Μάχες 
Αξιώματα 
Αυτοκράτορες 
Μάχη της Μάμμης(Μάχη του Μαμμές) |
χρόνος: 534Άνοιξη 534 |
| Νίκη των Βυζαντινών εναντίον Βερβέρων σε μια μάχη με ασυνήθιστες τακτικές | ★ ★ ★ ★ ★ |
|
εχθρός: Βέρβεροι
|
τοποθεσία: Στην τοποθεσία Μάμμη ή Μάμμα κάπου νότια από το σύγχρονη πόλη Αΐν Τζελούλα της επαρχίας Καϊρουάν
|
ακρίβεια θέσης:
●●●●●
|
|
τύπος μάχης: Μάχη εκ Παρατάξεως |
πόλεμος: Υποταγή Βερβερικών φυλών |
σύγχρονη χώρα:
Τυνησία |
| ▼ Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ. Ιουστινιανός Α’) | ▼ Οι Εχθροί | |
| Επικεφαλής: | Σολόμων (κυβερνήτης Καρχηδόνας) | Κουτζίνας, Εσδιλάσας, Ιουρφούθης, Μεδισινίσσας |
| Δυνάμεις: | 18.000 | 50.000 |
| Απώλειες: | περισσότερες από 10.000 |
| Ιστορικό πλαίσιο: |
| Το 533 – 534, ο στρατηγός Βελισάριος κατανίκησε και κατέλυσε το Βασίλειο των Βανδάλων, το οποίο είχε ιδρυθεί στην πρώην Ρωμαϊκή επαρχία της Βορείου Αφρικής από το 435. Μετά την επιτυχία αυτή, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός ίδρυσε μια νέα περιφερειακή διαίρεση με έδρα την Καρχηδόνα: την Επαρχία Αφρικής — praefectura praetorio Africae. Πολλά εδάφη των παλαιών Ρωμαϊκών περιοχών παρέμεναν στα χέρια των διαφόρων φυλών Βερβέρων(1), με τους οποίους στην αρχή δεν υπήρχε πρόβλημα και είχαν δηλώσει πίστη στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, καθώς ο Βελισάριος τους είχε τάξει να μοιραστεί μαζί τους τα λάφυρα από το καταλυθέν Βανδαλικό βασίλειο. Ο Βελισάριος ολοκλήρωσε την αποστολή του στην Αφρική και έφυγε. Τον διαδέχτηκε ως γενικός στρατιωτικός διοικητής (magister militum Africae ) ο Δομέστικός του (Επιτελάρχης), ο ευνούχος Σολόμων από το Δαράς. Οι φυλές των Βερβέρων (που οι Βυζαντινοί αποκαλούσαν συνήθως Μαυριτανούς) στα νότια της επαρχίας της Βυζακηνής και στη Νουμιδία σχεδόν αμέσως επαναστάτησαν. Οι επαναστατημένοι Βέρβεροι εισέβαλαν στη Βυζακηνή(2) και κατενίκησαν μια τοπική φρουρά φονεύοντας τους διοικητές Γαϊνά και Ρουφίνο. Επειδή διαφαινόταν ότι η καινούργια επαρχία αντιμετώπιζε έναν σοβαρό κίνδυνο, ο Σολόμων προήχθη σε Έπαρχο και έλαβε ενισχύσεις από τον Ιουστινιανό. |
Η Μάχη: |
