμβριος
Μάχη στο Κοπίδναδον. Μεγάλος στρατός Αράβων περνάει από τις Κιλίκιες Πύλες και εισβάλλει στην Καππαδοκία. Ένας θεματικός στρατός από τα Θέματα Οψικίου και Ανατολικών τους αντιμετωπίζει στο Κοπίδναδον, αλλά ηττάται με βαριές απώλειες. Στη μάχη σκοτώνεται ο τουρμάρχης Διογένης που από κάποιους ιστορικούς θεωρείται το αρχέτυπο του Διγενή Ακρίτα.
789
Η χερσόνησος της Ίστρια (μεταξύ σημ. Σλοβενίας-Κροατίας) προσαρτάται από τον Πιπίνο, γιο το Καρλομάγνου, στο φράγκικο Βασίλειο της Ιταλίας παρά τις διαμαρτυρίες των Βυζαντινών.
789
Δημιουργείται το νέο Θέμα της Μακεδονίας.
790
790 9-2-790
Σεισμός στην Κωνσταντινούπολη που αναγκάζει την Ειρήνη να διανυκτερεύσει σε σκηνή εκτός του παλατίου. Κάποιοι συνωμότες που υποστηρίζουν τον παραμερισμένο γιο της Κωνσταντίνο προσπαθούν να αρπάξουν την ευκαιρία για να εκτοπίσουν την Ειρήνη, όμως ο Σταυράκιος μαθαίνει τα σχέδια τους. Οι συνωμότες φυλακίζονται. Η Ειρήνη ταπεινώνει τον γιο της χαστουκίζοντάς τον δημόσια και τον θέτει υπό περιορισμό.
790
Η Ειρήνη έχει γίνει σταδιακά πανίσχυρη. Οι στενοί συνεργάτες της είναι ο ευνούχος Αέτιος, ο πρωτασηκρήτις Ταράσιος και ο, επίσης ευνούχος, λογοθέτης του δρόμου Σταυράκιος.
790
Η Ειρήνη ζητά όρκους από τον στρατό ότι όσο ζει δεν θα υποκατασταθεί από τον γιο της. («ἕως οὗ ζῇς, οὐ καταδεξόμεθα τὸν υἱόν σου κρατῆσαι.») Παράλληλα προτάσσει το δικό της όνομα, μπροστά από αυτό του γιου της στα επίσημα έγγραφα. Η νέα φρουρά της Κωνσταντινούπολης και ο στρατός της Θράκης δεν έχουν αντιρρήσεις, όμως τα στρατεύματα της Ανατολής δεν έχουν διάθεση να υπακούσουν.
790 Σεπτέμβριος
Ανατροπή της Ειρήνης της Αθηναίας Ο στρατός του Θέματος των Αρμενιάκων με επικεφαλής τον σπαθάριο Αλέξιο Μουσουλέμ αντιδρά στην πρωτοκαθεδρία της Ειρήνης και την αναγκάζει να ελευθερώσει τον γιο της, τον οποίο ο στρατός ανακηρύσσει μονοκράτορα, με την υποστήριξη και του γηραιού Μιχαήλ Λαχανοδράκοντα. Ο Σταυράκιος και ο Αέτιος εξορίζονται και η Ειρήνη φυλακίζεται στο ανάκτορο Ελευθερίου.
791 Απρίλιος
Ο Κωνσταντίνος ΣΤ’ εκστρατεύει ο ίδιος κατά των Βουλγάρων και ύστερα από μία απλή αψιμαχία με τον χάνο Κάρδαμο στο φρούριο Προβάτου τρέπεται σε φυγή και επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη. Εξίσου αναποτελεσματική είναι και μία εκστρατεία του στην Κιλικία κατά των Αράβων, τον Σεπτέμβριο.
792 Ιανουάριος
Ο Κωνσταντίνος ΣΤ’ αποκαθιστά τη μητέρα του πιεζόμενος από τους υποστηρικτές της στη Βασιλεύουσα. Η Ειρήνη επιστρέφει στο παλάτι και η βασιλεία γίνεται και πάλι «Κωνσταντίνου και Ειρήνης». Αποκαθίσταται και ο ευνούχος Σταυράκιος.
