Μάχες 
Αξιώματα 
Αυτοκράτορες 
Κατάληψη της Αντιόχειας |
χρόνος: 96928 Οκτωβρίου 969 |
| Ανακατάληψη της Αντιόχειας από τους Βυζαντινούς | ★ ★ ★ ★ ★ |
|
εχθρός: Άραβες (Χαμδανίδες)
|
τοποθεσία: Αντιόχεια η επί Δάφνη (ή επί Ορόντου) γνωστότερη ως Αντιόχεια η Μεγάλη ή απλά Αντιόχεια, σημερινή Antakya της Τουρκίας
|
ακρίβεια θέσης:
●●●●●
|
|
τύπος μάχης: Κατάληψη πόλης |
πόλεμος: Ύστεροι Πόλεμοι εναντίον των Αράβων |
σύγχρονη χώρα:
Τουρκία |
| ▼ Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ. Νικηφόρος Β' Φωκάς) | ▼ Οι Εχθροί | |
| Επικεφαλής: | Στρατηγός Μιχαήλ Βούρτζης | Άγνωστος |
| Δυνάμεις: | 300 | |
| Απώλειες: |
| Ιστορικό πλαίσιο: |
| Ο αυτοκράτωρ Νικηφόρος Β’ Φωκάς επανέλαβε τους αγώνες του κατά των Αράβων εκστρατεύοντας εκ νέου με 40.000 άντρες την άνοιξη του 964. Στο επίκεντρο των επιχειρήσεων των Βυζαντινών ήταν, εκτός από το Χαλέπι που ήταν το κέντρο της παρηκμασμένης δυναστείας των Χαμδανιδών, η πόλη της Αντιόχειας, η οποία βρισκόταν υπό αραβική κατοχή επί τρεις αιώνες. Το 966 ο Νικηφόρος Β' πραγματοποίησε εκστρατεία στη βόρεια Συρία και βρέθηκε για πρώτη φορά μπροστά στα τείχη της πόλης, αποχώρησε όμως ύστερα από πολιορκία μίας εβδομάδας, λόγω έλλειψης προμηθειών. Το φθινόπωρο του 968 ο Νικηφόρος Β' επανήλθε. Αρχικά στρατοπέδευσε μπροστά στην Αντιόχεια, όμως σύντομα αποφάσισε να μην επιμείνει και ανεχώρησε με το στράτευμά του, σε μια εκστρατεία κατάληψης των σημαντικών φρουρίων που βρίσκονταν στα παράλια της Συρίας. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της επιχείρησης αυτής ο Νικηφόρος επέστρεψε (18 Νοεμβρίου 968) στην απομονωμένη πλέον Αντιόχεια με σκοπό να οργανώσει την πολιορκία της. Εγκατέστησε ισχυρή στρατιωτική δύναμη στο γειτονικό φρούριο των Παγρών, η οποία θα αναλάμβανε κατά κύριο λόγο τη διεξαγωγή της πολιορκίας και τον αποκλεισμό της πόλης από την ενδοχώρα. Επικεφαλής της συγκεκριμένης δύναμης τέθηκε ο Μιχαήλ Βούρτζης, στρατηγός-διοικητής του νεότευκτου θεματος (στρατηγίς) του Μαύρου Όρους(1) ενώ ο στρατοπεδάρχης Ανατολής Πέτρος Φωκάς ανέλαβε τη γενική αρχηγία. Ο Νικηφόρος αποδέσμευσε το μεγαλύτερο μέρος του στρατεύματός του με σκοπό να διαχειμάσει στις γειτονικές περιφέρειες και ο ίδιος επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη. Πριν από την αναχώρησή του, άφησε ρητές οδηγίες στους επικεφαλής να μην προχωρήσουν σε οποιαδήποτε ενέργεια για την κατάληψη της πόλης, αλλά να αναμείνουν την επιστροφή του ιδίου το επόμενο έτος και να περιοριστούν στον στενό αποκλεισμό των πολιορκημένων. |
