Μάχες 
Αξιώματα 
Αυτοκράτορες 
Μάχη Βαλάραθου(Μάχη Γαζάκων) |
χρόνος: 591 |
| Νίκη των Βυζαντινών σε βοήθεια του εκθρονισθέντος Πέρση μονάρχη | ★ ★ ★ ★ ★ |
|
εχθρός: Σασσανίδες Πέρσες
|
τοποθεσία: Κάπου ΝΑ από τη λίμνη Ούρμια, κοντά στην αρχαία πόλη Γάζακα ή Κάνζακο, στον ποταμό Βαλάραθο στο ΒΔ Ιράν
|
ακρίβεια θέσης:
●●●●●
|
|
τύπος μάχης: Μάχη εκ Παρατάξεως |
πόλεμος: Περσικοί Πόλεμοι |
σύγχρονη χώρα:
Ιράν |
| ▼ Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ. Μαυρίκιος) | ▼ Οι Εχθροί | |
| Επικεφαλής: | Στρατηγοί Ιωάννης Μυστάκων & Ναρσής | Βαχράμ Τσομπίν |
| Δυνάμεις: | 60.000 (οι περισσότεροι Πέρσες) | 40.000 + πολλοί ελέφαντες |
| Απώλειες: | Βαρύτατες |
| Ιστορικό πλαίσιο: |
| Μετά από μια μικρή σχετικά ήττα που υπέστη ο Πέρσης στρατηγός Βαχράμ Τσομπίν (γνωστός επίσης ως Μπραχράμ Σομπίν ή Βαράμης) στη Μάχη του Αράξη από τους Βυζαντινούς, ο Σάχης Ορμίσδας Δ’ τον ταπείνωσε στέλνοντάς του γυναικεία ρούχα να φορέσει και της «στρατηγίας απεχειροτόνησε». Μετά απ’ αυτό, ο Βαχράμ επαναστάτησε και με την κυρία δύναμη του Περσικού στρατού βάδισε κατά της Κτησιφώντος. Ο Ορμίσδας δολοφονήθηκε και ο γιος του Χοσρόης Β’, μη δυνάμενος να αντιμετωπίσει τόσο ισχυρή δύναμη, διέφυγε στη Συρία, στη Βυζαντινή επικράτεια (στο φρούριο Κιρκήσιον αρχικά και στην Ιεράπολη εν συνεχεία). Ο Βαχράμ αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς ως Βαχράμ Στ’. Από τη Συρία, ο Χοσρόης έκανε έκκληση για βοήθεια στον Βυζαντινό αυτοκράτορα υποσχόμενος ειρήνη και σοβαρά ανταλλάγματα παραχωρώντας εξαρχής τη Μαρτυρόπολη. Ο αυτοκράτωρ Μαυρίκιος άρπαξε την ευκαιρία να βοηθήσει διαβλέποντας, ορθώς, τα οφέλη που θα απεκόμιζε στέλνοντας στρατό βαθιά στα εδάφη του προαιώνιου εχθρού. Έτσι έδωσε εντολή στον Κομεντίολο, στρατιωτικό διοικητή της Ανατολής, να ετοιμάσει το στράτευμα. Ο Κομεντίολος σύντομα αντικαταστάθηκε στη διοίκηση από τον Ναρσή, μετά από παράπονα του Χοσρόη για ασέβεια προς το πρόσωπό του. Ο εν λόγω Ναρσής ήταν μέχρι τότε υποδιοικητής του Κομεντίολου (και εννοείται πως δεν είχε σχέση με τον συνονόματό του στρατηγό του Ιουστινιανού). Χάρη στην άφιξη των αυτοκρατορικών ενισχύσεων (σε χρήμα, δώρα και στρατό), ο Χοσρόης κατόρθωσε να πάρει με το μέρος του άρχοντες των επαρχιών και να ανακτήσει μεγάλες περιοχές. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης παρέδωσε στους Βυζαντινούς και το Δάρας που ήταν ανέκαθεν το μήλον της έριδος μεταξύ Ελλήνων και Περσών. Ο ελληνοπερσικός στρατός με επικεφαλής τον Ναρσή και τον ίδιο τον Χοσρόη βάδισε στις αρχές του καλοκαιριού προς τον Τίγρη, ενώ ένα τμήμα αποσπάστηκε και κατευθύνθηκε προς την Κτησιφώντα. Το κύριο πεδίο σύγκρουσης ήταν βόρεια, στην περιοχή Χναιθάς, δυτικά της λίμνης Ούρμιας, στα σημερινά βόρεια σύνορα Ιράν-Τουρκίας. |