792
Ο στρατός των Αρμενιάκων αντιδρά στην επάνοδο της Ειρήνης και του Σταυρακίου. Ο Αλέξιος Μουσουλέμ, που έχει προαχθεί σε στρατηγό του Θέματος Αρμενιάκων, κατηγορείται για εσχάτη προδοσία από την Ειρήνη και τον Σταυράκιο. Φυλακίζεται και τυφλώνεται. Ο Κωνσταντίνος ΣΤ’ δεν αντιδρά.
792 Ιούλιος
Ταπεινωτική ήττα των Βυζαντινών από τους Βουλγάρους στο φρούριο Μαρκέλλαι, στη νότια άκρη του στενού των Βερεγάβων. Άτακτη φυγή του αυτοκράτορα και αιχμαλωσία επιφανών βυζαντινών στρατηγών. Στη μάχη σκοτώνεται και ο μεγάλος Μιχαήλ Λαχανοδράκων. Στην ήττα συνετέλεσαν οι παραπλανητικές πληροφορίες από το περιβάλλον της Ειρήνης προς τον Κωνσταντίνο.
793 Άνοιξη
Καταπνίγεται νέα στάση των στρατιωτικών του Θέματος των Αρμενιάκων που ήθελαν στον θρόνο τον Νικηφόρο, ετεροθαλή αδερφό του αυτοκράτορα. Η Ειρήνη τυφλώνει τον Νικηφόρο και κόβει τη γλώσσα των 4 αδερφών του. Ο στρατός του Αρμενιακού ηττάται με προδοσία και οι αρχηγοί του τιμωρούνται παραδειγματικά.
793 Ιούλιος
1000 αιχμάλωτοι του στρατού του Αρμενιακού θέματος μεταφέρονται στην Κωνσταντινούπολη όπου στιγματίζονται στο μέτωπο με τη φράση «αρμενιακός επίβουλος» και μετά εξορίζονται στη Σικελία και σε άλλα νησιά της Δύσης.
794 περίπου
Αρχή των επιδρομών των Βίκινγκς Αρχίζουν οι επιδρομές των Βίκινγκς στη βόρεια Ευρώπη. Οι πρώτες αιμοσταγείς επιθέσεις σημειώνονται με μονόξυλα στη Βρετανία. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας θα αρχίσουν επιθέσεις σε ακτές και παραποτάμιες πόλεις της δυτικής Ευρώπης (Γαλατία, Βέλγιο κ.λπ.). Οι Σκανδιναβοί Βίκινγκς θα εξελιχθούν σε μάστιγα της Ευρώπης τον επόμενο αιώνα.
795 Ιανουάριος
Ο Κωνσταντίνος ΣΤ’ χωρίζει τη σύζυγό του Μαρία (που του την είχε επιβάλει η Ειρήνη και η οποία δεν του είχε χαρίσει διάδοχο) και παντρεύεται με ένα γάμο ασυνήθιστης πολυτέλειας την ερωμένη του Θεοδότη, η οποία ήταν ακόλουθος στο παλάτι. Προκαλούνται αντιδράσεις από την εκκλησία και τον λαό. Ο πατριάρχης Ταράσιος δίνει τη συγκατάθεσή του, αλλά δεν χοροστατεί στον γάμο.
795 25-12-795
Πεθαίνει σε ηλικία 95 ετών ο πάπας Αδριανός Α’ μετά από 23 χρόνια στον παπικό θρόνο. Επί των ημερών του, το Παπικό Κράτος ανεξαρτητοποιήθηκε πλήρως από το Βυζάντιο με τη σθεναρή υποστήριξη των Φράγκων. Τον διαδέχεται ο πάπας Λέων Γ’.
796
Οι Φράγκοι καταλαμβάνουν τα περισσότερα εδάφη του Χαγανάτου των Αβάρων το οποίο καταρρέει. Ό,τι απέμεινε θα το καταλάβουν οι Βούλγαροι το 804. Μετά το 829 δεν θα μείνει κανένα ίχνος του έθνους των Αβάρων που θα αφομοιωθεί από άλλους λαούς.
796
Ο ηγούμενος της μονής Στουδίου Πλάτων και ο ανιψιός του Θεόδωρος αντιδρούν με σφοδρότητα στον γάμο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΣΤ’. Τον κατηγορούν για διγαμία. Επιτίθενται και στον πατριάρχη Ταράσιο που δεν απαγόρευσε τον γάμο. Μετά από ανεπιτυχείς προσπάθειες κατευνασμού τους, ο Κωνσταντίνος τους εξορίζει.
