Μάχες 
Αξιώματα 
Αυτοκράτορες 
Μάχη του Λαλακάοντος(Μάχη του Πόσων) |
χρόνος: 8633 Σεπτεμβρίου 863 |
| Αποφασιστική Βυζαντινή νίκη εναντίον των Αράβων της Μελιτηνής | ★ ★ ★ ★ ★ |
|
εχθρός: Άραβες (Μελιτηνής)
|
τοποθεσία: Στον ποταμό Λαλακάοντα, σε τοποθεσία με το όνομα Πρόσων ή Πόσων, κάπου στη λεκάνη που σχηματίζει ο ποταμός Άλυς και μάλλον 130 χλμ. ΝΑ της Αμισού
|
ακρίβεια θέσης:
●●●●●
|
|
τύπος μάχης: Μάχη εκ Παρατάξεως |
πόλεμος: Αραβικοί Πόλεμοι |
σύγχρονη χώρα:
Τουρκία |
| ▼ Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ. Μιχαήλ Γ' ο Μέθυσος) | ▼ Οι Εχθροί | |
| Επικεφαλής: | Πατρίκιος Πετρωνάς | Εμίρης Ομάρ Αλ-Άκτα |
| Δυνάμεις: | ||
| Απώλειες: |
| Ιστορικό πλαίσιο: |
| Μετά από τις αραβικές κατακτήσεις του 7ου αιώνα, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία βρέθηκε περιορισμένη στη Μικρά Ασία. Οι Αραβικές επιδρομές συνεχίστηκαν τον 8ο και 9ο αιώνα. Το Βυζάντιο βρισκόταν συνεχώς σε άμυνα, και γνώρισε μερικές καταστροφικές ήττες. Μετά το 842 και την άνοδο των ημι-αυτόνομων εμιράτων ανατολικά των Βυζαντινών συνόρων, οι Βυζαντινοί βαθμιαία μπόρεσαν να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους. Το 850, οι πιο επίμονες απειλές για την Αυτοκρατορία ήταν το Εμιράτο της Μελιτηνής, το Εμιράτο της Ταρσού, το Εμιράτο του Καλικαλά (Θεοδοσιούπολη της Αρμενίας, σύγχρονο Ερζερούμ) και οι Παυλικιανοί της Τεφρικής. Το καλοκαίρι του 863, ο Εμίρης της Μελιτηνής Ομάρ αλ-Ακτα(1) (ο «μονόχειρ»), κτύπησε ξανά, ενώνοντας τις δυνάμεις του με αυτές της Ταρσού για μια επιδρομή εντός της Καππαδοκίας. Πολύ πιθανόν να ήταν μαζί τους και ένα απόσπασμα Παυλικιανών υπό τον Καρβέα. Οι Άραβες έφθασαν μέχρι την Τυάνα, εκεί όμως το στράτευμα της Ταρσού επέστρεψε πίσω, ενώ ο εμίρης της Μελιτηνής αποφάσισε να συνεχίσει μόνος του. Σύμφωνα με αραβικές πηγές, ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’ (ο «Μέθυσος») έστειλε στρατό που συγκρούσθηκε με τους Άραβες στην τοποθεσία Marj al-Usquf (Λιβάδι του Επισκόπου), ένα υψίπεδο κοντά στη Μαλακοπή, βόρεια της Ναζιανζούς. Η μάχη ήταν αιματηρή, με πολλές απώλειες και από τις δύο πλευρές. Τελικά, οι Άραβες κατάφεραν να επικρατήσουν και συνέχισαν την επιδρομή τους προς βορρά, εντός του Αρμενιακού Θέματος, φθάνοντας τελικά στη Μαύρη Θάλασσα και λεηλατώντας το λιμάνι της Αμισού (Σαμψούντα). Όταν ο Μιχαήλ έμαθε για την πτώση της Αμισού, διέταξε να οργανωθεί μια μεγάλη στρατιά, τη διοίκηση της οποίας ανέθεσε στον θείο του Δομέστικο των Σχολών Πετρωνά(2). Τρία χωριστά στρατεύματα σχηματίσθηκαν, τα οποία προήλασαν ανατολικά συγκλίνοντας πάνω στους Άραβες εισβολείς. |
Η Μάχη: |
 Η μάχη Λαλακάοντος στο χειρόγραφο Σκυλίτζη Πίσω από τη θέση των Αράβων υπήρχε ένας λόφος σε στρατηγική θέση ο οποίος έλεγχε και μοναδικό πλέον δρόμο διαφυγής γι’ αυτούς. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, τόσο οι Άραβες όσο και οι Βυζαντινοί προσπάθησαν να τον καταλάβουν, και τελικά οι Βυζαντινοί υπερίσχυσαν. Την επόμενη ημέρα, 3 Σεπτεμβρίου, ο Ομάρ δεν είχε άλλη επιλογή από το να επιτεθεί και αποφάσισε να ρίξει ολόκληρη τη δύναμή του προς τα δυτικά, όπου βρίσκονταν ο Πετρωνάς, ελπίζοντας να μπορέσει να διασπάσει την αντίπαλη παράταξη. Οι Βυζαντινοί, όμως άντεξαν δίνοντας στις δύο άλλες πτέρυγες τον χρόνο να πλησιάσουν και να επιτεθούν στα μετόπισθεν και τα πλευρά των Αράβων. Η σφαγή ήταν πλήρης. Το μεγαλύτερο μέρος του Αραβικού στρατεύματος και ο ίδιος ο Ομάρ έπεσαν στο πεδίο της μάχης. Πιθανώς, ανάμεσα στις απώλειες να ήταν και ο Παυλικιανός ηγέτης Καρβέας. Μόνο ο γιος του εμίρη, επικεφαλής μικρής δύναμης, κατάφερε να διαφύγει από το πεδίο της μάχης προς νότο, μέσω των διαβάσεων του Χαρσιανού. Κυνηγήθηκε, όμως, από τον Μαχαίρα, τον Κλεισουράρχη(3) του Χαρσιανού, ηττήθηκε και αιχμαλωτίστηκε με πολλούς από τους άνδρες του. Ο Πετρωνάς επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη θριαμβευτής έχοντας πετύχει μια μεγάλη νίκη για το Βυζάντιο εναντίον των Αράβων, μετά από πάρα πολύ καιρό. |
Αξιοσημείωτα: |
| Η νίκη ενέπνευσε τη σύνθεση ενός από τα παλαιότερα σωζόμενα ακριτικά (ηρωικά) ποιήματα: Το «Άσμα του Αρμούρη» με 200 στίχους , σε δεκαπεντασύλλαβο ανομοιοκατάληκτο ιαμβικό μέτρο. Σήμερα διασώζονται δύο χειρόγραφα του άσματος, ένα στην Αγία Πετρούπολη, που είναι το μόνο που έχει δημοσιευθεί, και ένα στο Τοπ Καπί. |
Επακόλουθα: |
| Η μάχη αυτή αποτέλεσε ένα σημείο καμπής. Κατέστρεψε ολοκληρωτικά την ισχύ της Μελιτηνής (που δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα για πολλές δεκαετίες) και ανέτρεψε τους συσχετισμούς με τους Άραβες στην περιοχή. Ήταν η αρχή μιας επιτυχούς εκατονταετούς επιθετικής δραστηριότητας και εδαφικών κερδών προς τα ανατολικά. |
Απόδοση κειμένου στα Ελληνικά: Δημοσθένης Λαμπρινάκης |
| Παρατηρήσεις: |
|
|
|