Μάχες 
Αξιώματα 
Αυτοκράτορες 
Μάχη στο Φιλομήλιον |
χρόνος: 1117 |
| Νίκη των Βυζαντινών υπό τον Αλέξιο που υιοθέτησε καινοτόμες τακτικές μάχης | ★ ★ ★ ★ ★ |
|
εχθρός: Σελτζούκοι Τούρκοι
|
τοποθεσία: Κοντά στο σημερινό Ακσεχίρ της επαρχίας Ικονίου, στην κεντρική Τουρκία
|
ακρίβεια θέσης:
●●●●●
|
|
τύπος μάχης: Μάχη εκ Παρατάξεως |
πόλεμος: Πόλεμοι εναντίον των Σελτζούκων Τούρκων |
σύγχρονη χώρα:
Τουρκία |
| ▼ Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ. Αλέξιος Α’ Κομνηνός) | ▼ Οι Εχθροί | |
| Επικεφαλής: | Αυτοκράτωρ Αλέξιος Α’ Κομνηνός | Σουλτάνος Μαλίκ Σαχ |
| Δυνάμεις: | ||
| Απώλειες: |
| Ιστορικό πλαίσιο: |
| Μετά τις επιτυχίες της Α΄ Σταυροφορίας, οι Βυζαντινοί ανακατέλαβαν τις ακτές του Αιγαίου και το μεγαλύτερο μέρος της ενδοχώρας της δυτικής Μικράς Ασίας. Όμως με το τέλος της Α΄ Σταυροφορίας, μετά το 1100, οι Σελτζούκοι άρχισαν να σημειώνουν νίκες εναντίον των Σταυροφόρων και ξανάρχισαν επιδρομές στα Βυζαντινά εδάφη της Μικράς Ασίας. Η ανατολική Μικρά Ασία ήταν διαιρεμένη σε δύο κύρια αντιμαχόμενα μουσουλμανικά κράτη: 1) το σελτζουκικό σουλτανάτο του Ρουμ με πρωτεύουσα το Ικόνιο, που είχε αποσχιστεί από το Μεγάλο σουλτανάτο των Σελτζούκων που εκτεινόταν σε Συρία και Ιράκ, και 2) το εμιράτο που είχαν ιδρύσει οι Ντανισμεντίδες ή Δανισμενδίδες Τούρκοι (Τανισμάνιοι στις βυζαντινές πηγές) με πρωτεύουσα τη Σεβάστεια. Εκτός από αυτά τα δύο κράτη, υπάρχουν και διάφορες άλλες μικρότερες ημι-ανεξάρτητες ηγεμονίες Τουρκομάνων. Για χρόνια οι συγκρούσεις με τους Σελτζούκους συνεχίστηκαν. Ο στρατοπεδάρχης Ευμάθιος Φιλοκάλης είχε θεαματικές επιτυχίες το 1109. Ανοικοδόμησε το ερημωμένο Αδραμύττιο και στη συνέχεια συνέτριψε μια δύναμη 24.000 Σελτζούκων στον Μαίανδρο ποταμό. Λίγο αργότερα απώθησε τους Σελτζούκους στη Φιλαδέλφεια. Οι Τούρκοι απάντησαν με νέες καταστροφικές επιδρομές. Μεταξύ άλλων καταστράφηκαν τα μοναστήρια του όρους Ολύμπου της Βιθυνίας, όπως και εκείνα του όρους Λάτρος στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία. Το 1116 ο Αυτοκράτορας Αλέξιος Α’ Κομνηνός, αν και με προβλήματα υγείας λόγω της ποδάγρας που τον ταλαιπωρούσε, αποφάσισε να αναλάβει προσωπικά το μέτωπο της Μικράς Ασίας. Αφού διασκόρπισε ομάδες Τουρκομάνων επιδρομέων στην περιοχή της Βιθυνίας, και αφού τους νίκησε σε μικρής κλίμακας μάχη στο Ποιμανηνό, έλαβε νέες ενισχύσεις και αποφάσισε να κλιμακώσει την αντεπίθεσή του προωθούμενος τον επόμενο χρόνο προς τα νοτιοανατολικά. Ο βυζαντινός στρατός προέλασε βαθιά μέσα στη μικρασιατική ενδοχώρα και κατέλαβε εύκολα το Φιλομήλιο (σημερινό Ακσεχίρ), πόλη με σημαντικό χριστιανικό πληθυσμό σε μικρή απόσταση από την σελτζουκική πρωτεύουσα Ικόνιο. Ενώ ο Αλέξιος ήταν στο Φιλομήλιον, σχεδιάζοντας ίσως να κινηθεί εναντίον του Ικονίου, πληροφορήθηκε ότι μια μεγάλη δύναμη Σελτζούκων προσέγγιζε από το βορρά, οπότε αποφάσισε να υποχωρήσει. Αφού συγκέντρωσε τον χριστιανικό πληθυσμό της περιοχής, ο βυζαντινός στρατός πήρε τον δρόμο της επιστροφής. |