797 Μάρτιος
Ο Κωνσταντίνος ΣΤ’ εκστρατεύει με 20.000 στρατό εναντίον των Αράβων εισβολέων. Κάνει το λάθος να πάρει μαζί του τον ευνούχο Σταυράκιο ο οποίος δωροδοκεί τους αξιωματικούς της εμπροσθοφυλακής για να ειδοποιήσουν ότι οι Άραβες έχουν αποχωρήσει. Έτσι ο Κωνσταντίνος γυρίζει πίσω άπρακτος και ταπεινωμένος.
797 19-4-797 ★★
Τύφλωση Κωνσταντίνου ΣΤ’ Με διαταγή της μητέρας του Ειρήνης ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΣΤ’ συλλαμβάνεται και τυφλώνεται μέσα στην πορφυρή αίθουσα στην οποία είχε γεννηθεί πριν από 27 χρόνια. Θα πεθάνει λίγους μήνες μετά στην Πρίγκηπο. Η Ειρήνη γίνεται μονοκράτειρα και θα παραμείνει στο θρόνο μέχρι τις 31 Οκτωβρίου του 802.
797 Ιούλιος
Μέσα στο κατακαλόκαιρο, για 17 μέρες δεν έχει καθόλου ήλιο και ο ουρανός είναι σκοτεινός. Ο λαός αποδίδει το φαινόμενο στην ανόσια πράξη της Ειρήνης να τυφλώσει τον γιο της.
797
Ο Θεόδωρος Στουδίτης (άγιος) εγκαθίσταται στη Μονή Στουδίου στην Κωνσταντινούπολη. Θα την αναδείξει σε κέντρο κοινωνικής και πνευματικής δραστηριότητας. Θα οργανώσει πολυάνθρωπα συνεργεία αντιγραφής ιερών χειρογράφων. Οι μοναστικοί κανόνες που θα θεσπίσει στη Μονή Στουδίου θα γίνουν το πρότυπο και θα εφαρμοστούν στις περισσότερες μονές του Βυζαντίου.
798
Η Ειρήνη στέλνει πρεσβεία στον Καρλομάγνο στο Άαχεν. Τον πληροφορεί ότι είναι πλέον «βασιλεύς» και μονοκράτωρ. Πιθανότατα σε αυτήν την επίσκεψη έγινε η πρώτη κρούση για γάμο μεταξύ Ειρήνης και Καρλομάγνου.
798
Επιδρομές των Αράβων που φτάνουν μέχρι τον Βόσπορο. Λεηλατούν τους αυτοκρατορικούς στάβλους και τους στάβλους του Σταυρακίου. Παίρνουν όλα τα άλογα. Εξολοθρεύουν τον στρατό του Οψικίου. Τελικά οι Βυζαντινοί κάνουν έκκληση για ειρήνη και συμφωνούν να αρχίσουν να πληρώνουν ξανά τους Άραβες.
799 1-4-799
Τη Δευτέρα της Διακαινησίμου η Ειρήνη κάνει μια μεγαλειώδη εμφάνιση: Παρελαύνει στους δρόμους της Πόλης επάνω σε άμαξα που τη σέρνουν 4 άσπρα άλογα τα οποία κρατούν από το χαλινάρι 4 πατρίκιοι. Η Ειρήνη πετάει νομίσματα στο πλήθος.
799 Απρίλιος
Ο πάπας Λέων Γ’ αντιμετωπίζει συνωμοσία και γίνεται στόχος επίθεσης στη Ρώμη. Φυλακίζεται για να δικαστεί. Δραπετεύει και καταφεύγει στην αυλή του Καρλομάγνου. Επιστρέφει στη Ρώμη τον Οκτώβριο υπό την προστασία φράγκικης φρουράς.
799 Μάιος
Η Ειρήνη αρρωσταίνει και αποσύρεται στο ανάκτορο της Ιέρειας. Στο κενό εξουσίας που δημιουργείται κορυφώνεται η αντιπαλότητα μεταξύ Σταυρακίου και Αετίου που εποφθαλμιούν την εξουσία. Η Ειρήνη προσπαθεί να συνετίσει τον Σταυράκιο που είναι ο πιο ισχυρός και ο πιο επικίνδυνος.
Μάχες 
Αυτοκράτορες 