Μάχες 
Αξιώματα 
Αυτοκράτορες 
Μάχη της Μεγάλης Πρεσλάβας(Μάχη Κλεισούρας Ζυγού) |
χρόνος: 1053 |
| Ήττα των Βυζαντινών σε ενέδρα από Πετσενέγους και ηρωική διάσωση ενός τμήματος υπό τον Βοτανειάτη | ★ ★ ★ ★ ★ |
|
εχθρός: Πετσενέγοι
|
τοποθεσία: Σε άγνωστο ορεινό πέρασμα στη ΒΑ Βουλγαρία, νότια από την Πρεσλάβα (Preslav)
|
ακρίβεια θέσης:
●●●●●
|
|
τύπος μάχης: Ενέδρα |
πόλεμος: Πόλεμοι εναντίον των Πετσενέγων |
σύγχρονη χώρα:
Βουλγαρία |
| ▼ Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ. Κωνσταντίνος Θ' Μονομάχος) | ▼ Οι Εχθροί | |
| Επικεφαλής: | Ακόλουθος Μιχαήλ & Βασίλειος Σύνκελλος. | Χάνος Τυράχ |
| Δυνάμεις: | ||
| Απώλειες: |
| Ιστορικό πλαίσιο: |
| Μετά το 1051 και τις απροσδόκητα μεγάλες απώλειες που υπέστησαν στη Χαριούπολη, οι Πετσενέγοι περιόρισαν σε μεγάλο βαθμό τις επιδρομές τους. Όμως εξακολουθούσαν να είναι μια σοβαρή απειλή, ενώ ένα μεγάλο αγκάθι για το Βυζάντιο ήταν ότι είχαν κυριαρχήσει σε μεγάλο μέρος της Βουλγαρίας που πριν λίγα χρόνια, το 1018, είχε γίνει μέρος της Βυζαντινής επικράτειας. Παρά την επικράτηση των Πετσενέγων σε αυτά τα εδάφη και τις τεράστιες καταστροφές που είχαν προκαλέσει σε όλα τα βόρεια Βαλκάνια, φαίνεται ότι δεν είχαν προσπαθήσει ιδιαίτερα να πολιορκήσουν και να καταλάβουν μεγάλες πόλεις. Όμως το 1053 οι Πετσενέγοι υπό τον χαγάνο Τυράχ κατέλαβαν και λεηλάτησαν τη Μεγάλη Πρεσλάβα (ή Περσθλάβα), στη βορειοανατολική Βουλγαρία. Η πόλη ήταν η παλιά πρωτεύουσα των Βουλγάρων και βρισκόταν στα χέρια των Βυζαντινών από το 1001. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ’ Μονομάχος αποφάσισε να στείλει στρατό για να πάρει πίσω την πόλη. |
Η Μάχη: |
 τα ερείπια της Πρεσλαβας Ο Βυζαντινός στρατός πέρασε τον Αίμο και πολιόρκησε τη Μεγάλη Πρεσλάβα. Η πόλη είχε ισχυρά τείχη και οι Πετσενέγοι μπόρεσαν να αμυνθούν με επιτυχία. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα (άγνωστο πόσο) οι Βυζαντινοί αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία λόγω έλλειψης εφοδίων. Πιστεύεται ότι κεντρικό ρόλο στην απόφαση για άρση της πολιορκίας έπαιξε ο Βασίλειος Σύνκελλος που δεν ήθελε να καρπωθεί την επιτυχία της κατάληψης της Πρεσλάβας ο Μιχαήλ. Ο χάνος Τυράχ προέβλεψε το ενδεχόμενο της αποχώρησης των Βυζαντινών και έστειλε αποσπάσματα για να πιάσουν κρυφά όλα τα περάσματα προς νότον. Ο Βυζαντινός στρατός επέλεξε να περάσει από μια στενή διάβαση στο βουνό Ζυγός (το ακριβές σημείο είναι άγνωστο), όπου έπεσε στην ενέδρα των Πετσενέγων. Πολλοί Βυζαντινοί σκοτώθηκαν