Μάχες 
Αξιώματα 
Αυτοκράτορες 
Μάχη Νέων Πατρών |
χρόνος: 1274 (?)Αρχές Δεκαετίας 1270 |
| Ήττα των Βυζαντινών από τους Λατίνους συμμάχους του Δεσποτάτου της Ηπείρου / Θεσσαλίας | ★ ★ ★ ★ ★ |
|
εχθρός: Λατίνοι
|
τοποθεσία: Στην Υπάτη της Φθιώτιδος που την εποχή εκείνη είχαν το όνομα «Νέαι Πάτραι» ή «Νεοπάτρα»
|
ακρίβεια θέσης:
●●●●●
|
|
τύπος μάχης: Αιφνιδιασμός |
πόλεμος: Πόλεμοι των Δεσποτάτων |
σύγχρονη χώρα:
Ελλάδα |
| ▼ Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ. Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος) | ▼ Οι Εχθροί | |
| Επικεφαλής: | Σεβαστοκράτωρ Ιωάννης Παλαιολόγος | Δεσπότης Ιωάννης Α’ Δούκας της Θεσσαλίας |
| Δυνάμεις: | 30.000 (?) | 300 με 500 ιππείς |
| Απώλειες: |
| Ιστορικό πλαίσιο: |
| Το 1268, ο Δεσπότης της Ηπείρου Μιχαήλ Β’ Κομνηνός Δούκας (πιο γνωστός ως Μιχαήλ Β’ Άγγελος) πέθανε και η επικράτειά του μοιράστηκε στους γιους του: ο Νικηφόρος κληρονόμησε ό,τι έμεινε από την Ήπειρο, ενώ ο Ιωάννης, που παντρεύτηκε τη θυγατέρα ενός τοπικού Βλάχου ηγεμόνα της Θεσσαλίας, πήρε τη Θεσσαλία («Μεγάλη Βλαχία») με πρωτεύουσα τις Νέες Πάτρες (Υπάτη). Αμφότερα τα αδέρφια κρατούσαν εχθρική στάση απέναντι στη νεο-αποκατασταθείσα Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η οποία είχε βλέψεις στις περιοχές τους. Αντίθετα, διατηρούσαν στενές σχέσεις με τα Λατινικά κρατίδια της νότιας Ελλάδος. Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος προσπάθησε να ενσωματώσει τα δεσποτάτα στην επικράτειά του διαμέσου βασιλικών γάμων, αλλά τα δύο αδέρφια –και ειδικά ο Ιωάννης Δούκας– παρέμεναν αρνητικοί απέναντί του. Ειδικά μετά την εξαιρετικά αντιδημοφιλή πρωτοβουλία του Μιχαήλ Η’ για την Ένωση των Εκκλησιών το 1274, τα δύο αδέρφια έφτασαν στο σημείο να παράσχουν άσυλο στους αντιφρονούντες και επικριτές των θρησκευτικών πολιτικών του Μιχαήλ. Τελικά, ο Μιχαήλ Η’ αποφάσισε να αναλάβει δράση κατά του βασιλείου της Θεσσαλίας και συγκρότησε μια μεγάλη δύναμη, κυρίως από μισθοφόρους, την οποία πηγές εκείνης της περιόδου ανεβάζουν στους 30.000 άνδρες –σίγουρα ένα υπερβολικό νούμερο. Η δύναμη αυτή τέθηκε υπό τις διαταγές του σεβαστοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγου, αδερφού του αυτοκράτορα, και του κυβερνήτη Θεσσαλονίκης και εξαδέρφου των Παλαιολόγων Αλεξίου Καβαλλαρίου (είχε συμμετάσχει και στη μάχη Μακρυπλαγίου όπου αιχμαλωτίστηκε από τους Φράγκους). Το στράτευμα αυτό απεστάλη κατά της Θεσσαλίας και επρόκειτο να υποστηριχθεί από το Βυζαντινό ναυτικό υπό τον πρωτοστράτορα Αλέξιο Δούκα Φιλανθρωπηνό, ο οποίος θα έκανε επιθέσεις κατά των Λατινικών Πριγκιπάτων για να τα κρατάει απασχολημένα ώστε να μην βοηθήσουν τον Ιωάννη Δούκα. |