 Ο Σολόμων προτίμησε να μην επιτεθεί αμέσως και περίμενε τις κινήσεις των αντιπάλων. Οι Μαυριτανοί είχαν σχηματίσει κύκλο με τις καμήλες τους και είχαν βάλει τις γυναίκες και τα παιδιά στο κέντρο (για τους Μαυριτανούς ήταν συνήθης πρακτική να παίρνουν μαζί τους στις μάχες γυναικόπαιδα για να εκτελούν τις βοηθητικές εργασίες, όπως κατασκευή καλυβών και περιποίηση αλόγων). Οι Μαυριτανοί παρατάχθηκαν πεζοί ανάμεσα στα πόδια των καμηλών τους, οπλισμένοι με σπαθιά, δόρατα και μικρές ασπίδες. Μερικοί απ’ αυτούς παρέμειναν κρυμμένοι με τα άλογά τους στο ύψωμα πίσω από τον κύκλο με τις καμήλες. Ο Σολόμων το υποψιάστηκε και δεν παρέταξε κάποιο τμήμα μπροστά από τις θέσεις των Μαυριτανών που ήταν απέναντι από το ύψωμα φοβούμενος ακριβώς την κάθοδο κάποιας ομάδας από εκεί, κάτι που θα είχε σαν αποτέλεσμα οι δυνάμεις του να βρεθούν περικυκλωμένες. Η μάχη δεν ξεκίνησε καλά για τους Ρωμαίους. Τα άλογά τους που δεν ήταν εξοικειωμένα με καμήλες, όταν πλησίασαν τις θέσεις του εχθρού πανικοβλήθηκαν και άρχισαν να καλπάζουν ανεξέλεγκτα και να ρίχνουν τους αναβάτες τους. Μέσα σε αυτήν τον οχλοβοή, οι Μαυριτανοί εκδήλωσαν επίθεση ρίχνοντας όλα τα δόρατα που είχαν κατά των αντιπάλων τους, που δεν μπορούσαν να μείνουν σε παράταξη και φαίνεται να τα είχαν χαμένα. Βλέποντας αυτή τη χαώδη κατάσταση, ο Σολόμων διέταξε όλους τους άνδρες του να αφιππεύσουν και να σταθούν ακίνητοι υπό την προστασία των ασπίδων τους. Όταν ο στρατός του ηρέμησε, ο Σολόμων προσωπικά οδήγησε μια αντεπίθεση 500 ανδρών επικεντρώνοντας σε ένα σημείο του εχθρικού κύκλου. Διέταξε τους άνδρες του να τραβήξουν τα ξίφη τους και να κτυπήσουν τις καμήλες. Γύρω στις 200 καμήλες σκοτώθηκαν και οι Μαυριτανοί άρχισαν τότε να υποχωρούν, οπότε ο κύκλος έσπασε. Οι Βυζαντινοί προχώρησαν προς το κέντρο του κύκλου, όπου υπήρχαν τα γυναικόπαιδα. Το πλήθος των Μαυριτανών πανικοβλήθηκε και σκόρπισε προς το ύψωμα. Οι Βυζαντινοί τους κυνήγησαν και κατέσφαξαν πάνω από 10.000. |
Αξιοσημείωτα: |
| Ο ιστορικός Προκόπιος καταγράφει την εκφώνηση πολύ ενδιαφερόντων ομιλιών από τους δύο ηγέτες των αντιπάλων στρατών προς τους άνδρες τους. Το γεγονός μας θυμίζει την αντίστοιχη περιγραφή του Θουκυδίδη προ της μάχης της Ναυπάκτου. (Μάλλον ο Προκόπιος ήθελε εδώ να μιμηθεί τον μεγάλο αρχαίο ιστορικό). Σημειωτέον ότι ο Προκόπιος εκείνη της εποχή ήταν γραμματέας του Σολόμωνος. |
Επακόλουθα: |
| Ο Σολόμων και το στράτευμά του επέστρεψαν στην Καρχηδόνα θριαμβευτικά, αλλά εκεί έμαθαν ότι οι Μαυριτανοί ανασυντάχθηκαν γρήγορα και αναζητώντας εκδίκηση είχαν επιτεθεί και διασχίσει τη Βυζακηνή ξανά. Ο Σολόμων έπρεπε να επιστρέψει πίσω. Οι συγκρούσεις με τους Βερβέρους συνεχίστηκαν για χρόνια. |
Απόδοση κειμένου στα Ελληνικά σε συνεργασία με Δημοσθένη Λαμπρινάκη |
| Παρατηρήσεις: |
|
|
|