Η Μάχη: |
 Μάχη Γαζάκων σε περσικό έπος 10ου αι. Η ελληνοπερσική δύναμη υπό τους Χοσρόη, Ναρσή, Μυστάκων υπερτερούσε αριθμητικά ενώ είχε ενισχυθεί και από νέα περσική δύναμη που είχε στασιάσει κατά του Βαχράμ, υπό τον Βινδόη, θείο εκ μητρός του Χοσρόη. Οι αδυναμίες αυτού του στρατεύματος ήταν η ετερογένεια, οι πολλοί αρχηγοί και η απειρία του Χοσρόη. Ο Βαχράμ είχε κάτι που δεν είχαν οι αντίπαλοί του: ελέφαντες. Οπότε τους εξαπέλυσε επιτιθέμενος πρώτος και κατά μέτωπον σπέρνοντας αρχικά τον τρόμο στους στρατιώτες του εχθρού. Όμως ο Ναρσής επέδειξε σταθερότητα και ωριμότητα. Άντεξε ψύχραιμα την αρχική επίθεση και αντεπιτέθηκε. Τελικά λόγω αριθμητικού πλεονεκτήματος κατόρθωσε να υπερνικήσει τις δυνάμεις του Βαχράμ. Η μάχη κράτησε μέχρι αργά το βράδυ. Τελευταίοι εξοντώθηκαν οι τοξότες που ήταν πάνω στους ελέφαντες, ενώ τα «θηρία» τα πήραν οι Πέρσες. Μια μονάδα του στρατού του Βαχράμ, περί τις 6000, περικυκλώθηκε σε έναν λόφο και παραδόθηκε. Ο Ναρσής έδωσε τους αιχμαλώτους από αβροφροσύνη στον Χοσρόη ο οποίος τους σκότωσε όλους («τους μεν μαχαίρας απέδοτο στόματι, ενίους δε τοις ποσί των θηρίων παρείχετο παίγνιον»). Η συμπεριφορά αυτή –κατά τα φαινόμενα– άφησε εμβρόντητους τους Βυζαντινούς. Επακολούθησε μεγάλη μεικτή επινίκια γιορτή πρωτοφανούς χλιδής για τους Βυζαντινούς, ενώ και η λαφυραγωγία ήταν ιδιαιτέρως αποδοτική, Ο Χοσρόης Β’ έγινε πλέον αδιαφιλονίκητος βασιλιάς της Περσίας και πιστός φίλος του Βυζαντίου για 10 χρόνια (μέχρι την εκθρόνιση και δολοφονία του Μαυρικίου). Ο Βαχράμ γλίτωσε από τη μάχη και κατέφυγε στους συμμάχους του Τούρκους της κεντρικής Ασίας (σημερινό Αζερμπαϊτζάν κ.λπ.) όπου αρχικά έγινε ευμενώς δεκτός. Όμως οι Τούρκοι, δωροδοκηθέντες από τον Χοσρόη, σύντομα τον δολοφόνησαν. |
Αξιοσημείωτα: |
| Κατά τη μάχη, οι Βυζαντινοί έδωσαν ένα λάβαρο με τη Θεοτόκο στους συμμάχους τους Πέρσες οι οποίοι –κατά τον Θεοφύλακτο– το εκτίμησαν πολύ. Η αλήθεια είναι ότι τέτοιο ήταν το κλίμα εκείνης της συμμαχίας γιατί και ο Χοσρόης είχε προσευχηθεί για λόγους εντυπώσεων στον Άγιο Σέργιο (!) όσο ήταν στην Ιεράπολη. |
Επακόλουθα: |
| Οι Βυζαντινο–Περσικές σχέσεις έγιναν ξαφνικά πολύ καλές, με το Βυζάντιο σε πλεονεκτική θέση. Το Βυζάντιο κέρδισε πολλές διεκδικούμενες πόλεις και περιοχές στη Συρία, τη Λαζική, τη Γεωργία, την Αρμενία. Η έκταση του Βυζαντινού ελέγχου στον Καύκασο έφτασε στο ιστορικό αποκορύφωμά της. Αυτό κράτησε για 10 χρόνια. |
Απόδοση κειμένου σε συνεργασία με Δημοσθένη Λαμπρινάκη |
| Παρατηρήσεις: |
|
|
|