Η Μάχη: |
 Οι Βυζαντινοί εισήγαγαν σε αυτήν τη σύγκρουση έναν νέο σχηματισμό μάχης, επινόησης του Αλεξίου με την ονομασία «Παράταξις» (η οποία μάλλον εφαρμόσθηκε εξ ανάγκης για να προστατευθεί ο άμαχος πληθυσμός που ήταν μαζί με τον στρατό). Ήταν ένας αμυντικός, κατά βάση, σχηματισμός, σε σχήμα «κούφιου τετραγώνου», με βαρύ πεζικό και τοξότες στην εξωτερική περίμετρο για να απωθούν τις επιθέσεις των ιπποτοξοτών του εχθρού, και τις αποσκευές, τις προμήθειες και τους αμάχους προστατευμένα στο κέντρο. Το ιππικό ήταν σε θέσεις εσωτερικά του σχηματισμού σε σημεία που ήταν εύκολο να κάνει αιφνιδιαστικές εφόδους, όποτε οι συνθήκες της μάχης το επέτρεπαν. Οι άντρες της εμπροσθοφυλακής του Μαναλούγκ ξαφνιάστηκαν από τον ασυνήθιστο σχηματισμό και δεν μπόρεσαν να τον διασπάσουν, ενώ υπέστησαν σοβαρές απώλειες από τους τοξότες στην περίμετρο της παράταξης. Την επόμενη μέρα κατέφθασε ο ίδιος ο σουλτάνος του Ρουμ Μαλίκ Σαχ με τον κύριο όγκο του στρατού και εξαπέλυσε επίθεση ταυτόχρονα στην εμπροσθοφυλακή και στα μετόπισθεν των Βυζαντινών. Ο Αλέξιος διέταξε αντεπίθεση με αρχηγό τον γιο του Ανδρόνικο η οποία όμως δεν είχε αποτέλεσμα, και ο Ανδρόνικος σκοτώθηκε. Η επόμενη αντεπίθεση υπό τον Νικηφόρο Βρυέννιο, σύζυγο της Άννας Κομνηνής (και γαμπρό του Αλεξίου) και διοικητή της δεξιάς πτέρυγας του ιππικού ήταν απόλυτα πετυχημένη καθώς διέλυσε την επίθεση των Τούρκων και τους ανάγκασε να υποχωρήσουν άτακτα αφήνοντας πολλούς νεκρούς. Ο Μαλίκ Σαχ σε μια απέλπιδα προσπάθεια να ανατρέψει την κατάσταση, επιχείρησε νυχτερινή επίθεση ελπίζοντας ότι θα αιφνιδίαζε τους Έλληνες.. Ο Αλέξιος όμως περίμενε αυτήν την κίνηση (τα έκαναν συχνά αυτά οι Τούρκοι) και ήταν προετοιμασμένος. Έτσι η νυχτερινή έφοδος των Σελτζούκων οδήγησε σε νέα σφαγή τους και άτακτη υποχώρηση. Την επομένη ημέρα ο Μαλίκ Σαχ επιτέθηκε ξανά, με τα τμήματά του να περικυκλώνουν πλήρως τους Βυζαντινούς απ’ όλες τις πλευρές. Οι Βυζαντινοί αγωνίστηκαν και πάλι σταθερά και πειθαρχημένοι στην παράταξή τους και οι Σελτζούκοι αποκρούσθηκαν για μια ακόμη φορά. |
Επακόλουθα: |
| Την επομένη ημέρα, ο Μαλίκ Σαχ έστειλε στον Αλέξιο αντιπροσωπεία με προτάσεις για ειρήνη. Οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν στη σκηνή του Αλεξίου. Ο Μαλίκ Σαχ φίλησε το γόνατο του Αλεξίου, ενώ ο Αλέξιος έβγαλε το βαρύτιμο πανωφόρι του και το έβαλε στους ώμους του σουλτάνου. Τα δύο μέρη συμφώνησαν για ειρήνη και για τα σύνορα. Όμως εκδηλώθηκε εξέγερση των Σελτζούκων εναντίον του Μαλίκ Σαχ που σύντομα εκθρονίστηκε από τον ετεροθαλή αδερφό του Μασούντ, τυφλώθηκε και λίγο μετά εκτελέστηκε. |
Απόδοση κειμένου στα Ελληνικά σε συνεργασία με Δημοσθένη Λαμπρινάκη |
|
|