και μεταξύ αυτών ήταν και ο Βασίλειος Σύνκελλος. Ο Μιχαήλ κατάφερε να γλυτώσει. Μια μονάδα του Βυζαντινού ιππικού βρέθηκε παγιδευμένη, αλλά υπό την ηγεσία του Νικηφόρου Βοτανειάτη κατόρθωσε να ανασυνταχθεί και να ξεφύγει από την κλεισούρα. Ο Βοτανειάτης τους έπεισε να μην τραπούν σε άτακτη φυγή, αλλά να παραμείνουν πειθαρχημένοι και συντεταγμένοι απέναντι στον εχθρό. Σύντομα περικυκλώθηκαν από τους Πετσενέγους που τους έριξαν βροχή από βέλη («νιφάδας τόξων αὐτοῖς ἐπιπέμψαντες») αλλά βλέποντας τους Βυζαντινούς να μην πτοούνται και να τους περιμένουν σε συμπαγή παράταξη, υποχώρησαν. Τη νύχτα οι Βυζαντινοί πέρασαν τον ποταμό προσπαθώντας να ξεφύγουν από τον εχθρικό κλοιό, αλλά την επομένη οι Πετσενέγοι πάλι τους περικύκλωσαν και τους επιτέθηκαν με βέλη, αλλά χωρίς να μπορέσουν και πάλι να διασπάσουν τις γραμμές των Βυζαντινών. Ο Βοτανειάτης κρατούσε τους άντρες του σε πυκνή διάταξη, υπό την κάλυψη των ασπίδων, ώστε να βέλη να μην μπορούν να τους πλήξουν, ενώ όποτε οι Πετσενέγοι επιχείρησαν να πλησιάσουν πιο κοντά αποκρούστηκαν. Οι Βυζαντινοί συνέχισαν να κινούνται προσεκτικά και αργά προς νότον κάτω από τις συνεχείς επιθέσεις των Πετσενέγων. Στο τέλος είχαν σκοτωθεί όλα τα άλογα των Βυζαντινών, αλλά συνέχισαν να αντιστέκονται σθεναρά. Η κάθοδος του Βοτανειάτη συνεχίστηκε με αυτόν τον τρόπο, κάτω από την ασταμάτητη καταδίωξη των Πετσενέγων και με αλλεπάλληλες συμπλοκές, μέρα και νύχτα. Τελικά μετά από πορεία 11 ημερών, η Βυζαντινή μονάδα κατόρθωσε να φτάσει στην Αδριανούπολη. |
Αξιοσημείωτα: |
| Ο ηρωισμός του Βοτανειάτη στην κλεισούρα του Ζυγού εξιστορείται μόνο από έναν συγγραφέα, τον Μιχαήλ Ατταλειάτη, ο οποίος επί βασιλείας Βοτανειάτη είχε πάρει το υψηλό αξίωμα του Βέστη. Υπάρχει η υποψία ότι ο Ατταλειάτης υπερβάλλει στην αφήγησή του μεροληπτώντας υπέρ του ευεργέτη του. Όμως μάλλον η ιστορία αυτή είναι σε μεγάλο βαθμό αληθινή, γιατί στη συνέχεια ο Βοτανειάτης ανταμείφθηκε με ανώτατα αξιώματα και στο τέλος ανέβηκε και στον θρόνο. |
Επακόλουθα: |
| Λίγο μετά από αυτήν την αποτυχία, στα μέσα του 1054, οι Βυζαντινοί έπεισαν (πληρώνοντας αδρά) τους Πετσενέγους να συνάψουν ειρήνη. Η ειρήνη αυτή, πέραν πάσης προσδοκίας, κράτησε πολλά χρόνια. Οι Πετσενέγοι επανεμφανίστηκαν ως απειλή στα τέλη της δεκαετίας του 1080. Ο Νικηφόρος Βοτανειάτης απέκτησε μεγάλο κύρος και φήμη, του αποδόθηκε ο τίτλος του μαγίστρου, και σε μεγάλη ηλικία σταδιοδρόμησε σε ανώτατες θέσεις στον στρατό. Το 1078 έγινε αυτοκράτορας. |
| Παρατηρήσεις: |
|
|
|