Η Μάχη: |
 το κάστρο Νέων Πατρών (Υπάτης) Οι δύο ηγέτες υπέγραψαν συμφωνία, βάσει της οποίας ο αδερφός του Ιωάννη ντε Λα Ρος και διάδοχός του Γουλιέλμος, θα νυμφευόταν την Ελένη Αγγελίνα, κόρη του Ιωάννη Δούκα και θα λάμβανε 4 φρούρια για προίκα: της Γραβιάς (το κάστρο στα Καστέλλια Φωκίδας), το Σιδηρόκαστρο (στην Οίτη), το Γαρδίκι (ακρόπολη Πελασγίας) και τη Λαμία. Σε αντάλλαγμα, ο ντε Λα Ρος έδωσε στον Δούκα 300 ή 500 (ανάλογα με την πηγή) ιππότες, με τους οποίους επέστρεψε γρήγορα πίσω στις Νέες Πάτρες. Η Βυζαντινή δύναμη εκεί είχε σημαντικά αποδιοργανωθεί. Αρκετά αποσπάσματα είχαν αποσταλεί προς κατάληψη άλλων φρουρίων ή για να λεηλατήσουν την περιοχή, οπότε ήταν πλέον αρκετά αποδυναμωμένη και με μειωμένη συνοχή, αν λάβουμε μάλιστα υπόψη τις πολλαπλές εθνικότητες που υπηρετούσαν σε αυτήν. Σύμφωνα με τον Ενετό ιστορικό Μαρίνο Σανούδο, όταν οι Ιωάννης Δούκας και Ιωάννης ντε Λα Ρος ανέβηκαν σε ένα ύψωμα και είδαν το τεράστιο Βυζαντινό στρατόπεδο, ο ντε λα Ρος αναφώνησε στα Ελληνικά μια φράση του Ηροδότου (που στο αρχικό κείμενο αφορούσε τους Πέρσες): «Πολλοί μεν άνθρωποι... ολίγοι όμως άνδρες». Πράγματι, οι στρατιώτες του Παλαιολόγου πανικοβλήθηκαν με την αιφνιδιαστική επέλαση μιας μικρότερης πλην όμως πειθαρχημένης Λατινικής δυνάμεως και διασπάστηκαν πλήρως όταν ένα απόσπασμα Κουμάνων άλλαξε απρόσμενα πλευρά και πήγε με τους Φράγκους. Παρά τις προσπάθειες του Ιωάννη Παλαιολόγου να ανασυντάξει τις δυνάμεις του, αυτές ετράπησαν σε φυγή και σκόρπισαν. Ο συναρχηγός του Καβαλλάριος σκοτώθηκε στη μάχη. |
Αξιοσημείωτα: |
| Ένας από τους λόγους της εχθρότητας με τους Παλαιολόγους ήταν ότι οι Δεσπότες της Ηπείρου ήταν απόγονοι τριών διαφορετικών αυτοκρατορικών δυναστειών του Βυζαντίου (Δούκες, Άγγελοι, Κομνηνοί) και θεωρούνταν (από φίλους και εχθρούς) ότι είχαν την ανώτερη δυνατή ευγενική καταγωγή, πολύ πάνω από τους Παλαιολόγους (αν κι αυτοί ήταν απόγονοι αυτοκρατόρων, αλλά πιο μακρινοί) που τότε ακόμα οι εκτός Βυζαντίου τους έβλεπαν σαν σφετεριστές |
Επακόλουθα: |
| Ο Ιωάννης Παλαιολόγος κλονίσθηκε από την απώλεια του στρατού του στις Νέες Πάτρες. Παρά τη νίκη του λίγο αργότερα στη Δημητριάδα, παραιτήθηκε από τον τίτλο του Δεσπότη και πέθανε μετά από λίγο. Το ελληνικό κρατίδιο της Θεσσαλίας επέζησε για αρκετές δεκαετίες ακόμα. |
Απόδοση κειμένου στα Ελληνικά σε συνεργασία με Δημοσθένη Λαμπρινάκη |
|
|