Η Μάχη: |
 Ανακατάληψη της Αντιόχειας από τον Μ.Βούρτζη Εκμεταλλευόμενος το σκότος και τον αιφνιδιασμό της αραβικής φρουράς -και ίσως με προδοσία- ο Βούρτζης κατέλαβε δύο γειτονικούς πύργους του δυτικού οχυρωματικού περιβόλου της πόλης και έστειλε αμέσως αγγελιοφόρο στον στρατοπεδάρχη Πέτρο Φωκά ζητώντας του να σπεύσει σε βοήθειά του με το υπόλοιπο στράτευμα. Οι Αντιοχείς, αντιλαμβανόμενοι την παρουσία των Βυζαντινών, άρχισαν να πολιορκούν τους δύο πύργους. Ωστόσο, η εμφάνιση του στρατοπεδάρχη και του στρατηγού Καππαδοκίας Ευσταθίου Μαλεΐνου μπροστά στα τείχη της πόλης τούς ανάγκασε να εγκαταλείψουν τον αγώνα. Ο Βούρτζης άνοιξε τις πύλες της Αντιόχειας στο βυζαντινό στρατό, ο οποίος κατέλαβε την πόλη την επόμενη μέρα, στις 29 Οκτωβρίου 969, απόντος του Νικηφόρου Β' (ο οποίος έγινε έξω φρενών). Κατά την κατάληψη της πόλης ξέσπασε μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε μεγάλο μέρος της, ενώ επέτρεψε σε ένα σημαντικό μέρος της μουσουλμανικής φρουράς να διαφύγει. Δεν είναι ξεκάθαρο ποιος ήταν ο υπαίτιος για τη φωτιά, αλλά κατηγορήθηκε ο Βούρτζης που είτε επειδή ήταν ύποπτος για την πυρπόληση της πόλης είτε επειδή δεν μπόρεσε να κάνει τίποτε για να εμποδίσει την καταστροφή από την πυρκαγιά, θεωρήθηκε υπεύθυνος. Πάντως η πραγματική αιτία ήταν μάλλον ότι ο Βούρτζης παράκουσε τις εντολές του αυτοκράτορα που ήθελε για τον εαυτό του τη δόξα της κατάκτησης της Αντιόχειας. Εν πάση περιπτώσει ο Βούρτζης παραγκωνίστηκε και πρώτος Έλληνας κυβερνήτης (δουξ) της Αντιόχειας ανέλαβε ο στρατηγός Ευστάθιος Μαλεΐνος. |
Αξιοσημείωτα: |
| —Θυμωμένος με την απόφαση του αυτοκράτορα, ο Βούρτζης πήρε μέρος σε συνωμοσία εναντίον του και τη νύχτα της 10ης Δεκεμβρίου 969, ήταν ένας από τους συνωμότες που εισήλθαν στο παλάτι και δολοφόνησαν τον Φωκά. — Το Μαύρο Όρος έγινε αργότερο θρυλικό σύνορο. Εκεί γύρω έδρασε ο Διγενής Ακρίτας. Οι σύντροφοί του ονομάζονταν Μαυρορείτες Ακρίτες. |
Επακόλουθα: |
| Το Χαλέπι επίσης καταλήφθηκε λίγο μετά αναγκάζοντας τους Χαμδανίδες να συνθηκολογήσουν και να γίνουν υποτελείς του Βυζαντίου παρά το γεγονός ότι ο Νικηφόρος στο μεταξύ δολοφονήθηκε. Η Αντιόχεια κατέστη η έδρα Δούκα, δηλαδή κυβερνήτη του ομώνυμου Θέματος (Δουκάτο). Παρέμεινε σε Βυζαντινά χέρια μέχρι το 1084, όταν κατελήφθη από τους Σελτζούκους Τούρκους, οι οποίοι με τη σειρά τους την κράτησαν μόνο 14 έτη, πριν καταφθάσουν οι Σταυροφόροι. |
| Παρατηρήσεις: |
|
|
|